Etrusk Uygarlığı

SoruCevap

Üye
Çözümler
1
Tepkime
62
Yaş
36
Coin
256,936
Etruskler

Roma tarihinin en gizemli halklı hic kuşkusuz Etrusklerdi Etrusklerin tarihi ile ilgili onlar tarafından yazılan metinlerin olmayışı ve Roma doneminde yazılanların da coğunun kaybolmuş olması Etruskler hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olmamızı engellemektir Aslında Etrusklerle ilgili gizem daha Etrusklerin adından başlıyor Etrusklerin kendilerine Rasenademelerine rağmen Romalılar onları Tusciya da Etrusci, Grekler de Tyrhennesdiye adlandırıyorlar
Etrusklerin yaşadığı ve Etruria adı verilen bolge Orta İtalya’da kuzeyden guneye 250 km, doğudan batıya da 150 km tutan bir yerdi

imagesetruskuygarligi5ad6cccab0bee


Etrusklerin buraya nereden gelip yerleştikleri bilinmiyor Bu konuda değişik varsayımlar var En cok kabul goren goruş Etrusklerin buraya sonradan yerleştikleri Fakat Etrusklerin nereden geldikleri konusunda bugune kadar fikir birliğine varılabilmiş değil Bu konuda ilk fikir beyan edenlerden biri de Herodotos’tur ve Etrusklerin aslında kıtlıktan kacıp yeni yerler bulmak uzere Etruria’ya goc eden Lydia’lılar olduklarını soyler:

Kendileri anlatırlar ki, bugun gerek kendi ulkelerinde, gerekse de Yunanlılarda oynanan oyunları turetenler de kendileridir ve bu Etruria’nın koloni haline getirildiği zamana rastlar; bakınız ne anlatıyorlar bu konuda Manes oğlu Atys zamanında kıyıcı bir kıtlık sarmıştı butun Lydia’yı Bir sure dişlerini sıktılar Lydia’lılar, sonra kıtlık surup gittiği icin, careler aradılar, her biri kendince bir care surduler ileriye Bu oyunlar, zar, aşık (kemiği) ve top oyunları, tavladan gayri, hepsi o zaman ortaya cıkmıştır; zira Lydia’lılar tavlayı biz bulduk demiyorlar Bunları bulduktan sonra bakınız ne yapıyorlardı aclıklarını bastırmak icin; yiyecek peşinde koşmayı unutmak icin, iki gunun birini oyuna veriyorlardı; ertesi gun oyunu bırakıp yemek yiyorlardı On sekiz yıl boyunca boyle yaşadılar Ama kotuluk , azalacağı yerde kırımını busbutun arttırınca kral Lydia’lıları ikiye ayırdı, ‘ Kim kalacak , kim gidecek kur’a cekilsin’ dedi, kaderin kalmak uzere ayırdıkları gene kendi hukmu altında bulunacaktı Goc edecek olanlara da oğlunu veriyordu kral olarak, ki adı Tyrsenos’du Boylece ulkeden cıkmak icin uzere ayrılmış olanlar İzmir’e indiler, orada gemiler edindiler, işlerine yarayacak şeyleri yuklediler, bir yurt ve yaşama caresi peşinde kıyı kıyı dolanıp sonunda Umbria’ya yanaştıkları gune kadar denizlerde gezdiler; orada kentler kurdular ve torunları bugun de orada oturmaktadırlar Lydia’lı adını değiştirdiler, kendilerini yola cıkaran kral adını aldılar; yeni adları olan Tyrsen’ler sozunu onun adına gore uretmişlerdir(I, 94)

Herodotos bunları MO beşinci yuzyılda yazmıştır Ondan sonra gelenler icin de de bu goruşu benimseyenler coğunluktadır Aslında gunumuzde de Etruskler’in Anadolu’dan goctukleri tezi cok yandaş toplamaktadır Etrusklerin Anadolu’dan goctukleri tezini savunanların gosterdikleri en onemli kanıt Lemnos (Limni) mezar stelidir Etrusklerin gocunun Herodotos’un anlattığı gibi olduğunu kabul edersek , aynı kavimden başka toplulukların da Anadolu’da kaldığını da kabul etmemiz gerekir (Bunların mutlaka Lydia’lılar olması gerekmez) Antik kaynaklarda adı gecen Tyrrhen’lerin bu geride kalan topluluk olduğu duşunulmektedir Tyrrhen’ler Lemnos Adası’nı da zaptetmişlerdir 1885 yılında Limni adasında, Kaminia koyunde bulunan bir mezar steli bir anda dikkatleri bu teoriye cekmiştir Stelin uzerinde bir savaşcı resmi ile Etrusk yazısına cok benzeyen bir yazı bulunuyordu Bu stel MO yedinci yuzyıla tarihleniyordu ve adanın Atina’lılar tarafından MO 510 senesindeki zaptından cok once idi
Bunun dışında Etruskler’in olu gomme adetleri (Orneğin ahşap odalar), toplumsal hayatları (Orneğin kadına verdikleri onem) ve sanatları Anadolu’daki başka toplulukları hatırlatmaktadır
Etrusklerin Kuzey’den geldikleri, HintAvrupa’lı bir kavim oldukları yolunda teoriler de olmasına rağmen cok fazla yandaş bulamamışlardır Etruskler hakkında bir ilginc tez de Etrusklerin Turk oldukları yolundadır Ataturk’un tarih tezi doğrultusunda Etrusklerin de Etiler ve Sumerler gibi Turk kokenli olduklarına inanılmıştır Ataturk’un nezaretinde yazılan Turk Tarihinin Ana Hatlarıadlı kitapta bu konuya da değinilir:

Ozet şudur: Etruskler, Tursenler, Turkalar Ege adalarında, Anadolu’da onceden oturmuş kavimlerdir Bunlara Akalar, Ekeler, Etiler denildiğini biliyoruz

Etrusk Tarihinin Ana hatları
Etruskler’in tarihine başlarken ilk soylenecek kuşkusuz Etruskler’in Roma’dan dort asır once İtalya birliğini sağlamaya calıştıklarıdır
MO Sekizinci yuzyılda İtalya’nın guney kıyıları Grek tuccarlar tarafından iskan edilmişti Grekler MO 750’de Cumae'yi kurarak kolonileşmeye buradan başlamışlardı İtalya’nın kalan kısımlarında ise daha ilkel bir kultur vardı ve halk tarım ve hayvancılıkla geciniyordu Etruria diye anılacak topraklar uzerinde ise Villanova kulturu surmekteydi MO 700 yılı civarında Etruria şaşılacak bir gelişme gostermiş ve yuksek bir uygarlık duzeyine varmıştır Etruskler bu devirde Doğu ulkeleri ve Yunanistan ile buyuk bir ticaret hacmine ulaşmışlardı Etruria hammadde ve gıda maddesi ihrac edip işlenmiş urunler ve luks eşyaları alıyordu Yapılan kazılarda da Etruria’da Yunan ve Doğu kokenli bir cok eşya bulunmuştur Grek kolonileri ile ticaretin buyuk bolumu deniz yolundan oluyordu, cunku kara yolu Latin kabileleri tarafından kapatılmıştı Bunun sonucu olarak Etruskler denizde oldukca kuvvetlenmişlerdi
MO Yedinci yuzyıla tarihlenen tumuluslerden cıkan eserler Etrusklerin bu cağda buyuk bir zenginlik icinde olduklarını ve uygarlık ve sanatta ilerlediklerini gostermektedir Ayrıca buralarda Suriye, Urartu, Kıbrıs ve Grek kokenli eşyalar bulunması da Etrusklerin bu devirlerde diğer ulkelerle olan ilişkilerini gostermektedir
Etruskler artık İtalya’da yayılma siyasetine de girişmişlerdi Etruskler ilk onceleri on iki şehir devletinden oluşan bir konfederasyon oluşturarak birleşmişlerdi Adı gecen bu ilk şehir devletleri Arretium, Caere, Clusium, Cortona, Perusia, Populonio, Rusellae, Tarquinii, Vetulonia, Volaterra, Volcii ve Valsinii'dir Daha onceleri Falerii ve Veii şehirlerinin de bu birliğe dahil oldukları tahmin edilmektedir
MO Yedinci yuzyılın ikinci yarısında ise Etruskler bolgede birlik sağlayıp Roma’ya kadar ulaşmışlardı MO 616 yılında ise Etrusk kokenli Tarquin sulalesi Roma’da yonetimi ele gecirmişti Bu durum Roma’da Cumhuriyet’in kuruluşuna, yani MO 510 senesine kadar devam edecekti
MO Altıncı yuzyılda ise Etruskler bolgede buyuk bir guc oluşturmuşlardı Roma yazarları da Etrusklerin parlak zamanlarını tanırlar Titus Livius Etruria icin Tanta opibus Etruria erat ut jam non terras solum sed mare etiam per totam Italiæ longitidunem ab Alpibus ad fretum siculum fama nominis sui implisset Etruria o kadar kudretli idi ki, yalnız karada değil denizde de, Alpler’den Messina Boğazına kadar, butun İtalya boyunca şohreti yayılmıştıdiye yazmıştır (Ab Urbe Condita I, 2)
Bu donemler İtalya’da ve Roma’da Grek etkisinin en yoğun olduğu donemlerdir İşte bu donemde Grek kulturu bolgeye tam olarak nufuz edebilmiştir MO 550 yılı civarında Roma buyuk bir Etrusk şehri gorunumunu almıştı Arkeolojik veriler de bunu desteklemektedir Bu donem Roma sanatı Toscanyalı bir karakter almıştı ve yazıtlardan anlaşıldığı kadarı ile Latince’nin yanında Etrusk dili de konuşuluyordu Capitol’deki tapınak ise Etrusk karakterinde idi Şehir buyuk bir refaha kavuşmuştu Mezarlardan cıkan altın, gumuş, fildişi eserler, bulunan Grek eserleri, şehirciliğin, ozellikle de lağım sisteminin gelişmiş olması bunun gostergelerindendir
Etrusklerin bu yayılma siyaseti kacınılmaz olarak Grekler’le karşı karşıya gelmelerine neden oldu Aslında Etruskler daha once Korsika kıyılarında Grekler’le catışmışlardı ve yeni bir savaş kacınılmazdı
MO 565 senesinde, Korsika’nın doğusunda, Etruria’nın tam karşısında Alalia şehri kurulmuştu MO 545 senesinde ise Pers akınlarına dayanamayarak buraya kacan Focalılar Etruria icin tehlike oluşturuyordu Etruskler bunun uzerine Grek yayılmasından endişe duyan Kartaca ile ittifak kurdular Aristo Politika adlı eserinde buna değinmektedir (III, 9, 36):

Devlet, bir karşılıklı koruma sozleşmesinden ya da mal ve hizmetleri değiş tokuş etmek icin yapılan bir anlaşmadan da fazla bir şeydir; cunku oyle olsaydı, Etruskler, Kartacalılar ve birbirlerine sozleşmeden kaynak olan yukumluluklerle bağlı bulunan otekileri tek bir devletin yurttaşlar saymak gerekirdi Elbette bunların arasında ticaret anlaşmaları, saldırmazlık sozleşmeleri ve bağlaşmalarını tanımlayan yazılı belgeler vardır Fakat bu tek bir devlet, tek bir yurttaşlıktan cok farklıdır
 

Create an account or login to comment

You must be a member in order to leave a comment

Create account

Create an account on our community. It's easy!

Log in

Already have an account? Log in here.

Üst Alt