Gebeliğin 3.haftasında kalbi atmaya başlayan bebeğimizin uzun kalp yolculuğunda daha henüz anne karnında iken gebeliğin 16.haftasından itibaren yapılabilen ve annenin karın cildi üzerinden gerçekleştirilen bir ultrason yöntemidir. Kısaca "fetal eko" olarak da adlandırılmaktadır. Kadın doğum hekiminin takibinizde yapmış olduğu ultrasonun, bebek kalbi için geliştirilen özel problarla yapıldığı bir tetkik olup ideal zamanı 16-24.haftalar arasıdır ancak tüm gebelik boyunca da yapılabilir. Genellikle tüm gebelik süresince bir kez "fetal eko" işlemi yapılmaktadır. Bazı klinik durumlarda ise çok yakın kalp takibi gerekebilir; ayda bir, iki haftada bir hatta haftada bir fetal eko tekrarlanabilir. Fetal ekokardiyografi ile günümüzde anne karnındaki bebeğe ait kalp patolojilerinin %80-90'ına tanı konulabilmektedir. Özel bir ultrason yöntemi olan fetal eko'nun size yahut bebeğinize hiçbir zararı veya yan etkisi yoktur. Açlık veya tokluk gibi özel bir durum gerektirmeyip günün herhangi bir saatinde uygulanabilir. Ultrason süresi bebeğin konumu, rahim içindeki duruşu, pozisyonu, aktif ve hareketli olup olmaması, bebeğin eşinin (plasenta) yerleşimi, annenin kilolu veya obez olması, karın duvarı yapısı gibi birtakım faktörlere bağlı olmakla birlikte ortalama 20-30 dakikadır. Bebekte tespit edilen bazı kalp anomalilerinde ise bu süre 45 dakikaya kadar çıkabilmektedir.
Kimlere fetal ekokardiyografi yapılmalıdır?
Kılavuzların önerdiği bazı durumlarda fetal eko yaptırılması kuvvetle önerilmektedir. Endikasyon oluşturan durumlar şunlardır;
1. Kadın doğum uzmanınızın yapmış olduğu biyokimyasal tarama testlerinde (ikili test, üçlü test, dörtlü test) veya ultrasonda saptadığı kromozomal bozukluk düşündüren anormallikler (ense kalınlığında artış, burun kemiği yokluğu, göbek damarlarında bir damarın eksik oluşu, böbrekler, beyin, kol veya bacaklar, diğer iç organlarda saptanan gelişimsel anomalilerin varlığı)
2. Kadın doğum uzmanının kalbe ait bir patolojiden (delikler, damarlarda veya çıkışlarında anomali, kapak veya odacıklarda sorun, kalp boşluklarında anormallik, kalbin büyük görünmesi, kalp çevresinde sıvı veya kitle varlığı, ritminde bozukluk olması) şüphelenmesi
3. Amniyosentez veya NİPT ile bebekte tespit edilmiş kromozomal bir anomali (Down sendromu, Trizomi 13, Trizomi 18 gibi) varlığında
4. Tekrarlayan düşük, ölü doğum öyküsü varlığında
5. Annenin gebeliğin hemen öncesinde veya gebeliği sırasında kullanmış olduğu birtakım ilaçlar, alkol veya narkotik madde kullanımı, radyasyona maruziyet
6. İleri gebelik yaşı ve ileri baba yaşı (>35 yaş), çoğul gebelikler (ikiz, üçüz)
7. Annenin gebelikte özellikle ilk zamanlarında geçirdiği bazı gribal durumlarda ve diğer enfeksiyon hastalıklarında
8. Annede mevcut olan bazı hastalıklar (şeker hastalığı, tansiyon hastalığı, tiroid rahatsızlığı, sistemik bazı hastalıklar ve romatizmal durumlar)
9. Anne, baba, kardeşler veya birinci derecede akrabada doğumsal kalp hastalığı varlığı
10. Bebeğin kalp atımlarında düzensizlik, kalbin normalden düşük veya yüksek atması, NST'de bozukluk bulunması
11. Anne ve baba başta olmak üzere tüm ailede bebeğin kalp sağlığına ait endişelerin giderilmesi için fetal eko yapılması önerilmektedir.
Fetal ekokardiyografide sorun tespit edildiğinde ne yapılmalıdır?
Anne karnında iken tespit edilen kalp anomalilerinin çoğunda doğuma kadar beklenilmektedir. Bebek anomaliye bağlı olarak gebelik süresince düzenli izlenmekte ve doğumdan sonra kalpteki yapısal sorun transtorasik eko ile değerlendirilmektedir. Bazı kalp hastalıklarında ise doğumdan hemen sonra bebeğe cerrahi veya girişimsel tedavi gerekmekte olup bu gebeler doğumlarını 3.basamak bir merkezde (çocuk kalp hekimi, çocuk kalp cerrahi hekimi, yenidoğan hekimi) gerçekleştirmeleri hususunda bilgilendirilir. Bazı yapısal kalp patolojileri oldukça ağır olmakta ve bu hasta grubunda tam bir cerrahi veya girişimsel tedavi maalesef mümkün olmamakta kalp nakli gündeme gelmektedir. Bu hasta grubundaki bazı bebeklerde gebeliğin ilerleyen aylarında kayıp veya ölü doğum da görülebilmektedir. Fetal eko'da ağır anomali tespit edilen bebekler eşlik eden diğer bulguları ile birlikte kadın doğum hekimleri tarafından kapsamlı bir konseyde tartışılmalı ve gebeliğin 24.haftasından önce isteğe bağlı gebeliği sonlandırma seçeneği aileye sunulmalı ve aile aydınlatılmalıdır. Bazı ritim bozukluklarında (kalp atışının çok yüksek veya düşük olması, çok düzensiz olması gibi durumlar) ise fetal eko sık aralıklarla tekrarlanmalı ve anneye gereği halinde ağızdan ilaç tedavileri başlanmalıdır.
Kimlere fetal ekokardiyografi yapılmalıdır?
Kılavuzların önerdiği bazı durumlarda fetal eko yaptırılması kuvvetle önerilmektedir. Endikasyon oluşturan durumlar şunlardır;
1. Kadın doğum uzmanınızın yapmış olduğu biyokimyasal tarama testlerinde (ikili test, üçlü test, dörtlü test) veya ultrasonda saptadığı kromozomal bozukluk düşündüren anormallikler (ense kalınlığında artış, burun kemiği yokluğu, göbek damarlarında bir damarın eksik oluşu, böbrekler, beyin, kol veya bacaklar, diğer iç organlarda saptanan gelişimsel anomalilerin varlığı)
2. Kadın doğum uzmanının kalbe ait bir patolojiden (delikler, damarlarda veya çıkışlarında anomali, kapak veya odacıklarda sorun, kalp boşluklarında anormallik, kalbin büyük görünmesi, kalp çevresinde sıvı veya kitle varlığı, ritminde bozukluk olması) şüphelenmesi
3. Amniyosentez veya NİPT ile bebekte tespit edilmiş kromozomal bir anomali (Down sendromu, Trizomi 13, Trizomi 18 gibi) varlığında
4. Tekrarlayan düşük, ölü doğum öyküsü varlığında
5. Annenin gebeliğin hemen öncesinde veya gebeliği sırasında kullanmış olduğu birtakım ilaçlar, alkol veya narkotik madde kullanımı, radyasyona maruziyet
6. İleri gebelik yaşı ve ileri baba yaşı (>35 yaş), çoğul gebelikler (ikiz, üçüz)
7. Annenin gebelikte özellikle ilk zamanlarında geçirdiği bazı gribal durumlarda ve diğer enfeksiyon hastalıklarında
8. Annede mevcut olan bazı hastalıklar (şeker hastalığı, tansiyon hastalığı, tiroid rahatsızlığı, sistemik bazı hastalıklar ve romatizmal durumlar)
9. Anne, baba, kardeşler veya birinci derecede akrabada doğumsal kalp hastalığı varlığı
10. Bebeğin kalp atımlarında düzensizlik, kalbin normalden düşük veya yüksek atması, NST'de bozukluk bulunması
11. Anne ve baba başta olmak üzere tüm ailede bebeğin kalp sağlığına ait endişelerin giderilmesi için fetal eko yapılması önerilmektedir.
Fetal ekokardiyografide sorun tespit edildiğinde ne yapılmalıdır?
Anne karnında iken tespit edilen kalp anomalilerinin çoğunda doğuma kadar beklenilmektedir. Bebek anomaliye bağlı olarak gebelik süresince düzenli izlenmekte ve doğumdan sonra kalpteki yapısal sorun transtorasik eko ile değerlendirilmektedir. Bazı kalp hastalıklarında ise doğumdan hemen sonra bebeğe cerrahi veya girişimsel tedavi gerekmekte olup bu gebeler doğumlarını 3.basamak bir merkezde (çocuk kalp hekimi, çocuk kalp cerrahi hekimi, yenidoğan hekimi) gerçekleştirmeleri hususunda bilgilendirilir. Bazı yapısal kalp patolojileri oldukça ağır olmakta ve bu hasta grubunda tam bir cerrahi veya girişimsel tedavi maalesef mümkün olmamakta kalp nakli gündeme gelmektedir. Bu hasta grubundaki bazı bebeklerde gebeliğin ilerleyen aylarında kayıp veya ölü doğum da görülebilmektedir. Fetal eko'da ağır anomali tespit edilen bebekler eşlik eden diğer bulguları ile birlikte kadın doğum hekimleri tarafından kapsamlı bir konseyde tartışılmalı ve gebeliğin 24.haftasından önce isteğe bağlı gebeliği sonlandırma seçeneği aileye sunulmalı ve aile aydınlatılmalıdır. Bazı ritim bozukluklarında (kalp atışının çok yüksek veya düşük olması, çok düzensiz olması gibi durumlar) ise fetal eko sık aralıklarla tekrarlanmalı ve anneye gereği halinde ağızdan ilaç tedavileri başlanmalıdır.