Fibromiyalji terimi kaslar, tendonlar ve bağlar gibi vücuttaki lifli dokularda ağrılar olmasını anlatır Fibromiyalji sendromu ise bu lifli dokulardaki ağrılara ve sertliklere uykusuzluk, halsizlik, unutkanlık gibi başka belirtilerin de eşlik ettiği bir fibromiyalji türüdür
Depresyon, kaygı ve uyku bozukluklarının fibromiyalji ile bağlantısı olabileceği görülmüştür Daha çok orta yaştaki kadınlarda rastlanmakla birlikte fibromiyalji kadın, erkek, her yaştaki insanı etkileyebilir
Fibromiyaljiye tam olarak neyin sebep olduğu hala bilinmemektedir Bununla birlikte stres, kasların zorlanması ya da örneğin bir burkulma, fibromiyalji belirtilerini kötüleştirebilir Hastalıkta en çok baş, boyun, omuz, karın, sırt ve kalça ağrılarından, sertlikten ve dokunmaya karşı hassasiyetten şikayet edildiğine şahit oluruz Bazı hastalar geniş bir yüzeyde ağrı hissederken, ayrıca ağrının yoğunlaştığı hassas noktalardan da söz ederler Hassas bağırsak sendromu, el ve ayaklarda karıncalanma ve uyku düzensizliği de fibromiyaljinin diğer sık rastlanan belirtileri olarak sayılabilir
Fibromiyalji Nedenleri
Fiziksel yaralanmalar, çeşitli enfeksiyonlar ya da toksinlere maruz kalmak gibi faktörlere fibromiyalji nedeni olarak işaret edilir; ama bunların gerçekten de fibromiyaljiye neden olduğu kesin olarak kanıtlanamamıştır Bazı araştırmalara göre fibromiyaljiye yakalanmış olan kişilerin genellikle değişken bir ruh haline sahip, kaygılı kişiler oldukları sonucu ortaya atılmıştır Ancak bu kaygılı, değişken ruh hali fibromiyaljiden mi kaynaklanıyor yoksa hastalığın ortaya çıkmasına mı neden oluyor tam olarak anlaşılamamıştır
Araştırmacıların incelediği bir diğer hipoteze göre kişiler fibromiyaljiye yakalanır çünkü vücutları ağrıyı, diğer kişilerden farklı olarak, anormal bir şekilde yorumlamaktadır Bu görüş, hastalığın makul açıklamalarından biri olarak kabul edilmektedir
Kalıtımın bu hastalıkta bir rol oynayabileceği ve fibromiyaljiye yakalanma riskini arttırdığı gözlemlenmiştir Araştırmalar sonucu fibromiyalji hastası olan kadınların çocuklarının yaklaşık % 30’unun da bu hastalığa yakalandığı ortaya çıkmıştır
Fibromiyalji genellikle artritle ilişkili bir hastalık olarak ele alınır ancak artritin bir türü değildir Artritten farklı olarak fibromiyalji kaslarda veya eklemlerde herhangi bir iltihap ya da hasara neden olmaz Ancak tıpkı artrit gibi ağrılara ve halsizliğe neden olabilir
Fibromiyaljinin tek bir nedenden dolayı değil de birkaç farklı faktörün bir araya gelmesiyle oluştuğu düşünülür Genel olarak aşağıdaki etmenlerin fibromiyaljinin ortaya çıkmasında etkili olduğu görülmüştür:
Stresli, travmatik fiziksel ya da duygusal bir olay (örneğin bir araba kazası ya da posttravmatik stres bozukluğu)
Tekrarlanan yaralanma veya sakatlanmalar
Romatoid artrit
Lupus hastalığı
Merkezi sinir sistemi problemleri
Genlerimizin, ağrı veren durumlarda nasıl bir süreç yaşayacağımızı düzenleme şekli
Hastalık merkezli değil de hasta merkezli bir yaklaşımı benimsemiş olan fonksiyonel tıp uzmanları ise fibromiyaljiye neden olarak yukarıda sayılanlara ek faktörler de belirlemişlerdir Bunlar:
Glüten duyarlılığı: 50’den fazla hastalığın glüten ile bir ilişkisi olduğu belirlenmiştir Üstelik glüten intoleransı kendini çok iyi saklar çünkü belirtileri sindirimle ilgili olmaktan çok ağrı, uyku bozukluğu, halsizlik ve depresyon gibi nörolojik belirtilerdir
Bağırsaklarda kandida mantarı: Çok az miktarda kandida mantarı bağırsaklarda doğal olarak bulunur ancak bu miktar arttığında kandida bağırsaklardan çıkıp kana karışmaya başlar Kandidanın kana karışması depresyon, halsizlik, ağrı, zihin bulanıklığı ve sindirim sorunları gibi problemlere neden olur
Tiroit: Tiroit bezi ve hormonlarında her şeyin yolunda gittiğinden emin olmak pek çok belirtinin önüne geçebilir Tiroit seviyelerinin düzenlenmesi depresyon, halsizlik, uykusuzluk gibi pek çok belirtiyi engelleyebilir
Vitamin eksiklikleri: Fibromiyalji hastalarında en çok D vitamini, B12 ve magnezyum eksikliğine rastlanır Özellikle magnezyum seviyesinin normale çekilmesiyle pek çok hastanın şikayetlerinde önemli ölçüde azalma görülmüştür
Fibromiyalji İçin Hangi Doktora veya Bölüme Gitmeli?
Fibromiyalji şüpheniz varsa romatoloji bölümü ve doktorları, fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanları (fizik tedavi bölümü) ve dahiliye uzmanları fibromiyalji teşhisi ve tedavisi ile ilgili hastalara yardımcı olabilecek doktor ve bölümlerdir
Fibromiyalji Nasıl Teşhis Edilir?
Fibromiyaljiyi teşhis etmek üzere özel bir test veya tıbbi yöntem bulunmamaktadır Fibromiyalji tanısını bir doktor, fiziksel muayene ve hastanın tıbbi geçmişine dayanarak koyar Doktorun Lupus hastalığı ya da artrit gibi diğer hastalıkları elemesi gerekir Hastalığın teşhisini doğrulamak ve diğer hastalıkları elemek için birden fazla muayene ve test gerekebilir
Fibromiyalji hastaları genellikle teşhis koyulmadan önce pek çok kez doktora gitmek zorunda kalırlar çünkü belirtiler başka pek çok rahatsızlıkla benzerlik gösterir Laboratuvar testlerinde ağrıların fiziksel bir nedeni olmadığı görülür Deneyimsiz bir doktor bu ağrıların gerçek olmadığını söyleyerek hastayı yanıltabilir
Hastalığın teşhisinde iki kriter öne çıkar:
A 3 aydan fazla süren ve vücudun sağ, sol, üst ve alt bölgelerini içerecek şekilde hissedilen, yaygın ağrılar fibromiyalji şüphesini doğurur
B Amerikalı romatoloji uzmanları tarafından vücutta 18 hassas nokta belirlenmiştir Bu noktalardan en az 11’inde dokunmaya karşı bir hassasiyet ve rahatsızlık hissi oluşması fibromiyaljiye işaret eder Bu noktaların tespiti ancak doktor muayenesi ile anlaşılabilir Hangi noktaya ne kadar ağırlık uygulanacağı, hangi hassasiyetin normal karşılanıp karşılanmayacağı gibi konular bir uzman gerektirir
Fibromiyalji Tedavisi
Fibromiyalji belirtileri bir dönem yoğunlaşır ve zamanla azalır ama tamamen ortadan kalktıklarına nadiren rastlanır Ağrıların şiddeti günden güne değişiklik gösterebilir Stres ya da hava koşulları gibi dış faktörler belirtilerin kötüleşmesine neden olabilir Tedavi ile ağrılar bir süreliğine dindirilse de stres faktörü hastaların engellemekte zorlandıkları, ağrıları yeniden başlatan önemli bir etmendir
Fibromiyalji tedavisinde ilaç ve ek olarak düzenli egzersiz, doğru beslenme, stresi azaltma, uykuyu düzenleme gibi ilaç dışı diğer tedavi yöntemlerine başvurulur Tedavi tek bir koldan değil birkaç koldan ilerlemeli ve yaşam biçimini hastalığı gözeterek düzenlemeye yönelik olmalıdır
Fibromiyalji belirtilerini azaltmak üzere sıklıkla düşük dozda antidepresan ilaçlar reçete edilir Ayrıca sıcak kompres, hafif masaj, psikoterapi, çeşitli psikolojik danışmanlık hizmetleri gibi yöntemler belirtilerin hafiflemesinde yardımcı olabilir
Ozon gazının doğrudan hastaya enjekte edilmesi veya kan yoluyla verilmesi şeklinde uygulanan ozon terapisi, fibromiyalji için doktor tarafından önerilebilecek bir başka tedavi yöntemidir
Akupunktur pek çok fibromiyalji hastasını rahatlattığı bilinen ve doktorların da önerdiği tedavi seçeneklerinden biridir Ancak fibromiyalji çok dirençli bir hastalıktır ve bu nedenle tıpkı diğer tedaviler gibi akupunkturun da kesin bir çözüm olacağı söylenemez
Nöral terapi, otonom sinir sisteminin iğne veya diğer yöntemlerle uyarılarak, vücuttaki elektriğin düzenlenmesi ve böylelikle vücudun iletişim ağındaki aksaklıkların giderilerek ağrıların azaltılmasını amaçlayan bir tedavi yöntemidir Fibromiyalji ağrılarında oldukça etkili sonuçlar elde edilebilmektedir Nöral terapi iğne içerir ancak bu iğnelerle vücuda ilaç verilmez
Depresyon, kaygı ve uyku bozukluklarının fibromiyalji ile bağlantısı olabileceği görülmüştür Daha çok orta yaştaki kadınlarda rastlanmakla birlikte fibromiyalji kadın, erkek, her yaştaki insanı etkileyebilir
Fibromiyaljiye tam olarak neyin sebep olduğu hala bilinmemektedir Bununla birlikte stres, kasların zorlanması ya da örneğin bir burkulma, fibromiyalji belirtilerini kötüleştirebilir Hastalıkta en çok baş, boyun, omuz, karın, sırt ve kalça ağrılarından, sertlikten ve dokunmaya karşı hassasiyetten şikayet edildiğine şahit oluruz Bazı hastalar geniş bir yüzeyde ağrı hissederken, ayrıca ağrının yoğunlaştığı hassas noktalardan da söz ederler Hassas bağırsak sendromu, el ve ayaklarda karıncalanma ve uyku düzensizliği de fibromiyaljinin diğer sık rastlanan belirtileri olarak sayılabilir
Fibromiyalji Nedenleri
Fiziksel yaralanmalar, çeşitli enfeksiyonlar ya da toksinlere maruz kalmak gibi faktörlere fibromiyalji nedeni olarak işaret edilir; ama bunların gerçekten de fibromiyaljiye neden olduğu kesin olarak kanıtlanamamıştır Bazı araştırmalara göre fibromiyaljiye yakalanmış olan kişilerin genellikle değişken bir ruh haline sahip, kaygılı kişiler oldukları sonucu ortaya atılmıştır Ancak bu kaygılı, değişken ruh hali fibromiyaljiden mi kaynaklanıyor yoksa hastalığın ortaya çıkmasına mı neden oluyor tam olarak anlaşılamamıştır
Araştırmacıların incelediği bir diğer hipoteze göre kişiler fibromiyaljiye yakalanır çünkü vücutları ağrıyı, diğer kişilerden farklı olarak, anormal bir şekilde yorumlamaktadır Bu görüş, hastalığın makul açıklamalarından biri olarak kabul edilmektedir
Kalıtımın bu hastalıkta bir rol oynayabileceği ve fibromiyaljiye yakalanma riskini arttırdığı gözlemlenmiştir Araştırmalar sonucu fibromiyalji hastası olan kadınların çocuklarının yaklaşık % 30’unun da bu hastalığa yakalandığı ortaya çıkmıştır
Fibromiyalji genellikle artritle ilişkili bir hastalık olarak ele alınır ancak artritin bir türü değildir Artritten farklı olarak fibromiyalji kaslarda veya eklemlerde herhangi bir iltihap ya da hasara neden olmaz Ancak tıpkı artrit gibi ağrılara ve halsizliğe neden olabilir
Fibromiyaljinin tek bir nedenden dolayı değil de birkaç farklı faktörün bir araya gelmesiyle oluştuğu düşünülür Genel olarak aşağıdaki etmenlerin fibromiyaljinin ortaya çıkmasında etkili olduğu görülmüştür:
Stresli, travmatik fiziksel ya da duygusal bir olay (örneğin bir araba kazası ya da posttravmatik stres bozukluğu)
Tekrarlanan yaralanma veya sakatlanmalar
Romatoid artrit
Lupus hastalığı
Merkezi sinir sistemi problemleri
Genlerimizin, ağrı veren durumlarda nasıl bir süreç yaşayacağımızı düzenleme şekli
Hastalık merkezli değil de hasta merkezli bir yaklaşımı benimsemiş olan fonksiyonel tıp uzmanları ise fibromiyaljiye neden olarak yukarıda sayılanlara ek faktörler de belirlemişlerdir Bunlar:
Glüten duyarlılığı: 50’den fazla hastalığın glüten ile bir ilişkisi olduğu belirlenmiştir Üstelik glüten intoleransı kendini çok iyi saklar çünkü belirtileri sindirimle ilgili olmaktan çok ağrı, uyku bozukluğu, halsizlik ve depresyon gibi nörolojik belirtilerdir
Bağırsaklarda kandida mantarı: Çok az miktarda kandida mantarı bağırsaklarda doğal olarak bulunur ancak bu miktar arttığında kandida bağırsaklardan çıkıp kana karışmaya başlar Kandidanın kana karışması depresyon, halsizlik, ağrı, zihin bulanıklığı ve sindirim sorunları gibi problemlere neden olur
Tiroit: Tiroit bezi ve hormonlarında her şeyin yolunda gittiğinden emin olmak pek çok belirtinin önüne geçebilir Tiroit seviyelerinin düzenlenmesi depresyon, halsizlik, uykusuzluk gibi pek çok belirtiyi engelleyebilir
Vitamin eksiklikleri: Fibromiyalji hastalarında en çok D vitamini, B12 ve magnezyum eksikliğine rastlanır Özellikle magnezyum seviyesinin normale çekilmesiyle pek çok hastanın şikayetlerinde önemli ölçüde azalma görülmüştür
Fibromiyalji İçin Hangi Doktora veya Bölüme Gitmeli?
Fibromiyalji şüpheniz varsa romatoloji bölümü ve doktorları, fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanları (fizik tedavi bölümü) ve dahiliye uzmanları fibromiyalji teşhisi ve tedavisi ile ilgili hastalara yardımcı olabilecek doktor ve bölümlerdir
Fibromiyalji Nasıl Teşhis Edilir?
Fibromiyaljiyi teşhis etmek üzere özel bir test veya tıbbi yöntem bulunmamaktadır Fibromiyalji tanısını bir doktor, fiziksel muayene ve hastanın tıbbi geçmişine dayanarak koyar Doktorun Lupus hastalığı ya da artrit gibi diğer hastalıkları elemesi gerekir Hastalığın teşhisini doğrulamak ve diğer hastalıkları elemek için birden fazla muayene ve test gerekebilir
Fibromiyalji hastaları genellikle teşhis koyulmadan önce pek çok kez doktora gitmek zorunda kalırlar çünkü belirtiler başka pek çok rahatsızlıkla benzerlik gösterir Laboratuvar testlerinde ağrıların fiziksel bir nedeni olmadığı görülür Deneyimsiz bir doktor bu ağrıların gerçek olmadığını söyleyerek hastayı yanıltabilir
Hastalığın teşhisinde iki kriter öne çıkar:
A 3 aydan fazla süren ve vücudun sağ, sol, üst ve alt bölgelerini içerecek şekilde hissedilen, yaygın ağrılar fibromiyalji şüphesini doğurur
B Amerikalı romatoloji uzmanları tarafından vücutta 18 hassas nokta belirlenmiştir Bu noktalardan en az 11’inde dokunmaya karşı bir hassasiyet ve rahatsızlık hissi oluşması fibromiyaljiye işaret eder Bu noktaların tespiti ancak doktor muayenesi ile anlaşılabilir Hangi noktaya ne kadar ağırlık uygulanacağı, hangi hassasiyetin normal karşılanıp karşılanmayacağı gibi konular bir uzman gerektirir
Fibromiyalji Tedavisi
Fibromiyalji belirtileri bir dönem yoğunlaşır ve zamanla azalır ama tamamen ortadan kalktıklarına nadiren rastlanır Ağrıların şiddeti günden güne değişiklik gösterebilir Stres ya da hava koşulları gibi dış faktörler belirtilerin kötüleşmesine neden olabilir Tedavi ile ağrılar bir süreliğine dindirilse de stres faktörü hastaların engellemekte zorlandıkları, ağrıları yeniden başlatan önemli bir etmendir
Fibromiyalji tedavisinde ilaç ve ek olarak düzenli egzersiz, doğru beslenme, stresi azaltma, uykuyu düzenleme gibi ilaç dışı diğer tedavi yöntemlerine başvurulur Tedavi tek bir koldan değil birkaç koldan ilerlemeli ve yaşam biçimini hastalığı gözeterek düzenlemeye yönelik olmalıdır
Fibromiyalji belirtilerini azaltmak üzere sıklıkla düşük dozda antidepresan ilaçlar reçete edilir Ayrıca sıcak kompres, hafif masaj, psikoterapi, çeşitli psikolojik danışmanlık hizmetleri gibi yöntemler belirtilerin hafiflemesinde yardımcı olabilir
Ozon gazının doğrudan hastaya enjekte edilmesi veya kan yoluyla verilmesi şeklinde uygulanan ozon terapisi, fibromiyalji için doktor tarafından önerilebilecek bir başka tedavi yöntemidir
Akupunktur pek çok fibromiyalji hastasını rahatlattığı bilinen ve doktorların da önerdiği tedavi seçeneklerinden biridir Ancak fibromiyalji çok dirençli bir hastalıktır ve bu nedenle tıpkı diğer tedaviler gibi akupunkturun da kesin bir çözüm olacağı söylenemez
Nöral terapi, otonom sinir sisteminin iğne veya diğer yöntemlerle uyarılarak, vücuttaki elektriğin düzenlenmesi ve böylelikle vücudun iletişim ağındaki aksaklıkların giderilerek ağrıların azaltılmasını amaçlayan bir tedavi yöntemidir Fibromiyalji ağrılarında oldukça etkili sonuçlar elde edilebilmektedir Nöral terapi iğne içerir ancak bu iğnelerle vücuda ilaç verilmez