PERİANAL FİSTÜL
Anüs giriminden 2-3 cm içeride, bağırsak duvarında çepeçevre salgı bezleri bulunur. Bunların enfeksiyonu sonucunda anüs kanalı etrafında irin toplanmış odacıklar, apse oluşur. Bu apselerden az bir kısmı tabiatıyla uç verip makat kenarından dışarıya gerçek akar. Ama bu formda gereğince temizlenip tam düzelme bahtı düşüktür. Apse gelişen hastaların değerli bir kısmı ise makatta şiddetli ağrı yakınmasıyla doktora başvurur. Makat muhitinde apsenin teşhisi için birden fazla hengam yalnızca muayene kafidir. Bu durumda tek başına antibiyotik tedavisi çoklukla işe yaramaz. Hastaların birçoklarında cerrahi müdahaleyle apseyi akıtmak gerekir. Müdehaleden sonra hastaların yarısında tam düzelme görülür. Gayrı yarısında ise makatın içiyle etrafı arasında bir iltihap kanalı oluşur. Buna fistül denir.
KOMPLİKE FİSTÜL NEDİR?
Komplike fistüller; sebepleri ve sonuçları cihetinden zorlukları olan iltihap kanallarıdır. Bunların birden fazla kolay bir anal bez enfeksiyonundan çok, üst üste yaşanmış apseler, travmalar, Crohn illeti, kanser yahut radyasyon üzere çetrefilli sebeplere bağlı gelişebilir. İltihap kanalı derin, kısımlı yahut kıvrımlı olabilir. Sonuçlar istikametinden ise; güçlükle tedavi süreçleri, tedavi edildikleri halde iyileşmeme yahut iyileşse bile tekrarlama üzere durumlar laf konusu olabilir. Ayrıyeten anüsün yakın etrafından derine-öteye yayılmış fistüllerde, müdahale aşamasında dışkılama denetiminden sorumlu yapılar önemli risk altına girebilir. Bu cins vakaların ameliyatlarından sonre gaz ya da büyük abdes kaçırma sorunları olabilir.
DOKU YAPIŞTIRICI
Yalnızca yalın, kısa fistüllerde uygulanabilir. İltihap kanalı ortaya konup kanalın içi temizlenir. Sonra kanalın içine doku yapıştırıcı sıkılarak kanalın içinde donması sağlanır. Komplike fistüllerde uygulanması hakkında ehliyetli çalışma yoktur. Yalın fistüllerde ise hastaların yaklaşık yarısında tesirlidir.
SETON PRATIĞI
Fistüle ilişkin iltihap kanalının anüs etrafından derine-uzağa yayılmış olması halinde tercih edilen bir formüldür. Zira bu cins hastalarda standart ameliyatın dışkılama denetimini bozma ihtimali artar. Seton pratiği da aslında -ameliyatın yaptığı sürecin aynısının- "kanalın ortadan kaldırılması" sürecinin vakte yayılarak gerçekleşmesini sağlar. Kanal içinden, vücutta erimez cinsten kalın bir ip yahut gibisi bir gereç geçirilerek dışarıda anüs kenarında halka oluşturacak formda bağlanır. Seton denilen bu halka birkaç haftada bir aşamalı olarak anüs tarafındaki dokuyu sıkıştıracak halde daraltılır ve yavaş yavaş anüse sahih kayarak kurtulması, boşa çıkması beklenir. Seton iltihap kanalını bir yandan anüs açıklığı tarafında çok düşük bir süratle keserken, öteki yandan gerisinde kalan dokuların onarılmasına imkan tanır. Böylelikle dışkılama denetiminde vazifeli yapılar kalıcı zarar görmeden kanalın haftalar içinde ortadan kalkması sağlanmış olur.
FİSTÜL AMELİYATI NASIL YAPILIR?
Anal fistüllerin birden fazla için tek tedavi formu ameliyattır. Ameliyat için belden iğne yapılarak, belden aşağısının uyuşturulması (spinal anestezi) tercih edilir. Ameliyattan bir gece evvel ishal edici şurup içilerek bağırsaklar boş halde ameliyata gelinmesi uygun olur. Ameliyatta kanalın iç ve dış ağızları ortaya konur. Kanal boyunca kılavuz tel geçirilerek amaç belirlenir. Tel ortaya çıkartılacak halde anüs kenarıından derindeki kanala kadar dokular kesilir. Bu süreç, mekan altındaki kapalı kalmış bir kanalın üstünün açılarak vadi biçimine getirilmesine benzetilebilir. Bazen kanalın duvarının da kazınması tercih edilir. Bu süreçlere tıp lisanıyla fistülotomi, fistül trakt eksizyonu isimleri verilir. Böylelikle makat kenarında birkaç santimetre uzunluğunda bir yarık oluşmuş olur. Hasta birebir gün hastaneden çıkabilir, gerekirse bir gece hastanede yatması kafidir.
Opr. Dr. İlhan Aydın
Anüs giriminden 2-3 cm içeride, bağırsak duvarında çepeçevre salgı bezleri bulunur. Bunların enfeksiyonu sonucunda anüs kanalı etrafında irin toplanmış odacıklar, apse oluşur. Bu apselerden az bir kısmı tabiatıyla uç verip makat kenarından dışarıya gerçek akar. Ama bu formda gereğince temizlenip tam düzelme bahtı düşüktür. Apse gelişen hastaların değerli bir kısmı ise makatta şiddetli ağrı yakınmasıyla doktora başvurur. Makat muhitinde apsenin teşhisi için birden fazla hengam yalnızca muayene kafidir. Bu durumda tek başına antibiyotik tedavisi çoklukla işe yaramaz. Hastaların birçoklarında cerrahi müdahaleyle apseyi akıtmak gerekir. Müdehaleden sonra hastaların yarısında tam düzelme görülür. Gayrı yarısında ise makatın içiyle etrafı arasında bir iltihap kanalı oluşur. Buna fistül denir.
KOMPLİKE FİSTÜL NEDİR?
Komplike fistüller; sebepleri ve sonuçları cihetinden zorlukları olan iltihap kanallarıdır. Bunların birden fazla kolay bir anal bez enfeksiyonundan çok, üst üste yaşanmış apseler, travmalar, Crohn illeti, kanser yahut radyasyon üzere çetrefilli sebeplere bağlı gelişebilir. İltihap kanalı derin, kısımlı yahut kıvrımlı olabilir. Sonuçlar istikametinden ise; güçlükle tedavi süreçleri, tedavi edildikleri halde iyileşmeme yahut iyileşse bile tekrarlama üzere durumlar laf konusu olabilir. Ayrıyeten anüsün yakın etrafından derine-öteye yayılmış fistüllerde, müdahale aşamasında dışkılama denetiminden sorumlu yapılar önemli risk altına girebilir. Bu cins vakaların ameliyatlarından sonre gaz ya da büyük abdes kaçırma sorunları olabilir.
DOKU YAPIŞTIRICI
Yalnızca yalın, kısa fistüllerde uygulanabilir. İltihap kanalı ortaya konup kanalın içi temizlenir. Sonra kanalın içine doku yapıştırıcı sıkılarak kanalın içinde donması sağlanır. Komplike fistüllerde uygulanması hakkında ehliyetli çalışma yoktur. Yalın fistüllerde ise hastaların yaklaşık yarısında tesirlidir.
SETON PRATIĞI
Fistüle ilişkin iltihap kanalının anüs etrafından derine-uzağa yayılmış olması halinde tercih edilen bir formüldür. Zira bu cins hastalarda standart ameliyatın dışkılama denetimini bozma ihtimali artar. Seton pratiği da aslında -ameliyatın yaptığı sürecin aynısının- "kanalın ortadan kaldırılması" sürecinin vakte yayılarak gerçekleşmesini sağlar. Kanal içinden, vücutta erimez cinsten kalın bir ip yahut gibisi bir gereç geçirilerek dışarıda anüs kenarında halka oluşturacak formda bağlanır. Seton denilen bu halka birkaç haftada bir aşamalı olarak anüs tarafındaki dokuyu sıkıştıracak halde daraltılır ve yavaş yavaş anüse sahih kayarak kurtulması, boşa çıkması beklenir. Seton iltihap kanalını bir yandan anüs açıklığı tarafında çok düşük bir süratle keserken, öteki yandan gerisinde kalan dokuların onarılmasına imkan tanır. Böylelikle dışkılama denetiminde vazifeli yapılar kalıcı zarar görmeden kanalın haftalar içinde ortadan kalkması sağlanmış olur.
FİSTÜL AMELİYATI NASIL YAPILIR?
Anal fistüllerin birden fazla için tek tedavi formu ameliyattır. Ameliyat için belden iğne yapılarak, belden aşağısının uyuşturulması (spinal anestezi) tercih edilir. Ameliyattan bir gece evvel ishal edici şurup içilerek bağırsaklar boş halde ameliyata gelinmesi uygun olur. Ameliyatta kanalın iç ve dış ağızları ortaya konur. Kanal boyunca kılavuz tel geçirilerek amaç belirlenir. Tel ortaya çıkartılacak halde anüs kenarıından derindeki kanala kadar dokular kesilir. Bu süreç, mekan altındaki kapalı kalmış bir kanalın üstünün açılarak vadi biçimine getirilmesine benzetilebilir. Bazen kanalın duvarının da kazınması tercih edilir. Bu süreçlere tıp lisanıyla fistülotomi, fistül trakt eksizyonu isimleri verilir. Böylelikle makat kenarında birkaç santimetre uzunluğunda bir yarık oluşmuş olur. Hasta birebir gün hastaneden çıkabilir, gerekirse bir gece hastanede yatması kafidir.
Opr. Dr. İlhan Aydın
