Bebeklerde yüksek bilirubin bedelleri aşikâr seviyelerde tehlikeli olabileceği için tedavi edilmesi gerekmektedir. Fototerapi hem bu yükselmeyi önlemek hem de aşikâr orantıda düşürmek için kullanılır. Böylelikle bebeklerdeki sarılık bedelleri anlaşılan hudutlarda tutulmuş olur..Düşük seviyede devam eden fizyolojik sarılıklarda aşikâr bir tedavi tatbike gerek yoktur lakin bebeğin yaşı (gün olarak) ve yükü göz önüne alınarak 15 mg/dl’nin üzerindeki nispetlerde en sık uygulanan tedavi metodu fototerapidir.
Yaşlanmış eritrosit( al kan hücrelerinin) ve kimi enzimlerin yıkımı sonrası bilirubin isimli pigment kana verilir. Bu pigmentin birinci oluşan haline indirekt (suda çözünemeyen) bilirubin denir. İndirekt bilirubin toksik bir husus olup vücuttan direkt atılamaz. Bu unsur karaciğerde enzimatik bir reaksiyonla vücuttan atılabilen direkt(suda çözünebilen) bilirubine dönüştürüldükten sonra safra ve idrar aracılığı ile atılabilir.Bebeklerde karaciğerdeki bu enzimin düşük aktivitede olması, eritrositlerin daha kısa ömürlü olması(daha çok yıkım olur), enterohepatik(barsak karaciğer arası ) dolaşımın daha ziyade olması nedeniyle yenidoğan sarılığı gelişir. Bu sarılığın geçmesi için fototerapi yada ışık tedavisi sık kullanılır. Fototerapinin zayıf kaldığı ya da sarılık kıymetlerinin çok yüksek olduğu durumlarda kan değişimi de yapılmaktadır.
Fototerapi Nedir?
Belirli dalga boylarındaki ışığın kullanılması sonucu, suda çözünemeyen bilirubinin farklı kimyasal reaksiyonlarla suda çözünebilen formlara dönüştürülmesine denir. Biliyoruz ki çözünemeyen bilirubin direkt vücuttan atılamadığı üzere toksik bir husustur. Bebeklerde sarılığı hem önlemede hem de tedavi etmede kullanılan yaygın bir sistemdir.
Sarılık tedavisinde kullanılan fototerapinin en tesirli ışık dalga uzunluğu, 430-490nm arasındaki mavi yeşil ışıktır. Mavi ışığın geliştirebileceği yan tesirler nedeniyle beyaz ışık da eklenmiştir. Bundan ötürü fototerapi üniteleri tıpkı sayıda beyaz ve mavi ışık kaynağından oluşmuştur.
Sarılıkta Fototerapi Nasıl Tesir Eder?
Fototerapinin tesiriyle indirekt bilirubinde üç farklı kimyasal reaksiyon gelişir Bu kimyasal yansımalar sonrası suda eriyebilen formlara dönüşen indirekt bilirubin, sair bir reaksiyona muhtaçlık duymadan safra ve idrar ile atılabilir.Yani fototerapiyle oluşan bu formların karaciğerde tekrar enzimatik reaksiyona girmelerine gerek kalmaz. Böylelikle vücuttan direkt uzaklaştırılırlar. Vücuttan atılan bilirubin sonucunda sarılık kıymetleri denetim altına alınır. Bu tedaviye ışın tedavisi yahut ışık tedavisi de denmektedir
Fototerapinin Yan Tesirleri
Retinal dejenerasyon; fototerapide ışığın göze gelmesi sonucu oluşan bir yan tesirdir. Günümüzdeki tüm bebeklerin gözleri fototerapi esnasında kapatılmakta ve bu yan tesir önlenmektedir .
Likit kaybı; fototerapide hissedilmeyen likit kayıpları artar ve dehidratasyon gelişebilir. Fototerapi yan tesirleri arasında sık görülen bir durumdur.Önlemek için bebeğin aldığı,çıkardığını takip etmek ve aldığı sıvıyı arttırmak gerekmektedir.
İshal; bebeklerde yeşil ve sulu dışkılama olabilmektedir. Bağırsaklardan atılan yüksek ölçüdeki bilirubinin buna neden olduğu söylenmektedir.
Deri değişiklikleri görülebilir. Umumiyetle süreksiz deri döküntüleri biçiminde görülür.
Bronz bebek sendromu; sarılık için fototerapi alan bebeğin cildi, idrarı ve kanı grimsi kahverengi bir renk alır. Tehlikeli bir durum olmamakla birlikte fototerapinin kesilmesi ile düzelir.
Kan bedellerinde düşme; kanda trombosit düşüklüğü görülebilir. Bunu nedeni trombositlerin yıkımındaki artıştır.
Fototerapi yan tesirleri arasında hipokalsemi de yan almaktadır. Kalsiyumun kanda düşmesi mealine gelen bu durumun sebebi ışın verildikten sonra melatonin salgısının azalmasıdır. Azalan melatonin kalsiyumun kemiğe geçmesine binaenaleyh kandaki kalsiyumun düşmesine neden olur.
PDA(Patent Duktus Arteriozus); ana karnında bebeğin dolaşımının bir modülü olan duktus arteriozusun tevellüt sonrası kapanmaması mealine gelir. Fototerapide PDA riski artmaktadır.
Bebeğin vücut sıcaklığında artış yahut düşme olabilir. Fototerapide daha çok hipertermiye yani ateşe rastlanır.
Tedavi sırasında, bebek üzerinde yalnızca alt değiştirme bezi kalacak formda soyulur ve gözlere müdafaa hedefli bir maske takılır. Bu formda ışığın altına yatırılır.Tedavi sonrası fototerapi alan bebeklerdeki bilirubin pahasını cilde bakarak kıymetlendirmek yanıltıcı olacaktır.Cilt rengi tedavi sırasında olağana döner Bu nedenle kan tahlili yaparak kıymetlendirmek gerekmektedir
FOTOTERAPİ TEDAVİSİ İLE DIMAĞDA MEYDANA GELEBİLECEK HASARLARIN ÖNÜNE GEÇİLEBİLİR
Sarılık seviyesi belli seviyenin üzerine çıktığında ve makul tedavi edilmediğinde dimağ dokusu üzerinde kalıcı hasara ve uzun periyotta nörolojik bozukluklara neden olabilir.
Yaşlanmış eritrosit( al kan hücrelerinin) ve kimi enzimlerin yıkımı sonrası bilirubin isimli pigment kana verilir. Bu pigmentin birinci oluşan haline indirekt (suda çözünemeyen) bilirubin denir. İndirekt bilirubin toksik bir husus olup vücuttan direkt atılamaz. Bu unsur karaciğerde enzimatik bir reaksiyonla vücuttan atılabilen direkt(suda çözünebilen) bilirubine dönüştürüldükten sonra safra ve idrar aracılığı ile atılabilir.Bebeklerde karaciğerdeki bu enzimin düşük aktivitede olması, eritrositlerin daha kısa ömürlü olması(daha çok yıkım olur), enterohepatik(barsak karaciğer arası ) dolaşımın daha ziyade olması nedeniyle yenidoğan sarılığı gelişir. Bu sarılığın geçmesi için fototerapi yada ışık tedavisi sık kullanılır. Fototerapinin zayıf kaldığı ya da sarılık kıymetlerinin çok yüksek olduğu durumlarda kan değişimi de yapılmaktadır.
Fototerapi Nedir?
Belirli dalga boylarındaki ışığın kullanılması sonucu, suda çözünemeyen bilirubinin farklı kimyasal reaksiyonlarla suda çözünebilen formlara dönüştürülmesine denir. Biliyoruz ki çözünemeyen bilirubin direkt vücuttan atılamadığı üzere toksik bir husustur. Bebeklerde sarılığı hem önlemede hem de tedavi etmede kullanılan yaygın bir sistemdir.
Sarılık tedavisinde kullanılan fototerapinin en tesirli ışık dalga uzunluğu, 430-490nm arasındaki mavi yeşil ışıktır. Mavi ışığın geliştirebileceği yan tesirler nedeniyle beyaz ışık da eklenmiştir. Bundan ötürü fototerapi üniteleri tıpkı sayıda beyaz ve mavi ışık kaynağından oluşmuştur.
Sarılıkta Fototerapi Nasıl Tesir Eder?
Fototerapinin tesiriyle indirekt bilirubinde üç farklı kimyasal reaksiyon gelişir Bu kimyasal yansımalar sonrası suda eriyebilen formlara dönüşen indirekt bilirubin, sair bir reaksiyona muhtaçlık duymadan safra ve idrar ile atılabilir.Yani fototerapiyle oluşan bu formların karaciğerde tekrar enzimatik reaksiyona girmelerine gerek kalmaz. Böylelikle vücuttan direkt uzaklaştırılırlar. Vücuttan atılan bilirubin sonucunda sarılık kıymetleri denetim altına alınır. Bu tedaviye ışın tedavisi yahut ışık tedavisi de denmektedir
Fototerapinin Yan Tesirleri
Retinal dejenerasyon; fototerapide ışığın göze gelmesi sonucu oluşan bir yan tesirdir. Günümüzdeki tüm bebeklerin gözleri fototerapi esnasında kapatılmakta ve bu yan tesir önlenmektedir .
Likit kaybı; fototerapide hissedilmeyen likit kayıpları artar ve dehidratasyon gelişebilir. Fototerapi yan tesirleri arasında sık görülen bir durumdur.Önlemek için bebeğin aldığı,çıkardığını takip etmek ve aldığı sıvıyı arttırmak gerekmektedir.
İshal; bebeklerde yeşil ve sulu dışkılama olabilmektedir. Bağırsaklardan atılan yüksek ölçüdeki bilirubinin buna neden olduğu söylenmektedir.
Deri değişiklikleri görülebilir. Umumiyetle süreksiz deri döküntüleri biçiminde görülür.
Bronz bebek sendromu; sarılık için fototerapi alan bebeğin cildi, idrarı ve kanı grimsi kahverengi bir renk alır. Tehlikeli bir durum olmamakla birlikte fototerapinin kesilmesi ile düzelir.
Kan bedellerinde düşme; kanda trombosit düşüklüğü görülebilir. Bunu nedeni trombositlerin yıkımındaki artıştır.
Fototerapi yan tesirleri arasında hipokalsemi de yan almaktadır. Kalsiyumun kanda düşmesi mealine gelen bu durumun sebebi ışın verildikten sonra melatonin salgısının azalmasıdır. Azalan melatonin kalsiyumun kemiğe geçmesine binaenaleyh kandaki kalsiyumun düşmesine neden olur.
PDA(Patent Duktus Arteriozus); ana karnında bebeğin dolaşımının bir modülü olan duktus arteriozusun tevellüt sonrası kapanmaması mealine gelir. Fototerapide PDA riski artmaktadır.
Bebeğin vücut sıcaklığında artış yahut düşme olabilir. Fototerapide daha çok hipertermiye yani ateşe rastlanır.
Tedavi sırasında, bebek üzerinde yalnızca alt değiştirme bezi kalacak formda soyulur ve gözlere müdafaa hedefli bir maske takılır. Bu formda ışığın altına yatırılır.Tedavi sonrası fototerapi alan bebeklerdeki bilirubin pahasını cilde bakarak kıymetlendirmek yanıltıcı olacaktır.Cilt rengi tedavi sırasında olağana döner Bu nedenle kan tahlili yaparak kıymetlendirmek gerekmektedir
FOTOTERAPİ TEDAVİSİ İLE DIMAĞDA MEYDANA GELEBİLECEK HASARLARIN ÖNÜNE GEÇİLEBİLİR
Sarılık seviyesi belli seviyenin üzerine çıktığında ve makul tedavi edilmediğinde dimağ dokusu üzerinde kalıcı hasara ve uzun periyotta nörolojik bozukluklara neden olabilir.
