Frigler Tarihi,Frigler nedir,Friglerin tarihi,Frigler Haritası
Frigler
imagesfriglertarihihakkindabilgi5ad67a6d12c25
Anadolu Uygarlıkları icinde en ilginc olanlarından biri ve Yunan Uygarlığını en cok etkileyeni Frigler dir diyebiliriz Frigler Anadolu da Eskişehir, Kutahya, Afyonkarahisar arasında kalan bolgede yaşamışlardır Bu bolgelerde Yunan toplulukları ile karşılaşan Frigler Yunanlılar tarafından bu coğrafyanın yerli halkı olarak gorulmuşlerdir Aslında Yunan Uygarlığı Anadolu dan aldığı her etkileşimi Frigler e bağlamıştır, cunku Yunanlılara gore en eski halk Frigler dir Herodotos bunu şoyle anlatır : Mısırlılar, Psammetikos zamanından once, kendilerini dunyanın ilk insanları sayıyorlardı Ama gun gelip de Psammetikos krallığı ele alınca ve ilk insanların kimler olduğu merakına duşunce, işte o gunden sonra diyorum, kendilerini gene butun oburlerinin en eskisi saymakla birlikte, Phrygia lıların kendilerinden de eski oldukları kanısına geldiler
Psammetikos, soruşturmalarına rağmen, dunyaya gelen ilk insanların kimler olduğunu oğrenemeyince şu careye başvurdu: Bir cobana, rastgele iki tane yeni doğmuş cocuk verdi, bunlar ağıla konacak ve şoyle buyutulecekti; coban, belli saatte kecileri alıp yanlarına goturecek, sut icirip iyice doyuracak, sonra da kendi işlerine bakacaktı Psammetikos un boyle yapmasının nedeni, cocukların viyaklamalar cağını aştıktan sonra ağızlarından cıkacak ilk sozu yakalamaktı; gercekten de oyle oldu Uzerinden iki yıl gecince, bir gun coban, kapıyı acıp iceri girdi, onunde diz ustu oturan iki cocuk, ellerini uzatarak, «Bekos» diye bağırdılar Coban bu sozu ilk duyduğunda bir şey demedi, ama daha sonra da her gelişinde aynı sozu işitince efendisine haber verdi ve isteği uzerine cocukları kendi gorsun diye aldı ona goturdu
Psammetikos kendi kulağı ile de duyduktan sonra, herhangi bir şeye bekos adını vermiş olan insanların kimler olduklarını aramaya koyuldu; araya taraya Phrygia lıların ekmeğe bekos dediklerini oğrendi Boylece ve bu ipucuna tutunarak Mısırlılar Phrygia lıların kendilerinden daha eski olduklarını itiraf ettiler (II,2) Zaten eski Yunan a ait ezoterik oykulerde, cok eski zamanlarda gectiğinin belirtilmesi icin kahraman efsanevi Frig kralı Midas olmaktadır Boylece Midas oykuleri eski masallar gibi kulaktan kulağa yayılmıştır Frig kulturu Yunan ve Roma uygarlığı icinde yaşamaya devam etmiştir Friglerin yaşadığı bolge İS beşinci yuzyıla kadar da Roma kaynakarında Phrygia olarak anılmıştır
FRİGLER İN TARİHİ
Akurgal a gore Frigler MO 1190 sıralarında Anadolu ya gelen Balkan kokenli boylardan biridir Ancak siyasal topluluk olarak MO 750 den sonra ortaya cıkmıştır HindAvrupa kokenli oldukları hale kısa bir surede Anadolulaşmışlar, ve bir yandan Hellen obur yandan Gec Hitit etkileri altında kalmış olmakla birlikte ozgun ve Anadolulu bir kultur oluşturmuşlardır Umar a gore ise Frigler, bir cok kanıta gore, Hitit İmparatorluğunu yıkan Trak suruleriyle hısımlığı olan bir halktı Frigler hakkında genel goruş bu yonde olmakla birlikte kokenleri tartışmalıdır Ancak bizim de kabul edeceğimiz goruş Friglerin Trak kokenli oldukları yolundaki goruştur Trak kabileleri, bizim bugunku Trakya ya adını vermiş olan kabilelerdir
Bu halkın kokeni de tartışmalıdır Erzen e gore (bkz Kaynakca) tarihte Traklar olarak bilinen halkın memlekete goc suretiyle gelmelerinden cok once , cok daha seyrek de olsa , ulkenin yerli bir halk tarafından iskan edilmiş olduğu anlaşılmaktadır En eski halkın ırk durumu hakkında fazla bilgimiz yoktur Aynı zamanda eski yerli halkın ulkeye gelen gocmen Traklara karışması hakkında da bilgilerimiz az ve yetersizdir Bize kadar gelen belgelere gore Traklar gec antik devre kadar Kuzey Avrupa ırk tipinin oldukca kuvvetli bir temsilcisidir Trakların Kuzey Avrupa ile dil alanında da ilgileri vardır Trak dili ve Frig dili HintAvrupa dil ailesi icince Satem grubuna aittirler Daha kesin olmamakla birlikte Friglerin Keltlerle akraba oldukları ve ezoterik mirası ortak paylaştıkları akla gelmektedir Hitit İmparatorluğu yıkılışa gectiği yıllarda Anadolu kuzeydoğudan Kafkaslar, batıdan da boğazlar uzerinden gelen birtakım gocmenlerin etkisine girmeye başlamıştı Doğudan gelenlere Muşki deniliyordu ve Elazığ yoresine yerleşmişlerdi Batıdan gelenler ise Brig adını taşıyorlardı Yavaş yavaş Orta Anadolu ya gecen bu boylardan Frigler, Polatlı yoresine , daha doğrusu başkentleri olacak Gordion a varmışlardı Uzun bir karanlık donemden sonra, MO sekizinci yuzyılda merkezi bir krallık durumuna gelen Friglerin bu kavimlerin kaynaşmasından oluştuğu duşunulmektedir Bunlardan Muşkiler daha MO On ikinci yuzyıldan itibaren Asur belgelerinde yer almışlardır Hatta efsanevi Midas a kaynaklık etmiş olduğu duşunulen Mita adına da Hitit belgelerinde rastlanmıştır Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta, ilk akınlarla Frig Krallığı kurulana kadar gecen suredir Hitit İmparatorluğu yıkılırken Anadolu da ilk varlık gosteren Muşkiler dir Ancak Frig devletinin ortaya cıkması daha cok zaman almıştır
Sedat Alp , bunu şoyle acıklamaktadır : (Hitit Cağında Anadolu, bkz Kaynakca)
Asurlular Muski ulkesinin kralı Mita dan haberdardı Bunun Frig kralı Midas olduğu uzunca bir zamandan beri kabul edilmiştir Bu eşitlikten ilk bakışta Frigya ile yalnız Asur kaynaklarından tanınan Muski ulkesinin aynı ulke oldukları akla gelse de, ilk kez Ekrem Akurgal ın gosterdiği gibi Friglerin maddi kalıntılarına MO 8 yuzyıldan once Anadolu da rastlanmadığı ve ve Muski ulkesinin ise daha I Tiglatpileser zamanında (tahminen MO 11121074) yukarı Dicle bolgesinde varlığını gosterdiği goz onunde tutulursa, Frigler ile Muskilerin aynı kavim olduklarını kabul etmek zordur Olsa olsa Asurlular bunu yakıştırmış olabilirler Asurlularon Friglerden soz etmemesi dikkat cekicidir Belki de Friglerin siyasal acıdan Muskililer uzerinde etkili olmaları, onların Muskililer ile ilgilendirilmelerine neden olmuştur Bu belirsizliğin nedeni kuşkusuz anadolu nun Hitit İmparatorluğunu da ykan istilalardan sonra yaşadığı karanlık cağlardır Bu devire karanlık cağlar adını vermemizin başlıca nedeni ise elimizde yeterli belge olmayışıdır Bir başka nedeni ise siyasi birliğin kurulamamış olmasıdır Anadolu da siyasi birlik ancak MO sekizinci yuzyılda kurulabilmiştir Bu donem
Asur kayıtlarında da Friglerele ilgili ifadelere rastlanmaktadır MO 709 yılında IISargon un bir yazıtında benden onceki krallara boyun eğmeyen Mita diye bir ifade vardır Asurlarla yapılan barış anlaşmasından sonra Asur kayıtlarında Muşki kralı Mita nın adına rastlanmaz , ancak Frigya kralı Midas Yunan kaynaklarında gorulmeye başlar Bir başka deyişle MO yedinci yuzyıldan itibaren Friglerin Yunan halkları ile olan ilişkileri başlamış olur Daha oncede belirttiğimiz gibi Yunan kaynakları, kısıtlı tarih bilgileri bakımından yeterli olmayabilir, ancak şu an icin en onemli detaylı kaynak oldukları icin Frigler ile ilgili bilgilerimizin bir bolumunu bunlara dayandırmak zorundayız Yunan kaynakları Friglerin ilk kralının Gordios olduğunu ve Friglerin başkenti Gordion un adını bu kraldan aldığını soyler Bugun Polatlı yakınlarında kalıntıları bulunan bu şehrin adının kokeni daha onceki Anadolu dillerinden gelmesi ve bu ismin sonradan Hellenler tarafından uydurulmuş olması olasılığı yuksektir Zaten Gordios ile ilgili Yunan Arrianos un anlattıklarından başka da onemli bir kaynak yoktur Friglerin efsanevi kralları ise Midas tır Midas ın tek bir kişinin adı mı yoksa hukumdarlara verilen bir ad mı olduğuı belli değildir, ancak Mita adının da hem Asur hem Hitit kaynaklarında varolması bu isimle en az r kişinin hukumdarlık yaptığını doğrulamaktadır
Daha once de belirttiğimiz gibi, Midas adı pek cok efsaneye karışmıştır Bu efsaneler cok eski donemleri anlatan Yunan efsaneleri olduğu gibi, gercekten Anadolu kokenli de olabilirler Bu donemde Frigya nın bolgede gercekten buyuk bir guc olduğuna kuşku yoktur Midas ın efsanede her tuttuğunu altın yapması her ne kadar ezoterik bir motif olsa da kokenini bu donemdeki Frigler in zenginlikleri icin anlatılanlardan almıştır Midas ın tahtını Delfoi deki tapına adaması da bu tahtı goren Yunanlıları Frigya nın zenginliği karşısında şaşırtmıştır Bu donemde Yunan halkları ve Frigya arasındaki ilşkiler de yoğunlaşmıştır Yunanların Frigya yı en eski halk olarak gormesi de bu donemde Yunan haşlklarının Anadolu kulturu ile Frigler vasıtası ile ilk olarak karşılaşmasından gelmektedir Ancak Frgilerin bu parlak gunleri fazla surmemiş ve Kimmer istilaları altında Frig Devleti tarihe karışmıştır Ancak Frigler ve Frig kulturu Anadolu da Roma donemine kadar yaşamış, ve Phrygia diye adlandırılan bu bolgede eski inanclar yaşamıştır
ALINTI
Frigler
imagesfriglertarihihakkindabilgi5ad67a6d12c25
Anadolu Uygarlıkları icinde en ilginc olanlarından biri ve Yunan Uygarlığını en cok etkileyeni Frigler dir diyebiliriz Frigler Anadolu da Eskişehir, Kutahya, Afyonkarahisar arasında kalan bolgede yaşamışlardır Bu bolgelerde Yunan toplulukları ile karşılaşan Frigler Yunanlılar tarafından bu coğrafyanın yerli halkı olarak gorulmuşlerdir Aslında Yunan Uygarlığı Anadolu dan aldığı her etkileşimi Frigler e bağlamıştır, cunku Yunanlılara gore en eski halk Frigler dir Herodotos bunu şoyle anlatır : Mısırlılar, Psammetikos zamanından once, kendilerini dunyanın ilk insanları sayıyorlardı Ama gun gelip de Psammetikos krallığı ele alınca ve ilk insanların kimler olduğu merakına duşunce, işte o gunden sonra diyorum, kendilerini gene butun oburlerinin en eskisi saymakla birlikte, Phrygia lıların kendilerinden de eski oldukları kanısına geldiler
Psammetikos, soruşturmalarına rağmen, dunyaya gelen ilk insanların kimler olduğunu oğrenemeyince şu careye başvurdu: Bir cobana, rastgele iki tane yeni doğmuş cocuk verdi, bunlar ağıla konacak ve şoyle buyutulecekti; coban, belli saatte kecileri alıp yanlarına goturecek, sut icirip iyice doyuracak, sonra da kendi işlerine bakacaktı Psammetikos un boyle yapmasının nedeni, cocukların viyaklamalar cağını aştıktan sonra ağızlarından cıkacak ilk sozu yakalamaktı; gercekten de oyle oldu Uzerinden iki yıl gecince, bir gun coban, kapıyı acıp iceri girdi, onunde diz ustu oturan iki cocuk, ellerini uzatarak, «Bekos» diye bağırdılar Coban bu sozu ilk duyduğunda bir şey demedi, ama daha sonra da her gelişinde aynı sozu işitince efendisine haber verdi ve isteği uzerine cocukları kendi gorsun diye aldı ona goturdu
Psammetikos kendi kulağı ile de duyduktan sonra, herhangi bir şeye bekos adını vermiş olan insanların kimler olduklarını aramaya koyuldu; araya taraya Phrygia lıların ekmeğe bekos dediklerini oğrendi Boylece ve bu ipucuna tutunarak Mısırlılar Phrygia lıların kendilerinden daha eski olduklarını itiraf ettiler (II,2) Zaten eski Yunan a ait ezoterik oykulerde, cok eski zamanlarda gectiğinin belirtilmesi icin kahraman efsanevi Frig kralı Midas olmaktadır Boylece Midas oykuleri eski masallar gibi kulaktan kulağa yayılmıştır Frig kulturu Yunan ve Roma uygarlığı icinde yaşamaya devam etmiştir Friglerin yaşadığı bolge İS beşinci yuzyıla kadar da Roma kaynakarında Phrygia olarak anılmıştır
FRİGLER İN TARİHİ
Akurgal a gore Frigler MO 1190 sıralarında Anadolu ya gelen Balkan kokenli boylardan biridir Ancak siyasal topluluk olarak MO 750 den sonra ortaya cıkmıştır HindAvrupa kokenli oldukları hale kısa bir surede Anadolulaşmışlar, ve bir yandan Hellen obur yandan Gec Hitit etkileri altında kalmış olmakla birlikte ozgun ve Anadolulu bir kultur oluşturmuşlardır Umar a gore ise Frigler, bir cok kanıta gore, Hitit İmparatorluğunu yıkan Trak suruleriyle hısımlığı olan bir halktı Frigler hakkında genel goruş bu yonde olmakla birlikte kokenleri tartışmalıdır Ancak bizim de kabul edeceğimiz goruş Friglerin Trak kokenli oldukları yolundaki goruştur Trak kabileleri, bizim bugunku Trakya ya adını vermiş olan kabilelerdir
Bu halkın kokeni de tartışmalıdır Erzen e gore (bkz Kaynakca) tarihte Traklar olarak bilinen halkın memlekete goc suretiyle gelmelerinden cok once , cok daha seyrek de olsa , ulkenin yerli bir halk tarafından iskan edilmiş olduğu anlaşılmaktadır En eski halkın ırk durumu hakkında fazla bilgimiz yoktur Aynı zamanda eski yerli halkın ulkeye gelen gocmen Traklara karışması hakkında da bilgilerimiz az ve yetersizdir Bize kadar gelen belgelere gore Traklar gec antik devre kadar Kuzey Avrupa ırk tipinin oldukca kuvvetli bir temsilcisidir Trakların Kuzey Avrupa ile dil alanında da ilgileri vardır Trak dili ve Frig dili HintAvrupa dil ailesi icince Satem grubuna aittirler Daha kesin olmamakla birlikte Friglerin Keltlerle akraba oldukları ve ezoterik mirası ortak paylaştıkları akla gelmektedir Hitit İmparatorluğu yıkılışa gectiği yıllarda Anadolu kuzeydoğudan Kafkaslar, batıdan da boğazlar uzerinden gelen birtakım gocmenlerin etkisine girmeye başlamıştı Doğudan gelenlere Muşki deniliyordu ve Elazığ yoresine yerleşmişlerdi Batıdan gelenler ise Brig adını taşıyorlardı Yavaş yavaş Orta Anadolu ya gecen bu boylardan Frigler, Polatlı yoresine , daha doğrusu başkentleri olacak Gordion a varmışlardı Uzun bir karanlık donemden sonra, MO sekizinci yuzyılda merkezi bir krallık durumuna gelen Friglerin bu kavimlerin kaynaşmasından oluştuğu duşunulmektedir Bunlardan Muşkiler daha MO On ikinci yuzyıldan itibaren Asur belgelerinde yer almışlardır Hatta efsanevi Midas a kaynaklık etmiş olduğu duşunulen Mita adına da Hitit belgelerinde rastlanmıştır Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta, ilk akınlarla Frig Krallığı kurulana kadar gecen suredir Hitit İmparatorluğu yıkılırken Anadolu da ilk varlık gosteren Muşkiler dir Ancak Frig devletinin ortaya cıkması daha cok zaman almıştır
Sedat Alp , bunu şoyle acıklamaktadır : (Hitit Cağında Anadolu, bkz Kaynakca)
Asurlular Muski ulkesinin kralı Mita dan haberdardı Bunun Frig kralı Midas olduğu uzunca bir zamandan beri kabul edilmiştir Bu eşitlikten ilk bakışta Frigya ile yalnız Asur kaynaklarından tanınan Muski ulkesinin aynı ulke oldukları akla gelse de, ilk kez Ekrem Akurgal ın gosterdiği gibi Friglerin maddi kalıntılarına MO 8 yuzyıldan once Anadolu da rastlanmadığı ve ve Muski ulkesinin ise daha I Tiglatpileser zamanında (tahminen MO 11121074) yukarı Dicle bolgesinde varlığını gosterdiği goz onunde tutulursa, Frigler ile Muskilerin aynı kavim olduklarını kabul etmek zordur Olsa olsa Asurlular bunu yakıştırmış olabilirler Asurlularon Friglerden soz etmemesi dikkat cekicidir Belki de Friglerin siyasal acıdan Muskililer uzerinde etkili olmaları, onların Muskililer ile ilgilendirilmelerine neden olmuştur Bu belirsizliğin nedeni kuşkusuz anadolu nun Hitit İmparatorluğunu da ykan istilalardan sonra yaşadığı karanlık cağlardır Bu devire karanlık cağlar adını vermemizin başlıca nedeni ise elimizde yeterli belge olmayışıdır Bir başka nedeni ise siyasi birliğin kurulamamış olmasıdır Anadolu da siyasi birlik ancak MO sekizinci yuzyılda kurulabilmiştir Bu donem
Asur kayıtlarında da Friglerele ilgili ifadelere rastlanmaktadır MO 709 yılında IISargon un bir yazıtında benden onceki krallara boyun eğmeyen Mita diye bir ifade vardır Asurlarla yapılan barış anlaşmasından sonra Asur kayıtlarında Muşki kralı Mita nın adına rastlanmaz , ancak Frigya kralı Midas Yunan kaynaklarında gorulmeye başlar Bir başka deyişle MO yedinci yuzyıldan itibaren Friglerin Yunan halkları ile olan ilişkileri başlamış olur Daha oncede belirttiğimiz gibi Yunan kaynakları, kısıtlı tarih bilgileri bakımından yeterli olmayabilir, ancak şu an icin en onemli detaylı kaynak oldukları icin Frigler ile ilgili bilgilerimizin bir bolumunu bunlara dayandırmak zorundayız Yunan kaynakları Friglerin ilk kralının Gordios olduğunu ve Friglerin başkenti Gordion un adını bu kraldan aldığını soyler Bugun Polatlı yakınlarında kalıntıları bulunan bu şehrin adının kokeni daha onceki Anadolu dillerinden gelmesi ve bu ismin sonradan Hellenler tarafından uydurulmuş olması olasılığı yuksektir Zaten Gordios ile ilgili Yunan Arrianos un anlattıklarından başka da onemli bir kaynak yoktur Friglerin efsanevi kralları ise Midas tır Midas ın tek bir kişinin adı mı yoksa hukumdarlara verilen bir ad mı olduğuı belli değildir, ancak Mita adının da hem Asur hem Hitit kaynaklarında varolması bu isimle en az r kişinin hukumdarlık yaptığını doğrulamaktadır
Daha once de belirttiğimiz gibi, Midas adı pek cok efsaneye karışmıştır Bu efsaneler cok eski donemleri anlatan Yunan efsaneleri olduğu gibi, gercekten Anadolu kokenli de olabilirler Bu donemde Frigya nın bolgede gercekten buyuk bir guc olduğuna kuşku yoktur Midas ın efsanede her tuttuğunu altın yapması her ne kadar ezoterik bir motif olsa da kokenini bu donemdeki Frigler in zenginlikleri icin anlatılanlardan almıştır Midas ın tahtını Delfoi deki tapına adaması da bu tahtı goren Yunanlıları Frigya nın zenginliği karşısında şaşırtmıştır Bu donemde Yunan halkları ve Frigya arasındaki ilşkiler de yoğunlaşmıştır Yunanların Frigya yı en eski halk olarak gormesi de bu donemde Yunan haşlklarının Anadolu kulturu ile Frigler vasıtası ile ilk olarak karşılaşmasından gelmektedir Ancak Frgilerin bu parlak gunleri fazla surmemiş ve Kimmer istilaları altında Frig Devleti tarihe karışmıştır Ancak Frigler ve Frig kulturu Anadolu da Roma donemine kadar yaşamış, ve Phrygia diye adlandırılan bu bolgede eski inanclar yaşamıştır
ALINTI