Futbol Nedir?
Futbol, dunyada en yaygın takım sporudur Başta Avrupa ve Guney Amerika ulkeleri olmak uzere hemen hemen tum ulkelerde cok sevilir ve geniş bir izleyici kitlesi tarafından izlenir
Futbol kelimesi Turkceye, İngilizce foot (ayak)ve ball (top)sozcuklerinin birleşiminden oluşmuş football (ayaktopu)kelimesinden gecmiştir Futbol sozcuğu, ABD ve Kanadada Amerikan futboluanlamında kullanılır Bu ulkelerde futbol icin kullanılan isim soccerdır
Tarihce
Daha ilkcağlarda futbolu andıran oyunlar oynandığı bilinmektedir Avrupada MO 3 yuzyılda Romalılarca yaygınlaştırılan bir oyun futbola cok benziyordu Bu oyun bugunku futbolun oncusu sayılır Bu eski Roma oyunu Fransada oylesine sevilmişti ki, karşılaşmalar kentler arasında catışmaya bile yol acmıştı Bundan dolayı bu oyun 10 yuzyılda yasaklandı
Gunumuzde oynanan futbol, İngilterede 19 yuzyılın sonlarında kurallara bağlandı 1863te Kanadada kurulan Futbol Birliği bu kuralları belirledi İlk takım ise Sheffield FC oldu Oyunda sert, acımasız ve kırıcı hareketler yasaklandı Bu anlayışı surdurenler ise, futbolun değişik bicimi sayılan ragbiyi geliştirdiler Futbol, 19 yuzyılın sonlarında İngiltereden Avrupaya yayıldı Kısa bir sure icinde de dunyanın bircok ulkesinde oynanan bir spor haline geldi 1904te Uluslararası Futbol Federasyonu (FIFA) kuruldu FIFAnın yonetiminde 1930da ilk Dunya Kupası karşılaşmalarını duzenledi
Kurallar
Futbol 11er kişilik iki takım arasında oynanır ve kendine ozgu kuralları vardır Oyunun amacı, topu rakip kaleye sokmaktır Topu elle ve kolla oynamak kesinlikle yasaktır, ama kafa ile ya da kurallara uygun olarak bedenin herhangi bir yeriyle topa vurulabilir Yalnızca kaleciler belirlenmiş bir alan icinde topu elle tutabilir
Futbolcular kendi takımının simgesi olan forma giyerler Her oyuncunun forması uzerinde farklı bir numara yazılıdır Yalnızca kaleciler, obur oyunculardan kolayca ayırt edilebilmesi icin farklı renkte forma giyer Butun futbolcular, bu oyun icin uygun bicimde uretilmiş ozel ayakkabılar (krampon) kullanırlar
Futbol alanı dikdortgen biciminde, uzunluğu 90120 metre, genişliği ise 4590 metredir Ancak uluslararası maclarda bu olculer uzunluk 100110 metre, genişlik 6475 metredir Uzun kenarlara tac cizgisi, kısa kenarlara kale cizgisi denir Futbol sahasında tac cizgisi kale cizgisinden daima uzun olmalıdır İki tac cizgisi arasında uzanan ve alanı tam ortasından ikiye bolen cizgiye ise orta cizgi adı verilir Orta cizginin tam ortasında 9,15 metre yarıcapında bir cember bulunur ve bu cembere de orta yuvarlak denir Karşılaşma bu cemberin icinden yapılan vuruşla başlar Karşılaşma başlamadan once oyuncular, kendi yarı alanlarında yer alırlar Kale cizgilerinin tam ortasında birer kale bulunur Kale iki kale direği ve bir ust direkten oluşur İki direk arası 7,32 metre, ust direğin yerden yuksekliği ise 2,44 metredir Futbol topunun cevresi 6870 cm, oyunun başlangıcındaki ağırlığı ise 410450 gram arasında değişirKale onlerinde kale cizgisine bitişik olmak uzere 40,32 x 16,50 metre boyutlarında ceza alanı bulunur Kalecilerin topu elle tutabildikleri tek yer burasıdır Bu alan icinde, kalenin hemen onunde 18,32 x 5,50 metre boyutlarındaki başka bir alana da kale alanı (altıpas) denir Ceza alanı icinde rakip oyuncuya yapılan fauller ve kaleci dışındaki futbolcuların elle topa dokunmaları dahil 9 kusurlu hareket olarak nitelendirilen hareketler penaltı ile cezalandırılır Penaltı atışı, ceza alanı icinde kale cizgisinin ortasından 11 metre uzaklıktaki penaltı noktasından yapılır Kaleci, top penaltıyı atan oyuncunun ayağından cıkmadan one doğru hareket edemez, yalnızca kale cizgisi uzerinde sağa sola hareket edebilir
Hakem kuralları ciğneyen takımı serbest vuruş kararıyla da cezalandırabilir Serbest vuruşlarda, rakip takımın oyuncularının topa vuruş noktasından en az 9,15 metre uzakta durmaları gerekir Eğer bir oyuncu rakip oyuncuyu sakatlayacak olcude sert ve kasıtlı faul yaparsa, orta hakem bu oyuncuyu sarı ya da kırmızı kartla cezalandırır Kırmızı kart goren oyuncu oyundan cıkarılır ve takımı eksik oyuncuyla oyunu surdurmek zorunda kalır Ust uste iki sarı kart goren oyuncu da kırmızı kart gormuş durumuna duşer Futbol oyununda bir başka ceza atışı da ofsayttır Top hucuma gecen takımın oyuncusuna atıldığı sırada, o oyuncu ile kale cizgisi arasında, kaleci ya da karşı takım oyuncusu dışında karşı takımdan en az bir oyuncu yoksa ofsayt kararı verilir Ofsayt yalnızca karşı takımın oyun alanı icinde gercekleşir
Top hucumdaki takımının oyuncusunun ayağından aut cizgisi dışına cıkarsa dışarı cıkmış olur Bu durumda top altı pas icinden yeniden oyuna sokulur Top savunma durumundaki takımın oyuncusuna carparak aut cizgisinden dışarı cıkarsa koşe vuruşu olur Bu durumda hucum etmekte olan takım tarafından topun cıktığı bolumdeki koşeden kaleye koşe vuruşu ya da koşe atışı denen bir atış yapılır Top tac cizgisi uzerinden oyun alanının dışına cıkarsa tac olur ve top karşı takımın oyuncusu tarafından dışarı cıktığı noktadan oyuna sokulur Tac atışı elle yapılır Tac ve koşe vuruşu atışlarından ofsayt kuralı uygulanmaz
Futbol dort hakemin yonetiminde ve gozetiminde oynanır Bir orta, iki de yan hakem bulunur Oyunu orta hakem yonetir ve verdiği kararları kesin olarak uygular Tac cizgisi uzerinde gorev yapan yan hakemler ise, topun oyun alanının dışına cıkışını, ofsaytları işaret etmenin yanı sıra faullerde, elle oynamalarda, golu belirlemede, oyuncu değişikliklerinde orta hakeme yardımcı olurlar Oyun alanının yarısından sorumlu olan yan hakemler, orta hakemi ellerindeki kucuk bayraklarla uyarırlar
Futbol karşılaşması, her biri 45er dakikalık iki devrede oynanır İki devre arasında 15 dakikalık ara verilir Oyun icinde ceşitli nedenlerin yol actığı duraklamaların suresi orta hakem tarafından belirlenip dordunce hakeme iletilir, dorduncu hakem bu uzatmaları ışıklı tabela ile taraflara bildirir ve bu sureler her devrenin sonuna eklenir
Eğer bir karşılaşmada yitiren takım elenecekse ve mac berabere biterse; ya da iki karşılaşma şeklinde oynanan (iki takımın sahasında birer mac) bir eleme turu sonucunda takımların yengi (galibiyet), beraberlik, yenilgi ve gol averajları aynı ise 90 dakika sonuna 15er dakikalık iki devre eklenir Bu iki devrenin sonunda herhangi bir takım diğerine skor ya da averaj ustunluğu (iki karşılaşma şeklinde oynanan eleme turlarında) sağlamışsa karşılaşma bu takımın lehine sonuclanır Eğer eşitlik bozulmamışsa seri penaltı atışlarına gecilir ve bir takım yenene kadar karşılıklı penaltı atışları kullanılır
Dunyada Futbol
Butun ulkelerin futbol federasyonları FIFAya bağlıdır ve FIFAnın merkezi İsvicrenin Zurih şehrindedir Ayrıca Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA) gibi beş tane de kıta konfederasyonu vardır (AFC, CAF, CONCACAF, CONMEBOL ve OFC)
Ulusal futbol karşılaşmaları, her ulkenin kendi futbol federasyonunun yonetiminde yapılır Olimpiyat Oyunlarındaki futbol karşılaşmaları ile Dunya Kupası gibi karşılaşmalar ise FIFA duzenler Ayrıca her kıta konfederasyonu da kendi yetki alanında karşılaşmalar duzenler UEFAnın duzenlediği, UEFA Şampiyonlar Ligi, UEFA Kupası, İntertoto Kupası ve şu anda duzenlenmeyen Kupa Galipleri Kupası bu tur turnuvalardır
Fifa Dunya Kupası
FIFA Dunya Kupası dort yılda bir duzenlenir İlk Dunya Kupası şampiyonu Uruguaydır Son Dunya Kupası 9 Haziran 9 Temmuz 2006 tarihleri arasında Almanyada yapılmış ve kupayı finalde Fransayı penaltılarla yenen İtalya kazanmıştır Dunya Kupasında en başarılı ulke olan Brezilya, bu kupayı beş kez (1958, 1962, 1970, 1994, 2002) kazanmıştır
Futbol, dunyada en yaygın takım sporudur Başta Avrupa ve Guney Amerika ulkeleri olmak uzere hemen hemen tum ulkelerde cok sevilir ve geniş bir izleyici kitlesi tarafından izlenir
Futbol kelimesi Turkceye, İngilizce foot (ayak)ve ball (top)sozcuklerinin birleşiminden oluşmuş football (ayaktopu)kelimesinden gecmiştir Futbol sozcuğu, ABD ve Kanadada Amerikan futboluanlamında kullanılır Bu ulkelerde futbol icin kullanılan isim soccerdır
Tarihce
Daha ilkcağlarda futbolu andıran oyunlar oynandığı bilinmektedir Avrupada MO 3 yuzyılda Romalılarca yaygınlaştırılan bir oyun futbola cok benziyordu Bu oyun bugunku futbolun oncusu sayılır Bu eski Roma oyunu Fransada oylesine sevilmişti ki, karşılaşmalar kentler arasında catışmaya bile yol acmıştı Bundan dolayı bu oyun 10 yuzyılda yasaklandı
Gunumuzde oynanan futbol, İngilterede 19 yuzyılın sonlarında kurallara bağlandı 1863te Kanadada kurulan Futbol Birliği bu kuralları belirledi İlk takım ise Sheffield FC oldu Oyunda sert, acımasız ve kırıcı hareketler yasaklandı Bu anlayışı surdurenler ise, futbolun değişik bicimi sayılan ragbiyi geliştirdiler Futbol, 19 yuzyılın sonlarında İngiltereden Avrupaya yayıldı Kısa bir sure icinde de dunyanın bircok ulkesinde oynanan bir spor haline geldi 1904te Uluslararası Futbol Federasyonu (FIFA) kuruldu FIFAnın yonetiminde 1930da ilk Dunya Kupası karşılaşmalarını duzenledi
Kurallar
Futbol 11er kişilik iki takım arasında oynanır ve kendine ozgu kuralları vardır Oyunun amacı, topu rakip kaleye sokmaktır Topu elle ve kolla oynamak kesinlikle yasaktır, ama kafa ile ya da kurallara uygun olarak bedenin herhangi bir yeriyle topa vurulabilir Yalnızca kaleciler belirlenmiş bir alan icinde topu elle tutabilir
Futbolcular kendi takımının simgesi olan forma giyerler Her oyuncunun forması uzerinde farklı bir numara yazılıdır Yalnızca kaleciler, obur oyunculardan kolayca ayırt edilebilmesi icin farklı renkte forma giyer Butun futbolcular, bu oyun icin uygun bicimde uretilmiş ozel ayakkabılar (krampon) kullanırlar
Futbol alanı dikdortgen biciminde, uzunluğu 90120 metre, genişliği ise 4590 metredir Ancak uluslararası maclarda bu olculer uzunluk 100110 metre, genişlik 6475 metredir Uzun kenarlara tac cizgisi, kısa kenarlara kale cizgisi denir Futbol sahasında tac cizgisi kale cizgisinden daima uzun olmalıdır İki tac cizgisi arasında uzanan ve alanı tam ortasından ikiye bolen cizgiye ise orta cizgi adı verilir Orta cizginin tam ortasında 9,15 metre yarıcapında bir cember bulunur ve bu cembere de orta yuvarlak denir Karşılaşma bu cemberin icinden yapılan vuruşla başlar Karşılaşma başlamadan once oyuncular, kendi yarı alanlarında yer alırlar Kale cizgilerinin tam ortasında birer kale bulunur Kale iki kale direği ve bir ust direkten oluşur İki direk arası 7,32 metre, ust direğin yerden yuksekliği ise 2,44 metredir Futbol topunun cevresi 6870 cm, oyunun başlangıcındaki ağırlığı ise 410450 gram arasında değişirKale onlerinde kale cizgisine bitişik olmak uzere 40,32 x 16,50 metre boyutlarında ceza alanı bulunur Kalecilerin topu elle tutabildikleri tek yer burasıdır Bu alan icinde, kalenin hemen onunde 18,32 x 5,50 metre boyutlarındaki başka bir alana da kale alanı (altıpas) denir Ceza alanı icinde rakip oyuncuya yapılan fauller ve kaleci dışındaki futbolcuların elle topa dokunmaları dahil 9 kusurlu hareket olarak nitelendirilen hareketler penaltı ile cezalandırılır Penaltı atışı, ceza alanı icinde kale cizgisinin ortasından 11 metre uzaklıktaki penaltı noktasından yapılır Kaleci, top penaltıyı atan oyuncunun ayağından cıkmadan one doğru hareket edemez, yalnızca kale cizgisi uzerinde sağa sola hareket edebilir
Hakem kuralları ciğneyen takımı serbest vuruş kararıyla da cezalandırabilir Serbest vuruşlarda, rakip takımın oyuncularının topa vuruş noktasından en az 9,15 metre uzakta durmaları gerekir Eğer bir oyuncu rakip oyuncuyu sakatlayacak olcude sert ve kasıtlı faul yaparsa, orta hakem bu oyuncuyu sarı ya da kırmızı kartla cezalandırır Kırmızı kart goren oyuncu oyundan cıkarılır ve takımı eksik oyuncuyla oyunu surdurmek zorunda kalır Ust uste iki sarı kart goren oyuncu da kırmızı kart gormuş durumuna duşer Futbol oyununda bir başka ceza atışı da ofsayttır Top hucuma gecen takımın oyuncusuna atıldığı sırada, o oyuncu ile kale cizgisi arasında, kaleci ya da karşı takım oyuncusu dışında karşı takımdan en az bir oyuncu yoksa ofsayt kararı verilir Ofsayt yalnızca karşı takımın oyun alanı icinde gercekleşir
Top hucumdaki takımının oyuncusunun ayağından aut cizgisi dışına cıkarsa dışarı cıkmış olur Bu durumda top altı pas icinden yeniden oyuna sokulur Top savunma durumundaki takımın oyuncusuna carparak aut cizgisinden dışarı cıkarsa koşe vuruşu olur Bu durumda hucum etmekte olan takım tarafından topun cıktığı bolumdeki koşeden kaleye koşe vuruşu ya da koşe atışı denen bir atış yapılır Top tac cizgisi uzerinden oyun alanının dışına cıkarsa tac olur ve top karşı takımın oyuncusu tarafından dışarı cıktığı noktadan oyuna sokulur Tac atışı elle yapılır Tac ve koşe vuruşu atışlarından ofsayt kuralı uygulanmaz
Futbol dort hakemin yonetiminde ve gozetiminde oynanır Bir orta, iki de yan hakem bulunur Oyunu orta hakem yonetir ve verdiği kararları kesin olarak uygular Tac cizgisi uzerinde gorev yapan yan hakemler ise, topun oyun alanının dışına cıkışını, ofsaytları işaret etmenin yanı sıra faullerde, elle oynamalarda, golu belirlemede, oyuncu değişikliklerinde orta hakeme yardımcı olurlar Oyun alanının yarısından sorumlu olan yan hakemler, orta hakemi ellerindeki kucuk bayraklarla uyarırlar
Futbol karşılaşması, her biri 45er dakikalık iki devrede oynanır İki devre arasında 15 dakikalık ara verilir Oyun icinde ceşitli nedenlerin yol actığı duraklamaların suresi orta hakem tarafından belirlenip dordunce hakeme iletilir, dorduncu hakem bu uzatmaları ışıklı tabela ile taraflara bildirir ve bu sureler her devrenin sonuna eklenir
Eğer bir karşılaşmada yitiren takım elenecekse ve mac berabere biterse; ya da iki karşılaşma şeklinde oynanan (iki takımın sahasında birer mac) bir eleme turu sonucunda takımların yengi (galibiyet), beraberlik, yenilgi ve gol averajları aynı ise 90 dakika sonuna 15er dakikalık iki devre eklenir Bu iki devrenin sonunda herhangi bir takım diğerine skor ya da averaj ustunluğu (iki karşılaşma şeklinde oynanan eleme turlarında) sağlamışsa karşılaşma bu takımın lehine sonuclanır Eğer eşitlik bozulmamışsa seri penaltı atışlarına gecilir ve bir takım yenene kadar karşılıklı penaltı atışları kullanılır
Dunyada Futbol
Butun ulkelerin futbol federasyonları FIFAya bağlıdır ve FIFAnın merkezi İsvicrenin Zurih şehrindedir Ayrıca Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA) gibi beş tane de kıta konfederasyonu vardır (AFC, CAF, CONCACAF, CONMEBOL ve OFC)
Ulusal futbol karşılaşmaları, her ulkenin kendi futbol federasyonunun yonetiminde yapılır Olimpiyat Oyunlarındaki futbol karşılaşmaları ile Dunya Kupası gibi karşılaşmalar ise FIFA duzenler Ayrıca her kıta konfederasyonu da kendi yetki alanında karşılaşmalar duzenler UEFAnın duzenlediği, UEFA Şampiyonlar Ligi, UEFA Kupası, İntertoto Kupası ve şu anda duzenlenmeyen Kupa Galipleri Kupası bu tur turnuvalardır
Fifa Dunya Kupası
FIFA Dunya Kupası dort yılda bir duzenlenir İlk Dunya Kupası şampiyonu Uruguaydır Son Dunya Kupası 9 Haziran 9 Temmuz 2006 tarihleri arasında Almanyada yapılmış ve kupayı finalde Fransayı penaltılarla yenen İtalya kazanmıştır Dunya Kupasında en başarılı ulke olan Brezilya, bu kupayı beş kez (1958, 1962, 1970, 1994, 2002) kazanmıştır