Sitomegalovirus (Cytomegalovirus, CMV) herpes ailesinden bir virustur Bu aileye dahil olan diğer virusler ucuğa neden olan herpes simplleks virusu ile su ciceğine neden olan virustur
Tum coğrafi bolgelerde bulunan bu virusun neden olduğu enfeksiyon en sık karşılaşılan enfeksiyonlardan birisidir Amerika Birleşik Devletlerinden her 100 kişiden 50 ile 85′inin 40 yaşına gelinceye kadar bu virusle temas edip enfekte olduğu tahmin edilmektedir
CMV aynı zamanda anneden karnındaki bebeğe bulaşan enfeksiyonlar arasında da en sık karşılaşılanlardan birisidir Amerika Birleşik Devletlerinde doğan her 100 bebekten 1′inde CMV enfeksiyonu gorulduğu ve CMV’nin en sık karşılaşılan konjenital enfeksiyon olduğu kabul edilmektedir
Gelişmekte olan ulkelerde ve duşuk sosyoekonomik duzeye sahip toplumlarda daha sık gorulur
CMV enfeksiyonları primer (ilk kez gecirilen) ya da rekurren (tekrarlayan) enfeksiyonlar şeklinde gorulebilir
Kişi enfeksiyona yakalanıp akut donemi atlattıktan sonra tum herpes grubunda olduğu gibi virus vucutta herhangi bir bolgede yerleşir ve yıllarca sessiz kalır Buna karşılık hastalığın tekrarlaması son derece nadirdir ve genellikle ilac kullanımı ya da sistemik hastalık nedeni ile (AIDS gibi) bağışıklık sisteminin ileri derecede baskılandığı durumlarda yeniden aktive olur İnsanların buyuk kısmında sorun yaratmadığı icin CMV enfeksiyonları onemli hastalıklar grubuna dahil edilmez
Ote yandan hastalığın ciddi etkiler ortaya koyabileceği bazı risk grupları vardır Bunlar:
Annesinde aktif enfeksiyon olan doğmamış bebekler
Cocukların yoğun olarak bulunduğu kreş, okul gibi yerlerde calışan kadınlar
Organ nakil hastaları ya da AIDS hastaları gibi bağışıklık sisteminin ileri derecede baskılandığı kişiler
Bulaşma yolları
CMV enfeksiyonları cocuklar da dahil olmak uzere her yaştan kişiyi etkileyebilir Genelde cocuklardan yetişkinlere bulaşan bu virus idrar, tukruk, gozyaşı, semen ve sut gibi vucut sıvılarında da bulunduğundan direkt temas yolu ile yayılır Semende ve vajinal sıvılarda da bulunduğundan cinsel ilişki ile de bulaşması olasıdır Cok nadiren kan nakli sırasında da bulaşma gercekleşebilir Onemli bulaşma yollarından biri de hamile bir kadından karnındaki bebeğe bulaşmasıdır
Enfeksiyon gecirildikten sonra bağışıklık cevabı oluşur ancak bu cevap tam bir cevap değildir ve suciceği, kabakulak gibi diğer pek virus enfeksiyonundan farklı olarak birkez enfeksiyonu gecirmek yeniden gecirilmeyeceği garantisini vermez Ancak burada farklı olarak aynı virusle yeniden karşılaşıldığında yeni bir enfeksiyon olmaz Kişide var olan ve sessiz (latent) bekleyen enfeksiyon aktif hale gelebilir
Bulaşmada temel yol vucut sıvıları ile direkt temastır Bu temas ile alınan virus ağız ya da burun mukozasına girer ise hastalık bulaşır Bu nedenle enfekte olduğundan şuphe edilen kişilerin vucut sıvıları ile temas ettikten sonra elleri yıkamak bulaşmayı buyuk olcude onler Orneğin bir cocuğun alt bezini değiştirdikten sonra elleri iyice yıkamak cok etkili bir korunma yontemidir
Belirtileri
CMV enfeksiyonları genelde herhangi ozgun bir belirti vermeden gecirilir Coğu zaman kişi herhangi bir enfeksiyon gecirdiğini anlamaz En sık karşılaşılan yakınmalar ust solunum yolu enfeksiyonlarına benzer Boğaz ağrısı, hafif ateş, yaygın kas ve eklem ağrısı ile halsizliktir AIDS gibi bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde ise gorme bozukluğu gibi ciddi etkiler ortaya cıkabilir
Tanı
CMV tanısı kanda yapılan serolojik testler ile konur Kanda CMV’ye karşı oluşmuş antikorların varlığı aranır Akut aktif enfeksiyonu duşunduren antikorların varlığında ise seri incelemeler yapılarak artış olup olmadığı incelenir Kanda immmunglobulin G (IgG) varlığı ise daha onceden virus ile karşılaşıldığı ve bağışıklık oluştuğu anlamına gelir Ancak bu değerlerdeki 4 katlık artış da enfeksiyon tanısı koydurur
Gebelikte primer CMV enfeksiyonu
Anne adayında primer CMV enfeksiyonunun gorulme olasılığı %0407 arasındadır Anneden bebeğe geciş ise değişik calışmalarda %2475 arasında olup ortalama %40 olarak kabul edilmektedir Hamilelik sırasında enfekte olan fetuslarda konjenital CMV enfeksiyonu varlığından soz edilir
Enfekte olan %40 bebeğin sadece %10′unda konjenital CMV enfeksiyonuna bağlı belirtiler ortaya cıkar Bir başka deyişle hamilelikleri sırasında primer CMV enfeksiyonu geciren her 100 anne adayından sadece 4′unun bebeğinde problem gorulurken 36′sında doğum anında sorun yaşanmaz
Etkilenmiş yenidoğanda genel bir enfeksiyon vardır En sık etkilenen organlar beyin, gozler, karaciğer, dalak, kan ve deridir Beyinde kalsifikasyonlar, kafanın normalden kucuk olması (mikrosefali), karaciğer ve dalakta buyume sık karşılaşılan bulgulardır Bu bebekler destekleyici tedavilerle yaşamlarını surdururler ancak %8090′ında yaşamlarının ilk yılları icinde uzun donem etkiler ortaya cıkar
Uzun donem etkileri arasında ise işitme kaybı, zeka geriliği, gelişme geriliği ve gorme bozuklukları sayılabilir
Doğum sırasında bulguların gorulmediği %90 bebeğin (yukarıdaki ornekteki 36 bebek) ise %1015′inde uzun donem etkiler ortaya cıkabilir
Gebelikte tekrarlayan enfeksiyon
Gebelikte tekrarlayan CMV enfeksiyonu gorulme olasılığı primer enfeksiyon gorulme olasılığından cok daha fazladır ve %114 arasında karşılaşılır Buna karşılık rekurren enfeksiyonların bebekte konjenital enfeksiyona yol acma riski cok daha duşuk olup %022 arasında değişmektedir Buna paralel olarak konjenital CMV enfeksiyonu olan bebeklerin de sedece %1′inde bulgular ortaya cıkar Ancak primer enfeksiyonda da soz konusu olan %1015′lik uzun donem etki riski tekrarlayan enfeksiyonlarda da mevcuttur
Anne adayından bebeğe CMV bulaşma riski konusunda gebelik yaşının herhangi bir belirleyici değeri yoktur Ancak 20 haftadan once olan bulaşmalarda problem ortaya cıkma riski daha yuksektir
Tum coğrafi bolgelerde bulunan bu virusun neden olduğu enfeksiyon en sık karşılaşılan enfeksiyonlardan birisidir Amerika Birleşik Devletlerinden her 100 kişiden 50 ile 85′inin 40 yaşına gelinceye kadar bu virusle temas edip enfekte olduğu tahmin edilmektedir
CMV aynı zamanda anneden karnındaki bebeğe bulaşan enfeksiyonlar arasında da en sık karşılaşılanlardan birisidir Amerika Birleşik Devletlerinde doğan her 100 bebekten 1′inde CMV enfeksiyonu gorulduğu ve CMV’nin en sık karşılaşılan konjenital enfeksiyon olduğu kabul edilmektedir
Gelişmekte olan ulkelerde ve duşuk sosyoekonomik duzeye sahip toplumlarda daha sık gorulur
CMV enfeksiyonları primer (ilk kez gecirilen) ya da rekurren (tekrarlayan) enfeksiyonlar şeklinde gorulebilir
Kişi enfeksiyona yakalanıp akut donemi atlattıktan sonra tum herpes grubunda olduğu gibi virus vucutta herhangi bir bolgede yerleşir ve yıllarca sessiz kalır Buna karşılık hastalığın tekrarlaması son derece nadirdir ve genellikle ilac kullanımı ya da sistemik hastalık nedeni ile (AIDS gibi) bağışıklık sisteminin ileri derecede baskılandığı durumlarda yeniden aktive olur İnsanların buyuk kısmında sorun yaratmadığı icin CMV enfeksiyonları onemli hastalıklar grubuna dahil edilmez
Ote yandan hastalığın ciddi etkiler ortaya koyabileceği bazı risk grupları vardır Bunlar:
Annesinde aktif enfeksiyon olan doğmamış bebekler
Cocukların yoğun olarak bulunduğu kreş, okul gibi yerlerde calışan kadınlar
Organ nakil hastaları ya da AIDS hastaları gibi bağışıklık sisteminin ileri derecede baskılandığı kişiler
Bulaşma yolları
CMV enfeksiyonları cocuklar da dahil olmak uzere her yaştan kişiyi etkileyebilir Genelde cocuklardan yetişkinlere bulaşan bu virus idrar, tukruk, gozyaşı, semen ve sut gibi vucut sıvılarında da bulunduğundan direkt temas yolu ile yayılır Semende ve vajinal sıvılarda da bulunduğundan cinsel ilişki ile de bulaşması olasıdır Cok nadiren kan nakli sırasında da bulaşma gercekleşebilir Onemli bulaşma yollarından biri de hamile bir kadından karnındaki bebeğe bulaşmasıdır
Enfeksiyon gecirildikten sonra bağışıklık cevabı oluşur ancak bu cevap tam bir cevap değildir ve suciceği, kabakulak gibi diğer pek virus enfeksiyonundan farklı olarak birkez enfeksiyonu gecirmek yeniden gecirilmeyeceği garantisini vermez Ancak burada farklı olarak aynı virusle yeniden karşılaşıldığında yeni bir enfeksiyon olmaz Kişide var olan ve sessiz (latent) bekleyen enfeksiyon aktif hale gelebilir
Bulaşmada temel yol vucut sıvıları ile direkt temastır Bu temas ile alınan virus ağız ya da burun mukozasına girer ise hastalık bulaşır Bu nedenle enfekte olduğundan şuphe edilen kişilerin vucut sıvıları ile temas ettikten sonra elleri yıkamak bulaşmayı buyuk olcude onler Orneğin bir cocuğun alt bezini değiştirdikten sonra elleri iyice yıkamak cok etkili bir korunma yontemidir
Belirtileri
CMV enfeksiyonları genelde herhangi ozgun bir belirti vermeden gecirilir Coğu zaman kişi herhangi bir enfeksiyon gecirdiğini anlamaz En sık karşılaşılan yakınmalar ust solunum yolu enfeksiyonlarına benzer Boğaz ağrısı, hafif ateş, yaygın kas ve eklem ağrısı ile halsizliktir AIDS gibi bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde ise gorme bozukluğu gibi ciddi etkiler ortaya cıkabilir
Tanı
CMV tanısı kanda yapılan serolojik testler ile konur Kanda CMV’ye karşı oluşmuş antikorların varlığı aranır Akut aktif enfeksiyonu duşunduren antikorların varlığında ise seri incelemeler yapılarak artış olup olmadığı incelenir Kanda immmunglobulin G (IgG) varlığı ise daha onceden virus ile karşılaşıldığı ve bağışıklık oluştuğu anlamına gelir Ancak bu değerlerdeki 4 katlık artış da enfeksiyon tanısı koydurur
Gebelikte primer CMV enfeksiyonu
Anne adayında primer CMV enfeksiyonunun gorulme olasılığı %0407 arasındadır Anneden bebeğe geciş ise değişik calışmalarda %2475 arasında olup ortalama %40 olarak kabul edilmektedir Hamilelik sırasında enfekte olan fetuslarda konjenital CMV enfeksiyonu varlığından soz edilir
Enfekte olan %40 bebeğin sadece %10′unda konjenital CMV enfeksiyonuna bağlı belirtiler ortaya cıkar Bir başka deyişle hamilelikleri sırasında primer CMV enfeksiyonu geciren her 100 anne adayından sadece 4′unun bebeğinde problem gorulurken 36′sında doğum anında sorun yaşanmaz
Etkilenmiş yenidoğanda genel bir enfeksiyon vardır En sık etkilenen organlar beyin, gozler, karaciğer, dalak, kan ve deridir Beyinde kalsifikasyonlar, kafanın normalden kucuk olması (mikrosefali), karaciğer ve dalakta buyume sık karşılaşılan bulgulardır Bu bebekler destekleyici tedavilerle yaşamlarını surdururler ancak %8090′ında yaşamlarının ilk yılları icinde uzun donem etkiler ortaya cıkar
Uzun donem etkileri arasında ise işitme kaybı, zeka geriliği, gelişme geriliği ve gorme bozuklukları sayılabilir
Doğum sırasında bulguların gorulmediği %90 bebeğin (yukarıdaki ornekteki 36 bebek) ise %1015′inde uzun donem etkiler ortaya cıkabilir
Gebelikte tekrarlayan enfeksiyon
Gebelikte tekrarlayan CMV enfeksiyonu gorulme olasılığı primer enfeksiyon gorulme olasılığından cok daha fazladır ve %114 arasında karşılaşılır Buna karşılık rekurren enfeksiyonların bebekte konjenital enfeksiyona yol acma riski cok daha duşuk olup %022 arasında değişmektedir Buna paralel olarak konjenital CMV enfeksiyonu olan bebeklerin de sedece %1′inde bulgular ortaya cıkar Ancak primer enfeksiyonda da soz konusu olan %1015′lik uzun donem etki riski tekrarlayan enfeksiyonlarda da mevcuttur
Anne adayından bebeğe CMV bulaşma riski konusunda gebelik yaşının herhangi bir belirleyici değeri yoktur Ancak 20 haftadan once olan bulaşmalarda problem ortaya cıkma riski daha yuksektir
