Gebelik, kadının son adet döneminin ilk gününden itibaren 40 hafta sürer. Gebelik 3 dönemde incelenir ve bu dönemlerin her birine "trimestr" adı verilir.
"Birinci Trimestr" ilk 12 haftayı içerir.
"Ikinci Trimestr" 13-27. haftayı içerir.
"Üçüncü Trimestr" 28-40. haftayı içerir.
İLK ÜÇ AYLIK DÖNEM ( 1. Trimestr, Ilk 12 hafta)
Gebeliğin başlangıcında fiziksel değişiklikler sizi rahatsız etse de, sağlığınızı veya bebeğin sağlığını tehlikeye sokmaz. Yorgunluk, bulantı-kusma, idrara sık çıkma, göğüslerde hassasiyet, bas ağrısı ve kendini iyi hissetmeme, kilo artışı görülebilir. Bu sorunların hepsi ile karşılaşabilirsiniz ya da bu sıkıntıların hiç birini yaşamayabilirsiniz. Belirtilerin ne olduğunu ve kendinizi iyi hissetmek için ne yapacağınızı bilirseniz bu dönemi çok daha rahat atlatırsınız.
YORGUNLUK:
Gebeliğin başlangıcında kadınların çoğu normalden daha fazla yorgundur. Çünkü gebeliğin ilk haftalarında vücudunuz bebeğe besinleri taşıyabilmek için daha fazla kan üretir. Bu artmış kanı gönderebilmek için kalp daha fazla kan pompalar, nabız dakikada 10-15 vurum daha fazla atar. Duygusal olarak kendinizi iyi hissetmeyebilirsiniz. Bebeğinizin sağlıklı olup olmayacağı endişesi ve anne olacağınız duygusu içinizde karmaşık duygular yaratabilir.
Ne Yapabilirim?
Dinlenin: Gün içinde arasıra şekerleme yapın. Bacaklarınızı yukarı kaldırarak dinlenin.
Egzersiz: Doktorunuz aksini söylemedikçe hergün 30 dakika yürümek kendinizi enerji dolu hissetmenize fayda sağlar.
Beslenme: Sağlıklı gıdalarla beslenmenin yanısıra sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıklardan kurtulmalısınız. Gebeliğin başlangıcında doğal olan yorgunluk yeterli demir ve protein alınmazsa şiddetlenebilir.
BULANTI VE KUSMA:
Gebeliğin erken döneminde görülen bulantı ve kusmanın sebebi plasenta ve fetustan salgılanan bazı hormonların etkisiyledir. Ayrıca gebelikteki mide-barsak sistemindeki değişiklikler de bir parça rol oynar. Mide gebelik hormonlarının etkisiyle daha yavaş boşalır. Duygusal stress ve yorgunluk da bulantı ve kusmayı arttırabilir.
Bu sıkıntı gebelerin %70'ini etkilemektedir. İlk gebeliklerde, genç kadınlarda ve ikiz gebeliklerde bulantı daha şiddetli geçebilir. 4-8. gebelik haftasında başlar, 14-16. haftada azalır. Bazı kadınlarda bulantı ve kusma 3. aydan sonra başlayabilir ya da bazı kadınlarda bu şikayet tüm gebelik süresince devam edebilir.
Ne Yapabilirim?
Yeme alışkanlıklarınızı değiştirin: Gün içinde daha sık ve küçük öğünler şeklinde yemek yemek, yemekler sırasında az sıvı almak bulantıyı azaltabilir. Bunları yapmanın amacı mideyi tamamen boş veya tamamen dolu tutmaktan kaçınmaktır. Bulantınızı hafifletmek için doktorunuza danışmadan ilaç almayın. B6 vitamini bulantıya yardımcı olur.
Atıştırma yapın: Sabah yataktan kalkarken hızla doğrulmayın. Yatağınızın baş ucunda galeta, tuzlu kraker gibi kuru gıdalar bulundurun. Yataktan kalkmadan evvel 1-2 kraker atıştırıp sonra yataktan yavaşça kalkın.
Hoş olmayan kokulardan uzak durun: Mümkün olduğunca kötü kokulardan, ağır yemek kokularından, ağır kokulu parfümlerden uzak durun.
İDRARA SIK ÇIKMA
Ilk üç ayda uterusun(rahim) büyüyen hacminin idrar torbasına baskı yapması nedeniyle sık idrara çıkma ihtiyacı duyabilirsiniz. Hapşırırken, öksürürken ve gülerken idrar kaçırabilirsiniz. 4. aydan sonra rahim karın bölgesine doğru genişlediğinden idrar torbasına olan basınç bir miktar azalır.
Ne Yapabilirim?
Yatmadan birkaç saat önce su içmeyi keserseniz gece boyunca daha az yataktan kalkmış olursunuz, gece daha iyi uyursunuz. Ancak gebelikte sıvı alımını asla kesmeyiniz, bol sıvı tüketmeniz sizin ve bebeğinizin sağlığı açısından son derece gereklidir.
Her ihtiyaç duyduğunuzda idrarınızı yapınız, asla beklemeyiniz. İdrarınızı tutmanız idrar torbasının tam olarak boşalmamasına neden olur, böylece idrar yolları enfeksiyonu riski artar. İdrarınızı yaparken öne doğru eğilmeniz idrar torbasının tam olarak boşalmasına yardımcı olur.
GÖĞÜSLERDE HASSASİYET
Östrojen ve progesteron adlı hormonların gebelikte artan salınımı etkisiyle gebe kadınlarda göğüslerde değişiklikler olur. Özellikle gebeliğin ilk haftalarında göğüs ağrısı artar.
Ne Yapabilirim?
Göğüslerinizi iyi destekleyen bir sütyen göğüs ağrılarını azaltabilir. Ayrıca geceleri göğüslerinizdeki ağrı için uyurken de sütyen takabilirsiniz.
BAŞ AĞRISI VE KENDİNİ İYİ HİSSETMEME
Gebeliğin erken döneminde görülen baş ağrıları ve kendini iyi hissetmemeye gebelikte hormon düzeylerindeki ve kan dolaşımındaki değişimler neden olabilir. Ayrıca gebeliğe bağlı stres ve yorgunluk da baş ağrılarını arttırabilir.
Ne Yapabilirim?
Sinüslerde tıkanıklığa bağlı baş ağrıları yüzün ön tarafı, kenarları, burun çevresi ve gözlere sıcak kompres uygulama ile azaltılabilir.
Gevşeme egzersizleri baş ağrılarını azaltıp kendinizi daha iyi hissetmenize neden olur.
İyi yemek yeme, iyi dinlenme de kendinizi daha iyi hissetmenize yarayacaktır.
Yaşamınızdaki stresi azaltmak gebeliğinizin devamını daha iyi geçirmenizi sağlar.
Ağrı kesici konusunda mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
KİLO ARTIŞI
Gebelik boyunca toplam 11-16 kilo almanıza rağmen bunun yalnızca çok küçük bir miktarı ilk 3 ayda alınır. Bebeğinizin tüm önemli yapıları ve organ sistemleri ilk 3 ayda oluşur. İlk 3 ayın sonunda bebek ortalama 7 cm uzunluğunda, ağırlığı sadece 18 gr dır.
Kalp yaklaşık 26. günden itibaren atmaya başlar.
Üreme organları gelişmiştir fakat bebeğin cinsiyeti tam olarak anlaşılamaz.
El ve ayak parmakları oluşmuştur, tırnakları oluşmaya başlamıştır.
Karaciğer safra yapmaya başlamıştır.
Böbrekler idrar yapmaya başlamıştır.
Bebek ilk 3 aylık dönemde hareket etmeye başlamıştır.
NOKTA ŞEKLİNDE KANAMA (LEKELENME)
İlk 3 ayda görülen vajinal kanama sık görülen bir olay değildir. Kanamanın şiddeti, süresi ve devamlı olup olmadığı belirlenmelidir.
Ne Yapabilirim?
Kanama gebeliğinizle ilgili bir sıkıntının belirtisi olabilir. Mutlaka doktorunuza bildiriniz.
KASIK AĞRISI
İlk gebe kaldığınızda kasıklarınızda, kalça ve belinizde ağrı hissedebilirsiniz. Rahim genişlerken çevresinde kendisini tutan elastik bağlar bu genişlemeye ayak uydurabilmek için gerilirler. Bu gerilme sonucu ağrı duyarsınız.
Ne Yapabilirim?
Ilık bir banyo gevşemenize ve sancılarınızın hafiflemesine yardımcı olur.
Ağrı şiddetli, devamlı ve ateş yükselmesi ile birlikteyse doktorunuzu aramalısınız.
SIK SORULAN SORULAR:
Soru: Her kış mutlaka şiddetli gribe yakalanırım fakat bu sene gebeyim. Grip bebeğimi etkiler mi? Gribi kolay atlatmak için ne yapabilirim?
Cevap: Grip veya soğuk algınlığının belirtileri sizi rahatsız etse de bebeğinize zarar vermez. Bağışıklık sisteminizdeki değişiklikler nedeniyle gebelikte grip daha uzun sürer. İyi beslenme ve istirahat çok önemlidir. Küçük miktarlarda ve sık olarak yemek yiyin. Gebelikte griple baş etmenin en iyi yolu ilaç almadan kendinize en iyi sekilde bakmanızdır. Bol sıvı ve C vitamini takviyesi ile daha kolay atlatırsınız. Odanızı devamlı nemlendirin. Hafif soğuk banyolar ateşinizin düşmesine yardımcı olur.
Ateşiniz 38.2 C'ye erişirse, yeşil-sarı renkli balgam çıkarmaya başlarsanız, belirtilerde herhangi bir düzelme olmadan 3 günden uzun sürmüşse mutlaka doktorunuzu aramalısınız.
Ailenizde veya yanınızda çalışan kişiler soğuk algınlığı veya grip geçiriyorlarsa yakın temastan kaçının, ellerinizi sık sık yıkayın.
Soru:Gebelik sırasında röntgen ışınları zararlı mı? Diş bakımı sırasında röntgen çekilebilir mi?
Cevap: Teşhis amaçlı kullanılan röntgen dozlarının bebeğe zarar verme olasılığı son derece düşüktür. Gebe olduğunuzu bilmeden teşhis amaçlı röntgen çektirdiyseniz panik olmayın, doktorunuzla konuşun.
Diş röntgenleri ile alınan ışın miktarı çok daha düşüktür. Göğüs röntgeni ile aldığınız ışın da son derece düşüktür. Ancak yine de gebelik sırasında ışın almamak en doğrusudur. Rutin diş kontrollerinizi gebelikten sonra veya en azından son 3 aylık dönemde çektirebilirsiniz. Gebelik sırasında yapılan ultrasonların ise bebeğe hiç zararı bulunmamaktadır.
Soru:Hamileyim ve 2 yaşında bir çocuğum var. Kucağıma almam hamileliğime zarar verir mi?
Cevap:Hamile iken ağır yük kaldırmanız önerilmez. Özellikle 3. aydan sonra daha dikkatli olmalısınız. Herhangi bir ağırlık kaldırırken dizlerinizi kırıp sırtınızı mümkün olduğunca dik duruma getirip kalkmanız önerilir.
Soru:Gebeliğim esnasında cinsel yaşamımda herhangi bir değişiklik olacak mı?
Cevap:Erken doğum veya düşük riski yoksa gebelik sırasında cinsel yaşamınızı son gününe kadar sürdürebilirsiniz. Ancak yine de gebeliğin ilk 2 ayı ile son bir kaç haftasında cinsel ilişkiye girilmemesi önerilir.
Soru:Gebe kaldığım günden beri uyku düzenim tamamen değişti. Bu değişiklik normal mi?
Cevap:Evet, son derece normal. Bazı kadınlar gebeliğin ilk 3 ayında daha fazla uyumalarına rağmen, bazıları ise gece uyumakta zorluk çekmektedir. Bu nedenle yatakta uyumayı beklemektense kalkıp kitap okuyun, televizyon seyredin.. vs
İKİNCİ 3 AYLIK DÖNEM (2. TRIMESTRE)
Bu dönem gebeliğin 13-27. haftası arasındaki dönemdir. Gebeliğin en tatlı dönemi olan bu dönemde gebeliğin başlangıcındaki sıkıntılar azalmış, gebeliğin son 3 ayında yaşanan rahatsızlıklar henüz başlamamıştır. Bulantı, uykusuzluk gibi problemler ortadan kalkmıştır, daha enerjik hissettiğiniz bir dönem başlamıştır. Üstelik artık karnınızda bebeğinizi de hissetmeye başlarsınız(16-20. haftalarda), karnınız iyice belirginleşmeye başlar. Gardrobunuzda ve evde ufak değişiklikler yapma zamanı gelmiştir. Ancak yine de gebeliğin bu döneminde bir takım sıkıntılar olabilir.
AĞRI:
İkinci 3 aylık dönemde rahimin genişlemesinde hızlı bir artış olur. 27. haftanın sonunda bebek 12 haftalıktakinden 4 kat daha büyük olacaktır. Rahim büyürken etrafındaki diğer organları da sıkıştırır ve bir miktar yerlerini değiştirmelerine sebep olur. Bu nedenle bu organları tutan bağ ve liflerde aşırı gerilme başlar. Bütün bu büyüme ve gerilme sizi rahatsız edebilir.
SIRT AĞRISI:
Gebelik sırasında kalça bölgenizdeki kemiklerin arasındaki eklemler yumuşayıp gevşerler. Bunlar doğum sırasında bebeğin bu bölgeden geçebilmesi için hazırlıktır. Bu dönemde rahim boyutları ve ağırlığı artar ve böylece vücudunuzun ağırlık merkezi yer değiştirir. Bunun sonucunda vücut şekliniz ve yürüme şekliniz değişir.Ağırlık merkezindeki değişiklikleri dengelemek için oluşan bu değişiklikler sırt ağrılarına neden olur.
Ne Yapabilirim?
Sırt ağrısını azaltmak için oturmanıza, kalkmanıza ve yürümenize dikkat etmelisiniz.
Doğru ve dik durmaya çalışın, omuzlarınızı geride tutun.
Uzun süre ayakta kalacaksanız bir ayağınızı daha yüksekte duran bir basamağa dayamaya çalışın.
Otururken bacaklarınızı hafif yüksekte tutun, bacak bacak üstüne atmayın.
Yerden birşey kaldıracaksanız önce dizlerinizi kırın, ağırlığı beliniz dik olacak şekilde kaldırın.
Ani sıçrama, yakalama hareketleri yapmayın.
Yatarken dizleriniz ve kalçanız kıvrılmış şekilde bir yana doğru yatın, dizlerinizin arasına ve karnınızın altına minder yerleştirin.
KARIN AĞRILARI:
Alt karın ağrılarının nedeni genişleyen rahim ve çevresindeki organlara ait bağların gerilmesinden kaynaklanır. Bu ağrı ciddi bir tehlike yaratmasa da mutlaka doktorunuza ağrılarınızdan bahsedin.
Ne Yapabilirim?
Karın ağrıları patolojik bir sebepten kaynaklanmıyorsa istirahat etmelisiniz. Dinlenmek ve sıcak banyo oldukça rahatlatır. Ağrı sürekli halde ise doktorunuzu aramalısınız.
BACAK KRAMPLARI:
Bacaklarda kramplar 3. aydan sonra sık görülür. Genellikle geceleri oluşur ve bazen uykudan uyandıracak kadar şiddetli olabilir. Bacak kramplarının nedeni kalsiyum alımında yetmezlik, yorgunluk ve büyüyen uterusun(rahim) sinirler üzerine yaptığı basınçtan kaynaklanabilir.
Ne Yapabilirim?
Bacak krampları sizi çok rahatsız ederse kalça kaslarını gerici egzersizler yapın. Yada dizinizi gererek ayağınızı hafifçe yukarı kaldırın. O bölgeye sıcak uygulama yapmanız da sizi oldukça rahatlatır.
Uzun süreli oturmaktan veya uzun süreli yürümekten kaçının.
MİDE YANMASI ve REFLÜ:
Gebelikte büyüyen rahim mideyi de yukarı doğru iter, böylece midedeki yiyecekler birikir, sindirimi zorlaşır. Mide yanmasının nedeni mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasından kaynaklanır, böylece mide asiti yemek borusunu tahriş eder. Bu duruma reflü denir.
Ayrıca gebelikte hormonların etkisiyle de sindirim sistemin çalışması yavaşlamıştır. Böylece mide boşalması gecikir.
Ne Yapabilirim?
Gebeliğinizin ilk 3 ayında bulantı ve kusmayı önlemek için yapmış olduklarınız mide yanmasına da iyi gelecektir. Küçük porsiyonlarla yemek yemeniz, midenizi fazla doldurmamanız, sık sık ama az miktarlarda atıştırmanız önerilir.
Mide yanmanızı arttıran hareket ve pozisyonlardan uzak durun. Örneğin; aniden öne eğilmeyin, yemek yedikten hemen sonra yatıp uzanmayın. Sırt üstü yatmaktan kaçının, sırt ve karnınızı yastıklarla destekleyin.
Mide yanmanız çok fazla ise doktorunuza danışın, size kullanabileceğiniz bir antiasiti reçete edebilir. Doktorunuza danışmadan ilaç kullanmayın.
Yağlı ve baharatlı yiyeceklerden uzak durun. Özellikle kızartma türü yiyecekler mide yanmanızı arttırabilir. Fazla miktarda çay, kahve ve çikolata tüketmeyin.
CİLT DEĞİŞİKLİKLERİ:
Gebelik sırasında artan hormonların etkisiyle (östrojen) kadınların yaklaşık %90'ında cilt kararması görülür. Göğüs uçlarında ve göbek çevresinde belirgindir. Ayrıca koltuk altları ve bacak aralarında da belirebilir. Bazı gebelerde yüzde de hafif kararma olabilir.
Ne Yapabilirim?
Gebelik sırasında cilt kararması güneş ışığı veya U.V. ışınlarına maruz kalmakla kötüleşebilir. Bu nedenlerle direkt günes ışınlarından sakınmanızı, dışarı çıkarken en az 15 koruma faktörlü krem kullanmanız önerilir. Hava bulutlu olsa bile zararlı güneş ışınlarının vücudunuza gelebileceğini unutmayın.
Gebelik sırasında görülen avuç içi kızarması veya avuç içi-ayak tabanı kaşıntısı nemlendirici kremler kullanılarak azaltılabilir.
Cildinizdeki benlerin sayısı çok artabilir. Doktorunuza danışmanızda fayda var.
Tırnaklar kırılgan ve yumuşak olabilir. Oje kullanmak durumu daha da kötüleştirebilir. Elleriniz ve tırnaklarınız için nemlendirici losyonlar kullanın, deterjan kullanırken koruyucu eldiven giyin.
KABIZLIK:
Kabızlık gebelikte oldukça sık görülür. Başlıca nedeni hormonlar etkisiyle sindirim sisteminin yavaşlaması ve büyüyen uterusun bağırsaklara baskı yapmasıdır. Kabızlık ayrıca gebeliğin son dönemlerinde oldukça sık görülen hemoroid(basur) oluşumunu arttırmaktadır.
Ne Yapabilirim?
Liften zengin yiyecekler ve fazla sıvı tüketmeniz önerilir. Meyve ve sebzeler ihtiyacınız olan lifi almanızı sağlar.
Kuru kayısı, erik ve incir kompostoları kabızlığı azaltır.
Günlük yürüyüşlerinizi ihmal etmemelisiniz. Hareketsizlik kabızlığı arttırır.
Her gün en az 10 bardak su tüketiniz. Özellikle meyve yedikten hemen sonra 2 bardak su içmeniz önerilir.
Doktorunuza danışmadan müshil ve benzeri ilaç kullanmayın.
ANEMİ (KANSIZLIK):
Demir, kan yapımı esnasında rol oynayan çok önemli bir maddedir. Gebelikte kan hacminiz %45 oranında artar. Ayrıca bebeğiniz gelişimi esnasında ihtiyacı olan demiri de sizin vücudunuzdan tüketir. Böylece gebelik esnasındaki demir ihtiyacınız gebelik öncesine göre 2 kat artar. Bu kadar fazla demiri yiyeceklerle karşılamanız da mümkün değildir. Vücudunuzda yeterince demir yoksa bunun sonucunda kansızlık gelişir.
Anemi yani kansızlık belirtileri yorgunluk ve güçsüzlük, solukluk, nefes nefese kalma, çarpıntı, sersemlik ve baş dönmesi şeklinde görülür.
Ne Yapabilirim?
Aneminin tek tedavisi demir almaktır. Bu yüzden gebeliğin 2. trimestrinden itibaren ilave olarak demir alınmalıdır.
KİLO ARTIŞI:
Gebeliğin ilk 3 ayından sonra haftada 400-500 gr alınabilir. Kilo artışı biraz da gebelik öncesi ağırlığınıza bağlıdır.
VAGINAL AKINTI ve ENFEKSİYON:
Gebelik sırasında vaginal akıntılar artabilir. Sebebi gebeliğe bağlı hormonların etkisiyle üreme organlarındaki bezlerden salgılanan mukus üretimin artmasından dolayıdır. Beyaz renkli, ince kıvamlı, hafif kendine özgü kokusu olan bu vaginal salgı doğaldır. İçeriğindeki yüksek asit ortamı nedeniyle zararlı bakterilerin üremesini engeller.
Normalde vaginada bir çok mikroorganizma denge halinde bulunur. Vagina içine doğru tatbik edilen duş, antibiotik kullanımı ve hastalıklar neticesi bu doğal ortam bozulabilir, zararlı bakterilere karşı koruyucu asit içeriği bozulur ve vaginal enfeksiyonlara açık hale gelir.
Yeşil-sarı renkli ve kötü kokulu akıntınız varsa, genital bölge veya vagina içinde kaşınma hissediyorsanız vaginal enfeksiyonunuz var demektir.
Ne Yapabilirim?
Genital bölgenizi temiz ve kuru tutmalısınız. Genital bölge temizliğinde kullanılan PH'si uygun intim likitleri (yıkama jelleri) kullanmanız önerilir. Vagina içini sabunla yıkamak o bölgedeki normal florayı ve asit dengesini bozacağından mantar enfeksiyonu riskinizi arttırır.
Rahat ve bol kıyafetler giyin, sentetik giysiler giymekten kaçının.
Pamuklu iç çamaşırı giymeyi tercih edin. Sentetik, lycralı, naylon iç çamaşırları ter ve nemi muhafaza eder, genital enfeksiyonlara uygun ortam hazırlar.
Vaginal enfeksiyonunuz varsa mutlaka doktorunuza bahsedin, eşinizin de tedavisi edilmesi gerekebilir.
AŞERME:
Gebelik sırasında bir çok kadının belirli yiyeceklere karşı isteği artar. Özellikle ilk 3 ayda hormonların etkisiyle iştahınızda değişiklikler olabilir. Gebeliğin 2. döneminde de bu durum devam edebilir; bazı yiyeceklerin tadını beğenmeyebilirsiniz ya da bazı yiyeceklere hala istek duyabilirsiniz. Sağlıklı yiyecekler yediğiniz taktirde bu durumun pek önemi yoktur. Ancak nadiren de olsa bazı kadınlar yiyecek olmayan maddeleri de yeme isteği duyarlar (kil, kabartma tozu, toprak, buz gibi). Bu olağan dışı duruma "pika" adı verilir. Bunun sonucunda demir eksikliği gelişebilir. Ayrıca bu maddeler sindirim sistemi problemlerine yol açabilir, ya da içeriğindeki zararlı bakterilerden dolayı hastalanmanıza yol açabilir.
SIK SORULAN SORULAR:
Soru: Son günlerde kendimde dengesizlik ve sakarlık hissediyorum. Neden?
Gebeliğinizin ilerlemesiyle vücut şekliniz ve denge merkezinizdeki değişiklikler nedeniyle oturmanız, kalkmanız ve yürümenizde farklılıklar olabilir, son derece normaldir. Bebeğiniz doğduktan sonra eski halinize döneceksiniz. Kendinizi daha dengeli hissedebilmeniz için topuklu ayakkabı yerine düz ve lastik tabanlı ortopedik ayakkabılar giymeniz önerilir.
Soru: Dişlerimi fırçalarken diş etlerim kanıyor. Önemli bir durum mu?
Gebelikte vucudunuzdaki tüm mukozal dokulara (genital bölge, burun içi, ağız içi gibi) kan akımı artmaktadır. Bunun sonucu olarak diş etleriniz şişer ve her fırçalamada kanama eğilimi artabilir. Ağrı ve kızarıklık olmadığı sürece herhangi bir sorun teşkil etmez. Gebelik sırasında da ağız bakımınızı ve dişlerinizi düzenli fırçalamayı (günde en az 2 kez) ihmal etmeyin.
Soru: Devamlı burnum kanıyor, neden?
Gebelikte vucudunuzdaki tüm mukozal dokulara (genital bölge, burun içi, ağız içi gibi) kan akımı artmaktadır. Bol bol sıvı almalı, tahrişi önlemek ve sekresyonları yumuşatmak için burnunuzu nemlendirmeli, yavasça temizlemelisiniz. Burun kanamasını durdurmak için burun deliklerinizi bir kaç dakika sıkmanız yada tampon uygulamanız önerilir. Eğer durmazsa doktorunuzu arayın.
ÜÇÜNCÜ TRIMESTR (SON 3 AYLIK DÖNEM)
Üçüncü dönem gebeliğin 28. haftasından itibaren başlar ve doğum gerçekleştiğinde biter. Bu dönemde nasıl doğum yapacağınıza veya bebeğinizin sağlığına dair endişeleriniz artabilir. Nefes nefese kalma, uyku problemleri, cilt değişiklikleri, hemoroid, idrar kaçırma, kilo artışı belirginleşebilir.
Gebelikten önce uterusun(rahim) ağırlığı yaklaşık 56 gr dır. Doğum sırasında ise yaklaşık 1 kilonun üzerine çıkar ve içinde bebeğinizi, plasentayı ve 1 litre hacmindeki amnion sıvısını taşır. Gebeliğin sonlarındaki fiziksel şikayetlerin hemen hepsi uterustaki bu büyümeden kaynaklanır.
NEFES NEFESE KALMA:
Gebeliğin son dönemlerinde büyüyen uterusun yukarı doğru yaptığı basıdan ötürü akciğer kapasitesi düşer, yeterince hava alamadığınızı hissedersiniz. Ancak progesteron hormonu beyindeki solunum merkezine etki ederek daha derin nefes alıp vermenize neden olur. Sonuç olarak gebelik sırasında toplam akciğer kapasitesi azalmasına rağmen her nefeste aldığını hava miktarı hacim olarak artmaktadır. Bebeğiniz için endişelenmenize gerek yoktur, genişlemiş dolaşım ve solunum sistemi sayesinde bebeğiniz yeterince oksijen almaktadır.
Ne Yapabilirim?
Vücut şeklinizi düzeltmek hem gebelik sırasında hem de sonrasında daha iyi nefes alıp vermenizi sağlar. Oturup kalkarken sırtınızın düzgün ve omuzlarınızın arkada olmasına dikkat edin.
Hafif egzersizler gebelik sırasında yararlıdır, nefes alıp vermenizi düzeltir ve nabız hızınızı azaltır. Ancak aşırı egzersizden kaçınmalısınız.
Uyurken bir yanımıza doğru uzanmak ve minderle destek olacak şekilde yatmak nefes alıp vermenizi kolaylaştırır.
Gebeliğin son birkaç haftasında solunum probleminiz azalır, çünkü bu dönemde bebek yavaş yavaş aşağı doğru doğum kanalına indiğinden akciğerler üzerine olan basınç azalır.
Ciddi solunum sıkıntısı yaşıyorsanız doktorunuza bildirin.
KALÇA AĞRISI:
Gebelik sırasında salınan bazı hormonlar kalça kemiği eklemlerinde gevşemeye yol açar. Böylece doğum sırasında bebek doğum kanalından rahatlıkla geçer. Gebeliğin son dönemlerinde sık görülen kalça ağrısı genellikle bir tarafta oluşur.
Ne Yapabilirim?
Sırtınızı ve karın kaslarınızı güçlendirecek egzersizler kalça ağrısını azaltabilir. Ilık banyolar da yardımcı olabilir.
UYKU PROBLEMLERİ:
Doğum yaklaştıkça geceleri uyumanız güçleşebilir. Bunun en önemli sebebi karnınızın iyice büyüyüp size rahat bir pozisyon sağlayamamasıdır. Diğer sebebi ise bebeğinizin sağlığı ve doğumu hakkında duyduğunuz endişelerdir.
Ne Yapabilirim?
Gebeliğin son döneminde uyku için en iyi pozisyon bacak ve dizlerinizin bükülü şekilde bir yanınıza doğru yatmaktır. Sırt üstü yatmamalısınız. Bir yanınıza doğru yatmanız karnınızın arka tarafında sırt kemiklerinizin önünde yer alan ve hayati önem taşıyan büyük ana damarın üzerindeki basıyı azaltır.
Karın bölgesini ve bacaklarınızı desteklemek için minder kullanın.
VARİS:
Büyüyen uterusun kalbe kan taşıyan damarlar üzerine yaptığı basınç etkisiyle ayaklarda belirgin olmak üzere cilt yüzeyinde varisler görülebilir veya şiddetlenebilir. Bu varisler hiçbir belirtiye neden olmayabilir veya hafif-şiddetli bir ağrı ile birlikte olabilir.
Ne Yapabilirim?
Uzun süre ayakta kalmayın.
Bacak bacak üstüne atıp oturmayın, bu pozisyon dolaşım problemlerini arttırabilir.
Mümkün olduğunca ayaklarınızı havaya kaldırın. Otururken ayaklarınızı bir sandalyeye veya koltuğa uzatıp dinlendirin. Yatarken ayaklarınızın altına minder koyarak hafif yukarı kaldırın.
Varis çorabı giyin.
Düzenli yürüyüş yapın.
HEMOROİD(BASUR):
Hemoroid anal bölgede damarların genişlemesi sonucu kanın o bölgede göllenmesi hadisesidir. Büyüyen uterusun yaptığı basıç sonucu o bölgedeki damarların akışı bozulur. Hemoroidde görülen en önemli belirtiler kanama, kaşıntı ve ağrıdır.
Ne Yapabilirim?
Meyve, sebze gibi yüksek lifli yiyeceklerle beslenin ve bol sıvı alarak kabızlıktan korunun
Her tuvalet sonrası anal bölgeyi çok iyi temizleyin, yumuşak tuvalet kağıtları kullanın.
Ilık banyolar hemoroidin küçülmesine yardımcı olur.
Sert zemin üstünde uzun süreli oturmayın.
İDRAR KAÇIRMA:
Büyüyen uterusun idrar torbası üzerine uyguladığı artmış basınç gülerken, öksürürken idrar kaçırmanıza neden olabilir. Bu durum doğum sonrası genellikle kaybolur.
Ne Yapabilirim?
Sık sık tuvalete çıkın, her sıkıştığınız anda idrarınızı boşaltın, bekletmeyin.
"Birinci Trimestr" ilk 12 haftayı içerir.
"Ikinci Trimestr" 13-27. haftayı içerir.
"Üçüncü Trimestr" 28-40. haftayı içerir.
İLK ÜÇ AYLIK DÖNEM ( 1. Trimestr, Ilk 12 hafta)
Gebeliğin başlangıcında fiziksel değişiklikler sizi rahatsız etse de, sağlığınızı veya bebeğin sağlığını tehlikeye sokmaz. Yorgunluk, bulantı-kusma, idrara sık çıkma, göğüslerde hassasiyet, bas ağrısı ve kendini iyi hissetmeme, kilo artışı görülebilir. Bu sorunların hepsi ile karşılaşabilirsiniz ya da bu sıkıntıların hiç birini yaşamayabilirsiniz. Belirtilerin ne olduğunu ve kendinizi iyi hissetmek için ne yapacağınızı bilirseniz bu dönemi çok daha rahat atlatırsınız.
YORGUNLUK:
Gebeliğin başlangıcında kadınların çoğu normalden daha fazla yorgundur. Çünkü gebeliğin ilk haftalarında vücudunuz bebeğe besinleri taşıyabilmek için daha fazla kan üretir. Bu artmış kanı gönderebilmek için kalp daha fazla kan pompalar, nabız dakikada 10-15 vurum daha fazla atar. Duygusal olarak kendinizi iyi hissetmeyebilirsiniz. Bebeğinizin sağlıklı olup olmayacağı endişesi ve anne olacağınız duygusu içinizde karmaşık duygular yaratabilir.
Ne Yapabilirim?
Dinlenin: Gün içinde arasıra şekerleme yapın. Bacaklarınızı yukarı kaldırarak dinlenin.
Egzersiz: Doktorunuz aksini söylemedikçe hergün 30 dakika yürümek kendinizi enerji dolu hissetmenize fayda sağlar.
Beslenme: Sağlıklı gıdalarla beslenmenin yanısıra sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıklardan kurtulmalısınız. Gebeliğin başlangıcında doğal olan yorgunluk yeterli demir ve protein alınmazsa şiddetlenebilir.
BULANTI VE KUSMA:
Gebeliğin erken döneminde görülen bulantı ve kusmanın sebebi plasenta ve fetustan salgılanan bazı hormonların etkisiyledir. Ayrıca gebelikteki mide-barsak sistemindeki değişiklikler de bir parça rol oynar. Mide gebelik hormonlarının etkisiyle daha yavaş boşalır. Duygusal stress ve yorgunluk da bulantı ve kusmayı arttırabilir.
Bu sıkıntı gebelerin %70'ini etkilemektedir. İlk gebeliklerde, genç kadınlarda ve ikiz gebeliklerde bulantı daha şiddetli geçebilir. 4-8. gebelik haftasında başlar, 14-16. haftada azalır. Bazı kadınlarda bulantı ve kusma 3. aydan sonra başlayabilir ya da bazı kadınlarda bu şikayet tüm gebelik süresince devam edebilir.
Ne Yapabilirim?
Yeme alışkanlıklarınızı değiştirin: Gün içinde daha sık ve küçük öğünler şeklinde yemek yemek, yemekler sırasında az sıvı almak bulantıyı azaltabilir. Bunları yapmanın amacı mideyi tamamen boş veya tamamen dolu tutmaktan kaçınmaktır. Bulantınızı hafifletmek için doktorunuza danışmadan ilaç almayın. B6 vitamini bulantıya yardımcı olur.
Atıştırma yapın: Sabah yataktan kalkarken hızla doğrulmayın. Yatağınızın baş ucunda galeta, tuzlu kraker gibi kuru gıdalar bulundurun. Yataktan kalkmadan evvel 1-2 kraker atıştırıp sonra yataktan yavaşça kalkın.
Hoş olmayan kokulardan uzak durun: Mümkün olduğunca kötü kokulardan, ağır yemek kokularından, ağır kokulu parfümlerden uzak durun.
İDRARA SIK ÇIKMA
Ilk üç ayda uterusun(rahim) büyüyen hacminin idrar torbasına baskı yapması nedeniyle sık idrara çıkma ihtiyacı duyabilirsiniz. Hapşırırken, öksürürken ve gülerken idrar kaçırabilirsiniz. 4. aydan sonra rahim karın bölgesine doğru genişlediğinden idrar torbasına olan basınç bir miktar azalır.
Ne Yapabilirim?
Yatmadan birkaç saat önce su içmeyi keserseniz gece boyunca daha az yataktan kalkmış olursunuz, gece daha iyi uyursunuz. Ancak gebelikte sıvı alımını asla kesmeyiniz, bol sıvı tüketmeniz sizin ve bebeğinizin sağlığı açısından son derece gereklidir.
Her ihtiyaç duyduğunuzda idrarınızı yapınız, asla beklemeyiniz. İdrarınızı tutmanız idrar torbasının tam olarak boşalmamasına neden olur, böylece idrar yolları enfeksiyonu riski artar. İdrarınızı yaparken öne doğru eğilmeniz idrar torbasının tam olarak boşalmasına yardımcı olur.
GÖĞÜSLERDE HASSASİYET
Östrojen ve progesteron adlı hormonların gebelikte artan salınımı etkisiyle gebe kadınlarda göğüslerde değişiklikler olur. Özellikle gebeliğin ilk haftalarında göğüs ağrısı artar.
Ne Yapabilirim?
Göğüslerinizi iyi destekleyen bir sütyen göğüs ağrılarını azaltabilir. Ayrıca geceleri göğüslerinizdeki ağrı için uyurken de sütyen takabilirsiniz.
BAŞ AĞRISI VE KENDİNİ İYİ HİSSETMEME
Gebeliğin erken döneminde görülen baş ağrıları ve kendini iyi hissetmemeye gebelikte hormon düzeylerindeki ve kan dolaşımındaki değişimler neden olabilir. Ayrıca gebeliğe bağlı stres ve yorgunluk da baş ağrılarını arttırabilir.
Ne Yapabilirim?
Sinüslerde tıkanıklığa bağlı baş ağrıları yüzün ön tarafı, kenarları, burun çevresi ve gözlere sıcak kompres uygulama ile azaltılabilir.
Gevşeme egzersizleri baş ağrılarını azaltıp kendinizi daha iyi hissetmenize neden olur.
İyi yemek yeme, iyi dinlenme de kendinizi daha iyi hissetmenize yarayacaktır.
Yaşamınızdaki stresi azaltmak gebeliğinizin devamını daha iyi geçirmenizi sağlar.
Ağrı kesici konusunda mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
KİLO ARTIŞI
Gebelik boyunca toplam 11-16 kilo almanıza rağmen bunun yalnızca çok küçük bir miktarı ilk 3 ayda alınır. Bebeğinizin tüm önemli yapıları ve organ sistemleri ilk 3 ayda oluşur. İlk 3 ayın sonunda bebek ortalama 7 cm uzunluğunda, ağırlığı sadece 18 gr dır.
Kalp yaklaşık 26. günden itibaren atmaya başlar.
Üreme organları gelişmiştir fakat bebeğin cinsiyeti tam olarak anlaşılamaz.
El ve ayak parmakları oluşmuştur, tırnakları oluşmaya başlamıştır.
Karaciğer safra yapmaya başlamıştır.
Böbrekler idrar yapmaya başlamıştır.
Bebek ilk 3 aylık dönemde hareket etmeye başlamıştır.
NOKTA ŞEKLİNDE KANAMA (LEKELENME)
İlk 3 ayda görülen vajinal kanama sık görülen bir olay değildir. Kanamanın şiddeti, süresi ve devamlı olup olmadığı belirlenmelidir.
Ne Yapabilirim?
Kanama gebeliğinizle ilgili bir sıkıntının belirtisi olabilir. Mutlaka doktorunuza bildiriniz.
KASIK AĞRISI
İlk gebe kaldığınızda kasıklarınızda, kalça ve belinizde ağrı hissedebilirsiniz. Rahim genişlerken çevresinde kendisini tutan elastik bağlar bu genişlemeye ayak uydurabilmek için gerilirler. Bu gerilme sonucu ağrı duyarsınız.
Ne Yapabilirim?
Ilık bir banyo gevşemenize ve sancılarınızın hafiflemesine yardımcı olur.
Ağrı şiddetli, devamlı ve ateş yükselmesi ile birlikteyse doktorunuzu aramalısınız.
SIK SORULAN SORULAR:
Soru: Her kış mutlaka şiddetli gribe yakalanırım fakat bu sene gebeyim. Grip bebeğimi etkiler mi? Gribi kolay atlatmak için ne yapabilirim?
Cevap: Grip veya soğuk algınlığının belirtileri sizi rahatsız etse de bebeğinize zarar vermez. Bağışıklık sisteminizdeki değişiklikler nedeniyle gebelikte grip daha uzun sürer. İyi beslenme ve istirahat çok önemlidir. Küçük miktarlarda ve sık olarak yemek yiyin. Gebelikte griple baş etmenin en iyi yolu ilaç almadan kendinize en iyi sekilde bakmanızdır. Bol sıvı ve C vitamini takviyesi ile daha kolay atlatırsınız. Odanızı devamlı nemlendirin. Hafif soğuk banyolar ateşinizin düşmesine yardımcı olur.
Ateşiniz 38.2 C'ye erişirse, yeşil-sarı renkli balgam çıkarmaya başlarsanız, belirtilerde herhangi bir düzelme olmadan 3 günden uzun sürmüşse mutlaka doktorunuzu aramalısınız.
Ailenizde veya yanınızda çalışan kişiler soğuk algınlığı veya grip geçiriyorlarsa yakın temastan kaçının, ellerinizi sık sık yıkayın.
Soru:Gebelik sırasında röntgen ışınları zararlı mı? Diş bakımı sırasında röntgen çekilebilir mi?
Cevap: Teşhis amaçlı kullanılan röntgen dozlarının bebeğe zarar verme olasılığı son derece düşüktür. Gebe olduğunuzu bilmeden teşhis amaçlı röntgen çektirdiyseniz panik olmayın, doktorunuzla konuşun.
Diş röntgenleri ile alınan ışın miktarı çok daha düşüktür. Göğüs röntgeni ile aldığınız ışın da son derece düşüktür. Ancak yine de gebelik sırasında ışın almamak en doğrusudur. Rutin diş kontrollerinizi gebelikten sonra veya en azından son 3 aylık dönemde çektirebilirsiniz. Gebelik sırasında yapılan ultrasonların ise bebeğe hiç zararı bulunmamaktadır.
Soru:Hamileyim ve 2 yaşında bir çocuğum var. Kucağıma almam hamileliğime zarar verir mi?
Cevap:Hamile iken ağır yük kaldırmanız önerilmez. Özellikle 3. aydan sonra daha dikkatli olmalısınız. Herhangi bir ağırlık kaldırırken dizlerinizi kırıp sırtınızı mümkün olduğunca dik duruma getirip kalkmanız önerilir.
Soru:Gebeliğim esnasında cinsel yaşamımda herhangi bir değişiklik olacak mı?
Cevap:Erken doğum veya düşük riski yoksa gebelik sırasında cinsel yaşamınızı son gününe kadar sürdürebilirsiniz. Ancak yine de gebeliğin ilk 2 ayı ile son bir kaç haftasında cinsel ilişkiye girilmemesi önerilir.
Soru:Gebe kaldığım günden beri uyku düzenim tamamen değişti. Bu değişiklik normal mi?
Cevap:Evet, son derece normal. Bazı kadınlar gebeliğin ilk 3 ayında daha fazla uyumalarına rağmen, bazıları ise gece uyumakta zorluk çekmektedir. Bu nedenle yatakta uyumayı beklemektense kalkıp kitap okuyun, televizyon seyredin.. vs
İKİNCİ 3 AYLIK DÖNEM (2. TRIMESTRE)
Bu dönem gebeliğin 13-27. haftası arasındaki dönemdir. Gebeliğin en tatlı dönemi olan bu dönemde gebeliğin başlangıcındaki sıkıntılar azalmış, gebeliğin son 3 ayında yaşanan rahatsızlıklar henüz başlamamıştır. Bulantı, uykusuzluk gibi problemler ortadan kalkmıştır, daha enerjik hissettiğiniz bir dönem başlamıştır. Üstelik artık karnınızda bebeğinizi de hissetmeye başlarsınız(16-20. haftalarda), karnınız iyice belirginleşmeye başlar. Gardrobunuzda ve evde ufak değişiklikler yapma zamanı gelmiştir. Ancak yine de gebeliğin bu döneminde bir takım sıkıntılar olabilir.
AĞRI:
İkinci 3 aylık dönemde rahimin genişlemesinde hızlı bir artış olur. 27. haftanın sonunda bebek 12 haftalıktakinden 4 kat daha büyük olacaktır. Rahim büyürken etrafındaki diğer organları da sıkıştırır ve bir miktar yerlerini değiştirmelerine sebep olur. Bu nedenle bu organları tutan bağ ve liflerde aşırı gerilme başlar. Bütün bu büyüme ve gerilme sizi rahatsız edebilir.
SIRT AĞRISI:
Gebelik sırasında kalça bölgenizdeki kemiklerin arasındaki eklemler yumuşayıp gevşerler. Bunlar doğum sırasında bebeğin bu bölgeden geçebilmesi için hazırlıktır. Bu dönemde rahim boyutları ve ağırlığı artar ve böylece vücudunuzun ağırlık merkezi yer değiştirir. Bunun sonucunda vücut şekliniz ve yürüme şekliniz değişir.Ağırlık merkezindeki değişiklikleri dengelemek için oluşan bu değişiklikler sırt ağrılarına neden olur.
Ne Yapabilirim?
Sırt ağrısını azaltmak için oturmanıza, kalkmanıza ve yürümenize dikkat etmelisiniz.
Doğru ve dik durmaya çalışın, omuzlarınızı geride tutun.
Uzun süre ayakta kalacaksanız bir ayağınızı daha yüksekte duran bir basamağa dayamaya çalışın.
Otururken bacaklarınızı hafif yüksekte tutun, bacak bacak üstüne atmayın.
Yerden birşey kaldıracaksanız önce dizlerinizi kırın, ağırlığı beliniz dik olacak şekilde kaldırın.
Ani sıçrama, yakalama hareketleri yapmayın.
Yatarken dizleriniz ve kalçanız kıvrılmış şekilde bir yana doğru yatın, dizlerinizin arasına ve karnınızın altına minder yerleştirin.
KARIN AĞRILARI:
Alt karın ağrılarının nedeni genişleyen rahim ve çevresindeki organlara ait bağların gerilmesinden kaynaklanır. Bu ağrı ciddi bir tehlike yaratmasa da mutlaka doktorunuza ağrılarınızdan bahsedin.
Ne Yapabilirim?
Karın ağrıları patolojik bir sebepten kaynaklanmıyorsa istirahat etmelisiniz. Dinlenmek ve sıcak banyo oldukça rahatlatır. Ağrı sürekli halde ise doktorunuzu aramalısınız.
BACAK KRAMPLARI:
Bacaklarda kramplar 3. aydan sonra sık görülür. Genellikle geceleri oluşur ve bazen uykudan uyandıracak kadar şiddetli olabilir. Bacak kramplarının nedeni kalsiyum alımında yetmezlik, yorgunluk ve büyüyen uterusun(rahim) sinirler üzerine yaptığı basınçtan kaynaklanabilir.
Ne Yapabilirim?
Bacak krampları sizi çok rahatsız ederse kalça kaslarını gerici egzersizler yapın. Yada dizinizi gererek ayağınızı hafifçe yukarı kaldırın. O bölgeye sıcak uygulama yapmanız da sizi oldukça rahatlatır.
Uzun süreli oturmaktan veya uzun süreli yürümekten kaçının.
MİDE YANMASI ve REFLÜ:
Gebelikte büyüyen rahim mideyi de yukarı doğru iter, böylece midedeki yiyecekler birikir, sindirimi zorlaşır. Mide yanmasının nedeni mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasından kaynaklanır, böylece mide asiti yemek borusunu tahriş eder. Bu duruma reflü denir.
Ayrıca gebelikte hormonların etkisiyle de sindirim sistemin çalışması yavaşlamıştır. Böylece mide boşalması gecikir.
Ne Yapabilirim?
Gebeliğinizin ilk 3 ayında bulantı ve kusmayı önlemek için yapmış olduklarınız mide yanmasına da iyi gelecektir. Küçük porsiyonlarla yemek yemeniz, midenizi fazla doldurmamanız, sık sık ama az miktarlarda atıştırmanız önerilir.
Mide yanmanızı arttıran hareket ve pozisyonlardan uzak durun. Örneğin; aniden öne eğilmeyin, yemek yedikten hemen sonra yatıp uzanmayın. Sırt üstü yatmaktan kaçının, sırt ve karnınızı yastıklarla destekleyin.
Mide yanmanız çok fazla ise doktorunuza danışın, size kullanabileceğiniz bir antiasiti reçete edebilir. Doktorunuza danışmadan ilaç kullanmayın.
Yağlı ve baharatlı yiyeceklerden uzak durun. Özellikle kızartma türü yiyecekler mide yanmanızı arttırabilir. Fazla miktarda çay, kahve ve çikolata tüketmeyin.
CİLT DEĞİŞİKLİKLERİ:
Gebelik sırasında artan hormonların etkisiyle (östrojen) kadınların yaklaşık %90'ında cilt kararması görülür. Göğüs uçlarında ve göbek çevresinde belirgindir. Ayrıca koltuk altları ve bacak aralarında da belirebilir. Bazı gebelerde yüzde de hafif kararma olabilir.
Ne Yapabilirim?
Gebelik sırasında cilt kararması güneş ışığı veya U.V. ışınlarına maruz kalmakla kötüleşebilir. Bu nedenlerle direkt günes ışınlarından sakınmanızı, dışarı çıkarken en az 15 koruma faktörlü krem kullanmanız önerilir. Hava bulutlu olsa bile zararlı güneş ışınlarının vücudunuza gelebileceğini unutmayın.
Gebelik sırasında görülen avuç içi kızarması veya avuç içi-ayak tabanı kaşıntısı nemlendirici kremler kullanılarak azaltılabilir.
Cildinizdeki benlerin sayısı çok artabilir. Doktorunuza danışmanızda fayda var.
Tırnaklar kırılgan ve yumuşak olabilir. Oje kullanmak durumu daha da kötüleştirebilir. Elleriniz ve tırnaklarınız için nemlendirici losyonlar kullanın, deterjan kullanırken koruyucu eldiven giyin.
KABIZLIK:
Kabızlık gebelikte oldukça sık görülür. Başlıca nedeni hormonlar etkisiyle sindirim sisteminin yavaşlaması ve büyüyen uterusun bağırsaklara baskı yapmasıdır. Kabızlık ayrıca gebeliğin son dönemlerinde oldukça sık görülen hemoroid(basur) oluşumunu arttırmaktadır.
Ne Yapabilirim?
Liften zengin yiyecekler ve fazla sıvı tüketmeniz önerilir. Meyve ve sebzeler ihtiyacınız olan lifi almanızı sağlar.
Kuru kayısı, erik ve incir kompostoları kabızlığı azaltır.
Günlük yürüyüşlerinizi ihmal etmemelisiniz. Hareketsizlik kabızlığı arttırır.
Her gün en az 10 bardak su tüketiniz. Özellikle meyve yedikten hemen sonra 2 bardak su içmeniz önerilir.
Doktorunuza danışmadan müshil ve benzeri ilaç kullanmayın.
ANEMİ (KANSIZLIK):
Demir, kan yapımı esnasında rol oynayan çok önemli bir maddedir. Gebelikte kan hacminiz %45 oranında artar. Ayrıca bebeğiniz gelişimi esnasında ihtiyacı olan demiri de sizin vücudunuzdan tüketir. Böylece gebelik esnasındaki demir ihtiyacınız gebelik öncesine göre 2 kat artar. Bu kadar fazla demiri yiyeceklerle karşılamanız da mümkün değildir. Vücudunuzda yeterince demir yoksa bunun sonucunda kansızlık gelişir.
Anemi yani kansızlık belirtileri yorgunluk ve güçsüzlük, solukluk, nefes nefese kalma, çarpıntı, sersemlik ve baş dönmesi şeklinde görülür.
Ne Yapabilirim?
Aneminin tek tedavisi demir almaktır. Bu yüzden gebeliğin 2. trimestrinden itibaren ilave olarak demir alınmalıdır.
KİLO ARTIŞI:
Gebeliğin ilk 3 ayından sonra haftada 400-500 gr alınabilir. Kilo artışı biraz da gebelik öncesi ağırlığınıza bağlıdır.
VAGINAL AKINTI ve ENFEKSİYON:
Gebelik sırasında vaginal akıntılar artabilir. Sebebi gebeliğe bağlı hormonların etkisiyle üreme organlarındaki bezlerden salgılanan mukus üretimin artmasından dolayıdır. Beyaz renkli, ince kıvamlı, hafif kendine özgü kokusu olan bu vaginal salgı doğaldır. İçeriğindeki yüksek asit ortamı nedeniyle zararlı bakterilerin üremesini engeller.
Normalde vaginada bir çok mikroorganizma denge halinde bulunur. Vagina içine doğru tatbik edilen duş, antibiotik kullanımı ve hastalıklar neticesi bu doğal ortam bozulabilir, zararlı bakterilere karşı koruyucu asit içeriği bozulur ve vaginal enfeksiyonlara açık hale gelir.
Yeşil-sarı renkli ve kötü kokulu akıntınız varsa, genital bölge veya vagina içinde kaşınma hissediyorsanız vaginal enfeksiyonunuz var demektir.
Ne Yapabilirim?
Genital bölgenizi temiz ve kuru tutmalısınız. Genital bölge temizliğinde kullanılan PH'si uygun intim likitleri (yıkama jelleri) kullanmanız önerilir. Vagina içini sabunla yıkamak o bölgedeki normal florayı ve asit dengesini bozacağından mantar enfeksiyonu riskinizi arttırır.
Rahat ve bol kıyafetler giyin, sentetik giysiler giymekten kaçının.
Pamuklu iç çamaşırı giymeyi tercih edin. Sentetik, lycralı, naylon iç çamaşırları ter ve nemi muhafaza eder, genital enfeksiyonlara uygun ortam hazırlar.
Vaginal enfeksiyonunuz varsa mutlaka doktorunuza bahsedin, eşinizin de tedavisi edilmesi gerekebilir.
AŞERME:
Gebelik sırasında bir çok kadının belirli yiyeceklere karşı isteği artar. Özellikle ilk 3 ayda hormonların etkisiyle iştahınızda değişiklikler olabilir. Gebeliğin 2. döneminde de bu durum devam edebilir; bazı yiyeceklerin tadını beğenmeyebilirsiniz ya da bazı yiyeceklere hala istek duyabilirsiniz. Sağlıklı yiyecekler yediğiniz taktirde bu durumun pek önemi yoktur. Ancak nadiren de olsa bazı kadınlar yiyecek olmayan maddeleri de yeme isteği duyarlar (kil, kabartma tozu, toprak, buz gibi). Bu olağan dışı duruma "pika" adı verilir. Bunun sonucunda demir eksikliği gelişebilir. Ayrıca bu maddeler sindirim sistemi problemlerine yol açabilir, ya da içeriğindeki zararlı bakterilerden dolayı hastalanmanıza yol açabilir.
SIK SORULAN SORULAR:
Soru: Son günlerde kendimde dengesizlik ve sakarlık hissediyorum. Neden?
Gebeliğinizin ilerlemesiyle vücut şekliniz ve denge merkezinizdeki değişiklikler nedeniyle oturmanız, kalkmanız ve yürümenizde farklılıklar olabilir, son derece normaldir. Bebeğiniz doğduktan sonra eski halinize döneceksiniz. Kendinizi daha dengeli hissedebilmeniz için topuklu ayakkabı yerine düz ve lastik tabanlı ortopedik ayakkabılar giymeniz önerilir.
Soru: Dişlerimi fırçalarken diş etlerim kanıyor. Önemli bir durum mu?
Gebelikte vucudunuzdaki tüm mukozal dokulara (genital bölge, burun içi, ağız içi gibi) kan akımı artmaktadır. Bunun sonucu olarak diş etleriniz şişer ve her fırçalamada kanama eğilimi artabilir. Ağrı ve kızarıklık olmadığı sürece herhangi bir sorun teşkil etmez. Gebelik sırasında da ağız bakımınızı ve dişlerinizi düzenli fırçalamayı (günde en az 2 kez) ihmal etmeyin.
Soru: Devamlı burnum kanıyor, neden?
Gebelikte vucudunuzdaki tüm mukozal dokulara (genital bölge, burun içi, ağız içi gibi) kan akımı artmaktadır. Bol bol sıvı almalı, tahrişi önlemek ve sekresyonları yumuşatmak için burnunuzu nemlendirmeli, yavasça temizlemelisiniz. Burun kanamasını durdurmak için burun deliklerinizi bir kaç dakika sıkmanız yada tampon uygulamanız önerilir. Eğer durmazsa doktorunuzu arayın.
ÜÇÜNCÜ TRIMESTR (SON 3 AYLIK DÖNEM)
Üçüncü dönem gebeliğin 28. haftasından itibaren başlar ve doğum gerçekleştiğinde biter. Bu dönemde nasıl doğum yapacağınıza veya bebeğinizin sağlığına dair endişeleriniz artabilir. Nefes nefese kalma, uyku problemleri, cilt değişiklikleri, hemoroid, idrar kaçırma, kilo artışı belirginleşebilir.
Gebelikten önce uterusun(rahim) ağırlığı yaklaşık 56 gr dır. Doğum sırasında ise yaklaşık 1 kilonun üzerine çıkar ve içinde bebeğinizi, plasentayı ve 1 litre hacmindeki amnion sıvısını taşır. Gebeliğin sonlarındaki fiziksel şikayetlerin hemen hepsi uterustaki bu büyümeden kaynaklanır.
NEFES NEFESE KALMA:
Gebeliğin son dönemlerinde büyüyen uterusun yukarı doğru yaptığı basıdan ötürü akciğer kapasitesi düşer, yeterince hava alamadığınızı hissedersiniz. Ancak progesteron hormonu beyindeki solunum merkezine etki ederek daha derin nefes alıp vermenize neden olur. Sonuç olarak gebelik sırasında toplam akciğer kapasitesi azalmasına rağmen her nefeste aldığını hava miktarı hacim olarak artmaktadır. Bebeğiniz için endişelenmenize gerek yoktur, genişlemiş dolaşım ve solunum sistemi sayesinde bebeğiniz yeterince oksijen almaktadır.
Ne Yapabilirim?
Vücut şeklinizi düzeltmek hem gebelik sırasında hem de sonrasında daha iyi nefes alıp vermenizi sağlar. Oturup kalkarken sırtınızın düzgün ve omuzlarınızın arkada olmasına dikkat edin.
Hafif egzersizler gebelik sırasında yararlıdır, nefes alıp vermenizi düzeltir ve nabız hızınızı azaltır. Ancak aşırı egzersizden kaçınmalısınız.
Uyurken bir yanımıza doğru uzanmak ve minderle destek olacak şekilde yatmak nefes alıp vermenizi kolaylaştırır.
Gebeliğin son birkaç haftasında solunum probleminiz azalır, çünkü bu dönemde bebek yavaş yavaş aşağı doğru doğum kanalına indiğinden akciğerler üzerine olan basınç azalır.
Ciddi solunum sıkıntısı yaşıyorsanız doktorunuza bildirin.
KALÇA AĞRISI:
Gebelik sırasında salınan bazı hormonlar kalça kemiği eklemlerinde gevşemeye yol açar. Böylece doğum sırasında bebek doğum kanalından rahatlıkla geçer. Gebeliğin son dönemlerinde sık görülen kalça ağrısı genellikle bir tarafta oluşur.
Ne Yapabilirim?
Sırtınızı ve karın kaslarınızı güçlendirecek egzersizler kalça ağrısını azaltabilir. Ilık banyolar da yardımcı olabilir.
UYKU PROBLEMLERİ:
Doğum yaklaştıkça geceleri uyumanız güçleşebilir. Bunun en önemli sebebi karnınızın iyice büyüyüp size rahat bir pozisyon sağlayamamasıdır. Diğer sebebi ise bebeğinizin sağlığı ve doğumu hakkında duyduğunuz endişelerdir.
Ne Yapabilirim?
Gebeliğin son döneminde uyku için en iyi pozisyon bacak ve dizlerinizin bükülü şekilde bir yanınıza doğru yatmaktır. Sırt üstü yatmamalısınız. Bir yanınıza doğru yatmanız karnınızın arka tarafında sırt kemiklerinizin önünde yer alan ve hayati önem taşıyan büyük ana damarın üzerindeki basıyı azaltır.
Karın bölgesini ve bacaklarınızı desteklemek için minder kullanın.
VARİS:
Büyüyen uterusun kalbe kan taşıyan damarlar üzerine yaptığı basınç etkisiyle ayaklarda belirgin olmak üzere cilt yüzeyinde varisler görülebilir veya şiddetlenebilir. Bu varisler hiçbir belirtiye neden olmayabilir veya hafif-şiddetli bir ağrı ile birlikte olabilir.
Ne Yapabilirim?
Uzun süre ayakta kalmayın.
Bacak bacak üstüne atıp oturmayın, bu pozisyon dolaşım problemlerini arttırabilir.
Mümkün olduğunca ayaklarınızı havaya kaldırın. Otururken ayaklarınızı bir sandalyeye veya koltuğa uzatıp dinlendirin. Yatarken ayaklarınızın altına minder koyarak hafif yukarı kaldırın.
Varis çorabı giyin.
Düzenli yürüyüş yapın.
HEMOROİD(BASUR):
Hemoroid anal bölgede damarların genişlemesi sonucu kanın o bölgede göllenmesi hadisesidir. Büyüyen uterusun yaptığı basıç sonucu o bölgedeki damarların akışı bozulur. Hemoroidde görülen en önemli belirtiler kanama, kaşıntı ve ağrıdır.
Ne Yapabilirim?
Meyve, sebze gibi yüksek lifli yiyeceklerle beslenin ve bol sıvı alarak kabızlıktan korunun
Her tuvalet sonrası anal bölgeyi çok iyi temizleyin, yumuşak tuvalet kağıtları kullanın.
Ilık banyolar hemoroidin küçülmesine yardımcı olur.
Sert zemin üstünde uzun süreli oturmayın.
İDRAR KAÇIRMA:
Büyüyen uterusun idrar torbası üzerine uyguladığı artmış basınç gülerken, öksürürken idrar kaçırmanıza neden olabilir. Bu durum doğum sonrası genellikle kaybolur.
Ne Yapabilirim?
Sık sık tuvalete çıkın, her sıkıştığınız anda idrarınızı boşaltın, bekletmeyin.