Yazı araclarının tarihi
Gecmişten gunumuze yazı aracları
Yazı yazmak icin cok ceşitli araclar kullanılmıştır Hic elimizden duşurmediğimiz kağıt kalem dunun icadıdır Biraz daha oncelere, ilk insanların resimlerden yazının henuz doğmakta olduğu cağlara donersek o zaman yazı yazmanın inanılmayacak kadar zor olduğu gorulur Cunku o gunlerde bu iş icin gereken araclar yoktu Herkes, ne ile neyin uzerinde nasıl yazacağını kendisi duşunup bulmak zorundaydı
O donemin aracları arasında taş, koyunun kurek kemiği,balcık yaprağı,canak comlek parcaları, yırtıcı hayvan derileri ve ağac kabukları gibi şeyler hep bu donemde kullanılıyordu Butun bunların uzerine sivriltilmiş bir kemikle ya da cakmak taşıyla kaba bir resim ciziktirmek mumkundu İslam Peygamberi HzMuhammed, kutsal kitap Kuranı Kerim’i koyunları kurek kemiği uzerine yazdırmıştı Eski Yunanlılar, halk toplantılarında oylarını şimdi yapıldığı gibi kağıt uzerine değil de, canak comlek (ostrakon)lar uzerine yazarak verirlerdi
Papirus bulunduktan sonra bile bircok yazarlar,yoksulluk yuzunden yazılarını canak comlek parcaları uzerine yazmak zorunda kalmışlardı Eski yunan bilginlerinden birinin kitap yazmak icin evindeki butun canak comleği kırdığını anlatırlar gorevle Mısır’da bulunan eski Romalı asker ve memurlar; bir aralar, papirus yetersizliğinden hesap pusulalarını canak comlek parcaları uzerine yazmışlardır
Ama palmiye yaprakları ile ağac kabukları yazı yazmaya cok daha uygundu Papirus bulunmadan cok once bunların uzerine iğne ile yazı yazılmaktaydı Hindistan’da bir cok kitap palmiye yaprakları uzerine yazılmıştı Yaprakların kenarları bir olcude kesildikten sonra iplikle dikiliyordu Bu kitabın kenarları altınla yaldızlanır ya da renk renk boyanırdı Boylece cok guzel bir kitap meydana gelmiş olurdu Ormanca zengin olan ulkelerde kayın ve ıhlamur ağacı kabuklarından yapılmış yapraklar uzerine yazı yazılırdı
Bununla birlikte cok eski cağlardan itibaren bir yazı yazma yontemi vardır;onu bugunde kullanmaktayız Bu taş uzerine yazı yazmadır Taştan kitap, kitapların en uzun yaşamlısıdır Bunda 4000 yıl once, eski Mısır mezar tapınaklarının duvarlarına yazılmış olan upuzun hikayeler gunumuze kadar gelmiştir
Anadolu Ve Yazının Gelişimi
Eski Mısır’ın İskenderiye kentindeki kitaplıkta bir milyona yakın papirus tomarı bulunuyordu Bu kitaplığın zenginleşip buyumesinde, Ptolome Sulalesi’nden gelen Firavunlar cok calışmışlardı Boylece İskenderiye kitaplığı uzun yıllar boyunca dunyanın en onde gelen kitaplığı oldu Fakat bir sure sonra bir başka kitaplık,Anadolu’daki Bergama kenti kitaplığı onunla yarışmaya başladı
O sırda hukumdarlık eden Mısır Firavunu, Bergama kitaplığını acımasızca cezandırmaya karar verdi ve ulkesinden papirus gonderilmesini yasakladı Bergama hukumdarı da buna karşılık şoyle bir onlem duşundu: Yurdunun en usta adamlarını yanına cağırıp koyun yada keci derisinden papirus yerini tutacak ve yazı yazmaya yarayacak bir madde hazırlamalarını buyurdu İşte o gunden sonra Bergama, dunyaya parşomen satan bir yer haline geldi Yunanca “pergament adını alan Parşomen,doğduğu kentin (Pergamon) adını alarak boyle icat olmuştu Kısa bir sure sonra Parşomeni katlanabileceği ve defter haline getirilebileceği anlaşıldı Ayrı ayrı yapraklardan dikilmiş kitap da boyle ortaya cıktı
Zamanla Mısır’da Papirus daha az uretilmeye başlandı Hele Araplar Mısır’ı aldıktan sonra Mısır’dan Avrupa ulkelerine olan papirus gonderilişi busbutun durdu İşte ancak o gun parşomen kesin bir zafere ulaştı Bu, pek de olumlu bir zafer değildi Roma imparatorluğu,bu olaydan bir kac yuzyıl once kuzeyden ve doğudan gelen yarı ilkel kavimlerce yıkıma uğratılmıştı
Bitmez tukenmez savaşlar bir zamanlar zengin olan kentleri ıssız bir duruma getirmişti Her gecen yıl yalnız bilginlerden değil, okumayazma bilenlerinin sayısını da azaltmıştı Parşomen, kitap kopya etmeye yarayan biricik arac olarak kaldığında, onun ustune yazı yazacak kişi de hemen hemenkalmamış gibiydi Romalı kitapcıların buyuk kopya işlikleri coktan kapanmıştı Yalnız kral saraylarında, ağdalı bir dile mektuplar yazan yazıcılar kalmıştı Bundan başka, kuytu ormanlar da ya da ıssız vadilerde kaybolmuş manastırlarda sevap işlemek icin kitap kopya eden keşişlere de rastlamak mumkundu
Gecmişten gunumuze yazı aracları
Yazı yazmak icin cok ceşitli araclar kullanılmıştır Hic elimizden duşurmediğimiz kağıt kalem dunun icadıdır Biraz daha oncelere, ilk insanların resimlerden yazının henuz doğmakta olduğu cağlara donersek o zaman yazı yazmanın inanılmayacak kadar zor olduğu gorulur Cunku o gunlerde bu iş icin gereken araclar yoktu Herkes, ne ile neyin uzerinde nasıl yazacağını kendisi duşunup bulmak zorundaydı
O donemin aracları arasında taş, koyunun kurek kemiği,balcık yaprağı,canak comlek parcaları, yırtıcı hayvan derileri ve ağac kabukları gibi şeyler hep bu donemde kullanılıyordu Butun bunların uzerine sivriltilmiş bir kemikle ya da cakmak taşıyla kaba bir resim ciziktirmek mumkundu İslam Peygamberi HzMuhammed, kutsal kitap Kuranı Kerim’i koyunları kurek kemiği uzerine yazdırmıştı Eski Yunanlılar, halk toplantılarında oylarını şimdi yapıldığı gibi kağıt uzerine değil de, canak comlek (ostrakon)lar uzerine yazarak verirlerdi
Papirus bulunduktan sonra bile bircok yazarlar,yoksulluk yuzunden yazılarını canak comlek parcaları uzerine yazmak zorunda kalmışlardı Eski yunan bilginlerinden birinin kitap yazmak icin evindeki butun canak comleği kırdığını anlatırlar gorevle Mısır’da bulunan eski Romalı asker ve memurlar; bir aralar, papirus yetersizliğinden hesap pusulalarını canak comlek parcaları uzerine yazmışlardır
Ama palmiye yaprakları ile ağac kabukları yazı yazmaya cok daha uygundu Papirus bulunmadan cok once bunların uzerine iğne ile yazı yazılmaktaydı Hindistan’da bir cok kitap palmiye yaprakları uzerine yazılmıştı Yaprakların kenarları bir olcude kesildikten sonra iplikle dikiliyordu Bu kitabın kenarları altınla yaldızlanır ya da renk renk boyanırdı Boylece cok guzel bir kitap meydana gelmiş olurdu Ormanca zengin olan ulkelerde kayın ve ıhlamur ağacı kabuklarından yapılmış yapraklar uzerine yazı yazılırdı
Bununla birlikte cok eski cağlardan itibaren bir yazı yazma yontemi vardır;onu bugunde kullanmaktayız Bu taş uzerine yazı yazmadır Taştan kitap, kitapların en uzun yaşamlısıdır Bunda 4000 yıl once, eski Mısır mezar tapınaklarının duvarlarına yazılmış olan upuzun hikayeler gunumuze kadar gelmiştir
Anadolu Ve Yazının Gelişimi
Eski Mısır’ın İskenderiye kentindeki kitaplıkta bir milyona yakın papirus tomarı bulunuyordu Bu kitaplığın zenginleşip buyumesinde, Ptolome Sulalesi’nden gelen Firavunlar cok calışmışlardı Boylece İskenderiye kitaplığı uzun yıllar boyunca dunyanın en onde gelen kitaplığı oldu Fakat bir sure sonra bir başka kitaplık,Anadolu’daki Bergama kenti kitaplığı onunla yarışmaya başladı
O sırda hukumdarlık eden Mısır Firavunu, Bergama kitaplığını acımasızca cezandırmaya karar verdi ve ulkesinden papirus gonderilmesini yasakladı Bergama hukumdarı da buna karşılık şoyle bir onlem duşundu: Yurdunun en usta adamlarını yanına cağırıp koyun yada keci derisinden papirus yerini tutacak ve yazı yazmaya yarayacak bir madde hazırlamalarını buyurdu İşte o gunden sonra Bergama, dunyaya parşomen satan bir yer haline geldi Yunanca “pergament adını alan Parşomen,doğduğu kentin (Pergamon) adını alarak boyle icat olmuştu Kısa bir sure sonra Parşomeni katlanabileceği ve defter haline getirilebileceği anlaşıldı Ayrı ayrı yapraklardan dikilmiş kitap da boyle ortaya cıktı
Zamanla Mısır’da Papirus daha az uretilmeye başlandı Hele Araplar Mısır’ı aldıktan sonra Mısır’dan Avrupa ulkelerine olan papirus gonderilişi busbutun durdu İşte ancak o gun parşomen kesin bir zafere ulaştı Bu, pek de olumlu bir zafer değildi Roma imparatorluğu,bu olaydan bir kac yuzyıl once kuzeyden ve doğudan gelen yarı ilkel kavimlerce yıkıma uğratılmıştı
Bitmez tukenmez savaşlar bir zamanlar zengin olan kentleri ıssız bir duruma getirmişti Her gecen yıl yalnız bilginlerden değil, okumayazma bilenlerinin sayısını da azaltmıştı Parşomen, kitap kopya etmeye yarayan biricik arac olarak kaldığında, onun ustune yazı yazacak kişi de hemen hemenkalmamış gibiydi Romalı kitapcıların buyuk kopya işlikleri coktan kapanmıştı Yalnız kral saraylarında, ağdalı bir dile mektuplar yazan yazıcılar kalmıştı Bundan başka, kuytu ormanlar da ya da ıssız vadilerde kaybolmuş manastırlarda sevap işlemek icin kitap kopya eden keşişlere de rastlamak mumkundu
