Günümüzde sanayinin gelişmesi, besinlerin üretim ve tüketim bağları besin ek unsurlarının tasarrufunu teknolojik bir mecburilik olarak ortaya koymaktadır. Hane dışında çalışanların artması, beslenme alışkanlıklarının değişmesi, besin hazırlama için kısıtlı vakit kalması yahut besinleri pratik bir biçimde hazırlama isteği yarı-hazır yahut ticari olarak büsbütün hazırlanmış olan besin üretimini teşvik etmiş, bu da besin ek unsurlarının tasarrufunu kaçınılmaz kılmıştır.
Türk Azık Kodeksi Yönetmeliği Besin Ek Unsurları'ni gıdanın üretilmesi, tasnifi, işlenmesi, hazırlanması, ambalajlanması, taşınması, depolanması sırasında besin hususunun tat, koku, görünüş, yapı ve vesair niteliklerini korumak, düzeltmek yahut istenmeyen değişikliklere beis olmak ve düzeltmek maksadıyla kullanılan maddelerdir biçiminde tanımlanmaktadır.
Besin Ek Unsurunun Sınıflandırılması
Tariften da anlaşılacağı üzere azık ek hususları tasarruf gayelerine nazaran 4 kümede sınıflandırılır:
l. Kaliteyi koruyarak raf ömrünü uzatanlar (prezervatifler, koruyucular)
2. Yapıyı ve hazırlama, pişme özelliğini geliştirenler
3. Aromayı ve rengi geliştiriciler
4. Besin bedelini esirgeyici, geliştiriciler
Türk Azık Kodeksi Yönetmeliğinde çeşitli emellerle kullanılan 300 civarında ek hususu bölge almaktadır. Türk Azık Kodeksi Yönetmeliğinde, besin etiketinde içindekilerkısmında besine katılmış olan ek hususunun fonksiyonu ile birlikte ismi yahut E kodunun yazılması zaruridir.
Milletlerarası Numaralandırma Sistemi
(INS-International Numbering System) ve E Kodu
Her azık ek unsurunun memleketler arası kabul görmüş bir numarası vardır. Örneğin 621:Monosodyum glutamat (MSG), 102:Tartrazin vb. Avrupa Topluluğu'nda tasarrufuna müsaade verilen ek hususlarına "European" sözünün baş harfi olan E kodu verilmiştir. E621:MSG, E102:Tartrazin üzere. Aroma unsurlarına E kodu ve numara verilmemiştir. Zira bu küme çok geniştir. Yaklaşık olarak 340 besin ek hususu varken, aroma unsurlarının sayısı 1700 civarındadır.
Besin Ek Unsurlarının Sıhhat Üzerine Tesirleri
Besin ek hususları hassas kimselerde alerjik reaksiyonlar, deri döküntüleri ve astıma neden olabilir. Ek hususlarına hassas insanlar olabilir. Başkaca besinlere olan alerjik reaksiyonlar ek unsurlarına olan reaksiyonlardan çok daha yaygındır. Ek hususları zıt reaksiyonları teşvik etmekten çok, evvelden varolan hassaslığı arttırmaktadır.
Azık eklerinin riskleri ve yararları değerlendirildiğinde unutulmamalıdır ki; mikroorganizma kontaminasyonu ile oluşan azık zehirlenmeleri, ek hususlarının tesiriyle tetiklenen astım atakları ve ürtiker vakalarından binlerce defa daha ziyadedir. Çok az sayıdaki kişi besin eklerine hassas olduğundan; bu insanların azık etiketlerini okuyarak, bunlardan sakınmaları en güzel tedbirdir.
Pek çok kişi marketlerde alışveriş yaparken üzerinde E kodu gördükleri eserleri rafa geri bırakmaktadır. Halbuki o kod, esere eklenen besin ek hususlarının muayyen bir limite bağlı kaldığının kanıtıdır. Şimdilerde firmalar kişilerin bu hassasiyetini bildikleri için etiketlere E kodu yazmaktansa direkt olarak bütirik asit üzere kimsenin anlamayacağı lisandan metinler yazmaktadır. Halk arasında en zararlı besin ek hususu gözü ile bakılan E 330 kodlu sitrik asit'in zerzevat ve meyvelerde bolca bulunan C vitamini olduğunu biliyor muydunuz? Şayet bu türlü bir tesiri olsaydı şu an yeryüzündeki herkes kanser vs olurdu. Etiketinde sitrik asit yazan bir eseri almaktansa E 330 yazılı bir eseri seçmek sanılanın tersine daha sağlıklı bir tercih olacaktır. En azından belirli kriterlere bağlı kalınarak bu ek unsurunun eklendiği mülahazasına sahip olunabilir. Aksi taktirde o eserde sitrik asit var, lakin ne kadar? Bunun dozunu kimse bilemez.
Azık ek hususları iyi formda kullanıldığında, yani müsaade verilen ek hususu, müsaade verilen besinlerde, müsaade verilen ölçülerde ve kanunlara elverişli biçimde kullanıldığında yararlandığımız ve sıhhat riskleri minimize edilmiş unsurlardır. Tutarlı azık ek hususları tasarrufu ile eser çeşitliliği artmakta ve besin kayıpları azalmaktadır. Azık ek unsurlarının tutarlı tasarrufu üretici, tüketici ve devlet işbirliğini gerektirmektedir. Üreticiler, ürettikleri besinin kalitesini üretim aşamalarında, satışa sunmadan evvel denetim etmeye değer vermelidir. Tüketiciler azık ek hususları konusunda bilinçlendirilmelidir.
Gerçek Bilinen Yanlış: Besin Ek Unsurları Kanser Yapar !
Yapılan ilmî çalışmalar tüm kanser nedenlerinin % 1'inden daha azının azık ek unsurlarından kaynaklı olabileceğini göstermektedir. Velev kimi ek hususları sanılanın tersine kanserojen unsurların oluşumunu ya da tesirini engelleyici niteliktedir. Umumide hami gayeli kullanılan azık ek unsurları besinin raf ömrünü arttırıcı, lezzet verici niteliktedir. Buna karşılık sigaranın kanser riskini % 30 nispetinde arttırması daima unutulan bir gerçektir. Unutulmamalıdır ki, hiçbir azık ek unsuru toksik değildir. Toksik olan dozudur. Mesela aspirin Yüzyılın İlacı olarak seçilmiştir. Evet siz her derde deva diye 1 kutu aspirin yutarsanız ne olur? Mideniz acilen yıkanmaz ise ÖLÜRSÜNÜZ!!! Biz diyetisyenlerce günde 2-3 litre tüketilsin halinde önerdiğimiz su bile şiddetli ölçüde içildiğinde toksik tesir yaratır.
Başka bir örnek: Yapay tatlandırıcılar birinci olarak 1900'lü yılların başında ortaya çıkmış, 1940'lardan beri tüm yerkürede hem şeker hastaları hem de sıhhatine itina gösterenler tarafından ağır olarak kullanılmaktadırlar. Günümüzde en çokça kullanılan yapay tatlandırıcılardan biri olan aspartam üzerinde 200'ü aşkın ilmî çalışma yapılmış, yüksek dozlarda tasarrufunda dahi zararlı bir tesire sahip olmadığı görülmüştür. Aspartam tasarrufu Yerküre Sıhhat Örgütü tarafından onaylanmıştır.
1939 yılında yapılan küçük çapta bir araştırmada sakarin içeren yapay tatlandırıcıların ratlarda (sıçanlarda) mesane kanserine yol açtığı saptanmıştır. Lakin bunu izleyen çalışmaların hiçbirinde emsal bir tesire rastlanmamıştır. Zati bilim yerküresinde hayvan modelinde karşılaşılan bir durum kişilerde da motamot gerçekleşir diye bir durum kelam konusu değildir. 67 yıldır yapılan çalışmalarda çok daha yüksek dozlarda kişilere verilen bu yapay tatlandırıcılarda emsal bir yan tesirin görülmemesi üzerine, bugün bizler danışanlarımıza Yerküre Sıhhat Örgütü'nün onay verdiği bu yapay tatlandırıcıları önermekte ve tasarruflarında bir sakınca görmemekteyiz. Bu halde bir kanının oluşmasında 20. yüzyılın sonlarına sahih bulunan aspartamın rolü büyüktür. Aspartam piyasada sakarinin önüne geçmiştir. Sonraları sakarinin aspartama çamur at izi kalsın mantığı ile misilleme olarak unutkanlık, Alzheimer, MS illeti yaptığına dair demeçlerin verilmesi sonucu her 2 küme yapay tatlandırıcı da makûs olarak hafızalara kazınmıştır. Fakat tüm tatlandırıcılar gerek diyabetliler gerekse formuna dikkat edenler ve aileleri tarafından rahatlıkla kullanılabilirler. Formda kalmak, şekerin zararlı tesirlerine maruz kalmamak ve ağız tadından vazgeçmemek için yapay tatlandırıcılar inançla kullanılabilir.
Yerküre Sıhhat Örgütü ISMI pahaları ile (Acceptable Daily Intake) günlük alınmasına müsaade verilen ölçüleri saptamıştır. Örneğin aspartam için 40 mg/kg ISMI pahası saptanmıştır. Yani gün içerisinde yükünüzün her 1 kg'ı için 40 mg aspartama müsaade edilmektedir. Bu da 70 kg tartısındaki bir kişi için (70 x 40) 2800 mg aspartama eşittir. Örneğin Canderel firmasının yapay tatlandırıcılarını ele alırsak; her bir tablette 18 mg aspartam bulunmaktadır. Bu kişi 1 gün içerisinde (2800 / 18) 155 adet tatlandırıcı kullanabilir. Hele ki daha düşük dozda (10 mg) aspartam içen Demi Canderel'i tercih ettiğinde (2800 / 10) 280 adet tatlandırıcı tüketebilir. O nedenle medyada şişirilen kimi haberlere inanmadan evvel o metnin hangi kaynaktan sunulduğuna bir bakınız. Dış Haberler yazılarak kaynak gösterilmeden belirtilen pek çok haber asılsızdır. Seçici davranmak sizin elinizde. Gerekirse bir diyetisyene danışmaktan asla kaçınmayınız.
Türk Azık Kodeksi Yönetmeliği Besin Ek Unsurları'ni gıdanın üretilmesi, tasnifi, işlenmesi, hazırlanması, ambalajlanması, taşınması, depolanması sırasında besin hususunun tat, koku, görünüş, yapı ve vesair niteliklerini korumak, düzeltmek yahut istenmeyen değişikliklere beis olmak ve düzeltmek maksadıyla kullanılan maddelerdir biçiminde tanımlanmaktadır.
Besin Ek Unsurunun Sınıflandırılması
Tariften da anlaşılacağı üzere azık ek hususları tasarruf gayelerine nazaran 4 kümede sınıflandırılır:
l. Kaliteyi koruyarak raf ömrünü uzatanlar (prezervatifler, koruyucular)
2. Yapıyı ve hazırlama, pişme özelliğini geliştirenler
3. Aromayı ve rengi geliştiriciler
4. Besin bedelini esirgeyici, geliştiriciler
Türk Azık Kodeksi Yönetmeliğinde çeşitli emellerle kullanılan 300 civarında ek hususu bölge almaktadır. Türk Azık Kodeksi Yönetmeliğinde, besin etiketinde içindekilerkısmında besine katılmış olan ek hususunun fonksiyonu ile birlikte ismi yahut E kodunun yazılması zaruridir.
Milletlerarası Numaralandırma Sistemi
(INS-International Numbering System) ve E Kodu
Her azık ek unsurunun memleketler arası kabul görmüş bir numarası vardır. Örneğin 621:Monosodyum glutamat (MSG), 102:Tartrazin vb. Avrupa Topluluğu'nda tasarrufuna müsaade verilen ek hususlarına "European" sözünün baş harfi olan E kodu verilmiştir. E621:MSG, E102:Tartrazin üzere. Aroma unsurlarına E kodu ve numara verilmemiştir. Zira bu küme çok geniştir. Yaklaşık olarak 340 besin ek hususu varken, aroma unsurlarının sayısı 1700 civarındadır.
Besin Ek Unsurlarının Sıhhat Üzerine Tesirleri
Besin ek hususları hassas kimselerde alerjik reaksiyonlar, deri döküntüleri ve astıma neden olabilir. Ek hususlarına hassas insanlar olabilir. Başkaca besinlere olan alerjik reaksiyonlar ek unsurlarına olan reaksiyonlardan çok daha yaygındır. Ek hususları zıt reaksiyonları teşvik etmekten çok, evvelden varolan hassaslığı arttırmaktadır.
Azık eklerinin riskleri ve yararları değerlendirildiğinde unutulmamalıdır ki; mikroorganizma kontaminasyonu ile oluşan azık zehirlenmeleri, ek hususlarının tesiriyle tetiklenen astım atakları ve ürtiker vakalarından binlerce defa daha ziyadedir. Çok az sayıdaki kişi besin eklerine hassas olduğundan; bu insanların azık etiketlerini okuyarak, bunlardan sakınmaları en güzel tedbirdir.
Pek çok kişi marketlerde alışveriş yaparken üzerinde E kodu gördükleri eserleri rafa geri bırakmaktadır. Halbuki o kod, esere eklenen besin ek hususlarının muayyen bir limite bağlı kaldığının kanıtıdır. Şimdilerde firmalar kişilerin bu hassasiyetini bildikleri için etiketlere E kodu yazmaktansa direkt olarak bütirik asit üzere kimsenin anlamayacağı lisandan metinler yazmaktadır. Halk arasında en zararlı besin ek hususu gözü ile bakılan E 330 kodlu sitrik asit'in zerzevat ve meyvelerde bolca bulunan C vitamini olduğunu biliyor muydunuz? Şayet bu türlü bir tesiri olsaydı şu an yeryüzündeki herkes kanser vs olurdu. Etiketinde sitrik asit yazan bir eseri almaktansa E 330 yazılı bir eseri seçmek sanılanın tersine daha sağlıklı bir tercih olacaktır. En azından belirli kriterlere bağlı kalınarak bu ek unsurunun eklendiği mülahazasına sahip olunabilir. Aksi taktirde o eserde sitrik asit var, lakin ne kadar? Bunun dozunu kimse bilemez.
Azık ek hususları iyi formda kullanıldığında, yani müsaade verilen ek hususu, müsaade verilen besinlerde, müsaade verilen ölçülerde ve kanunlara elverişli biçimde kullanıldığında yararlandığımız ve sıhhat riskleri minimize edilmiş unsurlardır. Tutarlı azık ek hususları tasarrufu ile eser çeşitliliği artmakta ve besin kayıpları azalmaktadır. Azık ek unsurlarının tutarlı tasarrufu üretici, tüketici ve devlet işbirliğini gerektirmektedir. Üreticiler, ürettikleri besinin kalitesini üretim aşamalarında, satışa sunmadan evvel denetim etmeye değer vermelidir. Tüketiciler azık ek hususları konusunda bilinçlendirilmelidir.
Gerçek Bilinen Yanlış: Besin Ek Unsurları Kanser Yapar !
Yapılan ilmî çalışmalar tüm kanser nedenlerinin % 1'inden daha azının azık ek unsurlarından kaynaklı olabileceğini göstermektedir. Velev kimi ek hususları sanılanın tersine kanserojen unsurların oluşumunu ya da tesirini engelleyici niteliktedir. Umumide hami gayeli kullanılan azık ek unsurları besinin raf ömrünü arttırıcı, lezzet verici niteliktedir. Buna karşılık sigaranın kanser riskini % 30 nispetinde arttırması daima unutulan bir gerçektir. Unutulmamalıdır ki, hiçbir azık ek unsuru toksik değildir. Toksik olan dozudur. Mesela aspirin Yüzyılın İlacı olarak seçilmiştir. Evet siz her derde deva diye 1 kutu aspirin yutarsanız ne olur? Mideniz acilen yıkanmaz ise ÖLÜRSÜNÜZ!!! Biz diyetisyenlerce günde 2-3 litre tüketilsin halinde önerdiğimiz su bile şiddetli ölçüde içildiğinde toksik tesir yaratır.
Başka bir örnek: Yapay tatlandırıcılar birinci olarak 1900'lü yılların başında ortaya çıkmış, 1940'lardan beri tüm yerkürede hem şeker hastaları hem de sıhhatine itina gösterenler tarafından ağır olarak kullanılmaktadırlar. Günümüzde en çokça kullanılan yapay tatlandırıcılardan biri olan aspartam üzerinde 200'ü aşkın ilmî çalışma yapılmış, yüksek dozlarda tasarrufunda dahi zararlı bir tesire sahip olmadığı görülmüştür. Aspartam tasarrufu Yerküre Sıhhat Örgütü tarafından onaylanmıştır.
1939 yılında yapılan küçük çapta bir araştırmada sakarin içeren yapay tatlandırıcıların ratlarda (sıçanlarda) mesane kanserine yol açtığı saptanmıştır. Lakin bunu izleyen çalışmaların hiçbirinde emsal bir tesire rastlanmamıştır. Zati bilim yerküresinde hayvan modelinde karşılaşılan bir durum kişilerde da motamot gerçekleşir diye bir durum kelam konusu değildir. 67 yıldır yapılan çalışmalarda çok daha yüksek dozlarda kişilere verilen bu yapay tatlandırıcılarda emsal bir yan tesirin görülmemesi üzerine, bugün bizler danışanlarımıza Yerküre Sıhhat Örgütü'nün onay verdiği bu yapay tatlandırıcıları önermekte ve tasarruflarında bir sakınca görmemekteyiz. Bu halde bir kanının oluşmasında 20. yüzyılın sonlarına sahih bulunan aspartamın rolü büyüktür. Aspartam piyasada sakarinin önüne geçmiştir. Sonraları sakarinin aspartama çamur at izi kalsın mantığı ile misilleme olarak unutkanlık, Alzheimer, MS illeti yaptığına dair demeçlerin verilmesi sonucu her 2 küme yapay tatlandırıcı da makûs olarak hafızalara kazınmıştır. Fakat tüm tatlandırıcılar gerek diyabetliler gerekse formuna dikkat edenler ve aileleri tarafından rahatlıkla kullanılabilirler. Formda kalmak, şekerin zararlı tesirlerine maruz kalmamak ve ağız tadından vazgeçmemek için yapay tatlandırıcılar inançla kullanılabilir.
Yerküre Sıhhat Örgütü ISMI pahaları ile (Acceptable Daily Intake) günlük alınmasına müsaade verilen ölçüleri saptamıştır. Örneğin aspartam için 40 mg/kg ISMI pahası saptanmıştır. Yani gün içerisinde yükünüzün her 1 kg'ı için 40 mg aspartama müsaade edilmektedir. Bu da 70 kg tartısındaki bir kişi için (70 x 40) 2800 mg aspartama eşittir. Örneğin Canderel firmasının yapay tatlandırıcılarını ele alırsak; her bir tablette 18 mg aspartam bulunmaktadır. Bu kişi 1 gün içerisinde (2800 / 18) 155 adet tatlandırıcı kullanabilir. Hele ki daha düşük dozda (10 mg) aspartam içen Demi Canderel'i tercih ettiğinde (2800 / 10) 280 adet tatlandırıcı tüketebilir. O nedenle medyada şişirilen kimi haberlere inanmadan evvel o metnin hangi kaynaktan sunulduğuna bir bakınız. Dış Haberler yazılarak kaynak gösterilmeden belirtilen pek çok haber asılsızdır. Seçici davranmak sizin elinizde. Gerekirse bir diyetisyene danışmaktan asla kaçınmayınız.
