Guneydoğu Anadolu Bolgesinin Gecim Kaynakları Nelerdir?
Guneydoğu Anadolu Bolgesinin Gecimi Nasıldır?
Guneydoğu Anadolu Bolgesinin Ekonomik Faaliyetleri
Guneydoğu Anadolu Bolgesi gecim kaynakları iklimle doğru orantılı olduğundan şunları sayabiliriz:
Pamukculuk, Tahıl urunleri, Hayvancılık, Cam fıstığı, sebze ve meyve ve sebze yetiştiriciliği, sanayi ve balıkcılık olarak soyleyebiliriz
ŞANLIURFA EL SANATLARI
Kececilik, debbağlık, taşcılık, koşkerlik, bamacılık, culhacılık, bakırcılık, kuyumculuk, halı ve kilim dokumacılığı, ağac oymacılığı, tenekecilik, tarakcılık, culculuk (semercilik) ve kurkculuk, tarihi gecmişleri yuzlerce sene oncesine dayanan Şanlıurfa el sanatlarıdır
Kececilik yuzyıllardan beri Şanlıurfa ’da Kececi Pazarı denilen carşıda ve cevresindeki hanlarda surdurulmektedir Acem, dal, pul, gobek, somun, kantarma, armut ve sandık nakışlı ceşitleri vardır
Ana rahminde olen ya da en fazla bir aylık iken olen kuzuların tuylu derilerinden yapılan duz yakalı, dış kısmı şakafdenilen ozel kumaşla kaplı aba gibi bol giysiye kurkdenilmektedir Şanlıurfa ’ya has bir giysi olan kurk, Anadolu ’da bir başka yerde yapılmamaktadır Tarihi cok eskilere dayanan bu sanat Şanlıurfa ’da Kurkcu Pazarı denilen tarihi carşıda surdurulmektedir
Yun ipliği, pamuk ipliği ve ipeğin ‘kaucuk ’ denilen tezgahlarda dokunularak yamşah(kadın başortusu), poşu (erkek başortusu), ihram (kadın boy ortusu) ve aba turunden ortuler haline getirilmesi sanatına Şanlıurfa ’da culhacılıkdenilmektedir 3040 yıl oncesine kadar cok sayıda tezgahta surdurulen bu sanat gunumuzde onemini yitirmiş ve tezgah sayısı 56 ’ya duşmuştur
İpek ipliliğinin el ile bukulup işlenmesine kazzazlık denilmektedir Kazzaz Pazarı ya da Bedesten denilen kapalı carşıda eskiden 2530 dukkanda surdurulen bu tarihi sanat gunumuzde biriki usta tarafından yaşatılmaya calışılmaktadır
HARRAN
Harran dunya uzerinde şehir olarak kurulmuş ilk yerleşim merkezidir Evler, topraktan bağımsız değil, sanki toprağın bir urunuymuş gibi yerden birer yukselti şeklindedir Konik damları, kalın duvarları, toprak zemini ve camsız pencereleriyle yakıcı sıcağın etkilerini azaltmaya calışırlar
MO 1000'e kadar inen tarihiyle Harran 11 yuzyıla kadar buyuk bir bilim merkezi durumundaydı Zira, Abbasi Hukumdarı Harun Reşid ’in yaptırdığı, dunyaca unlu Harran Universitesi buradaydı İlkcağ felsefe ekolunun merkezi ve daha sonra Arap duşunce sisteminin kaynağı olan bu universiteden bugune yalnızca gozetleme (astronomi) kulesi kalmıştır
Harran Universitesi ’nde surdurulen bilimsel calışmalar din, gokbilim, tıp, matematik ve felsefe olmak uzere beş bolume ayrılmıştı Felsefede ağırlığın Platon, Aristoteles, Plotinos gibi bilginlerde olduğu gorulmuştur Harran Universitesi ’nde Farabi ’nin de kısa bir sure oğrenim gorduğu bilinmektedir Bugune kadar ulaşan toprak ustu kalıntıların coğu İslamiyet Donemi ’ndendir ve kazıları hala surmektedir
Sin Tapınağı ’yla unlu, Sabiilik Tarikatı ’nın geliştiği Harran ’da, gecmişte Ay Tanrısı Sin ’e tapıldığı bilinmektedir
Urfa`da tarım ve hayvancılık halkın birinci derecede gecim kaynağıdır Tarihte verimliliğiyle unlu Urfa toprakları,gunumuzde sulanamayışı nedeniyle verimsizleşmiştirYapımı bitme aşamasına gelen Karakaya Barajı,Ataturk Barajı ve Urfa tunellerin tamamen tamamlanmasıyla Harran Ovası, Viranşehir Ovası, Ceylanpınar Ovası sulanacaktır Boylece verimli yemyeşil Mezopotamya yeniden canlanacak , yılda
bir kac urun alınabileceği bu ovalar her turlu tarımın yapılmasına elverişli hale gelecektir Gunumuzde Ceyalnpınar`da akarsu vadi lerinde yer yer sulu tarım yapılmaktadır 1990 yılında ilde 627 410 hektar alanda tarım yapılarak 647 847 ton urun elde edilmiştir Yapılan araştırmalara gore ilde her zaman tahıl tarımı birinci sırada yer alırTahıllar arasında birinci sırayı buğday ve mercimek alırUrfa Turkiye`nin Mercimek Anbarı
olarak bilinirSanayi bitkilerinden Pamuk,Kenevir,Yağlı tohumlardan Ciğit,Susam uretimide yapılmaktadır
1995 yılında Urfa ve cevresinde;
568221 hektar alanda 993413 ton Tahıl
43243 hektar alanda 47264 ton Baklagiller
13413 hektar alanda 10529 ton Endustri Bitkisi
1515 hektar alanda 22256 ton Yağlı Tohum
1000 hektar alanda 16986 ton Yumru Bitkisi
9261534 meyva ağacında 93554 ton Meyve
11395 hektar alanda 120685 ton Sebze
uretimi yapılmıştır
1995 yılında Urfa ve cevresinde elde edilen urun ve uretim(Ton olarak);
Buğday : 614210
Arpa : 10138
Mısır : 571
Darı : 658
Pirinc : 420
Pamuk : 127287
Kenevir : 3338
Nohut : 3289
Mercimek : 182870
Burcak : 3555
Ciğit : 31689
Susam : 503
Soğan : 6850
Sarmısak : 2537
Biber : 58478
1995 yılında Urfa ve cevresinde meyve uretimi (Ton olarak);
Armut : 500
Ayva : 50
Elma : 400
Erik : 1034
Zeytin : 3084
Antep Fıstığı : 250
Badem : 95
Ceviz : 1850
Kayısı : 852
Kiraz : 34
Şeftali : 264
Vişne : 10
Zerdali : 184
Dut : 1250
İncir : 450
Nar : 912
Uzum : 76670
Hayvansal urunlerden ozellikle Urfa Yağı unludurBuyuk kentlere pazarlanan Urfa yağı en cok Siverek`te yapılırOzellikle Karacadağ etekleri her mevsimde hayvan suruleri ile dolarViranşehir ve Ceylan pınar Devlet uretme ciftliğinde Peynir ,Yoğurt, Yağ uretimi ilin en onemli hayvansal urun uretim yerleridir
Urfa Sanayisi;
Devlet Planlama Teşkilatı verilerine gore Urfa ili Sanayi ve endustri gelişimi acısında 54 sıradadır Bu durum Urfa`da sanayinin gelişmediğini gosterir
Urfa daki tarıma dayalı sanayi kuruluşları şunlardır;
1979 yılında uretime başlayan 1000 ton kirli yapağı yıkama kapasiteli yapağı yıkama ve yun fabrikası Cimento fabrikaları Yılda 2900 adet cesitli tarım aletleri ve makineleri yapan fabrika Yore uzumlerini değerlendiren Tekel Şarap Fabrikası 1968 `te uretime başlayan Et kombinası Siverek peynir ve tereyağ fabrikası
Viranşehir `de peynir fabrikası
Ceylanpınar Devlet Uretme Ciftliği
Şanlıurfa Pamuk ipliği Fabrikası
Un fabrikaları
Cırcır fabrikaları
Kucuk Sanayi olarak dokumacılık,kece,deri işlemeciliği
seracılık
Urfa ve cevresinde madencilik yokturSiverek ilcesinde petrol bazı bolgelerde de linyit bulunmuşsada bunlar henuz işletilmemektedir
Guneydoğu Anadolu Bolgesinin Gecimi Nasıldır?
Guneydoğu Anadolu Bolgesinin Ekonomik Faaliyetleri
Guneydoğu Anadolu Bolgesi gecim kaynakları iklimle doğru orantılı olduğundan şunları sayabiliriz:
Pamukculuk, Tahıl urunleri, Hayvancılık, Cam fıstığı, sebze ve meyve ve sebze yetiştiriciliği, sanayi ve balıkcılık olarak soyleyebiliriz
ŞANLIURFA EL SANATLARI
Kececilik, debbağlık, taşcılık, koşkerlik, bamacılık, culhacılık, bakırcılık, kuyumculuk, halı ve kilim dokumacılığı, ağac oymacılığı, tenekecilik, tarakcılık, culculuk (semercilik) ve kurkculuk, tarihi gecmişleri yuzlerce sene oncesine dayanan Şanlıurfa el sanatlarıdır
Kececilik yuzyıllardan beri Şanlıurfa ’da Kececi Pazarı denilen carşıda ve cevresindeki hanlarda surdurulmektedir Acem, dal, pul, gobek, somun, kantarma, armut ve sandık nakışlı ceşitleri vardır
Ana rahminde olen ya da en fazla bir aylık iken olen kuzuların tuylu derilerinden yapılan duz yakalı, dış kısmı şakafdenilen ozel kumaşla kaplı aba gibi bol giysiye kurkdenilmektedir Şanlıurfa ’ya has bir giysi olan kurk, Anadolu ’da bir başka yerde yapılmamaktadır Tarihi cok eskilere dayanan bu sanat Şanlıurfa ’da Kurkcu Pazarı denilen tarihi carşıda surdurulmektedir
Yun ipliği, pamuk ipliği ve ipeğin ‘kaucuk ’ denilen tezgahlarda dokunularak yamşah(kadın başortusu), poşu (erkek başortusu), ihram (kadın boy ortusu) ve aba turunden ortuler haline getirilmesi sanatına Şanlıurfa ’da culhacılıkdenilmektedir 3040 yıl oncesine kadar cok sayıda tezgahta surdurulen bu sanat gunumuzde onemini yitirmiş ve tezgah sayısı 56 ’ya duşmuştur
İpek ipliliğinin el ile bukulup işlenmesine kazzazlık denilmektedir Kazzaz Pazarı ya da Bedesten denilen kapalı carşıda eskiden 2530 dukkanda surdurulen bu tarihi sanat gunumuzde biriki usta tarafından yaşatılmaya calışılmaktadır
HARRAN
Harran dunya uzerinde şehir olarak kurulmuş ilk yerleşim merkezidir Evler, topraktan bağımsız değil, sanki toprağın bir urunuymuş gibi yerden birer yukselti şeklindedir Konik damları, kalın duvarları, toprak zemini ve camsız pencereleriyle yakıcı sıcağın etkilerini azaltmaya calışırlar
MO 1000'e kadar inen tarihiyle Harran 11 yuzyıla kadar buyuk bir bilim merkezi durumundaydı Zira, Abbasi Hukumdarı Harun Reşid ’in yaptırdığı, dunyaca unlu Harran Universitesi buradaydı İlkcağ felsefe ekolunun merkezi ve daha sonra Arap duşunce sisteminin kaynağı olan bu universiteden bugune yalnızca gozetleme (astronomi) kulesi kalmıştır
Harran Universitesi ’nde surdurulen bilimsel calışmalar din, gokbilim, tıp, matematik ve felsefe olmak uzere beş bolume ayrılmıştı Felsefede ağırlığın Platon, Aristoteles, Plotinos gibi bilginlerde olduğu gorulmuştur Harran Universitesi ’nde Farabi ’nin de kısa bir sure oğrenim gorduğu bilinmektedir Bugune kadar ulaşan toprak ustu kalıntıların coğu İslamiyet Donemi ’ndendir ve kazıları hala surmektedir
Sin Tapınağı ’yla unlu, Sabiilik Tarikatı ’nın geliştiği Harran ’da, gecmişte Ay Tanrısı Sin ’e tapıldığı bilinmektedir
Urfa`da tarım ve hayvancılık halkın birinci derecede gecim kaynağıdır Tarihte verimliliğiyle unlu Urfa toprakları,gunumuzde sulanamayışı nedeniyle verimsizleşmiştirYapımı bitme aşamasına gelen Karakaya Barajı,Ataturk Barajı ve Urfa tunellerin tamamen tamamlanmasıyla Harran Ovası, Viranşehir Ovası, Ceylanpınar Ovası sulanacaktır Boylece verimli yemyeşil Mezopotamya yeniden canlanacak , yılda
bir kac urun alınabileceği bu ovalar her turlu tarımın yapılmasına elverişli hale gelecektir Gunumuzde Ceyalnpınar`da akarsu vadi lerinde yer yer sulu tarım yapılmaktadır 1990 yılında ilde 627 410 hektar alanda tarım yapılarak 647 847 ton urun elde edilmiştir Yapılan araştırmalara gore ilde her zaman tahıl tarımı birinci sırada yer alırTahıllar arasında birinci sırayı buğday ve mercimek alırUrfa Turkiye`nin Mercimek Anbarı
olarak bilinirSanayi bitkilerinden Pamuk,Kenevir,Yağlı tohumlardan Ciğit,Susam uretimide yapılmaktadır
1995 yılında Urfa ve cevresinde;
568221 hektar alanda 993413 ton Tahıl
43243 hektar alanda 47264 ton Baklagiller
13413 hektar alanda 10529 ton Endustri Bitkisi
1515 hektar alanda 22256 ton Yağlı Tohum
1000 hektar alanda 16986 ton Yumru Bitkisi
9261534 meyva ağacında 93554 ton Meyve
11395 hektar alanda 120685 ton Sebze
uretimi yapılmıştır
1995 yılında Urfa ve cevresinde elde edilen urun ve uretim(Ton olarak);
Buğday : 614210
Arpa : 10138
Mısır : 571
Darı : 658
Pirinc : 420
Pamuk : 127287
Kenevir : 3338
Nohut : 3289
Mercimek : 182870
Burcak : 3555
Ciğit : 31689
Susam : 503
Soğan : 6850
Sarmısak : 2537
Biber : 58478
1995 yılında Urfa ve cevresinde meyve uretimi (Ton olarak);
Armut : 500
Ayva : 50
Elma : 400
Erik : 1034
Zeytin : 3084
Antep Fıstığı : 250
Badem : 95
Ceviz : 1850
Kayısı : 852
Kiraz : 34
Şeftali : 264
Vişne : 10
Zerdali : 184
Dut : 1250
İncir : 450
Nar : 912
Uzum : 76670
Hayvansal urunlerden ozellikle Urfa Yağı unludurBuyuk kentlere pazarlanan Urfa yağı en cok Siverek`te yapılırOzellikle Karacadağ etekleri her mevsimde hayvan suruleri ile dolarViranşehir ve Ceylan pınar Devlet uretme ciftliğinde Peynir ,Yoğurt, Yağ uretimi ilin en onemli hayvansal urun uretim yerleridir
Urfa Sanayisi;
Devlet Planlama Teşkilatı verilerine gore Urfa ili Sanayi ve endustri gelişimi acısında 54 sıradadır Bu durum Urfa`da sanayinin gelişmediğini gosterir
Urfa daki tarıma dayalı sanayi kuruluşları şunlardır;
1979 yılında uretime başlayan 1000 ton kirli yapağı yıkama kapasiteli yapağı yıkama ve yun fabrikası Cimento fabrikaları Yılda 2900 adet cesitli tarım aletleri ve makineleri yapan fabrika Yore uzumlerini değerlendiren Tekel Şarap Fabrikası 1968 `te uretime başlayan Et kombinası Siverek peynir ve tereyağ fabrikası
Viranşehir `de peynir fabrikası
Ceylanpınar Devlet Uretme Ciftliği
Şanlıurfa Pamuk ipliği Fabrikası
Un fabrikaları
Cırcır fabrikaları
Kucuk Sanayi olarak dokumacılık,kece,deri işlemeciliği
seracılık
Urfa ve cevresinde madencilik yokturSiverek ilcesinde petrol bazı bolgelerde de linyit bulunmuşsada bunlar henuz işletilmemektedir
