Gusulden sonra gelen kan orucu bozar mı
Hayız ve istihazehayızın suresi
Hayızın sona ermesi icin kesilmesi esastır
10 gunden fazla olan adet gunleri ozur sayılır İki adet halinin arasında 15 gun gecmişse ondan sonra gelen kan hayız kanı olarak değerlendirilir Kadınlar adet hallerine cok dikkat etmelidirler Cunku bu haller, onların bircok din gorevleri ile ilgilidir Bu konu ile ilgili başlıca meseleler şunlardır:
Kadınlar en az dokuz yaşlarında buluğ cağına erer ve adet gormeye başlarlar Elli veya elli beş yaşlarında da Sinni İyasdenilen adet gormeme devresine girerler Bu yaştan daha once adetten kesilen kadınlar da vardır
Adet muddetinin en azı uc gundur (yetmiş iki saattir) En coğu da on gun, (iki yuz kırk saat) Bu iki zaman arasında gorulecek kanlar, adet kanı sayılır Bu zaman icinde devamlı olarak kanın gelmesi gerekmez, ara sıra kesilebilir Ornek: Bir kadın uc gun kan gordukten sonra iki gun kanı kesilse ve arkasından uc gun daha devam etse, bu sekiz gunun hepsi adet gununu teşkil etmiş olur
İki adet arasındaki temizlik haline Tuhr (Temizlik) hali denir Bunun muddeti on beş gunden az olamaz Fakat bundan cok olabilir Tuhr hali aylarca ve senelerce devam edebilir Boyle temizlik hali devam eden kadına Munteddetu'tTuhr (Temizliği devamlı) denir
Bazı kadınların adet gunleri, sayılan belli gunlerdir Ornek: Her ay beş veya yedi veya dokuz gun adet gorurler Boyle bir kadına Mu'tadedenir Bir adet, bir kez meydana geldiği uzre kararlaşmış olabilir Şoyle ki: Henuz adet gormeye başlayan bir kız, ilk kez sekiz gun kan gorse, sonra yirmi iki gun temiz olsa, bu şekilde adeti kararlaşmış olur Ondan sonra devamlı olarak kendisinden bir hastalık sebebiyle kan gelecek olsa, onun hem adet gunleri, hem de temizlik gunleri her ay o şekilde hesab edilir
Bazı kadınlarda adet gunleri değişik olur Şoyle ki: Bir ay beş gun diğer ay altı gun adet gorebilirler Bu durumda ihtiyatlı hareket etmek gerekir Boyle bir kadın, altıncı gun oldu mu yıkanır, namazlarını kılar ve eğer ramazansa orucunu tutar; cunku bu altıncı gundeki kanın illet (istihaze) kanı olması muhtemeldir Fakat bu altıncı gun cıkmadıkca, cinsi munasebette bulunamaz, boşanmışsa iddeti dolmuş sayılmaz Cunku bu altıncı gunun kanı, hayız kanı olmak ihtimali vardır
Bir adetin değişmiş olması icin, ona aykırı iki adet hali gorulmelidir Ornek: Her ay beş gun adet goren bir kadın, sonra iki kez dort gun veya iki kez altıgun kan gorse, onun adeti beş gunden dort gune veya altı gune gecmiş olur
Sonuc: Adet, bir defa ile yerleşir, iki defa ile değişebilir Bununla beraber İmam EbU Yusuf'a gore, adet bir defa ile değişmiş sayılabilir Buna yeni adetin eskisini bozup onun yerini alması anlamında Feshi adetde denilmektedir
Belli gunler devam eden bir adete aykırı olupda on gunden fazla devam etmeyen kanlar, adet kanı sayılır Bu halde adet değişmiş olur Ornek: Her ay yedi gun kan goren bir kadın, sonra on gun kan gorse, hepsi hayız kanı sayılır Bu halde adeti yedi gunden on gune gecmiş olur Fakat belli gunlerden sonra gelen kan, belli gunlerle toplandığı zaman on gunden fazla olursa, yedi gunden ziyade olan kanlar hayız kanı sayılmaz, İstihaze (illet) kanı olur Şoyle ki: Boyle yedi gun kan goren bir kadın sonradan on bir veya on iki gun kan gormeye başlarsa, bunun adet edinilmiş yedi gunluğu hayız kanı olur Sonraki dort veya beş gunu istihaze (illet) kanı olur
Yine: Her ay başından itibaren beş gun adet gormekte olduğu farz edilen bir kadın, bu adeti uzere kan gorduğu gibi, bundan iki gun veya uc gun veya beş gun once de kan gormuş olsa, bunların hepsi adet sayılır; cunku adet sayısı on gunu gecmemiştir Fakat kan gorme gunlerinin tumu bu şekilde on gunden fazla olursa, yalnız adeti olan o beş gunde gorduğu kan hayız kanı sayılır, adet edindiği gunlerden fazla olan butun kanlar istihaze (illet) kanı sayılır
Adet gormekte olan bir kadından bir hastalık sebebi ile devamlı olarak kan gelecek olsa, onun hayız ve temizlik hallerindeki belli gunlerine gore hukum verilir Ornek: Her ay başından itibaren on gun kan goren bir kadın, ondan sonra yirmi gun veya altı aydan noksan olmak uzere şu kadar ay ve gun temizlik uzere olsa, onun adeti boyle kararlaşmış olur Sonra boyle bir kadından devamlı olarak kan gelse, yine eski şekli uzere her ayın ilk on gunu hayız, diğer yirmi gunu veya şu kadar ay ile gunu de temizlik hali sayılır Fakat temizlik muddeti tam altı ay veya daha ziyade bulunmuş olursa, temizlik muddeti altı aydan bir saat noksan kabul edilir ki, bu muddet, gebelik halinin en az zamanıdır
Yine: Yeni hayız gormeye başlayan bir kızın adeti kararlaşmaksızın kanı akıp devam etse, her aydan on gunu adetine sayılmış olur Diğer yirmi gunu de temizlik muddeti kabul edilir
Bir hastalık veya onemsememe neticesi adet gunlerini unutmuş olan bir kadına Mutehayyiredenir Boyle bir kadının gorduğu akıntı kesilmeyecek olsa, onun adeti hakkında kuvvetli olan goruşu ile işlem yapar Kuvveti fazla olan bir goruşe sahib değilse, ihtiyat olan yolu benimser Boşanmış ise, iddeti icin on gun, temizlik muddeti de altı aydan bir saat noksan olmak uzere takdir edilir Diğer bir goruşe gore: Temizlik muddeti iki ay kabul edilir Bunun namaz ve orucları uzerinde ayrıntılı bilgi vardır Bu konu ile ilgili geniş bilgi, İmam Sarahsi'nin MebsUdisimli kitabında vardır
Adet gorme cağına gelen bir kız, ilk kez gormeye başladığı kandan dolayı hemen namazını bırakır ve oruclu ise, orucunu kaza etmek uzere sonraya bırakır Evli ise, cinsi ilişkide bulunmaz Boyle bir kıza Mubtediedenir Bu kan uc gunden az bir zaman icinde kesilirse, hayız kanı olmadığı anlaşılır O zaman bırakıp kılmadığı namazları kaza etmesi gerekir İmam Azam'dan nakledilen bir goruşe gore, ilk başlayan bu kan uc gun devam edip de hayız kanı olduğu bilinmedikce, namazı terk etmez ve orucuna da devam eder
Hayız muddeti icinde gelen kan tamamiyle kesilmedikce, adet son bulmuş olmaz Bu kan, siyah, kırmızı, yeşilimtrak veya sarı olabileceği gibi bulanık ve toprak rengi de olabilir Adetini tamamlamış olan bir kadından gelecek akıntı bembeyaz bir renkte bulunur
Bir kadının gormekte olduğu adetini, kocasına karşı inkar etmesi veya gerceğe aykırı olarak adet gorduğunu soylemesi helal değildir
Adet gormekte olduğunu soyleyen bir kadın, iffetli ve saliha bir kadın ise, sozu kabul olunur; değilse kabul olunmaz Ancak doğru soylediğine inandırıcı bir hal olursa, kabul edilir Mesela, soylediği soz, adetinin başlangıc zamanına rasgelmişse, o halde dediği kabul olunur
Hayız ve nifas muddetleri dışında, rahimden akan kana istihaze yani, hastalık kanı denir İstihaze kanı, hayız ve nifas kanından farklıdır Bu kan, damardan geldiği icin, ince ve kokusuzdur Tıpkı burundan vesaire azalardan akan kan gibidir Bir ozur ve hastalık kanıdır
İstihaze kanı, ne oruca, ne de namaza engel değildir Cinsi munasebete de mani olmaz Ancak istihaze halindeki kadınlar, ozurlu hukmunde bulunurlar Ozurlulerin tabi olduğu hukumlere uygun olarak ibadetlerini yaparlar Asrı Saadette bir gun bir kadın Peygamberimize gelerek:
Benden devamlı kan gelir, namazı bırakayım mı?diye sormuştu Peygamberimiz de cevaben:
Hayır, o damardaki bir hastalıktandır, hayız değildir Adet vaktin gelince namazı bırak, adet halin gecince guslederek temizlen ve bundan sonra her vakit namazı icin ayrı abdest alarak namazlarını kıl Tekrar adet hali gelinceye kadar boyle yapmaya devam etbuyurmuşlardı Bu rivayet, istihaze halinin ozur haline ait hukumlere tabi olduğunu acıkca gostermektedir
Hayız ve istihazehayızın suresi
Hayızın sona ermesi icin kesilmesi esastır
10 gunden fazla olan adet gunleri ozur sayılır İki adet halinin arasında 15 gun gecmişse ondan sonra gelen kan hayız kanı olarak değerlendirilir Kadınlar adet hallerine cok dikkat etmelidirler Cunku bu haller, onların bircok din gorevleri ile ilgilidir Bu konu ile ilgili başlıca meseleler şunlardır:
Kadınlar en az dokuz yaşlarında buluğ cağına erer ve adet gormeye başlarlar Elli veya elli beş yaşlarında da Sinni İyasdenilen adet gormeme devresine girerler Bu yaştan daha once adetten kesilen kadınlar da vardır
Adet muddetinin en azı uc gundur (yetmiş iki saattir) En coğu da on gun, (iki yuz kırk saat) Bu iki zaman arasında gorulecek kanlar, adet kanı sayılır Bu zaman icinde devamlı olarak kanın gelmesi gerekmez, ara sıra kesilebilir Ornek: Bir kadın uc gun kan gordukten sonra iki gun kanı kesilse ve arkasından uc gun daha devam etse, bu sekiz gunun hepsi adet gununu teşkil etmiş olur
İki adet arasındaki temizlik haline Tuhr (Temizlik) hali denir Bunun muddeti on beş gunden az olamaz Fakat bundan cok olabilir Tuhr hali aylarca ve senelerce devam edebilir Boyle temizlik hali devam eden kadına Munteddetu'tTuhr (Temizliği devamlı) denir
Bazı kadınların adet gunleri, sayılan belli gunlerdir Ornek: Her ay beş veya yedi veya dokuz gun adet gorurler Boyle bir kadına Mu'tadedenir Bir adet, bir kez meydana geldiği uzre kararlaşmış olabilir Şoyle ki: Henuz adet gormeye başlayan bir kız, ilk kez sekiz gun kan gorse, sonra yirmi iki gun temiz olsa, bu şekilde adeti kararlaşmış olur Ondan sonra devamlı olarak kendisinden bir hastalık sebebiyle kan gelecek olsa, onun hem adet gunleri, hem de temizlik gunleri her ay o şekilde hesab edilir
Bazı kadınlarda adet gunleri değişik olur Şoyle ki: Bir ay beş gun diğer ay altı gun adet gorebilirler Bu durumda ihtiyatlı hareket etmek gerekir Boyle bir kadın, altıncı gun oldu mu yıkanır, namazlarını kılar ve eğer ramazansa orucunu tutar; cunku bu altıncı gundeki kanın illet (istihaze) kanı olması muhtemeldir Fakat bu altıncı gun cıkmadıkca, cinsi munasebette bulunamaz, boşanmışsa iddeti dolmuş sayılmaz Cunku bu altıncı gunun kanı, hayız kanı olmak ihtimali vardır
Bir adetin değişmiş olması icin, ona aykırı iki adet hali gorulmelidir Ornek: Her ay beş gun adet goren bir kadın, sonra iki kez dort gun veya iki kez altıgun kan gorse, onun adeti beş gunden dort gune veya altı gune gecmiş olur
Sonuc: Adet, bir defa ile yerleşir, iki defa ile değişebilir Bununla beraber İmam EbU Yusuf'a gore, adet bir defa ile değişmiş sayılabilir Buna yeni adetin eskisini bozup onun yerini alması anlamında Feshi adetde denilmektedir
Belli gunler devam eden bir adete aykırı olupda on gunden fazla devam etmeyen kanlar, adet kanı sayılır Bu halde adet değişmiş olur Ornek: Her ay yedi gun kan goren bir kadın, sonra on gun kan gorse, hepsi hayız kanı sayılır Bu halde adeti yedi gunden on gune gecmiş olur Fakat belli gunlerden sonra gelen kan, belli gunlerle toplandığı zaman on gunden fazla olursa, yedi gunden ziyade olan kanlar hayız kanı sayılmaz, İstihaze (illet) kanı olur Şoyle ki: Boyle yedi gun kan goren bir kadın sonradan on bir veya on iki gun kan gormeye başlarsa, bunun adet edinilmiş yedi gunluğu hayız kanı olur Sonraki dort veya beş gunu istihaze (illet) kanı olur
Yine: Her ay başından itibaren beş gun adet gormekte olduğu farz edilen bir kadın, bu adeti uzere kan gorduğu gibi, bundan iki gun veya uc gun veya beş gun once de kan gormuş olsa, bunların hepsi adet sayılır; cunku adet sayısı on gunu gecmemiştir Fakat kan gorme gunlerinin tumu bu şekilde on gunden fazla olursa, yalnız adeti olan o beş gunde gorduğu kan hayız kanı sayılır, adet edindiği gunlerden fazla olan butun kanlar istihaze (illet) kanı sayılır
Adet gormekte olan bir kadından bir hastalık sebebi ile devamlı olarak kan gelecek olsa, onun hayız ve temizlik hallerindeki belli gunlerine gore hukum verilir Ornek: Her ay başından itibaren on gun kan goren bir kadın, ondan sonra yirmi gun veya altı aydan noksan olmak uzere şu kadar ay ve gun temizlik uzere olsa, onun adeti boyle kararlaşmış olur Sonra boyle bir kadından devamlı olarak kan gelse, yine eski şekli uzere her ayın ilk on gunu hayız, diğer yirmi gunu veya şu kadar ay ile gunu de temizlik hali sayılır Fakat temizlik muddeti tam altı ay veya daha ziyade bulunmuş olursa, temizlik muddeti altı aydan bir saat noksan kabul edilir ki, bu muddet, gebelik halinin en az zamanıdır
Yine: Yeni hayız gormeye başlayan bir kızın adeti kararlaşmaksızın kanı akıp devam etse, her aydan on gunu adetine sayılmış olur Diğer yirmi gunu de temizlik muddeti kabul edilir
Bir hastalık veya onemsememe neticesi adet gunlerini unutmuş olan bir kadına Mutehayyiredenir Boyle bir kadının gorduğu akıntı kesilmeyecek olsa, onun adeti hakkında kuvvetli olan goruşu ile işlem yapar Kuvveti fazla olan bir goruşe sahib değilse, ihtiyat olan yolu benimser Boşanmış ise, iddeti icin on gun, temizlik muddeti de altı aydan bir saat noksan olmak uzere takdir edilir Diğer bir goruşe gore: Temizlik muddeti iki ay kabul edilir Bunun namaz ve orucları uzerinde ayrıntılı bilgi vardır Bu konu ile ilgili geniş bilgi, İmam Sarahsi'nin MebsUdisimli kitabında vardır
Adet gorme cağına gelen bir kız, ilk kez gormeye başladığı kandan dolayı hemen namazını bırakır ve oruclu ise, orucunu kaza etmek uzere sonraya bırakır Evli ise, cinsi ilişkide bulunmaz Boyle bir kıza Mubtediedenir Bu kan uc gunden az bir zaman icinde kesilirse, hayız kanı olmadığı anlaşılır O zaman bırakıp kılmadığı namazları kaza etmesi gerekir İmam Azam'dan nakledilen bir goruşe gore, ilk başlayan bu kan uc gun devam edip de hayız kanı olduğu bilinmedikce, namazı terk etmez ve orucuna da devam eder
Hayız muddeti icinde gelen kan tamamiyle kesilmedikce, adet son bulmuş olmaz Bu kan, siyah, kırmızı, yeşilimtrak veya sarı olabileceği gibi bulanık ve toprak rengi de olabilir Adetini tamamlamış olan bir kadından gelecek akıntı bembeyaz bir renkte bulunur
Bir kadının gormekte olduğu adetini, kocasına karşı inkar etmesi veya gerceğe aykırı olarak adet gorduğunu soylemesi helal değildir
Adet gormekte olduğunu soyleyen bir kadın, iffetli ve saliha bir kadın ise, sozu kabul olunur; değilse kabul olunmaz Ancak doğru soylediğine inandırıcı bir hal olursa, kabul edilir Mesela, soylediği soz, adetinin başlangıc zamanına rasgelmişse, o halde dediği kabul olunur
Hayız ve nifas muddetleri dışında, rahimden akan kana istihaze yani, hastalık kanı denir İstihaze kanı, hayız ve nifas kanından farklıdır Bu kan, damardan geldiği icin, ince ve kokusuzdur Tıpkı burundan vesaire azalardan akan kan gibidir Bir ozur ve hastalık kanıdır
İstihaze kanı, ne oruca, ne de namaza engel değildir Cinsi munasebete de mani olmaz Ancak istihaze halindeki kadınlar, ozurlu hukmunde bulunurlar Ozurlulerin tabi olduğu hukumlere uygun olarak ibadetlerini yaparlar Asrı Saadette bir gun bir kadın Peygamberimize gelerek:
Benden devamlı kan gelir, namazı bırakayım mı?diye sormuştu Peygamberimiz de cevaben:
Hayır, o damardaki bir hastalıktandır, hayız değildir Adet vaktin gelince namazı bırak, adet halin gecince guslederek temizlen ve bundan sonra her vakit namazı icin ayrı abdest alarak namazlarını kıl Tekrar adet hali gelinceye kadar boyle yapmaya devam etbuyurmuşlardı Bu rivayet, istihaze halinin ozur haline ait hukumlere tabi olduğunu acıkca gostermektedir