Eklemlerde şiddetli ağrı, kızarıklık, şişlik ve hassasiyetle kendini gösterenromatizmal bir hastalık olan Gut, özellikle et ve sakatat ağırlıklı beslenen kişilerde görülüyor Tedavi edilmediği takdirde damar sertliğini hızlandırarak kalp krizi ve inme gibi sorunlara yol açabilen hastalık, özellikle 30 yaş üstü erkekleri tehdit ediyor Medical Park Bahçelievler Hastanesi Romatoloji ve İç Hastalıkları Uzmanı Prof Dr Mehmet Soy, gut hastalığından korunmak için günlük et, balık ve kümes hayvanı tüketiminin 113170 gramın üzerinde olmaması uyarısında bulunuyor
Uzmanlar, özellikle sofraların en zengin dönemini yaşadığı bayram günlerinde aşırı et tüketiminden uzak durulması uyarısında bulunuyor Çünkü ihtiyaçtan fazla protein tüketimi, kolesterolü yükselterek böbrek fonksiyonlarını bozuyor ve gut hastalığına davetiye çıkarıyor Aşırı et ve alkol tüketimi, Gut hastalığını tetikleyen en önemli faktörler arasında geliyor Medical Park Bahçelievler Hastanesi Romatoloji ve İç Hastalıkları Uzmanı Prof Dr Mehmet Soy, eskiden Kralların Hastalığıveya Zengin Hastalığıolarak bilinen gut hastalığının günümüzde her 100 erişkinden birini tehdit ettiğini söylüyor
Prof Dr Soy, “Özellikle 30 yaş üstü erkeklerde görülen ve yaygınlığı artan hastalık, eklemlerde ani şekilde gelişen şiddetli ağrı, kızarıklık, şişlik ve hassasiyete neden oluyor Tedavi edilmezse eklemlerde harabiyet, böbrek taşları ve bozukluklarına, daha önemlisi de damar sertliğini hızlandırıp kalp krizi, inme gibi sorunları tetikleyebiliyor Diyabet, yüksek kolesterol seviyeleri, obezite, hipertansiyon, karaciğerde yağlanma gut ile sıklıkla birlikte görülen diğer patolojilerdir diyor Prof Dr Mehmet Soy, özellikle orta yaşlı erkekleri tehdit eden gut hastalığı ile ilgili merak edilenleri anlattı:
ROMATİZMAL BİR HASTALIK
Gut eklemlerde şiddetli ağrı, kızarıklık, şişlik ve hassasiyetle kendini gösteren romatizmal bir hastalıktır Eskiden zenginlerde daha çok görüldüğü sanılırdı, bu nedenle kralların hastalığı ya da zengin hastalığı diye bilinirdi Ancak günümüzde pek de sınıf farkı gözetmediği anlaşılmıştır Gut, vücutta normalde bulunan protein türü olan pürin metabolizmasının son ürünü olan ve ürik asit olarak adlandırılan bir maddenin, eklemlerde ve dokularda çökmesi neticesinde oluşur Bu çöken maddelere ‘Mono sodyum ürat (MSU)’ kristalleri denir Gut, klasik olarak orta yaş erkeklerin hastalığı olarak bilinir 40 yaş üstündeki erkeklerdeki tekrarlayan eklem iltihabı (artrit) en sık nedenidir Kadınlarda genelde menopozdan sonra başlar
AYAK BAŞPARMAĞINDAN BAŞLAR
Gut, genelde tek eklemde başlar, en sık olarak da ayak başparmağında tutuluma yol açar Özellikle gece yarısından sonra başlayan şiddetli ayak başparmağı ağrısı olduğunda aklımıza gut gelmelidir Ayak başparmağı dışında ayak bileği, el parmakları el bilekleri ve dirsekler sıklıkla etkilenen bölgelerdir Bazen birden çok eklemi etkiler ve diğer iltihaplı romatizmalardan ayrımı zorlaşabilir Ataklar sıklıkla bir hafta kadar sürer ve kendiliğinden geçer Ancak ürik asit seviyesinde ani değişim yapan her durum, atağın tekrarlamasına neden olabilir
SIK ALKOL TÜKETİMİ ATAKLARI TETİKLİYOR
Akut gut atağını provoke eden ajanlar sıklıkla başta bira olmak üzere alkolün yoğun tüketilmesi, enfeksiyonlar, travma, cerrahi girişim, uzun süre açlık, yüksek pürin içerikli gıdalar, damar yolu ile yoğun beslenme, idrar söktürücü ilaçlar, ürik asit seviyesinde ani yükselme ya da düşmelere neden olarak gut ataklarını tetikler Hastaların çoğunun zorunlu olarak kullanmakta olduğu tansiyon ilaçlarında bulunan idrar söktürücüler, ürik asit seviyesini arttırarak gut atağını tetikleyebilir Ürik asit seviyesi yüksek hastaların hekimlerine danışmadan ilaç değiştirmemelerinde yarar vardır Alkollü içkilerden özellikle bira, atağı tetiklemektedir Uzun süreli açlık nedeniyle vücudun girdiği stresle de hastalık alevlenebilir Bu nedenle Ramazan ayında oruç tutacak hastaların ilaçlarını aksatmamaya dikkat etmesi gereklidir
AĞRILAR GENELDE GECE YARISI BAŞLIYOR
Ataklar genellikle gece yarısı ya da sabaha doğru ayak başparmağında şiddetli ağrı, şişlik, kızarıklık, hassasiyet ve ısı artışıyla başlar
Ağrı ve hassasiyet çok şiddetlidir Hasta ayağının üzerine basamaz hale gelir, ayağını hareket ettiremeyebilir, ayakkabı giyemez hatta yorganın bile değmesini istemez
Ağrı ilk 1224 saat içinde daha da şiddetlenir
Atak ortalama bir hafta içinde kendiliğinden geçer Bazen o eklemde daha azalmakla birlikte birkaç hafta daha rahatsızlık kalabilir
ORGAN VE EKLEM BOZUKLUKLARINA YOL AÇABİLİR
Tedavi edilmeyen olgularda uzun dönem içinde ataklar tekrarlama eğilimindedir Bu ataklar daha sık oluşmaya, poliartiküler olmaya ve ateşli seyretmeye meyillidir Eklemler atak sonrasında tam iyileşir ancak bazı olgularda eklemlerde ‘destrüksiyon’ gelişir Hastalık tedavi edilmez ve ürik asit yüksek seyrederse, yıllar içinde tofüs denilen deri altı yumruları oluşur Bu yumrular bazen eklem içlerinde ve hatta iç organlarda da yerleşebilirler Bu durumda organ fonksiyon bozukluklarına ve eklem hasarlarına yol açabilirler Alkol kullanımı ve diüretik gibi ilaçların kullanımı da bu grupta daha sık bir özelliktir
OBEZİTE GUT OLUŞUMUNU ARTIRIYOR
Gut ve hiperürisemi, sıklıkla diğer önemli metabolik bozukluklara eşlik eder Başlıcaları obezite, hiperlipidemi, hipertansiyon, karaciğerde yağlanma ve azalmış glikoz intoleransıdır (Diyabete yatkınlık) Bir çalışmada 35 yaşın altında obezite, gut için önemli risk faktörü olarak bulunmuştur Gutlu olguların yüzde 48’inde anormal glukoz intoleransı saptanmıştır Obezite birçok yoldan gut oluşumunu artırmaktadır Bazı olgularda artmış ürik asit oluşumu bazı olgularda ise azalmış renal ürik asit atılımı saptanır Kilo azalması, serum ürik asit seviyesinde azalma sağlar
Hipertansiyon, gutlu olgularda sık karşılaşılan bir diğer hastalıktır Klasik gutlu olguların yüzde 2550 kadarında hipertansiyon saptanmıştır
TANI İÇİN EKLEMDEKİ SIVIYA BAKILIYOR
Gutun en iyi tanısı, dokularda ya da şişen eklemin sıvısında, daha da anlamlı olarak vücuttaki enfeksiyonu atmak için çalışan özel beyaz kan hücreleri (nötrofiller) tarafından yutulmuş, ürik asit kristallerinin gösterilmesi ile konur Ancak bu sıklıkla mümkün olmadığı için her eklemden sıvı alınamamaktadır Bu durumda klinik diğer özellikleri göz önüne alıp tanı koymak lazımdır Bu hastalık sıklıkla başka metabolik sorunları da beraber taşıdığından, gut olgularının dahiliye ve romatoloji uzmanı tarafından takip ve tedavi edilmesi gerekir
TEDAVİ İKİ AŞAMALI
Gut tedavisi, atak ve atak dışı tedaviler olmak üzere iki aşamalıdır Tedavinin amacı gut ataklarının ve komplikasyonlarının önlenmesidir:
1) Akut gut artriti geliştiğinde ağrı ve inflamasyonu gidermek için; steroid olmayan ağrı ve inflamasyon giderici ilaçların (naprosin, diklofenak, indometazin gibi tedaviler) mide korunarak verilmesi gerekir Altta yatan koroner problem veya böbrek fonksiyon bozukluğu gibi yandaş hastalık durumlarında kortikosteroid, tercihen eklem içine enjeksiyon veya düşük doz ağızdan kullanılabilir
2) Gut komplikasyonları ve atak gelmesini önlemek için ürik asit üretimini azaltan ilaçlar kullanılır
GUTTAN KORUNMAK İÇİN BUNLARA DİKKAT!
Gut hastalarının yaşam stilini yeniden düzenlemeleri gerekir
Günde 2 litre su içilmesi önemlidir
Alkolden, özellikle de biradan kaçınılmalıdır
İdeal kiloya ulaşmak hastalığın gidişatını önemli ölçüde etkiler
Orta miktarda protein tüketilmeli ve pürinden zengin gıdalara dikkat edilmelidir
Günlük et, balık ve kümes hayvanlarından 113170 gramı geçmemeli
PÜRİNDEN FAKİR GIDALAR
Süt ve ürünleri
Yumurta
Tahıl ve ürünleri
Makarna
Meyveler
Domates
Fındık
Şekerler, tatlılar
Jelatin
Meşrubatlar: Su, çay, kahve, kola, karbonatlı içecekler
GUT HASTALARININ UZAK DURMASI GEREKEN BESİNLER
Tüm etler: Özellikle organlar (Dalak, Karaciğer, Böbrek, Beyin)
Deniz ürünleri: Hamsi, Sardalya, Ringa, Midye, Istakoz (az miktar izin verilebilir)
Mayalı ürünler (Bira, ekmek)
Sebzeler:
Bezelye
BaklaFasulye
Mercimek
Kuşkonmaz (bir miktar izin verilebilir)
Ispanak(bir miktar izin verilebilir)
Mantar (bir miktar izin verilebilir)
Alkollü içecekler
Bira ve diğer alkollü gıdalar
Uzmanlar, özellikle sofraların en zengin dönemini yaşadığı bayram günlerinde aşırı et tüketiminden uzak durulması uyarısında bulunuyor Çünkü ihtiyaçtan fazla protein tüketimi, kolesterolü yükselterek böbrek fonksiyonlarını bozuyor ve gut hastalığına davetiye çıkarıyor Aşırı et ve alkol tüketimi, Gut hastalığını tetikleyen en önemli faktörler arasında geliyor Medical Park Bahçelievler Hastanesi Romatoloji ve İç Hastalıkları Uzmanı Prof Dr Mehmet Soy, eskiden Kralların Hastalığıveya Zengin Hastalığıolarak bilinen gut hastalığının günümüzde her 100 erişkinden birini tehdit ettiğini söylüyor
Prof Dr Soy, “Özellikle 30 yaş üstü erkeklerde görülen ve yaygınlığı artan hastalık, eklemlerde ani şekilde gelişen şiddetli ağrı, kızarıklık, şişlik ve hassasiyete neden oluyor Tedavi edilmezse eklemlerde harabiyet, böbrek taşları ve bozukluklarına, daha önemlisi de damar sertliğini hızlandırıp kalp krizi, inme gibi sorunları tetikleyebiliyor Diyabet, yüksek kolesterol seviyeleri, obezite, hipertansiyon, karaciğerde yağlanma gut ile sıklıkla birlikte görülen diğer patolojilerdir diyor Prof Dr Mehmet Soy, özellikle orta yaşlı erkekleri tehdit eden gut hastalığı ile ilgili merak edilenleri anlattı:
ROMATİZMAL BİR HASTALIK
Gut eklemlerde şiddetli ağrı, kızarıklık, şişlik ve hassasiyetle kendini gösteren romatizmal bir hastalıktır Eskiden zenginlerde daha çok görüldüğü sanılırdı, bu nedenle kralların hastalığı ya da zengin hastalığı diye bilinirdi Ancak günümüzde pek de sınıf farkı gözetmediği anlaşılmıştır Gut, vücutta normalde bulunan protein türü olan pürin metabolizmasının son ürünü olan ve ürik asit olarak adlandırılan bir maddenin, eklemlerde ve dokularda çökmesi neticesinde oluşur Bu çöken maddelere ‘Mono sodyum ürat (MSU)’ kristalleri denir Gut, klasik olarak orta yaş erkeklerin hastalığı olarak bilinir 40 yaş üstündeki erkeklerdeki tekrarlayan eklem iltihabı (artrit) en sık nedenidir Kadınlarda genelde menopozdan sonra başlar
AYAK BAŞPARMAĞINDAN BAŞLAR
Gut, genelde tek eklemde başlar, en sık olarak da ayak başparmağında tutuluma yol açar Özellikle gece yarısından sonra başlayan şiddetli ayak başparmağı ağrısı olduğunda aklımıza gut gelmelidir Ayak başparmağı dışında ayak bileği, el parmakları el bilekleri ve dirsekler sıklıkla etkilenen bölgelerdir Bazen birden çok eklemi etkiler ve diğer iltihaplı romatizmalardan ayrımı zorlaşabilir Ataklar sıklıkla bir hafta kadar sürer ve kendiliğinden geçer Ancak ürik asit seviyesinde ani değişim yapan her durum, atağın tekrarlamasına neden olabilir
SIK ALKOL TÜKETİMİ ATAKLARI TETİKLİYOR
Akut gut atağını provoke eden ajanlar sıklıkla başta bira olmak üzere alkolün yoğun tüketilmesi, enfeksiyonlar, travma, cerrahi girişim, uzun süre açlık, yüksek pürin içerikli gıdalar, damar yolu ile yoğun beslenme, idrar söktürücü ilaçlar, ürik asit seviyesinde ani yükselme ya da düşmelere neden olarak gut ataklarını tetikler Hastaların çoğunun zorunlu olarak kullanmakta olduğu tansiyon ilaçlarında bulunan idrar söktürücüler, ürik asit seviyesini arttırarak gut atağını tetikleyebilir Ürik asit seviyesi yüksek hastaların hekimlerine danışmadan ilaç değiştirmemelerinde yarar vardır Alkollü içkilerden özellikle bira, atağı tetiklemektedir Uzun süreli açlık nedeniyle vücudun girdiği stresle de hastalık alevlenebilir Bu nedenle Ramazan ayında oruç tutacak hastaların ilaçlarını aksatmamaya dikkat etmesi gereklidir
AĞRILAR GENELDE GECE YARISI BAŞLIYOR
Ataklar genellikle gece yarısı ya da sabaha doğru ayak başparmağında şiddetli ağrı, şişlik, kızarıklık, hassasiyet ve ısı artışıyla başlar
Ağrı ve hassasiyet çok şiddetlidir Hasta ayağının üzerine basamaz hale gelir, ayağını hareket ettiremeyebilir, ayakkabı giyemez hatta yorganın bile değmesini istemez
Ağrı ilk 1224 saat içinde daha da şiddetlenir
Atak ortalama bir hafta içinde kendiliğinden geçer Bazen o eklemde daha azalmakla birlikte birkaç hafta daha rahatsızlık kalabilir
ORGAN VE EKLEM BOZUKLUKLARINA YOL AÇABİLİR
Tedavi edilmeyen olgularda uzun dönem içinde ataklar tekrarlama eğilimindedir Bu ataklar daha sık oluşmaya, poliartiküler olmaya ve ateşli seyretmeye meyillidir Eklemler atak sonrasında tam iyileşir ancak bazı olgularda eklemlerde ‘destrüksiyon’ gelişir Hastalık tedavi edilmez ve ürik asit yüksek seyrederse, yıllar içinde tofüs denilen deri altı yumruları oluşur Bu yumrular bazen eklem içlerinde ve hatta iç organlarda da yerleşebilirler Bu durumda organ fonksiyon bozukluklarına ve eklem hasarlarına yol açabilirler Alkol kullanımı ve diüretik gibi ilaçların kullanımı da bu grupta daha sık bir özelliktir
OBEZİTE GUT OLUŞUMUNU ARTIRIYOR
Gut ve hiperürisemi, sıklıkla diğer önemli metabolik bozukluklara eşlik eder Başlıcaları obezite, hiperlipidemi, hipertansiyon, karaciğerde yağlanma ve azalmış glikoz intoleransıdır (Diyabete yatkınlık) Bir çalışmada 35 yaşın altında obezite, gut için önemli risk faktörü olarak bulunmuştur Gutlu olguların yüzde 48’inde anormal glukoz intoleransı saptanmıştır Obezite birçok yoldan gut oluşumunu artırmaktadır Bazı olgularda artmış ürik asit oluşumu bazı olgularda ise azalmış renal ürik asit atılımı saptanır Kilo azalması, serum ürik asit seviyesinde azalma sağlar
Hipertansiyon, gutlu olgularda sık karşılaşılan bir diğer hastalıktır Klasik gutlu olguların yüzde 2550 kadarında hipertansiyon saptanmıştır
TANI İÇİN EKLEMDEKİ SIVIYA BAKILIYOR
Gutun en iyi tanısı, dokularda ya da şişen eklemin sıvısında, daha da anlamlı olarak vücuttaki enfeksiyonu atmak için çalışan özel beyaz kan hücreleri (nötrofiller) tarafından yutulmuş, ürik asit kristallerinin gösterilmesi ile konur Ancak bu sıklıkla mümkün olmadığı için her eklemden sıvı alınamamaktadır Bu durumda klinik diğer özellikleri göz önüne alıp tanı koymak lazımdır Bu hastalık sıklıkla başka metabolik sorunları da beraber taşıdığından, gut olgularının dahiliye ve romatoloji uzmanı tarafından takip ve tedavi edilmesi gerekir
TEDAVİ İKİ AŞAMALI
Gut tedavisi, atak ve atak dışı tedaviler olmak üzere iki aşamalıdır Tedavinin amacı gut ataklarının ve komplikasyonlarının önlenmesidir:
1) Akut gut artriti geliştiğinde ağrı ve inflamasyonu gidermek için; steroid olmayan ağrı ve inflamasyon giderici ilaçların (naprosin, diklofenak, indometazin gibi tedaviler) mide korunarak verilmesi gerekir Altta yatan koroner problem veya böbrek fonksiyon bozukluğu gibi yandaş hastalık durumlarında kortikosteroid, tercihen eklem içine enjeksiyon veya düşük doz ağızdan kullanılabilir
2) Gut komplikasyonları ve atak gelmesini önlemek için ürik asit üretimini azaltan ilaçlar kullanılır
GUTTAN KORUNMAK İÇİN BUNLARA DİKKAT!
Gut hastalarının yaşam stilini yeniden düzenlemeleri gerekir
Günde 2 litre su içilmesi önemlidir
Alkolden, özellikle de biradan kaçınılmalıdır
İdeal kiloya ulaşmak hastalığın gidişatını önemli ölçüde etkiler
Orta miktarda protein tüketilmeli ve pürinden zengin gıdalara dikkat edilmelidir
Günlük et, balık ve kümes hayvanlarından 113170 gramı geçmemeli
PÜRİNDEN FAKİR GIDALAR
Süt ve ürünleri
Yumurta
Tahıl ve ürünleri
Makarna
Meyveler
Domates
Fındık
Şekerler, tatlılar
Jelatin
Meşrubatlar: Su, çay, kahve, kola, karbonatlı içecekler
GUT HASTALARININ UZAK DURMASI GEREKEN BESİNLER
Tüm etler: Özellikle organlar (Dalak, Karaciğer, Böbrek, Beyin)
Deniz ürünleri: Hamsi, Sardalya, Ringa, Midye, Istakoz (az miktar izin verilebilir)
Mayalı ürünler (Bira, ekmek)
Sebzeler:
Bezelye
BaklaFasulye
Mercimek
Kuşkonmaz (bir miktar izin verilebilir)
Ispanak(bir miktar izin verilebilir)
Mantar (bir miktar izin verilebilir)
Alkollü içecekler
Bira ve diğer alkollü gıdalar
