HACE HASAN ATTAR
Evliyanın buyuklerinden İsmi, Hasan bin Alaeddin Muhammed bin Muhammed Buhari olup, Hace Hasan Attar diye tanınır Silsilei aliyye buyuklerinden Alaeddini Attar hazretlerinin oğludur Anne tarafından dedesi, Şahı Nakşibend Behaeddini Buhari hazretleridir Buhara'da yetişen Hace Hasan'ın doğum tarihi tesbit edilememiştir 1423 (H826) senesi Zilhicce ayının onunda kurban bayramı gecesi Şiraz'da vefat etti Daha sonra Buhara'nın Cağanyan nahiyesine nakledilerek, babası Hace Alaeddin'in yanına defnolundu
Dedesi Şahı Nakşibend hazretleri kucuk Hasan'ı cok severdi Ona husUsi bir sevgisi vardı Bir gun Hasan Attar, mezarlık yanında diğer cocuklarla birlikte oynarken, dedesi Behaeddini Buhari oradan geciyordu Hasan Attar bir buzağıya binmiş, diğer cocuklar da onun etrafında koşup, boylece eğlenmekteydiler Behaeddini Buhari hazretleri durup kucuk Hasan'a teveccuh etti ve; Yakın bir zamanda, bu cocuk bir bineğe biner, şevketli hukumdarlar, atının uzengisini tutarak yanında yaya yururbuyurdu
Aradan zaman gecti Hace Hasan Attar, zahiri ve batıni ilimlerde yukselerek, alimlerin ve evliyanın buyuklerinden oldu Herkes tarafından sevilir, hurmet edilirdi
Bir zaman Bağı zagan taraflarına gitmişti Orada Mirza Şahruh'u ziyaret ettiMirza, Hace hazretlerine olan muhabbet ve bağlılığının cokluğu sebebiyle kendisine cok ikramlarda bulundu ve bir at hediye ettiKoluna bizzat kendisi girip, ata bineceği yere kadar getirdi Ata bindirdi Sonra uzengisinden tutarak biraz yurudu ve uğurladı
Bu halde giderken, HaceHasan Attar durup, Buhara taraflarına donerek dedesinin rUhaniyetine dua etti ve Allahu tealaya şukretti Sonra Sultana, dedesi Hace Muhammed Behaeddini Buhari hazretlerinin senelerce once soylediği sozu anlattı Onun kerametinin gercekleştiğini bildirdi Bu hali işiten Sultan ve yanındakilerin Muhammed Behaeddini Buhari, HaceHasanAttar ve diğer evliyaya olan muhabbet ve bağlılıkları daha da arttı
Hace Hasan Attar hazretleri, zamanındaki evliyanın en buyuklerindendi Her kim ihlas ile Allahu tealanın rızası icin ona talebe olmak niyetiyle gelse, musafeha ettiği anda tesirini gorurdu Talebe o anda kendinden gecer, aşka ve dunyadan soğuma haline kavuşurdu
Guzel ahlakın butun kemalatını kendisinde toplamış olan Hace Hasan Attar, herkese husni muamelede bulunur, hic kimseyi gucendirmezdi Talebelerinin manevi terbiye ve yetişmeleri yukunu aldığı gibi, onların maddi ihtiyaclarını da kendisi karşılardı Başkalarının, hele talebe ve sevdiklerinin sıkıntıda olmaları, ona daha cok sıkıntı verirdi Bu sebeple talebelerinden birisi rahatsızlanıp hasta olduğunda, onun sıhhate kavuşması, ondaki hastalığın kendisine gecmesi icin dua eder ve sıkıntıyı cekmeye razı olurdu
Bir defasında, hacca giderken Şiraz'a uğramıştı Şiraz'ın ileri gelenlerinden bir zat da Hace Hasan'ın talebelerindendi ve o gunlerde cok ağır hastaydı Hazreti Hace bu talebesini ziyaret etti Onun, hastalığın tesiri ve elemi ile halsiz olduğunu gorup, cok uzuldu Allahu tealaya dua edip, bu hastalığın talebesinden alınıp kendisine verilmesini istedi O anda, hastada iyileşme ve sıhhat alametleri gorulmeye başladı, sonra busbutun iyileşti Diğer taraftan Hace Hasan hazretleri hastalanıp yataklara duştu Yola devam edemeyip, Şiraz'da kaldı Bu hastalıktan sonra vefat etti Daha sonra Buhara'nın Cağanyan nahiyesine nakledilerek, mubarek babası Alaeddini Attar'ın yanına defnolundu
Hace Hasan Attar'ın, Hace YUsuf isminde bir oğlu olup, o da alim ve veli bir zattı
HAKK'A ULAŞTIRAN EN KISA YOL
Hace Hasan Attar hazretleri, babası ve aynı zamanda hocası olanAlaeddini Attar hazretlerinin tasavvuftaki yolunu anlatan bir eser yazmıştır Bu kitapta buyuruyor ki: Biliniz ki, Alaeddini Attar'ın ve onların silsilesi olan mubarek buyuklerimizin yolu Hakk'a ulaştıran yollar arasında en kısa olanıdır Bunların yolunda, dunyaya ait butun hicablar, perdeler kaldırılmıştır Allahu teala onlar icin, masiva denilen, dunyaya ait şeylerin muhabbet ve sevgisini celal sıfatıyla yakıp kul eder Bunlar oyle buyuktur ve Allahu tealanın oyle yuksek velileridir ki, başka yollarda, uzun zamanlarda ve cok zahmetlerle yolun sonunda ele gecen şeyler, bu yolda başlangıca yerleştirilmiştir
Bu yolda bulunmak arzusunda olanlar, kendisinden bu yolun edeplerini oğrendikleri zatı cok sevip, ona ve diğer buyuklere karşı her zaman edepli olmalıdır Bu yolda ilerlemek icin cok gayret etmelidir İlerleme devam ettikce, Allahu tealadan başka şeylere alaka ve bağlılık azalır Bu halin meydana gelmesine, yokluk ve kendinden gecme denir Bu alaka ve bağlılığın azala azala yok olması halinde de, Allahu tealadan başka hicbir şeyin sevgisi kalmaz İşte bu hale de fena denir
Kalbe gelen vesveselerden kurtulmaya calışarak tovbe ve istigfar edip zikre devam etmelidir Hic gaflette bulunmamalıdır Bir an icin gaflet gelecek olsa bile, hemen kendini toparlayıp, gafleti gidermelidir Yolda yurumekte, alışveriş etmekte, yemekte, icmekte, yatmakta, uyumakta, hep gafleti terkedip, kalbi uyanık tutmalıdır Bu haller kendiliğinden hasıl oluncaya kadar boyle uğraşmalı, her işi Allahu teala icin yapmaya gayret etmelidir Boylece yapılan her iş, her hareket, zikr olur ve insan gafletten kurtulur
1) Reşehat AynulHayat (Arabi); s75
2) Reşehatı AynulHayat (Osmanlıca); s138
3) İslam AlimleriAnsiklopedisi; c12, s36
4) ElHadaiku'lVerdiyye; s612
Evliyanın buyuklerinden İsmi, Hasan bin Alaeddin Muhammed bin Muhammed Buhari olup, Hace Hasan Attar diye tanınır Silsilei aliyye buyuklerinden Alaeddini Attar hazretlerinin oğludur Anne tarafından dedesi, Şahı Nakşibend Behaeddini Buhari hazretleridir Buhara'da yetişen Hace Hasan'ın doğum tarihi tesbit edilememiştir 1423 (H826) senesi Zilhicce ayının onunda kurban bayramı gecesi Şiraz'da vefat etti Daha sonra Buhara'nın Cağanyan nahiyesine nakledilerek, babası Hace Alaeddin'in yanına defnolundu
Dedesi Şahı Nakşibend hazretleri kucuk Hasan'ı cok severdi Ona husUsi bir sevgisi vardı Bir gun Hasan Attar, mezarlık yanında diğer cocuklarla birlikte oynarken, dedesi Behaeddini Buhari oradan geciyordu Hasan Attar bir buzağıya binmiş, diğer cocuklar da onun etrafında koşup, boylece eğlenmekteydiler Behaeddini Buhari hazretleri durup kucuk Hasan'a teveccuh etti ve; Yakın bir zamanda, bu cocuk bir bineğe biner, şevketli hukumdarlar, atının uzengisini tutarak yanında yaya yururbuyurdu
Aradan zaman gecti Hace Hasan Attar, zahiri ve batıni ilimlerde yukselerek, alimlerin ve evliyanın buyuklerinden oldu Herkes tarafından sevilir, hurmet edilirdi
Bir zaman Bağı zagan taraflarına gitmişti Orada Mirza Şahruh'u ziyaret ettiMirza, Hace hazretlerine olan muhabbet ve bağlılığının cokluğu sebebiyle kendisine cok ikramlarda bulundu ve bir at hediye ettiKoluna bizzat kendisi girip, ata bineceği yere kadar getirdi Ata bindirdi Sonra uzengisinden tutarak biraz yurudu ve uğurladı
Bu halde giderken, HaceHasan Attar durup, Buhara taraflarına donerek dedesinin rUhaniyetine dua etti ve Allahu tealaya şukretti Sonra Sultana, dedesi Hace Muhammed Behaeddini Buhari hazretlerinin senelerce once soylediği sozu anlattı Onun kerametinin gercekleştiğini bildirdi Bu hali işiten Sultan ve yanındakilerin Muhammed Behaeddini Buhari, HaceHasanAttar ve diğer evliyaya olan muhabbet ve bağlılıkları daha da arttı
Hace Hasan Attar hazretleri, zamanındaki evliyanın en buyuklerindendi Her kim ihlas ile Allahu tealanın rızası icin ona talebe olmak niyetiyle gelse, musafeha ettiği anda tesirini gorurdu Talebe o anda kendinden gecer, aşka ve dunyadan soğuma haline kavuşurdu
Guzel ahlakın butun kemalatını kendisinde toplamış olan Hace Hasan Attar, herkese husni muamelede bulunur, hic kimseyi gucendirmezdi Talebelerinin manevi terbiye ve yetişmeleri yukunu aldığı gibi, onların maddi ihtiyaclarını da kendisi karşılardı Başkalarının, hele talebe ve sevdiklerinin sıkıntıda olmaları, ona daha cok sıkıntı verirdi Bu sebeple talebelerinden birisi rahatsızlanıp hasta olduğunda, onun sıhhate kavuşması, ondaki hastalığın kendisine gecmesi icin dua eder ve sıkıntıyı cekmeye razı olurdu
Bir defasında, hacca giderken Şiraz'a uğramıştı Şiraz'ın ileri gelenlerinden bir zat da Hace Hasan'ın talebelerindendi ve o gunlerde cok ağır hastaydı Hazreti Hace bu talebesini ziyaret etti Onun, hastalığın tesiri ve elemi ile halsiz olduğunu gorup, cok uzuldu Allahu tealaya dua edip, bu hastalığın talebesinden alınıp kendisine verilmesini istedi O anda, hastada iyileşme ve sıhhat alametleri gorulmeye başladı, sonra busbutun iyileşti Diğer taraftan Hace Hasan hazretleri hastalanıp yataklara duştu Yola devam edemeyip, Şiraz'da kaldı Bu hastalıktan sonra vefat etti Daha sonra Buhara'nın Cağanyan nahiyesine nakledilerek, mubarek babası Alaeddini Attar'ın yanına defnolundu
Hace Hasan Attar'ın, Hace YUsuf isminde bir oğlu olup, o da alim ve veli bir zattı
HAKK'A ULAŞTIRAN EN KISA YOL
Hace Hasan Attar hazretleri, babası ve aynı zamanda hocası olanAlaeddini Attar hazretlerinin tasavvuftaki yolunu anlatan bir eser yazmıştır Bu kitapta buyuruyor ki: Biliniz ki, Alaeddini Attar'ın ve onların silsilesi olan mubarek buyuklerimizin yolu Hakk'a ulaştıran yollar arasında en kısa olanıdır Bunların yolunda, dunyaya ait butun hicablar, perdeler kaldırılmıştır Allahu teala onlar icin, masiva denilen, dunyaya ait şeylerin muhabbet ve sevgisini celal sıfatıyla yakıp kul eder Bunlar oyle buyuktur ve Allahu tealanın oyle yuksek velileridir ki, başka yollarda, uzun zamanlarda ve cok zahmetlerle yolun sonunda ele gecen şeyler, bu yolda başlangıca yerleştirilmiştir
Bu yolda bulunmak arzusunda olanlar, kendisinden bu yolun edeplerini oğrendikleri zatı cok sevip, ona ve diğer buyuklere karşı her zaman edepli olmalıdır Bu yolda ilerlemek icin cok gayret etmelidir İlerleme devam ettikce, Allahu tealadan başka şeylere alaka ve bağlılık azalır Bu halin meydana gelmesine, yokluk ve kendinden gecme denir Bu alaka ve bağlılığın azala azala yok olması halinde de, Allahu tealadan başka hicbir şeyin sevgisi kalmaz İşte bu hale de fena denir
Kalbe gelen vesveselerden kurtulmaya calışarak tovbe ve istigfar edip zikre devam etmelidir Hic gaflette bulunmamalıdır Bir an icin gaflet gelecek olsa bile, hemen kendini toparlayıp, gafleti gidermelidir Yolda yurumekte, alışveriş etmekte, yemekte, icmekte, yatmakta, uyumakta, hep gafleti terkedip, kalbi uyanık tutmalıdır Bu haller kendiliğinden hasıl oluncaya kadar boyle uğraşmalı, her işi Allahu teala icin yapmaya gayret etmelidir Boylece yapılan her iş, her hareket, zikr olur ve insan gafletten kurtulur
1) Reşehat AynulHayat (Arabi); s75
2) Reşehatı AynulHayat (Osmanlıca); s138
3) İslam AlimleriAnsiklopedisi; c12, s36
4) ElHadaiku'lVerdiyye; s612
