A) HUKUM BAKIMINDAN HAC CEŞİTLERİ
Şer`i hukum acısından hac farz, vacip ve nafile olmak uzere uc ceşittir Belirli şartları taşıyan yukumlunun omrunde bir defa haccetmesi farzdır Yukumlu olmadığı halde, haccetmeyi adayan kişinin bu adağını yerine getirmesi vaciptir Diğer nafile ibadetlerde olduğu gibi, başlandıktan sonra bozulan nafile haccın kazası da vacip olur Farz ve vacip dışında yapılan hac ise nafiledir Hacla yukumlu olmayan cocukların yaptıkları hac ile bir kimsenin birinciden sonra adama (nezir) dışında yapacağı her hac nafiledir
B) YAPILIŞ ŞEKLİ BAKIMINDAN HAC CEŞİTLERİ
imageshaccesitleri5ad2bb644d6d7
Yapılış bicimi (eda) acısından ise hac, ifrad haccı, temettu` haccı ve kıran haccı olmak uzere uc ceşittir
Hac ve umre, her biri tek başına yapılabildiği gibi, aynı yılın hac ayları icinde, ikisi birbirine bağlı olarak da yapılabilir Hac ayları icinde, hacdan once umre yapıp yapmamaya, yapıldığı takdirde umre ve haccın ayrı veya aynı ihramla yapılma durumuna gore hac, ifrad haccı, temettu` haccı ve kıran haccı olmak uzere uc şekilde eda edilir
a) İfrad Haccı
İfrad haccı umresiz yapılan hacdır Sadece hac ibadeti yapıldığı icin umresiz hacanlamında olmak uzere bu ad verilmiştir Hac ayları icinde, hacdan once umre yapmayıp, sadece hac niyetiyle ihrama girerek hac menasikini eda edenler, ifrad haccı yapmış olurlar İster mikat sınırı dışında ister icinde ikamet etsin, herkes ifrad haccı yapabilir
b) Temettu` Haccı
Temettu` yararlanmak, istifade etmek? anlamına gelir Aynı yılın hac aylarında umre ayrı ihramla, hac ayrı ihramla yapıldığı zaman iki ihram arasında, ihramsız, yani ihram yasaklarının bulunmadığı yasaksız bir zaman dilimi, umre ile hac arasında hac yasaklarının soz konusu olmadığı serbest bir vakit bulunduğu icin bu ad verilmiştir
Temettu` haccı aynı yılın hac ayları icinde, umre ve haccı ayrı ayrı niyet ve ihramla yapmaktır Hac ayları icinde umre yapıp ihramdan cıktıktan sonra, aynı yıl hac icin yeniden ihrama girip hac menasikini de eda eden uzak bolgelerden gelmiş hacılar temettu` haccı yapmış olurlar
c) Kıran Haccı
Kıran haccı, her ikisine birlikte niyet edilerek aynı yılın hac ayları icinde umre ve haccı bir ihramda birleştirmektir Hac ve umre tek ihramla yapıldığı icin birleştirmeli hacanlamında bu adı almıştır Umre ve hacca, ikisine birden niyet edip umreyi yaptıktan sonra ihramdan cıkmadan, aynı ihramla hac menasikini de tamamlayan Afakýler kıran haccıyapmış olurlar
d) Temettu` ve Kıran Haccının Şartları
1 Hacceden kişi Afaký olmalıdır Harem ve Hil bolgelerinde, mikat sınırları icinde ikamet edenlerin temettu` ve kıran haccı yapmaları caiz değildir Hac aylarından once Mekke'ye gidip hac gunlerine kadar orada kalan Afakýler de bu konuda aynı hukme tabidir Bunlardan haccedecek olanların, o yıl hac ayları girdikten sonra umre yapmamaları gerekir Yaptıkları takdirde, isaet etmiş olurlar; şukur kurbanı değil, ceza kurbanı keserler
2 Umre ve hac, her ikisi aynı yılın hac aylarında yapılmalıdır Şayet umre hac aylarından once yapılmışsa veya umre tavafının en az dort şavtı, hac ayları henuz girmeden tamamlanmışsa yapılan hac temettu` veya kıran değil, ifrad haccı olur
3 Hac aylarında yapılan umreden sonra sahih ilmamolmamalıdır Sahih ilmam, Hanefiler'e gore, umre ile hac arasında herhangi bir sebeple memlekete donmekle, Şafiiler'e gore ise, mikat sınırları dışına cıkmakla gercekleşir Umre ile hac arasında, Hanefiler'e gore memleketine giden; Şafiiler'e gore ise mikat sınırları dışına cıkan kimse, donuşte tekrar umre yapmazsa, yaptığı hac temettu` değil, ifrad olur Kıran haccında umreden sonra ihramdan cıkılmadığı icin umre ile hac arasında ister mikat dışına cıkılsın, ister memlekete veya başka bir yere gidilsin, kıran haccı ifrada donuşmez
Bu uc nevi hacdan hangisi yapılırsa yapılsın, hac farizası eda edilmiş olur
Bunların fazilet bakımından sıralanışı Hanefiler'e gore kıran, temettu`, ifrad; Malikiler'e gore ifrad, kıran, temettu`; Şafiiler'e gore aynı yıl arkasından umre yapmak şartıyla ifrad, temettu`, kıran; Hanbeliler'e gore ise temettu`, ifrad, kıran şeklindedir Bu goruş ayrılığının sebebi, Hz Peygamber?in yaptığı haccın eda bicimine ilişkin rivayetlerin farklı olmasıdır
Bu eda bicimlerinden hangisine gore yapılırsa yapılsın hac farizası yerine gelmiş olur Butun ibadetler gibi hac ibadetinde de fazilet, o bicim veya bu bicimde yapılmasında değil, edasında gosterilen gayret, samimiyet, huzur, huşU ve ihlas nisbetindedir
Şer`i hukum acısından hac farz, vacip ve nafile olmak uzere uc ceşittir Belirli şartları taşıyan yukumlunun omrunde bir defa haccetmesi farzdır Yukumlu olmadığı halde, haccetmeyi adayan kişinin bu adağını yerine getirmesi vaciptir Diğer nafile ibadetlerde olduğu gibi, başlandıktan sonra bozulan nafile haccın kazası da vacip olur Farz ve vacip dışında yapılan hac ise nafiledir Hacla yukumlu olmayan cocukların yaptıkları hac ile bir kimsenin birinciden sonra adama (nezir) dışında yapacağı her hac nafiledir
B) YAPILIŞ ŞEKLİ BAKIMINDAN HAC CEŞİTLERİ
imageshaccesitleri5ad2bb644d6d7
Yapılış bicimi (eda) acısından ise hac, ifrad haccı, temettu` haccı ve kıran haccı olmak uzere uc ceşittir
Hac ve umre, her biri tek başına yapılabildiği gibi, aynı yılın hac ayları icinde, ikisi birbirine bağlı olarak da yapılabilir Hac ayları icinde, hacdan once umre yapıp yapmamaya, yapıldığı takdirde umre ve haccın ayrı veya aynı ihramla yapılma durumuna gore hac, ifrad haccı, temettu` haccı ve kıran haccı olmak uzere uc şekilde eda edilir
a) İfrad Haccı
İfrad haccı umresiz yapılan hacdır Sadece hac ibadeti yapıldığı icin umresiz hacanlamında olmak uzere bu ad verilmiştir Hac ayları icinde, hacdan once umre yapmayıp, sadece hac niyetiyle ihrama girerek hac menasikini eda edenler, ifrad haccı yapmış olurlar İster mikat sınırı dışında ister icinde ikamet etsin, herkes ifrad haccı yapabilir
b) Temettu` Haccı
Temettu` yararlanmak, istifade etmek? anlamına gelir Aynı yılın hac aylarında umre ayrı ihramla, hac ayrı ihramla yapıldığı zaman iki ihram arasında, ihramsız, yani ihram yasaklarının bulunmadığı yasaksız bir zaman dilimi, umre ile hac arasında hac yasaklarının soz konusu olmadığı serbest bir vakit bulunduğu icin bu ad verilmiştir
Temettu` haccı aynı yılın hac ayları icinde, umre ve haccı ayrı ayrı niyet ve ihramla yapmaktır Hac ayları icinde umre yapıp ihramdan cıktıktan sonra, aynı yıl hac icin yeniden ihrama girip hac menasikini de eda eden uzak bolgelerden gelmiş hacılar temettu` haccı yapmış olurlar
c) Kıran Haccı
Kıran haccı, her ikisine birlikte niyet edilerek aynı yılın hac ayları icinde umre ve haccı bir ihramda birleştirmektir Hac ve umre tek ihramla yapıldığı icin birleştirmeli hacanlamında bu adı almıştır Umre ve hacca, ikisine birden niyet edip umreyi yaptıktan sonra ihramdan cıkmadan, aynı ihramla hac menasikini de tamamlayan Afakýler kıran haccıyapmış olurlar
d) Temettu` ve Kıran Haccının Şartları
1 Hacceden kişi Afaký olmalıdır Harem ve Hil bolgelerinde, mikat sınırları icinde ikamet edenlerin temettu` ve kıran haccı yapmaları caiz değildir Hac aylarından once Mekke'ye gidip hac gunlerine kadar orada kalan Afakýler de bu konuda aynı hukme tabidir Bunlardan haccedecek olanların, o yıl hac ayları girdikten sonra umre yapmamaları gerekir Yaptıkları takdirde, isaet etmiş olurlar; şukur kurbanı değil, ceza kurbanı keserler
2 Umre ve hac, her ikisi aynı yılın hac aylarında yapılmalıdır Şayet umre hac aylarından once yapılmışsa veya umre tavafının en az dort şavtı, hac ayları henuz girmeden tamamlanmışsa yapılan hac temettu` veya kıran değil, ifrad haccı olur
3 Hac aylarında yapılan umreden sonra sahih ilmamolmamalıdır Sahih ilmam, Hanefiler'e gore, umre ile hac arasında herhangi bir sebeple memlekete donmekle, Şafiiler'e gore ise, mikat sınırları dışına cıkmakla gercekleşir Umre ile hac arasında, Hanefiler'e gore memleketine giden; Şafiiler'e gore ise mikat sınırları dışına cıkan kimse, donuşte tekrar umre yapmazsa, yaptığı hac temettu` değil, ifrad olur Kıran haccında umreden sonra ihramdan cıkılmadığı icin umre ile hac arasında ister mikat dışına cıkılsın, ister memlekete veya başka bir yere gidilsin, kıran haccı ifrada donuşmez
Bu uc nevi hacdan hangisi yapılırsa yapılsın, hac farizası eda edilmiş olur
Bunların fazilet bakımından sıralanışı Hanefiler'e gore kıran, temettu`, ifrad; Malikiler'e gore ifrad, kıran, temettu`; Şafiiler'e gore aynı yıl arkasından umre yapmak şartıyla ifrad, temettu`, kıran; Hanbeliler'e gore ise temettu`, ifrad, kıran şeklindedir Bu goruş ayrılığının sebebi, Hz Peygamber?in yaptığı haccın eda bicimine ilişkin rivayetlerin farklı olmasıdır
Bu eda bicimlerinden hangisine gore yapılırsa yapılsın hac farizası yerine gelmiş olur Butun ibadetler gibi hac ibadetinde de fazilet, o bicim veya bu bicimde yapılmasında değil, edasında gosterilen gayret, samimiyet, huzur, huşU ve ihlas nisbetindedir