Hamilelikte ağız hijyeni, diş çürükleri ve dişeti iltihabı, diş tedavileri
Ağız ve diş sıhhatinin hayat uzunluğu sürdürülebilmesi için, ülkü bir ağız hijyeni ehliyetli olurken, hatunlarda belli başlı periyotlarda maatteessüf bu ehil olmamaktadır. Puberte, hamilelik, menstruasyon, emzirme ve menapoz üzere hormon istikrarlarının değiştiği bu periyotlarda hatunların ağız hijyenine ekstra itina göstermeleri gerekmektedir.
Hamilelikte dişlerimiz neden zarar görüyor?
1-Hamilelikte değişen hormonal yapı, diş etlerini tesirler ve enfeksiyona yatkın olmasına sebep olur. Diş ve dişetlerinde hiçbir meselesi olmayan bir ana adayında bile sorunlar başlayabilir. Hamileliğin erken devrinde dişetlerinde şişlikler, kızarıklıklar görülebilir. İltihaplı dişeti hassas ve kanamalıdır. Mevcut diş eti sorunu varsa bu durum, hamilelikte daha besbelli hale gelir. Zira günlük tertipli ağız hijyenini sağlamayan ve diş eti iltihabı ve çürüklere sebep olan bir durum varsa, hamilelikte bu tablo daha önemli boyutlara ulaşabilir.
Hamilelik periyodunda bayanların dişetlerinde oluşan bu değişikliklerin sebebi östrojen ve progesteron hormon salgılarının artmasıdır. Ağız içinde iltihaba sebep olacak lokal bir sebep olmasa bile, bu hormonların seviyelerinin değişmesi sebebiyle iltihap belirtileri ortaya çıkabilir. Bu durum “hamilelik gingivitisi” olarak isimlendirilir ve umumide hamileliğin 2.ayında başlayıp doğumdan sonra hormonların olağan seviyelerine inmesiyle birlikte tabiatıyla düzgünleşir. Hamilelelik sırasında artan iltihabi durumlar, diş hekiminizin ve jinekoloğunuzun önerdiği bir devranda kesinlikle tedavi edilmelidir. Tevellüt sonrasında, tabiatıyla güzelleşmenin tam olmadığı durumlarda, gerekli diş tedavileri yapılarak ağız hijyeni tekrar sağlanabilir.
2- Hamilelik devrinde vücuttaki hormonal istikrarın bozulması dişlerin çabuk çürümesine makul bir ortam yaratır. Dişetlerinde iltihap belirtilerinin ortaya çıkmasıyla birlikte kanayan ve hacmi artan dişeti, dişlerin fırçalama sırasında tam olarak temizlenmesini mahzurlar. Fırçalama sırasında görülen kanama, yanlış fırçalama sebebiyle olduğu algısı yaratır ve ana adayı diş fırçalamaktan kaçınır. İşte tüm bunlar dişetinde görülen belirtilerin kısır bir döngü içinde artmasına sebep olur. Hormonal istikrarın bozulmasıyla birlikte dişetlerinde hacim artışı, kırmızılık ve kanamalar görülür. Ağız hijyen eksikliği ile birlikte plak ve bakteri birikimi artar. Çürük başlangıçları ve var olan çürüklerin ilerlemesiyle birlikte diş tedavi gereksinimi ortaya çıkar.
Hamilelikte çürük ölçüsünün artmasında bulantıların da tesiri vardır. Bebeğin büyümesiyle birlikte, reflü ve kusma sorunları başlayabilir. Epey asidik olan mide içeriğinin hengam vakit ağıza ulaşmasıyla bilrikte, ağız ortamı ve dişler bundan etkilenir. Diş minesinde erozyon dediğimiz, dişin en dış tabakasının aşınmasıyla birlikte hassasiyet ve çürük şikayetleri artabilir. Bu stil bulantıların akabinde değerli olan, acilen dişler fırçalanmamalıdır. Evvel kesinlikle suyla gargara yapılması gerekir. Dişler yaklaşık 20 dakika sonra fırçalanmalıdır. Bunun nedeni ise, ağız ortamına gelen mide içeriği, asidik bir ortam yaratarak diş minesinin çözünmesine sebep olur. Çabucak sonrasında dişler fırçalanırsa çözünmüş olan mine, mekanik olarak da zarar görecektir. Su ve tükürükle asidik ortam seyreltildikten sonra dişler fırçalanmalıdır. Diş minesinde oluşan erozyonun geri dönüşü yoktur. Kesinlikle restoratif metotlarla tedavi edilmelidir.
Bazen dişleri fırçalamak da mide bulantısına neden olur. Bu türlü bir durumda başımızı aşağı hakikat eğerek dişlerimizi fırçalamak, küçükbaşlı bir diş fırçası ve az ölçüde diş macunu kullanmak bulantıyı ortadan kaldırmada yardımcı olabilir. Bulantı sebebiyle dişleri fırçalamaktan kaçınmak kısır döngüye sebep olacaktır.
Şunu da belirtmek isterim ki; "Hamilelik sırasında bebeğin kendisi için gerekli olan kalsiyumu validenin dişlerinden alarak ananın dişlerinin çabuk çürümesine yol açtığı, bu nedenle gebelerin diş kaybına uğradığı " mütalaası büsbütün yanlıştır. Hamilelik sırasında validenin dişlerinden kalsiyum kaybı olduğuna dair rastgele bir ilmî kanıt yoktur.
Sonuç olarak, iltihaplı bir dişin bebeğe daha çok zararı olduğu unutulmamalıdır.Dişeti iltihabı varsa tedavi edilmeli, çekilmesi gereken iltihaplı dişler kesinlikle çekilmeli ve ağrı ya da hassasiyete sebep olan çürükler kesinlikle tedavi edilmelidir. Şayet hekiminiz antibiyotik kullanmanızı öneriyor ise kullanılmalıdır.Bebeğime antibiyotik zarar verir kanısı ile reçete edilen ilaçlarınızı kullanmamak, iltihabın kan damarları yolu ile bebeğinize ulaşmasına sebep olabilir ve bebeğinize daha çok zarar verebilirsiniz.
Hamilelik periyodunda ortaya çıkan diş meselelerinin tedavisi mümkündür.
Diş ve diş eti iltihabı olan durumlarda, düşük ya da erken doğumla sonlanan hamilelik görülme riski 7 kat daha çokça olduğu bilinmektedir. Hamilelik devrinde diş tedavisi gerektiği durumlarda umumiyetle diş çekilir mi? sorusu akla gelir. Evet, elverişli bir anesteziyle diş çekilir. Antibiyotik çok istemesek de gerekli durumlarda kullanılır. Antibiyotik olarak, bebeğin diş gelişimini etkilediği bilinen tetrasiklin öbeği hariç olanlar tercih edilir. Inançlı olması açısından hatun tevellüt mütehassısı konsültasyonu ile birlikte gerekli tedaviler yapılır.
Hamilelikte umum protokol, birinci üç ayda (1.trimester) bebeğin organ gelişim evresi olduğu için, girişimsel dental tedaviden kaçınmak istikametindedir. Tedaviler 2. üç aya (2.trimester) ertelenmelidir. Hamileliğin son üç ayında (3.trimester) ise, bebek epey büyük olduğu için ana adayı diş tabibi koltuğuna rahat oturamayabilir. Bu yüzden diş tedavileri acil değilse ertelenebilir. Ya da diş tedavileri ile ilgili bir korkusu, telaşı varsa erken doğuma sebep olunabilir. Gelgelelim, derin diş çürüğü, iltihaplı diş ya da diş eti iltihabı üzere acil bir durum var ise, var olan enfeksiyonun bebeğin gelişimini etkileyebileceği mütalaası ön planda tutulmalı ve bir jinekoloğun teklifleri doğrultusunda dental tedavi yapılmalıdır.
Gerekiyorsa diş röntgen sinemaları çekilerek de tedavi desteklenmelidir. Diş tedavisi ile ilgili röntgen çekildiğinde, ana karnındaki bebeğin diş röntgen sinemasından ötürü zarar görme ihtimali çok düşüktür. Amerikan Aile Hekimliği Akademisi, hamilelikte çekilen diş röntgen sinemalarını “güvenli” olarak sınıflamaktadır. Yapılan araştırmalara nazaran ağız içinden çekilen 21 adet röntgen sineması sonucu, ana karnındaki bebeğe ulaşan radyasyon dozu, ana adayının tabiattan güneş ışınları vb. ile 3 günde aldığı dozdan daha az olduğu belirtilmiştir. Bu kadar düşük bir dozun ana karnındaki bebeğe kalıcı hasar vermesi ve ileride kansere yol açma ihtimali yok denecek kadar düşük bir olasılıktır.
Yapılan ağız içi muayene sonucu, bir ana adayının diş tedavisi ve röntgen gereksinimi var ise, yüksek ihtimalle dişlerinde ya da dişetlerinde iltihabi bir durum vardır. Bu iltihabi durumun, ana karnındaki bebeğe çok daha ziyade zarar verebileceği ihtimali göz önünde bulundurularak, tedavi için röntgen gerekiyorsa çekilmelidir. Gelgelelim her türlü tedbiri almak ismine, kesinlikle, kurşun yelek, karın ortamını örtecek halde giydirilmelidir.
Aslında en akıllıca ve inançlı formül, planlı bir hamilelik süreci var ise, evvel kesinlikle diş doktoruna gidip umumi bir denetim yapılması gerekir.
Sağlıklı günler dilerim.
Uzm. Dt. Sevgen ERALP
Protez Eksperi
Ağız ve diş sıhhatinin hayat uzunluğu sürdürülebilmesi için, ülkü bir ağız hijyeni ehliyetli olurken, hatunlarda belli başlı periyotlarda maatteessüf bu ehil olmamaktadır. Puberte, hamilelik, menstruasyon, emzirme ve menapoz üzere hormon istikrarlarının değiştiği bu periyotlarda hatunların ağız hijyenine ekstra itina göstermeleri gerekmektedir.
Hamilelikte dişlerimiz neden zarar görüyor?
1-Hamilelikte değişen hormonal yapı, diş etlerini tesirler ve enfeksiyona yatkın olmasına sebep olur. Diş ve dişetlerinde hiçbir meselesi olmayan bir ana adayında bile sorunlar başlayabilir. Hamileliğin erken devrinde dişetlerinde şişlikler, kızarıklıklar görülebilir. İltihaplı dişeti hassas ve kanamalıdır. Mevcut diş eti sorunu varsa bu durum, hamilelikte daha besbelli hale gelir. Zira günlük tertipli ağız hijyenini sağlamayan ve diş eti iltihabı ve çürüklere sebep olan bir durum varsa, hamilelikte bu tablo daha önemli boyutlara ulaşabilir.
Hamilelik periyodunda bayanların dişetlerinde oluşan bu değişikliklerin sebebi östrojen ve progesteron hormon salgılarının artmasıdır. Ağız içinde iltihaba sebep olacak lokal bir sebep olmasa bile, bu hormonların seviyelerinin değişmesi sebebiyle iltihap belirtileri ortaya çıkabilir. Bu durum “hamilelik gingivitisi” olarak isimlendirilir ve umumide hamileliğin 2.ayında başlayıp doğumdan sonra hormonların olağan seviyelerine inmesiyle birlikte tabiatıyla düzgünleşir. Hamilelelik sırasında artan iltihabi durumlar, diş hekiminizin ve jinekoloğunuzun önerdiği bir devranda kesinlikle tedavi edilmelidir. Tevellüt sonrasında, tabiatıyla güzelleşmenin tam olmadığı durumlarda, gerekli diş tedavileri yapılarak ağız hijyeni tekrar sağlanabilir.
2- Hamilelik devrinde vücuttaki hormonal istikrarın bozulması dişlerin çabuk çürümesine makul bir ortam yaratır. Dişetlerinde iltihap belirtilerinin ortaya çıkmasıyla birlikte kanayan ve hacmi artan dişeti, dişlerin fırçalama sırasında tam olarak temizlenmesini mahzurlar. Fırçalama sırasında görülen kanama, yanlış fırçalama sebebiyle olduğu algısı yaratır ve ana adayı diş fırçalamaktan kaçınır. İşte tüm bunlar dişetinde görülen belirtilerin kısır bir döngü içinde artmasına sebep olur. Hormonal istikrarın bozulmasıyla birlikte dişetlerinde hacim artışı, kırmızılık ve kanamalar görülür. Ağız hijyen eksikliği ile birlikte plak ve bakteri birikimi artar. Çürük başlangıçları ve var olan çürüklerin ilerlemesiyle birlikte diş tedavi gereksinimi ortaya çıkar.
Hamilelikte çürük ölçüsünün artmasında bulantıların da tesiri vardır. Bebeğin büyümesiyle birlikte, reflü ve kusma sorunları başlayabilir. Epey asidik olan mide içeriğinin hengam vakit ağıza ulaşmasıyla bilrikte, ağız ortamı ve dişler bundan etkilenir. Diş minesinde erozyon dediğimiz, dişin en dış tabakasının aşınmasıyla birlikte hassasiyet ve çürük şikayetleri artabilir. Bu stil bulantıların akabinde değerli olan, acilen dişler fırçalanmamalıdır. Evvel kesinlikle suyla gargara yapılması gerekir. Dişler yaklaşık 20 dakika sonra fırçalanmalıdır. Bunun nedeni ise, ağız ortamına gelen mide içeriği, asidik bir ortam yaratarak diş minesinin çözünmesine sebep olur. Çabucak sonrasında dişler fırçalanırsa çözünmüş olan mine, mekanik olarak da zarar görecektir. Su ve tükürükle asidik ortam seyreltildikten sonra dişler fırçalanmalıdır. Diş minesinde oluşan erozyonun geri dönüşü yoktur. Kesinlikle restoratif metotlarla tedavi edilmelidir.
Bazen dişleri fırçalamak da mide bulantısına neden olur. Bu türlü bir durumda başımızı aşağı hakikat eğerek dişlerimizi fırçalamak, küçükbaşlı bir diş fırçası ve az ölçüde diş macunu kullanmak bulantıyı ortadan kaldırmada yardımcı olabilir. Bulantı sebebiyle dişleri fırçalamaktan kaçınmak kısır döngüye sebep olacaktır.
Şunu da belirtmek isterim ki; "Hamilelik sırasında bebeğin kendisi için gerekli olan kalsiyumu validenin dişlerinden alarak ananın dişlerinin çabuk çürümesine yol açtığı, bu nedenle gebelerin diş kaybına uğradığı " mütalaası büsbütün yanlıştır. Hamilelik sırasında validenin dişlerinden kalsiyum kaybı olduğuna dair rastgele bir ilmî kanıt yoktur.
Sonuç olarak, iltihaplı bir dişin bebeğe daha çok zararı olduğu unutulmamalıdır.Dişeti iltihabı varsa tedavi edilmeli, çekilmesi gereken iltihaplı dişler kesinlikle çekilmeli ve ağrı ya da hassasiyete sebep olan çürükler kesinlikle tedavi edilmelidir. Şayet hekiminiz antibiyotik kullanmanızı öneriyor ise kullanılmalıdır.Bebeğime antibiyotik zarar verir kanısı ile reçete edilen ilaçlarınızı kullanmamak, iltihabın kan damarları yolu ile bebeğinize ulaşmasına sebep olabilir ve bebeğinize daha çok zarar verebilirsiniz.
Hamilelik periyodunda ortaya çıkan diş meselelerinin tedavisi mümkündür.
Diş ve diş eti iltihabı olan durumlarda, düşük ya da erken doğumla sonlanan hamilelik görülme riski 7 kat daha çokça olduğu bilinmektedir. Hamilelik devrinde diş tedavisi gerektiği durumlarda umumiyetle diş çekilir mi? sorusu akla gelir. Evet, elverişli bir anesteziyle diş çekilir. Antibiyotik çok istemesek de gerekli durumlarda kullanılır. Antibiyotik olarak, bebeğin diş gelişimini etkilediği bilinen tetrasiklin öbeği hariç olanlar tercih edilir. Inançlı olması açısından hatun tevellüt mütehassısı konsültasyonu ile birlikte gerekli tedaviler yapılır.
Hamilelikte umum protokol, birinci üç ayda (1.trimester) bebeğin organ gelişim evresi olduğu için, girişimsel dental tedaviden kaçınmak istikametindedir. Tedaviler 2. üç aya (2.trimester) ertelenmelidir. Hamileliğin son üç ayında (3.trimester) ise, bebek epey büyük olduğu için ana adayı diş tabibi koltuğuna rahat oturamayabilir. Bu yüzden diş tedavileri acil değilse ertelenebilir. Ya da diş tedavileri ile ilgili bir korkusu, telaşı varsa erken doğuma sebep olunabilir. Gelgelelim, derin diş çürüğü, iltihaplı diş ya da diş eti iltihabı üzere acil bir durum var ise, var olan enfeksiyonun bebeğin gelişimini etkileyebileceği mütalaası ön planda tutulmalı ve bir jinekoloğun teklifleri doğrultusunda dental tedavi yapılmalıdır.
Gerekiyorsa diş röntgen sinemaları çekilerek de tedavi desteklenmelidir. Diş tedavisi ile ilgili röntgen çekildiğinde, ana karnındaki bebeğin diş röntgen sinemasından ötürü zarar görme ihtimali çok düşüktür. Amerikan Aile Hekimliği Akademisi, hamilelikte çekilen diş röntgen sinemalarını “güvenli” olarak sınıflamaktadır. Yapılan araştırmalara nazaran ağız içinden çekilen 21 adet röntgen sineması sonucu, ana karnındaki bebeğe ulaşan radyasyon dozu, ana adayının tabiattan güneş ışınları vb. ile 3 günde aldığı dozdan daha az olduğu belirtilmiştir. Bu kadar düşük bir dozun ana karnındaki bebeğe kalıcı hasar vermesi ve ileride kansere yol açma ihtimali yok denecek kadar düşük bir olasılıktır.
Yapılan ağız içi muayene sonucu, bir ana adayının diş tedavisi ve röntgen gereksinimi var ise, yüksek ihtimalle dişlerinde ya da dişetlerinde iltihabi bir durum vardır. Bu iltihabi durumun, ana karnındaki bebeğe çok daha ziyade zarar verebileceği ihtimali göz önünde bulundurularak, tedavi için röntgen gerekiyorsa çekilmelidir. Gelgelelim her türlü tedbiri almak ismine, kesinlikle, kurşun yelek, karın ortamını örtecek halde giydirilmelidir.
Aslında en akıllıca ve inançlı formül, planlı bir hamilelik süreci var ise, evvel kesinlikle diş doktoruna gidip umumi bir denetim yapılması gerekir.
Sağlıklı günler dilerim.
Uzm. Dt. Sevgen ERALP
Protez Eksperi