hanefi mezhebine gore deniz urunleri
“Taze et yemeniz icin denizi sizin hizmetinize veren Allah ’tır1 mealindeki ayeti kerime ile “Denizde avlanmak ve onları yemek size helal kılındı ki; hem size hem de yolcu olanlarınıza faydalı olsun2 mealindeki ayet, denizlerin birer ilahi nimet deposu olduğunu ve onlardan insanların faydalanabileceğini ifade etmektedir
Ayeti kerimelerde, Cenabı Hak belirli bir kısmını haramlaştırmadan ve başka hayvanlar gibi boğazlanma şartını koşmadan, butun deniz hayvanlarının helal olduğunu bildirmekte, kullarına kolaylığı ve genişliği temin etmektedir Hatta mumkun mertebe hayvana eziyet vermekten kacınılması kaydıyla, onları yakalamak icin insana herşeyi kullanabilme musaadesini vermektedir
Bilindiği gibi, yaşadıkları yerler bakımından hayvanlar kara ve deniz hayvanları olmak uzere ikiye ayrılır Karada yaşayan hayvanların hangilerinin yenip yenmeyeceği fıkıh kitaplarında belirtilmiş, ayrılmıştır Denizde yaşayan hayvanların hangilerinin yenilmesinin helal, hangilerinin haram olduğu hususunda ise mezhepler arasında farklı goruşler mevcuttur
Yukarıda meallerini verdiğimiz ayeti kerimeden hareket eden Şafii, Maliki ve Hanbeli mezhebi alemlerine gore, deniz hayvanlarının, yani suyun icinden başka bir yerde yaşayamayan hayvanların hepsi, nerede bulunursa bulunsun, ister balık şeklinde olsun, isterse başka cins ve şekide bulunsun, helaldir, yenebilir Yine aynı mezheplere gore, bu hayvanların isimlerinin farklı olması, diri veya olu olması; yakalayanların Musluman veya gayrimuslim olması hukmu değiştirmez
Maliki mezhebi hicbir deniz hayvanını istisna kılmazken, Hanbeli mezhebi yılan balığını habis saydığı icin; Şafii mezhebi de kurbağa, yengec ve timsah gibi hem denizde, hem de karada yaşayabilen hayvanların etinin yenilmesini haram olarak vasıflandırmaktadır
Hanefi mezhebine gore ise, balık sUretinde olmayan deniz hayvanlarının etlerini yemek haramdır Buna gore, daima suda yaşayan, suda barınan hayvanlardan her ceşit balık eti yenebilir Kalkan balığı, sazan balığı, yunus balığı, yılan balığı bu kabildendir Fakat, diğer su hayvanları caiz değildir Midye, istiridye, istakoz ve yengec gibi hayvanların yenilmesi helal olarak kabul edilmemektedir, haram sayılmaktadır3
Bu esaslara gore, midye, istiridye gibi deniz hayvanları Şafii, Maliki ve Hanbeli mezheplerine gore yenebilirken, Hanefi mezhebine gore yenilmemektedir Hanefi mezhebinin haram saymasının sebebi, bu ceşit hayvanları gerek gorunuş, gerekse yenen kısımları itibariyle hoş olmaması, cirkin ve pis sayılmasıdır
1 Nahl SUresi, 14
2 Maide SUresi, 96
3 elMezahibu ’lErbaa, 2: 5
“Taze et yemeniz icin denizi sizin hizmetinize veren Allah ’tır1 mealindeki ayeti kerime ile “Denizde avlanmak ve onları yemek size helal kılındı ki; hem size hem de yolcu olanlarınıza faydalı olsun2 mealindeki ayet, denizlerin birer ilahi nimet deposu olduğunu ve onlardan insanların faydalanabileceğini ifade etmektedir
Ayeti kerimelerde, Cenabı Hak belirli bir kısmını haramlaştırmadan ve başka hayvanlar gibi boğazlanma şartını koşmadan, butun deniz hayvanlarının helal olduğunu bildirmekte, kullarına kolaylığı ve genişliği temin etmektedir Hatta mumkun mertebe hayvana eziyet vermekten kacınılması kaydıyla, onları yakalamak icin insana herşeyi kullanabilme musaadesini vermektedir
Bilindiği gibi, yaşadıkları yerler bakımından hayvanlar kara ve deniz hayvanları olmak uzere ikiye ayrılır Karada yaşayan hayvanların hangilerinin yenip yenmeyeceği fıkıh kitaplarında belirtilmiş, ayrılmıştır Denizde yaşayan hayvanların hangilerinin yenilmesinin helal, hangilerinin haram olduğu hususunda ise mezhepler arasında farklı goruşler mevcuttur
Yukarıda meallerini verdiğimiz ayeti kerimeden hareket eden Şafii, Maliki ve Hanbeli mezhebi alemlerine gore, deniz hayvanlarının, yani suyun icinden başka bir yerde yaşayamayan hayvanların hepsi, nerede bulunursa bulunsun, ister balık şeklinde olsun, isterse başka cins ve şekide bulunsun, helaldir, yenebilir Yine aynı mezheplere gore, bu hayvanların isimlerinin farklı olması, diri veya olu olması; yakalayanların Musluman veya gayrimuslim olması hukmu değiştirmez
Maliki mezhebi hicbir deniz hayvanını istisna kılmazken, Hanbeli mezhebi yılan balığını habis saydığı icin; Şafii mezhebi de kurbağa, yengec ve timsah gibi hem denizde, hem de karada yaşayabilen hayvanların etinin yenilmesini haram olarak vasıflandırmaktadır
Hanefi mezhebine gore ise, balık sUretinde olmayan deniz hayvanlarının etlerini yemek haramdır Buna gore, daima suda yaşayan, suda barınan hayvanlardan her ceşit balık eti yenebilir Kalkan balığı, sazan balığı, yunus balığı, yılan balığı bu kabildendir Fakat, diğer su hayvanları caiz değildir Midye, istiridye, istakoz ve yengec gibi hayvanların yenilmesi helal olarak kabul edilmemektedir, haram sayılmaktadır3
Bu esaslara gore, midye, istiridye gibi deniz hayvanları Şafii, Maliki ve Hanbeli mezheplerine gore yenebilirken, Hanefi mezhebine gore yenilmemektedir Hanefi mezhebinin haram saymasının sebebi, bu ceşit hayvanları gerek gorunuş, gerekse yenen kısımları itibariyle hoş olmaması, cirkin ve pis sayılmasıdır
1 Nahl SUresi, 14
2 Maide SUresi, 96
3 elMezahibu ’lErbaa, 2: 5