hayvanların ozellikleri hakkında biraz bilgi verebilirmisiniz
Hayvanlar, iskelet sisteminin bulunup bulunmamasına gore; omurgalı ve omurgasız hayvanlar olarak iki grupta incelenir
Omurgalı Hayvanların Ozellikleri
Omurgalıların en karakteristik ozelliği, birbirini takip eden omurlardan yapılmış bir omurgaya sahip olmalarıdır Omurga sutunu cok kuvvetli bir destek, fakat aynı zamanda eğilebilir bir yapıdadır Aşağı omurgalılarda, omurga kıkırdak halinde olmasına rağmen, yuksek yapılı omurgalılara doğru kemikleşmeye başlar
Bircok omurgalıda omurgaya iki cift on ve arka uyelerde tutunur Vucut bilateral (iki yanlı bakışımlı) simetriktir Baş, govde ve kuyruk olmak uzere uc kısma ayrılmıştır Solom yani vucut boşluğu yalnız govde bolgesinde bulunur Sindirim kanalı bel kemiğinin karın (ventral) tarafındadır Dolaşım sistemi kapalıdır Yurek en az iki, en cok dort boşluk ihtiva eder Kanın alyuvarlarında hemoglobin denilen solunum pigmenti vardır Hemoglobin, kana kırmızı rengi verir Boşaltım organları cifttir Boşaltım ve ureme organı acıklıkları, tek veya ayrı ayrı olarak bulunur
İki cift ekstremiteleri vardır Bunlar balıklarda bulunan goğus ve karın yuzgecleri, karada yaşayanlarda ise on ve arka bacaklardır Suda yaşayanlar solungac, havadakiler akciğer solunumu yapar Kafatası icinde muhafaza edilen karmaşık yapılı bir beyinleri vardır
• Vucutlarında kemik ve kıkırdaktan yapılmış ic iskeletleri bulunur
• En gelişmiş canlı grubudur
• Doku ve organ gelişimi en yuksek derecede bulunur
• Vucutlarında ozel gorevler yapan sistemler bulunur
• Hepsi eşeyli yollarla coğalırlar Bobrekleriyle boşaltım yaparlar
Omurgalılar beş ayrı grupta toplanırlar
1 Balıklar
• Tatlı ve tuzlu sularda yaşarlar
• Solungac solunumu yaparlar
• Yuzgecleriyle hareket ederler
• Vucutları koruyucu olan pullarla kaplıdır
• Kalpleri bir kulakcık ve bir karıncık olarak iki odacıklıdır
• Kalpleri, vucuttaki kirli kanı toplayıp solungaclara gonderir Bu nedenle kalpte sadece kirli kan bulunur
• Soğuk kanlı canlılardır Vucut sıcaklıkları suya bağlıdır Kış uykusuna yatmazlar
• Dış dollenme ve dış gelişmeyle yumurta ureterek coğalırlar Kopek balığı, Hamsi, Kefal, Alabalık, Palamut bu gruba girer
2 Kurbağalar
• Derileri ince ve nemli olan canlılardan oluşur Su kenarlarında yaşarlar
• Yavruyken solungac, erginken deri ve akciğer solunumu yaparlar
• Arka ayakları uzun olup perdelidir Sıcramasını ve suda yuzmesini sağlar
• Dilleri uzun ve yapışkanlıdır Coğunlukla bocekleri tutarak beslenirler
• Kalpleri iki kulakcık ve bir karıncıktan oluşur Vucuttan gelen kirli kan ile akciğerden gelen temiz kan karıncıkta karışır Vucuda karışık kan gonderilir Yeterli enerjiyi uretemediği icin soğuk kanlıdırlar
• Dış dollenme ve dış gelişme şeklinde yumurtayla coğalırlar
• Buyumeleri sırasında larvaları başkalaşım gecirir ve erginleşir
• Kuyruklu ve kuyruksuz kurbağa olarak adlandırılan turleri bulunur
3 Surungenler
• Govdelerine oranla kol ve bacakları zayıf olduğu icin karınları uzerinde surunurler
• Vucut cevresi pullarla kaplıdır
• Akciğerleriyle solunum yaparlar Kalpleri uc odalı olup iki kulakcık ve bir karıncıktan oluşur Karıncıkta bulunan yarım perde kirli ve temiz kanın karışmasını azda olsa engeller
• Vucutta karışık kan dolaşır ve soğuk kanlı canlılardır
• İc dollenme ve dış gelişme şeklinde yumurtayla coğalır 4 farklı alt grubu bulunur
• Kertenkeleler : Bazı turleri uzun ve hareketli olan kuyruklarını duşmanlarından kacmak icin kopartabilirler Kopan kuyruk zamanla rejenerasyonla onarılır
• Yılanlar : Kol ve bacakları yoktur Kıvrılarak hareket ederler Zehirli olanlar dişleriyle avlarını etkisiz hale getirirler Hayvanları yutarak beslenirler Buyumeleri sırısında derilerini değiştirirler
• Kaplumbağalar : Vucut cevresinde bağa denen sert ve kalın bir kabuk korunmasını sağlar
• Timsahlar : Ekvatoral kuşakta yaşarlar Kış uykusuna yatmazlar Ust cenesini hareket ettiren tek omurgalı grubudur Kalpleri dort odacıklıdır Vucutlarında karışık kan dolaşır Su kenarlarında yaşarlar
4 Kuşlar
• Vucutları tuylerle kaplıdır Tuyler ucmayı ve vucut sıcaklığının korunmasını sağlar
• Akciğer solunumu yaparlar Ağız ucları gaga şeklindedir Ağızlarında diş bulunmaz Dişin gorevini sindirim kanalındaki taşlık organı yapar
• Kalpleri dort odacıklı olup, sağ tarafta kirli, sol tarafta ise temiz kan bulunur Vucutta temiz kan ve kirli kan ayrı ayrı dolaşır Sıcak kanlı canlılardır
• Oluşturdukları yavrularına bakarlar İc dollenme ve dış gelişme şeklinde yumurta oluşturarak coğalırlar Beslenme ve yaşama şekline gore yırtıcı, tırmanıcı, otucu, ucamayan, suda yuzebilen turleri bulunur
5 Memeliler
Vucutları kıl ve ter bezleriyle kaplı olan canlı grubudur En gelişmiş canlı grubu olup akciğer solunumunu yaparlar Yeryuzunde ortam adaptasyonları (uyum yetenekleri) en yuksek olan canlılar olup hemen hemen her yerde bulunabilirler
Kalpleri dort odacıklı olup kirli ve temiz kan karışmaz Vucutlarında temiz kan dolaşır Sıcak kanlı canlılardır Kış uykusuna yatmazlar İc dollenme ve ic gelişme şeklinde yavrularını belli bir hamilelik surecinden sonra doğurarak coğalırlar Doğan yavrularını sutle besleyerek yetiştirirler Yavruların bakım ve korunmasını sağlarlar Beslenme ve yaşama şekline gore altı ceşidi bulunur
• Otcul memeliler : Besinlerini bitkisel kaynaklardan alırlar Geviş getirenlerinin mideleri 4 odalıdır ve bağırsakları uzundur Keci, koyun, inek gibi
• Etcil memeliler : Besinlerini hayvansal kaynaklardan alırlar Ağız ve ayak yapıları yırtıcı ozelliktedir Aslan, kurt, cakal gibi
• Etcil otcul memeliler : Besin kaynağı olarak et ve ot kullanabilen canlılardır Ayı, fare, kedi, kopek gibi
• Kemirici memeliler : Bitkilerin kok, govde ve tohumlarını kemirerek beslenirler Tavşan, sincap, fare gibi
• Ucan memeliler : Kollarını govdeye bağlayan pelerin şeklindeki deriyle ucarlar Yarasa gibi
• Yuzen memeliler : Kol ve bacakları yuzgec şeklinde olup su ortamında hareket ederler Balina, yunus, fok gibi
Omurgasız Hayvanların Ozellikleri
Omurgasız olarak adlandırılan canlıların yapılarında bir ic iskelet bulunmaz Omurgasız hayvanların vucudunun dış kısmını orten ve destekle*yen bir dış iskelet bulunur Omurgasız hayvanlardan bazıları suda, bazıları da karada yaşamaya uyum sağlamıştır Yaşamın hicbir evresinde, vucuda desteklik yapan bir sırt ipliği (notokord) bulunmaz Sinir sistemi gelişimi, il*kel gruplarda uyartılara bolgesel cevaplar verilmesi şeklindeyken, gruplarda gelişmişlik duzeyine gore değişiklik gosterir Gercek dokulara sahip oluşla*rına gore, omurgasızlar iki gruba ayrılır:
1 Grup: Parazoa (Gercek dokulara sahip olmayan canlılar)
2 Grup: Eumetazoa (Gercek dokulara sahip canlılar)
1 Grup: Parazoa (Gercek dokulara sahip olmayan canlılar)
Omurgasız hayvanların ilk grubunu oluşturan bu canlılarda, gercek dokular bulunmaz Bir hucrelilikten cok hucreliliğe gecişin temsilcileri ola*rak kabul edilen bu canlılar, sadece hucresel duzeyde ozelleşme gosterebil*mişlerdir Bu nedenle de, vucutta belirli organ sistemlerinin varlığından soz edilemez Hucreler tabakalaşma gosterseler de bazal lamina adı verilen yapı*nın veya hucreler arasında bağlantı bolgelerinin bulunmaması nedeniyle, do*ku varlığı kabul edilmez Parazoa grubu a) Placozoa b) Porifera (Sungerler) olmak uzere ikiye ayrılır
a) Placozoa: Şubenin tek uyesi olan Trichoplax adhaerens en basit cok hucrelidir Aynı zamanda, şimdiye kadar bilinen en az miktarda DNA iceren hayvansal orga*nizmadır Ağız ve sindirim sistemi bulun*maz Vucudu yassı ve asimetriktir Yassı vucut yuzeyindeki tek tabakalı yassı epitel hucrelerinin her biri, bir adet kamcı taşır
b) Porifera (Sungerler)
En basit yapılı cok hucreli hayvanlardır Hicbir sistemleri yoktur Sun*gerlerde sadece hucresel duzeyde farklılaşma gorulur Ureme organları vucut*larının belli bir yerinde değildir İskelet elemanları gorulmesine rağmen, ger*cek doku ve organ bulunmaz Hem tatlı sularda hem de denizlerde yaşarlar Vucutlarında por denilen delikleri coktur Coğunlukla şekil bakımından bitkilere benzerler Kırmızı, mavi, gri, sarımtırak ve siyah renkte olabilirler Eşey*siz coğalmaları tomurcuklanma ile olur İskeletleri organik ve inorganik mad*delerden meydana gelmiştir Su vucuda osteum adı verilen acıklıklardan girer ve oskulum adı verilen acıklıktan cıkar Su, vucut icerisinde akışı esnasında suzulur ve iceriğindeki kucuk organizmalar besin olarak kullanılır Sadece hucre ici sindirim gorulur Boşaltımda gorevli olan kontraktil (vurgan) kofullar, hayvanlar icinde sadece sungerlerde bulunur Sinir sistemleri yoktur Uyartılara verilen tepkiler bolgeseldir Ergin bireyler, daima bir yere bağlı ola*rak (sesil) yaşarlar Bazı turlerinin ekonomik değeri vardır
2 Grup: Eumetazoa (Gercek dokulara sahip canlılar):
Omurgasız hayvanların geri kalan tum şubelerini ve hatta omurgalıları da kapsayan bu grubun canlılarında, gercek dokular bulunur Ozelleşme, do*ku duzeyinden organ ve sistem duzeyine kadar, ceşitli gelişmişlik seviyele*rinde ortaya cıkar
Hayvanlar, iskelet sisteminin bulunup bulunmamasına gore; omurgalı ve omurgasız hayvanlar olarak iki grupta incelenir
Omurgalı Hayvanların Ozellikleri
Omurgalıların en karakteristik ozelliği, birbirini takip eden omurlardan yapılmış bir omurgaya sahip olmalarıdır Omurga sutunu cok kuvvetli bir destek, fakat aynı zamanda eğilebilir bir yapıdadır Aşağı omurgalılarda, omurga kıkırdak halinde olmasına rağmen, yuksek yapılı omurgalılara doğru kemikleşmeye başlar
Bircok omurgalıda omurgaya iki cift on ve arka uyelerde tutunur Vucut bilateral (iki yanlı bakışımlı) simetriktir Baş, govde ve kuyruk olmak uzere uc kısma ayrılmıştır Solom yani vucut boşluğu yalnız govde bolgesinde bulunur Sindirim kanalı bel kemiğinin karın (ventral) tarafındadır Dolaşım sistemi kapalıdır Yurek en az iki, en cok dort boşluk ihtiva eder Kanın alyuvarlarında hemoglobin denilen solunum pigmenti vardır Hemoglobin, kana kırmızı rengi verir Boşaltım organları cifttir Boşaltım ve ureme organı acıklıkları, tek veya ayrı ayrı olarak bulunur
İki cift ekstremiteleri vardır Bunlar balıklarda bulunan goğus ve karın yuzgecleri, karada yaşayanlarda ise on ve arka bacaklardır Suda yaşayanlar solungac, havadakiler akciğer solunumu yapar Kafatası icinde muhafaza edilen karmaşık yapılı bir beyinleri vardır
• Vucutlarında kemik ve kıkırdaktan yapılmış ic iskeletleri bulunur
• En gelişmiş canlı grubudur
• Doku ve organ gelişimi en yuksek derecede bulunur
• Vucutlarında ozel gorevler yapan sistemler bulunur
• Hepsi eşeyli yollarla coğalırlar Bobrekleriyle boşaltım yaparlar
Omurgalılar beş ayrı grupta toplanırlar
1 Balıklar
• Tatlı ve tuzlu sularda yaşarlar
• Solungac solunumu yaparlar
• Yuzgecleriyle hareket ederler
• Vucutları koruyucu olan pullarla kaplıdır
• Kalpleri bir kulakcık ve bir karıncık olarak iki odacıklıdır
• Kalpleri, vucuttaki kirli kanı toplayıp solungaclara gonderir Bu nedenle kalpte sadece kirli kan bulunur
• Soğuk kanlı canlılardır Vucut sıcaklıkları suya bağlıdır Kış uykusuna yatmazlar
• Dış dollenme ve dış gelişmeyle yumurta ureterek coğalırlar Kopek balığı, Hamsi, Kefal, Alabalık, Palamut bu gruba girer
2 Kurbağalar
• Derileri ince ve nemli olan canlılardan oluşur Su kenarlarında yaşarlar
• Yavruyken solungac, erginken deri ve akciğer solunumu yaparlar
• Arka ayakları uzun olup perdelidir Sıcramasını ve suda yuzmesini sağlar
• Dilleri uzun ve yapışkanlıdır Coğunlukla bocekleri tutarak beslenirler
• Kalpleri iki kulakcık ve bir karıncıktan oluşur Vucuttan gelen kirli kan ile akciğerden gelen temiz kan karıncıkta karışır Vucuda karışık kan gonderilir Yeterli enerjiyi uretemediği icin soğuk kanlıdırlar
• Dış dollenme ve dış gelişme şeklinde yumurtayla coğalırlar
• Buyumeleri sırasında larvaları başkalaşım gecirir ve erginleşir
• Kuyruklu ve kuyruksuz kurbağa olarak adlandırılan turleri bulunur
3 Surungenler
• Govdelerine oranla kol ve bacakları zayıf olduğu icin karınları uzerinde surunurler
• Vucut cevresi pullarla kaplıdır
• Akciğerleriyle solunum yaparlar Kalpleri uc odalı olup iki kulakcık ve bir karıncıktan oluşur Karıncıkta bulunan yarım perde kirli ve temiz kanın karışmasını azda olsa engeller
• Vucutta karışık kan dolaşır ve soğuk kanlı canlılardır
• İc dollenme ve dış gelişme şeklinde yumurtayla coğalır 4 farklı alt grubu bulunur
• Kertenkeleler : Bazı turleri uzun ve hareketli olan kuyruklarını duşmanlarından kacmak icin kopartabilirler Kopan kuyruk zamanla rejenerasyonla onarılır
• Yılanlar : Kol ve bacakları yoktur Kıvrılarak hareket ederler Zehirli olanlar dişleriyle avlarını etkisiz hale getirirler Hayvanları yutarak beslenirler Buyumeleri sırısında derilerini değiştirirler
• Kaplumbağalar : Vucut cevresinde bağa denen sert ve kalın bir kabuk korunmasını sağlar
• Timsahlar : Ekvatoral kuşakta yaşarlar Kış uykusuna yatmazlar Ust cenesini hareket ettiren tek omurgalı grubudur Kalpleri dort odacıklıdır Vucutlarında karışık kan dolaşır Su kenarlarında yaşarlar
4 Kuşlar
• Vucutları tuylerle kaplıdır Tuyler ucmayı ve vucut sıcaklığının korunmasını sağlar
• Akciğer solunumu yaparlar Ağız ucları gaga şeklindedir Ağızlarında diş bulunmaz Dişin gorevini sindirim kanalındaki taşlık organı yapar
• Kalpleri dort odacıklı olup, sağ tarafta kirli, sol tarafta ise temiz kan bulunur Vucutta temiz kan ve kirli kan ayrı ayrı dolaşır Sıcak kanlı canlılardır
• Oluşturdukları yavrularına bakarlar İc dollenme ve dış gelişme şeklinde yumurta oluşturarak coğalırlar Beslenme ve yaşama şekline gore yırtıcı, tırmanıcı, otucu, ucamayan, suda yuzebilen turleri bulunur
5 Memeliler
Vucutları kıl ve ter bezleriyle kaplı olan canlı grubudur En gelişmiş canlı grubu olup akciğer solunumunu yaparlar Yeryuzunde ortam adaptasyonları (uyum yetenekleri) en yuksek olan canlılar olup hemen hemen her yerde bulunabilirler
Kalpleri dort odacıklı olup kirli ve temiz kan karışmaz Vucutlarında temiz kan dolaşır Sıcak kanlı canlılardır Kış uykusuna yatmazlar İc dollenme ve ic gelişme şeklinde yavrularını belli bir hamilelik surecinden sonra doğurarak coğalırlar Doğan yavrularını sutle besleyerek yetiştirirler Yavruların bakım ve korunmasını sağlarlar Beslenme ve yaşama şekline gore altı ceşidi bulunur
• Otcul memeliler : Besinlerini bitkisel kaynaklardan alırlar Geviş getirenlerinin mideleri 4 odalıdır ve bağırsakları uzundur Keci, koyun, inek gibi
• Etcil memeliler : Besinlerini hayvansal kaynaklardan alırlar Ağız ve ayak yapıları yırtıcı ozelliktedir Aslan, kurt, cakal gibi
• Etcil otcul memeliler : Besin kaynağı olarak et ve ot kullanabilen canlılardır Ayı, fare, kedi, kopek gibi
• Kemirici memeliler : Bitkilerin kok, govde ve tohumlarını kemirerek beslenirler Tavşan, sincap, fare gibi
• Ucan memeliler : Kollarını govdeye bağlayan pelerin şeklindeki deriyle ucarlar Yarasa gibi
• Yuzen memeliler : Kol ve bacakları yuzgec şeklinde olup su ortamında hareket ederler Balina, yunus, fok gibi
Omurgasız Hayvanların Ozellikleri
Omurgasız olarak adlandırılan canlıların yapılarında bir ic iskelet bulunmaz Omurgasız hayvanların vucudunun dış kısmını orten ve destekle*yen bir dış iskelet bulunur Omurgasız hayvanlardan bazıları suda, bazıları da karada yaşamaya uyum sağlamıştır Yaşamın hicbir evresinde, vucuda desteklik yapan bir sırt ipliği (notokord) bulunmaz Sinir sistemi gelişimi, il*kel gruplarda uyartılara bolgesel cevaplar verilmesi şeklindeyken, gruplarda gelişmişlik duzeyine gore değişiklik gosterir Gercek dokulara sahip oluşla*rına gore, omurgasızlar iki gruba ayrılır:
1 Grup: Parazoa (Gercek dokulara sahip olmayan canlılar)
2 Grup: Eumetazoa (Gercek dokulara sahip canlılar)
1 Grup: Parazoa (Gercek dokulara sahip olmayan canlılar)
Omurgasız hayvanların ilk grubunu oluşturan bu canlılarda, gercek dokular bulunmaz Bir hucrelilikten cok hucreliliğe gecişin temsilcileri ola*rak kabul edilen bu canlılar, sadece hucresel duzeyde ozelleşme gosterebil*mişlerdir Bu nedenle de, vucutta belirli organ sistemlerinin varlığından soz edilemez Hucreler tabakalaşma gosterseler de bazal lamina adı verilen yapı*nın veya hucreler arasında bağlantı bolgelerinin bulunmaması nedeniyle, do*ku varlığı kabul edilmez Parazoa grubu a) Placozoa b) Porifera (Sungerler) olmak uzere ikiye ayrılır
a) Placozoa: Şubenin tek uyesi olan Trichoplax adhaerens en basit cok hucrelidir Aynı zamanda, şimdiye kadar bilinen en az miktarda DNA iceren hayvansal orga*nizmadır Ağız ve sindirim sistemi bulun*maz Vucudu yassı ve asimetriktir Yassı vucut yuzeyindeki tek tabakalı yassı epitel hucrelerinin her biri, bir adet kamcı taşır
b) Porifera (Sungerler)
En basit yapılı cok hucreli hayvanlardır Hicbir sistemleri yoktur Sun*gerlerde sadece hucresel duzeyde farklılaşma gorulur Ureme organları vucut*larının belli bir yerinde değildir İskelet elemanları gorulmesine rağmen, ger*cek doku ve organ bulunmaz Hem tatlı sularda hem de denizlerde yaşarlar Vucutlarında por denilen delikleri coktur Coğunlukla şekil bakımından bitkilere benzerler Kırmızı, mavi, gri, sarımtırak ve siyah renkte olabilirler Eşey*siz coğalmaları tomurcuklanma ile olur İskeletleri organik ve inorganik mad*delerden meydana gelmiştir Su vucuda osteum adı verilen acıklıklardan girer ve oskulum adı verilen acıklıktan cıkar Su, vucut icerisinde akışı esnasında suzulur ve iceriğindeki kucuk organizmalar besin olarak kullanılır Sadece hucre ici sindirim gorulur Boşaltımda gorevli olan kontraktil (vurgan) kofullar, hayvanlar icinde sadece sungerlerde bulunur Sinir sistemleri yoktur Uyartılara verilen tepkiler bolgeseldir Ergin bireyler, daima bir yere bağlı ola*rak (sesil) yaşarlar Bazı turlerinin ekonomik değeri vardır
2 Grup: Eumetazoa (Gercek dokulara sahip canlılar):
Omurgasız hayvanların geri kalan tum şubelerini ve hatta omurgalıları da kapsayan bu grubun canlılarında, gercek dokular bulunur Ozelleşme, do*ku duzeyinden organ ve sistem duzeyine kadar, ceşitli gelişmişlik seviyele*rinde ortaya cıkar