Kişinin etkinliklerinde kısıtlılığa yol açan ve dimağımızın en değerli işlevlerinden biri olan bellek bozukluğu sonucu ortaya çıkan bir sorun unutkanlık olarak isimlendirilir. Yaşlılarda bunama marazının birinci bulgusu olabileceğinden ötürü bilhassa ciddiye alınması gerekir. Yaşlanma ile bireylerde ılımlı bir unutkanlık olması olağandır, endişelenmeye gerek yok, “Yaşla-ilintili unutkanlık” ismi verilen bu durum ilerlemediği sürece rastgele bir illete yol açmaz. Gelgelelim bu tip hastaların periyodik olarak takip edilmesi gerekir, zira bu unutkanlık, şayet ilerleme gösteriyorsa, önemli illetlerin habercisi olabilir.
Daha genç yaşlarda görülen unutkanlığın nedeni ise sıklıkla psikiyatrik sıkıntılardır. Günümüzde kent ve çalışma hayatının getirdiği gerilim, depresyon dimağ işlevlerinden dikkatin toplanması ve denetim etmeyi bozarak unutkanlık yapar. Başkaca kimi vitamin eksiklikleri, guatr illetleri, dimağ tümörleri, dimağ damarındaki tıkanmalar, dimağ kanamaları, MS ve daha bir çok hastalık da kendisini unutkanlıkla gösterir. Unutmamamız gerekir ki devam eden bir unutkanlık tıbbi olarak araştırılmayı hak etmektedir.
Yaşlılıktaki hangi unutkanlık durumlarında endişelenilmelidir?
Yaşlılıktaki her türlü unutkanlık bir dimağ ve had cerrahisi bilirkişisi, nörolog, psikiyatrist ve geriatrist tarafından görülüp değerlendirilmelidir.
Unutkanlığı giderek artan, unutkanlık dışında yol bulamama, aritmetik yapamama, içe kapanma, canlı hayaller görme üzere ek bulguları olan, ailesinde Alzheimer hastası olan, felç geçiren, önemli kaza geçiren kimselerde unutkanlık daha ciddiye alınmalıdır. Bilinen bir nörolojik marazı olan (örnek olarak dimağ damar marazı, Multipl Skleroz, epilepsi gibi) yahut öteki tıbbi marazları olan ( şeker illeti, kalp bunalımı, rastgele bir kanser üzere ) şahıslardaki unutkanlığın altında mevcut illetler yatabildiğinden daha ihtimamlı ve ayrıntılı bir inceleme gerekir.
Unutkanlık nasıl kıymetlendirilir?
Öncelikle tabip, kişinin şikayetlerini dinler, tüm hikayesini alır ve hastayı düzgün bilen bir yakını ile konuştuktan sonra unutkanlığın günlük omurdaki tesirini anlar. Hastayı en güzel bilen yakını her devir aileden birisi olmak zorunda değildir. Birtakım durumlarda bu kişi, bir komşu, meskendeki bakıcı hatun, mahalledeki bakkal üzere gayrı birisi de olabilir.
Akabinde “nöropsikolojik testler” ismi verilen ve kişi ile yüz yüze ona sorular sorma, çizimler yaptırma ve kimileri bilgisayar başında tuşlara basma halinde yaptırılan bir grup testler ile unutkanlığın tipi ve şiddeti ölçülür. Bu testlerin akabinde doktor gerekli görürse dimağ tomografisi, EEG, lomber ponksiyon, SPECT,PET, kan-idrar tetkikleri üzere ek tetkikleri isteyebilir. Dimağ MRG incelemesi münhasıran nadir rastlanan ancak unutkanlığa yol açabilecek öteki nedenleri dışlamada hayli faaldir. Kimi durumlarda B12 ve folik asit üzere olağan vitamin eksiklikleri, guatr üzere hastalıklarda unutkanlık yapabileceğinden bunlara yönelik kan testleri de yapılmalıdır. Bütün tetkikler ile birlikte doktor bir klinik tanıyı koyar.
Olağan Basınçlı Hidrosefalisi olan hastalarda da unutkanlığın ön planda olduğunu unutmamalıyız ve kesinlikle ayırıcı tanı tarafından daha sonra pişmanlıklar yaşamamak ismine bir dimağ ve had cerrahisi bilirkişisinden da görüş almalıyız.
Alzheimer Marazı ve Unutkanlık
Alzheimer marazı bunama yapan illetler içinde en sık izlenen bozukluk olup birinci bulgusu unutkanlıktır. Hengam içinde bu unutkanlığa cihet bulamama, giyinememe, idrar tutamama ve çeşitli davranış bozuklukları eklenir.
Alzheimer illeti şimdi nedeni tam aydınlatılamayan biçimde dimağ hücrelerinin programlanandan daha erken ölmesi nedeniyle olmaktadır ,yaşla birlikte her insanda dimağ hücre vefatı olmaktadır fakat Alzheimer illetinde bu süreç çok süratli ve erken olmaktadır. Hücre vefatıyla birlikte dimağ yavaş yavaş küçülür. Alzheimer illeti bulaşıcı bir hastalık yahut kanser değildir.
Bu hastalık için en kıymetli risk faktörü ileri yaşlı olmalarıdır. Günümüzde tüm yerkürede süratle artmakta, 65 yaş ve üstü insanlarda sıklıkla görülmektedir. Alzheimer marazının görülme sıklığı yaş ile artmaktadır (65 yaş üstü 100 kimseden 8’inde Alzheimer illeti görülmektedir). Yaşlanma kaçınılmazdır. Günümüzde Türkiye’de 230 bin civarında Alzheimer hastası olduğu düşünülmektedir ve bu sayı ileride maatteessüf artacaktır. Genç nüfusun giderek yaşlanacağı bir devlet olarak Türkiye’de 30-40 yıl sonra bu marazın en değerli sıhhat sorunu olacağını söyleyebiliriz. Mevcut tedavilerin erken periyotta tesirli olmasından ötürü ve çeşitli gözetici önlemleri almak hedefiyle illette ERKEN TANI çok kıymetlidir.
Hastalık için en kıymetli risk faktörleri iseYaş (değiştirilemez faktör), geçmişte depresyon (değiştirilebilir faktör), damar marazları (Kalp buhranı, tansiyon yüksekliği, kolestrol yüksekliği vb gibi) değiştirilebilir faktörler, geçmişte önemli baş travmaları, düşük eğitim seviyesi.
Korunmak için ne yapmalıyız?
Umum sağlımıza dikkat etmeliyiz.
Sağlıklı yaşlanmalıyız.
Tansiyon yüksekliği, kolestrol yüksekliği üzere kalp illeti riskleri bunama için de risk faktörü olduğundan denetim altına aldırmalıyız.
Zihinsel aktivite yapmalıyız. Bulmaca, su doku çözmeli, kitap okumalıyız.
Tertipli yürüyüş yapmalıyız ve vücudumuzu zinde tutmalıyız.
Sistemli beslenmeliyiz. Katı yağlar mahalline likit yağlar tüketmeliyiz, daha çok yeşil sebzeli yiyecekler yemeliyiz.
Münhasıran depresyon üzere psikiyatrik illetler varsa tedavi olmalıyız.
Çok alkol tüketmemeliyiz.
Sigara içmemeliyiz.
Unutkanlık olduğunda “yaşlılıktandır” demeyip bir tabibe başvurmalıyız.
Sıradan Basınçlı Hidrosefalisi olan hastalarda da unutkanlığın ön planda olduğunu unutmamalıyız ve kesinlikle ayırıcı tanı yanından daha sonra pişmanlıklar yaşamamak ismine bir dimağ ve had cerrahisi bilirkişisinden da görüş almalıyız.
Daha genç yaşlarda görülen unutkanlığın nedeni ise sıklıkla psikiyatrik sıkıntılardır. Günümüzde kent ve çalışma hayatının getirdiği gerilim, depresyon dimağ işlevlerinden dikkatin toplanması ve denetim etmeyi bozarak unutkanlık yapar. Başkaca kimi vitamin eksiklikleri, guatr illetleri, dimağ tümörleri, dimağ damarındaki tıkanmalar, dimağ kanamaları, MS ve daha bir çok hastalık da kendisini unutkanlıkla gösterir. Unutmamamız gerekir ki devam eden bir unutkanlık tıbbi olarak araştırılmayı hak etmektedir.
Yaşlılıktaki hangi unutkanlık durumlarında endişelenilmelidir?
Yaşlılıktaki her türlü unutkanlık bir dimağ ve had cerrahisi bilirkişisi, nörolog, psikiyatrist ve geriatrist tarafından görülüp değerlendirilmelidir.
Unutkanlığı giderek artan, unutkanlık dışında yol bulamama, aritmetik yapamama, içe kapanma, canlı hayaller görme üzere ek bulguları olan, ailesinde Alzheimer hastası olan, felç geçiren, önemli kaza geçiren kimselerde unutkanlık daha ciddiye alınmalıdır. Bilinen bir nörolojik marazı olan (örnek olarak dimağ damar marazı, Multipl Skleroz, epilepsi gibi) yahut öteki tıbbi marazları olan ( şeker illeti, kalp bunalımı, rastgele bir kanser üzere ) şahıslardaki unutkanlığın altında mevcut illetler yatabildiğinden daha ihtimamlı ve ayrıntılı bir inceleme gerekir.
Unutkanlık nasıl kıymetlendirilir?
Öncelikle tabip, kişinin şikayetlerini dinler, tüm hikayesini alır ve hastayı düzgün bilen bir yakını ile konuştuktan sonra unutkanlığın günlük omurdaki tesirini anlar. Hastayı en güzel bilen yakını her devir aileden birisi olmak zorunda değildir. Birtakım durumlarda bu kişi, bir komşu, meskendeki bakıcı hatun, mahalledeki bakkal üzere gayrı birisi de olabilir.
Akabinde “nöropsikolojik testler” ismi verilen ve kişi ile yüz yüze ona sorular sorma, çizimler yaptırma ve kimileri bilgisayar başında tuşlara basma halinde yaptırılan bir grup testler ile unutkanlığın tipi ve şiddeti ölçülür. Bu testlerin akabinde doktor gerekli görürse dimağ tomografisi, EEG, lomber ponksiyon, SPECT,PET, kan-idrar tetkikleri üzere ek tetkikleri isteyebilir. Dimağ MRG incelemesi münhasıran nadir rastlanan ancak unutkanlığa yol açabilecek öteki nedenleri dışlamada hayli faaldir. Kimi durumlarda B12 ve folik asit üzere olağan vitamin eksiklikleri, guatr üzere hastalıklarda unutkanlık yapabileceğinden bunlara yönelik kan testleri de yapılmalıdır. Bütün tetkikler ile birlikte doktor bir klinik tanıyı koyar.
Olağan Basınçlı Hidrosefalisi olan hastalarda da unutkanlığın ön planda olduğunu unutmamalıyız ve kesinlikle ayırıcı tanı tarafından daha sonra pişmanlıklar yaşamamak ismine bir dimağ ve had cerrahisi bilirkişisinden da görüş almalıyız.
Alzheimer Marazı ve Unutkanlık
Alzheimer marazı bunama yapan illetler içinde en sık izlenen bozukluk olup birinci bulgusu unutkanlıktır. Hengam içinde bu unutkanlığa cihet bulamama, giyinememe, idrar tutamama ve çeşitli davranış bozuklukları eklenir.
Alzheimer illeti şimdi nedeni tam aydınlatılamayan biçimde dimağ hücrelerinin programlanandan daha erken ölmesi nedeniyle olmaktadır ,yaşla birlikte her insanda dimağ hücre vefatı olmaktadır fakat Alzheimer illetinde bu süreç çok süratli ve erken olmaktadır. Hücre vefatıyla birlikte dimağ yavaş yavaş küçülür. Alzheimer illeti bulaşıcı bir hastalık yahut kanser değildir.
Bu hastalık için en kıymetli risk faktörü ileri yaşlı olmalarıdır. Günümüzde tüm yerkürede süratle artmakta, 65 yaş ve üstü insanlarda sıklıkla görülmektedir. Alzheimer marazının görülme sıklığı yaş ile artmaktadır (65 yaş üstü 100 kimseden 8’inde Alzheimer illeti görülmektedir). Yaşlanma kaçınılmazdır. Günümüzde Türkiye’de 230 bin civarında Alzheimer hastası olduğu düşünülmektedir ve bu sayı ileride maatteessüf artacaktır. Genç nüfusun giderek yaşlanacağı bir devlet olarak Türkiye’de 30-40 yıl sonra bu marazın en değerli sıhhat sorunu olacağını söyleyebiliriz. Mevcut tedavilerin erken periyotta tesirli olmasından ötürü ve çeşitli gözetici önlemleri almak hedefiyle illette ERKEN TANI çok kıymetlidir.
Hastalık için en kıymetli risk faktörleri iseYaş (değiştirilemez faktör), geçmişte depresyon (değiştirilebilir faktör), damar marazları (Kalp buhranı, tansiyon yüksekliği, kolestrol yüksekliği vb gibi) değiştirilebilir faktörler, geçmişte önemli baş travmaları, düşük eğitim seviyesi.
Korunmak için ne yapmalıyız?
Umum sağlımıza dikkat etmeliyiz.
Sağlıklı yaşlanmalıyız.
Tansiyon yüksekliği, kolestrol yüksekliği üzere kalp illeti riskleri bunama için de risk faktörü olduğundan denetim altına aldırmalıyız.
Zihinsel aktivite yapmalıyız. Bulmaca, su doku çözmeli, kitap okumalıyız.
Tertipli yürüyüş yapmalıyız ve vücudumuzu zinde tutmalıyız.
Sistemli beslenmeliyiz. Katı yağlar mahalline likit yağlar tüketmeliyiz, daha çok yeşil sebzeli yiyecekler yemeliyiz.
Münhasıran depresyon üzere psikiyatrik illetler varsa tedavi olmalıyız.
Çok alkol tüketmemeliyiz.
Sigara içmemeliyiz.
Unutkanlık olduğunda “yaşlılıktandır” demeyip bir tabibe başvurmalıyız.
Sıradan Basınçlı Hidrosefalisi olan hastalarda da unutkanlığın ön planda olduğunu unutmamalıyız ve kesinlikle ayırıcı tanı yanından daha sonra pişmanlıklar yaşamamak ismine bir dimağ ve had cerrahisi bilirkişisinden da görüş almalıyız.