Horlama Nedir?
Ağız ve burun gerisindeki hava yolunda darlık olduğunda ortaya çıkan gürültü biçimindeki sese horlama denir.
Uyku Apnesi Illeti Nedir?
Obstrüktif uyku apnesi, uyku sırasında teneffüsün bir müddet için durması ve bu sırada vücudun teneffüs için şiddetli efor göstermesidir (Uykuda Tıkanma, Soluksuz ve Oksijensiz Kalma). Horlamanın en ağır formu olan bu illette şiddetli horlama, nefessiz kalınan bir devirle kesilir. Bu sırada teneffüs tam durur. Kişi uyurken, teneffüsün ara ara durup, tekrar başlaması saatte 5 den çokça yahut 10 saniyeden uzun periyodik ise, kalp ve dimağ başta olmak üzere, vücudun pek çok sistemi olumsuz etkilenir, irtihal riski artar.
Horlama ve Uyku Apnesi Nedenleri
Uyku sırasında, üst teneffüs yolunu oluşturan burun, yumuşak damak, küçük lisan ve lisan kökü üzere yapılar, birleştikleri nahiyede (yutak), birlikte ya da münferit farklı hava yolunu daraltabilir yahut kapatabilir. Uyku boyunca, yutak ortamında meydana gelen hava yolu daralması, hava akımı suratını arttırır. Dar bir pasajdan süratle geçen hava, üst teneffüs yolunun desteksiz dokularını (yumuşak damak, küçük lisan gibi) titreterek gürültülü sesler (horlama) ortaya çıkarır. Hava yolunun daralması ve tıkanmasının uyku apnesi ve horlamada temel neden olduğu söylenebilir. Uyku apnesi ve horlamada anatomik faktörler çok değerlidir.
1- Anatomik yumuşak dokuların gevşemesi, sarkması Birden fazla olguda bu daralma ve/veya tıkanma lisan kökü kısmında meydana gelmektedir; lisan yutağa akıllıca kaydığı vakit tıkanma yahut daralma meydana gelir. Gevşek kaslar sırt üstü yatınca lisanın boğaz ardına hakikat kaymasına handikap olamaz. Bu vaka alkol ya da ilaç alarak gevşemiş birinin uykusunda kas denetiminin kaybolması ile de ortaya çıkabilir. Birtakım kişilerde uykunun derin fazında gevşemeye bağlı olarak da horlama görülebilir.
2- Boğazdaki dokuların ölçüsüz büyük olması Büyük bademcik ve geniz eti çocuklarda en sık rastlanan horlama nedenidir. Şişman kişilerde kalın boyun dokusu sebep olarak gösterilebilir. Kist ve tümörler de nadir olarak horlamaya neden olabilir. Yumuşak damak ve küçük lisanın şiddetli sarkık ve uzun olması boğaza sahih hava yolunu daraltır ve horlamaya neden olur.
3- Birtakım bireylerde boğazın doğuştan dar yapıda olması
4- Gayrı faktörler
Burundan, ses tellerine kadar üst hava yolunu daraltan bütün meseleler (alerjik nezle, burun kemiğindeki eğrilikler, sinüzit, alt ve üst çenedeki yapısal anormallikler) horlamaya sebep olabilir. Burun tıkanıklığı olan kişi havayı almak için genizde ölçüsüz vakum yaratır. Bu vakum boğazda kollabe olabilen dokuları hava yoluna yanlışsız çeker. Sonunda burun açık iken horlamayan insanda horlama görülmeye başlar. Bu durum neden kimi kişilerin yalnızca alerjik devirlerde yahut grip, sinüzit olduğu devirlerde horladığını izah etmektedir. Burun deformasyonları bu tip burun tıkanıklığı nedenleri olarak bilinir. Deviasyon burun orta bölmesinin yan taraflara taşması olarak tanımlanır. Burun içi deformasyonları içinde en sık rastlanılanıdır. Bademciklerin sıradandan büyük olması ve geniz eti bulunması daha çok çocuklarda görülen uyku apnesinin nedenidir; gelgelelim bazen erişkinlerde de sorumlu olabilir. Çocuklarda erişkinlerden farklı olarak uyku hali ve kuvvet eksikliği alanına, dikkat eksikliği ve hiperaktivite görülür. Bu nedenle ADHD (Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu) tanısı alan ve ilaç tedavisi planlanan tüm evlatlar uyku bozuklukları açısından değerlendirilmelidir. ADHD tanısı alan evlatların % 25’inde altta yatan esas sorun uykuda teneffüs bozuklukları, periyodik kol bacak hareketleri ve huzursuz bacak sendromudur.
Görülme Sıklığı
Alışılagelmiş erişkin kişilerin en az %45’i devir zaman horlamaktadır. %25’i mütemadi olarak horlamaktadır. 35 yaşını aşmış erkeklerin % 35’i aralıklı ya da yatış durumuna bağlı olarak horlamaktadır. Haddinden fazla kiloya, kısa-kalın-geniş bir boyun ve kuvvetli çiğneme kas yapısına sahip, orta yaş üzeri, sigara ve alkol kullanan bireylerde görülme mümkünlüğü epeyce ziyadedir. Boyun muhitinin, yani gömlek yakası numarasının erkeklerde 43 cm'den, bayanlarda 40 cm'den çokça olması uyku apnesi için risk yaratır. Horlama ve uyku apnesi, erkeklerde hatunlardan yaklaşık iki kat daha yaygındır. Bunun sebebi erkeklerde yağ birikiminin vücudun üst kısmında, münhasıran de boyun ortamında, bayanlarda ise çoğunlukla vücudun alt kısmında olmasıdır. Bununla birlikte, alışılagelmiş kilolu bireylerde de uyku apnesi ve horlama gelişebildiği bilinmektedir. Alkol, sakinleştirici ve uyku ilaçlarının tasarrufu boğaz kaslarının uyku sırasında gevşemesine ve sarkmasına neden olabilir. Hatunlarda menopoz sonrası periyotta görülme sıklığı artmaktadır. Yüklü olarak 40 yaş üstünde görülmekle birlikte bebeklikten itibaren her yaşta rastlanabilen bir sorun olduğu akıllardan çıkarılmamalıdır.
Belirtiler
-Şiddetli horlama -Kalp şikayetleri ve yüksek tansiyon -Sabah baş ağrısı -Psikolojik dertler, depresyon -Yorgun uyanma -Uykusuzluk, gün içinde mütemadi yorgun olma -Uykuda haddinden fazla terleme -Ağız kuruluğu ve boğaz ağrısı ile uyanma -Aşırı ve süratli kilo alma -Solunum güçlüğü ile uyanma -Cinsel isteksizlik -Gündüz uyuklama, performans düşüklüğü -Konsantrasyon güçlüğü -Düzensiz ve konforsuz uyku -Sık idrara çıkma, vücudun su kaybetmesi -Uyku sırasında teneffüs duraklamasının diğerleri tarafından gözlenmesi
Milletlerarası Uyku Vakfının 2002 anket sonuçlarına nazaran, uyku apnesi hastalarının en yaygın şikayeti, gün içerisinde ölçüsüz uykulu olma hali, ağır horlama ve sık sık uyanma ile karakterize bölünmüş uykudur. Bu türlü bir uykunun sabahında, hastalar çoklukla baş ağrıları, gece boyunca süren diş sıkma ve diş gıcırdatma nedeniyle çene kaslarında ve çene ekleminde ağrı ve mide bulantılarından şikayet ederler. Sair şikayetler ise, entellektüel bozulma, dikkat dağınıklığı, dimağın daha az çalışması, sonlu davranışlar, etraflarındaki beşerlerle tartışmaya, oburluk yapmaya yatkınlık, depresyon ve şiddetli zahmet, karamsarlıktır. Meslek kazaları, çalışma performansının olumsuz etkilenmesi ve verimliliğin azalması, kaydedilmiş başka yakınmalardır. Uyku sırasında huzursuzluk ve istemsiz bacak hareketleri de laf hususudur. Kişi uyku sırasında tüm bunlar olup biterken uykusunun çok kısa bir devrinde derin uyku fazına geçebilir. Gerçek dinlenme ise yalnızca derin uyku fazında mümkün olduğundan, dinlenmeden geçen gecenin gündüzü uykulu, yorgun ve verimsiz olur. Gündüz her fırsatta uyuklamalar görülür. Bu tip insanlar umumiyetle öğlen aralarında oturur konumda uyuklarlar. Münhasıran konsantrasyon güçlüğü olacağından, dikkat gerektiren işler yaparken dalgınlık ve uyuklamalar olabilir. Binaenaleyh otomobil kullanırken kaza yapma riski çok artmıştır ve sık trafik kazası yapmak illetin sık görülen belirtileri arasında konum alır. Bundan da anlaşılacağı üzere horlama ve uyku apnesi illeti yalnızca kişinin kendisini ve uyku arkadaşlarını değil, topluluğun gayrı insanları için de kapalı riskler içeren bir hastalıktır.
Olumsuz Tesirler
Sıhhat Açısından;
-Beyin Felci -Alzheimer
-Yüksek Tansiyon -Taşikardi
-Kan Damarları Hasarı -Kanser Riski
-Aritmi -Kronik Göğüs ve Teneffüs Marazları
-Kalp Yetmezliği -Uykuda Kalp Durması ve Ani Mevt
-Erkeklerde İktidarsızlık -Bayanlarda İdrar Kaçırma
-Depresyon ve Ruhsal Bozukluk
-Tekrarlayan ve Geçmeyen Üst Teneffüs Yolu Enfeksiyonları
Uyku apnesi ve horlamanın kıymeti, apne sırasında kan oksijen seviyesindeki azalmanın uzun periyotta hipertansiyon, kalp illetleri ve akciğer hastalıklarına yol açabilmesi yahut daha ziyade nispette risk oluşturmasıdır. Nefes alamama müddetinde kan oksijen seviyesinin düşmesi, kalp atım sayısını arttırmaktadır. Oksijen seviyesindeki düşüklük devam ettikçe de atımlar daha da hızlanmaktadır. Kan basıncındaki bu artış boynun her iki yanında bulunan kan damarlarının çeperlerinin iç yüzeyinde hasara neden olmaktadır. Hasar olan kesimlere kolesterol, yağ ve kalsiyum yapışması ve kalsifiye plakların birikmesi, dimağa kan akışını bloke etmeye başlar. Uzun periyotta uykuda felç üzere ağır hasarlar olabilir. Kandaki oksijen seviyesi mütalaa ve kalp kanı daha çok pompalamak zorunda kalır. Sonuç olarak kalbin yükü artmış olduğundan bir mühlet sonra kalp ritmi bozulurken (aritmi), yıllar içinde yüksek tansiyon ve kalp büyümesi meydana gelebilir. Uyku apnesi ve horlamalı bireyde hava geçişi aksar. Ciğerlere daha az hava girmesi durumu olan oksijensizlik gelişir. Hasta oksijen alamadığından karbondioksit tehlikeli kan kıymetlerine ulaşır. Öbür bir deyişle; kan oksijen kıymetlerinde düşme, kan karbondioksit seviyesinde artmaya neden olmaktadır. Bu durum, göğüs eforunu arttırır. Böylece akciğerin uzun periyot içinde zorlanmasına, kısa devirde ise çabuk yorulmasına sebep olur. Teneffüs düzensizlikleri ve üst ya da alt teneffüs yolu rahatsızlıklarına yol açar. Oksijen alımının azalmasıyla bağışıklık sistem baskılandıkça fırsatçı bakteriler, viral ve parazitik enfeksiyonlara (örneğin hastalarda daha sık ve şiddetli soğuk algınlığı, nezle ve gribal enfeksiyonlar görülmektedir) daha yatkınlık artar. Oksijen zayıflığı hayatı tehdit eden kanser üzere daha büyük rahatsızlılara da öncülük etmektedir. Zira kanser üzere rahatsızlıklar ve gayrı bir çok enfeksiyonlar oksijence varlıklı ortamlarda yaşayamazlar.
Çevre Açıdan;
-Beynin Az Çalışması -Uykusuzluk
-İşe Gelmeme -İşi Kaybetme Riski
-Konsantrasyon Güçlüğü -Cinsel İsteksizlik
-İş Verimi ve İş Gücü Kaybı -Üretimde Azalma
-Kaza Kayıpları (İş Kazası, Trafik Kazası) -Tıbbi Masraf
-Depresyon ve Hayatın Tatsızlaşması
-Eşler Arası Meseleler ve Mesrur Evliliklerin Yıkımı
-Sosyal ve Ruhsal Bağlantılarda Bozulma ve Gerileme
En tehlikelisi de trafikte araç kullanırken yaşanan meselelerdir. Bu şahıslar uyumadan uzun vade araç kullanamazlar. Mahsusen akşam üstü ve gece otomobil kullanırken büyük problem çekerler. Trafik kazalarının nedenlerinin başında direksiyon başında uyuklama gelmektedir. Horlama ve Uyku Apnesi Önemli Bir Hastalıktır! Acil tedavi gerektiren hayati bir hastalıktır.
Horlama ve Uyku Apnesi Testi
1) Birtakım geceler horladığınız söyleniyorsa
2) Yorgun olduğunuz geceler horladığınız söyleniyorsa
...hastalığın başlangıç safhasında olabilirsiniz. Kolay tedbirlerle illetten kaçınabilirsiniz.
Erişkin horlayan insanlar için Olağan Tedbirler
-İyi bir adele tonusu kazanmak için sportif bir hayat biçimi seçilmeli
-Kilo verilmeli
-Uyku ilaçları, sakinleştirici ve antihistaminik denilen alerji ilaçları uykudan evvel alınmamalı
-Uykudan 4 saat evvel alkol almaktan sakınmalı
-Uykudan 3 saat evvel ağır yemekten sakınmalı
-Aşırı yorgunluktan sakınmalı
-Uykuda sırt üstü yatmak bölgesine yana yatmak tercih edilmeli (Eski bir teklif olarak pijama sırtına tenis topu dikmek hala yararlı bir yoldur, böylece sırt üstü uyumaya handikap olunur.)
-Yatağın baş tarafı daha yukarıda olacak halde yatak yaklaşık olarak 10 cm yükseltilmeli (Bu emelle yatağın bir tarafı altına bir tuğla yerleştirmek gayeye münasip olacaktır)
-Evde horlamayan şahısların daha evvel uykuya geçmeleri için onlara müddet tanınmalı
...bu tedbirler hafif horlaması olan ve duruma bağlı horlaması olan insanlar için makbuldür.
3) Etrafınızdakiler geceleri yüksek sesli horladığınızı söylüyor ve bazen kendi horlamanızı duyuyorsanız
4) Birtakım geceler tıkanarak kendi kendinize uyanıyorsanız
5) Eşiniz, uyurken belli aralıklarla tıkandığınızı, nefes alamadığınızı ve yatakta çırpındığınızı söylüyorsa
6) Sabahları kalkmakta zorlanıyor ve kendinizi hiç uyumamış üzere hissediyorsanız
7) Sabahları kalktığınızda başınız ağrıyor, ağzınızda acı bir tat oluşuyor ve mideniz bulanıyorsa
8) Gün boyunca uykulu oluyor, daima uyuyakalıyorsanız
9) Gün içinde umumî bir isteksizlik ve huzursuzluk hissediyorsanız
10) Efor (güç) gerektiren işler yaptığınızda göğsünüzde bir sıkışma ve nefes darlığı hissediyorsanız
...veya metnin başında anlatılan gayrı belirtiler ile olumsuz tesirleri yaşıyorsanız sizde horlama sendromu ve uyku tıkanıklığı olabilir.
Teşhis
Bilhassa gece uykuda burnumuzdan nefes alamıyorsak ve bu nedenle ağız açık uyumak zorunda kalıyorsak horlamamız kaçınılmaz olacaktır. Burnumuzun açık olması ve ağzın örtülü olması sağlıklı bir uyku için altın kuraldır. Kesin Tanı için en değerli basamak ayrıntılı kulak burun boğaz muayenesinin yapılmasıdır. Muayeneden sonra gerek görülürse, hasta Uyku Laboratuvarı'nda bir gece (otel ortamında) konuk edilerek, uyku sırasında tanı için gerekli olan parametreleri ölçülür. Uyku laboratuvarı sonuçlarına nazaran kişinin horlamasının, ömrü için bir tehdit oluşturup oluşturmadığı tespit edilir ve bir kadro bedellerden yararlanılarak tedavinin planlanması yapılır. Uyku marazlarının tedavisindeki umum hedefler, toplumsal sıkıntıları gidermek ve illetin ilerlemesini durdurmak, kimseyi irtihal risk haddinin altına çekmek, ömür beklentisini arttırmak, sıhhat tehlikelerini azaltmak, uyku kalitesini arttırmak, gün uzunluğu yorgunluğu azaltmak, sabah saatlerindeki baş ağrılarını azaltmak yahut elimine etmek, hipertansiyon ve öbür irtibatlı sıhhat meselelerini denetim altına almak yahut daha uyguna götürmek, hafızayı düzeltmek, iktidarsızlık meselelerini düzeltmek, motorlu araç kazaları riskini azaltmak ve bunlara bağlı olarak da hayat kalitesini, hayat sevincini yükseltmektir.
Tedaviler
Her konumda horlayan şahıslar “ağır horlayan” olarak isimlendirilir. Bu insanların yukarıdaki olağan tedbirlerden daha ziyade yardıma gereksinimleri vardır.
1- Illete taban olabilecek yalın faktörlerin bertarafı
Çok kilo, alkol ve sakinleştirici ilaçların tasarrufu...
2- İlaç tedavisi
Dönemsel alerjiler, sinüzit, boğaz enfeksiyonları...
3- Cerrahi
Hareketli dokuların (yumuşak damak, küçük lisan, lisan kökü) sabitleştirilmesi - gerdirilmesi ve hava yolunun daha genişletilmesi (uvulopalatofarengeoplasti ameliyatı - UPPP; lazer ile yapılan - LAUP), teneffüs yolunu tıkayan küçük lisan ve yumuşak damağın gerginleştirilmesi (radyofrekans cerrahisi - Somnoplasti), bademcik, geniz eti, deviasyon
4- Ağız dışı apereyler
Umum durumu ameliyata münâsib olmayan, farklı bir marazından ötürü ameliyat olamayan, cerrahiden yarar göremeyecek kadar ileri hastalarda yahut cerrahi müdahaleye ek olarak tercih edilebilirler. Amerika'da FDA'nın onay verdiği 300 e yakın patentli horlama tedavisinde kullanılan cihaz ve ilaç mecut olup bunların bir kısmı hakikaten tesirlidir. Lakin birden fazla devir bu sistemler horlamayı engellemekle birlikte şahsa rahat bir uyku sağlayamamaktadırlar. Haddinden fazla horlaması olan hastalarda gürültü ile çalışıp kimseyi uyandıran ve böylelikle horlama sesinden uyku arkadaşlarını kurtaran cihazlar bile üretilmiş ama bunların hepsi horlama hastasını daha da uykusuz bırakmaktan öteye geçmemiştir.
a) CPAP ve BiPAP Cerrahinin çok riskli yahut hasta tarafından istenilmediği durumlarda, uyku sırasında ağız yahut burun üzerine yerleştirilen, boğaza basınçlı hava veren maskedir. Gece boyunca maske takarak uyumak hasta açısından içtimaî ve fizikî rahatsızlığa yol açmaktadır.
b) Horlama klipsi Uyku apnesi yahut rastgele bir illetin teşhisi yahut tedavisi için kullanılmasını amaçlamaz. Kullanıldığı müddetçe tesirlidir. Yatmadan 10-15 dakika evvel buruna takılır ve uyku mühletince burunda takılı kalır. Horlama sıklığını ve ses seviyesini azaltan, kimi insanlarda külliyen ortadan kalkmasını sağlayan bir aparattır.
5- Horlama Protezi Hareketli dokuların (yumuşak damak, küçük lisan, lisan kökü) hava yolunu kısmen ya da büsbütün kapayarak neden olduğu Horlama ve Uyku Apnesi illetinin her safhasında tesirli sonuç alınabilen, cerrahiye alternatif tek pratiktir.
Sonuç olarak horlama bir hastalıktır ve bu hastalık yalnızca çevreyi rahatsız edici olan çevre boyutu dışında kişinin kendi sıhhati açısından da önemli riskler taşımaktadır.
Horlayan şahıslar bu durumdan utanmamalı ve tedavi yolunda adım atmalıdır. Nefes durmaları başlayıp da önemli sıhhat sorunlarının birinci bulguları ortaya çıkmış olan şahıslar hastalık daha da ilerlemeden çabucak bir Kulak Burun Boğaz muayenesinden geçmelidirler.
Unutmayın!
Horlama ve Uyku Apnesi Önemli Bir Derttir.
Horlama ve Uyku Apnesi nefes almanın tehlikeli biçimde kesilmesidir.
Horlama ve Uyku Apnesi komik değildir, umutsuz hiç değildir.
Ağız ve burun gerisindeki hava yolunda darlık olduğunda ortaya çıkan gürültü biçimindeki sese horlama denir.
Uyku Apnesi Illeti Nedir?
Obstrüktif uyku apnesi, uyku sırasında teneffüsün bir müddet için durması ve bu sırada vücudun teneffüs için şiddetli efor göstermesidir (Uykuda Tıkanma, Soluksuz ve Oksijensiz Kalma). Horlamanın en ağır formu olan bu illette şiddetli horlama, nefessiz kalınan bir devirle kesilir. Bu sırada teneffüs tam durur. Kişi uyurken, teneffüsün ara ara durup, tekrar başlaması saatte 5 den çokça yahut 10 saniyeden uzun periyodik ise, kalp ve dimağ başta olmak üzere, vücudun pek çok sistemi olumsuz etkilenir, irtihal riski artar.
Horlama ve Uyku Apnesi Nedenleri
Uyku sırasında, üst teneffüs yolunu oluşturan burun, yumuşak damak, küçük lisan ve lisan kökü üzere yapılar, birleştikleri nahiyede (yutak), birlikte ya da münferit farklı hava yolunu daraltabilir yahut kapatabilir. Uyku boyunca, yutak ortamında meydana gelen hava yolu daralması, hava akımı suratını arttırır. Dar bir pasajdan süratle geçen hava, üst teneffüs yolunun desteksiz dokularını (yumuşak damak, küçük lisan gibi) titreterek gürültülü sesler (horlama) ortaya çıkarır. Hava yolunun daralması ve tıkanmasının uyku apnesi ve horlamada temel neden olduğu söylenebilir. Uyku apnesi ve horlamada anatomik faktörler çok değerlidir.
1- Anatomik yumuşak dokuların gevşemesi, sarkması Birden fazla olguda bu daralma ve/veya tıkanma lisan kökü kısmında meydana gelmektedir; lisan yutağa akıllıca kaydığı vakit tıkanma yahut daralma meydana gelir. Gevşek kaslar sırt üstü yatınca lisanın boğaz ardına hakikat kaymasına handikap olamaz. Bu vaka alkol ya da ilaç alarak gevşemiş birinin uykusunda kas denetiminin kaybolması ile de ortaya çıkabilir. Birtakım kişilerde uykunun derin fazında gevşemeye bağlı olarak da horlama görülebilir.
2- Boğazdaki dokuların ölçüsüz büyük olması Büyük bademcik ve geniz eti çocuklarda en sık rastlanan horlama nedenidir. Şişman kişilerde kalın boyun dokusu sebep olarak gösterilebilir. Kist ve tümörler de nadir olarak horlamaya neden olabilir. Yumuşak damak ve küçük lisanın şiddetli sarkık ve uzun olması boğaza sahih hava yolunu daraltır ve horlamaya neden olur.
3- Birtakım bireylerde boğazın doğuştan dar yapıda olması
4- Gayrı faktörler
Burundan, ses tellerine kadar üst hava yolunu daraltan bütün meseleler (alerjik nezle, burun kemiğindeki eğrilikler, sinüzit, alt ve üst çenedeki yapısal anormallikler) horlamaya sebep olabilir. Burun tıkanıklığı olan kişi havayı almak için genizde ölçüsüz vakum yaratır. Bu vakum boğazda kollabe olabilen dokuları hava yoluna yanlışsız çeker. Sonunda burun açık iken horlamayan insanda horlama görülmeye başlar. Bu durum neden kimi kişilerin yalnızca alerjik devirlerde yahut grip, sinüzit olduğu devirlerde horladığını izah etmektedir. Burun deformasyonları bu tip burun tıkanıklığı nedenleri olarak bilinir. Deviasyon burun orta bölmesinin yan taraflara taşması olarak tanımlanır. Burun içi deformasyonları içinde en sık rastlanılanıdır. Bademciklerin sıradandan büyük olması ve geniz eti bulunması daha çok çocuklarda görülen uyku apnesinin nedenidir; gelgelelim bazen erişkinlerde de sorumlu olabilir. Çocuklarda erişkinlerden farklı olarak uyku hali ve kuvvet eksikliği alanına, dikkat eksikliği ve hiperaktivite görülür. Bu nedenle ADHD (Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu) tanısı alan ve ilaç tedavisi planlanan tüm evlatlar uyku bozuklukları açısından değerlendirilmelidir. ADHD tanısı alan evlatların % 25’inde altta yatan esas sorun uykuda teneffüs bozuklukları, periyodik kol bacak hareketleri ve huzursuz bacak sendromudur.
Görülme Sıklığı
Alışılagelmiş erişkin kişilerin en az %45’i devir zaman horlamaktadır. %25’i mütemadi olarak horlamaktadır. 35 yaşını aşmış erkeklerin % 35’i aralıklı ya da yatış durumuna bağlı olarak horlamaktadır. Haddinden fazla kiloya, kısa-kalın-geniş bir boyun ve kuvvetli çiğneme kas yapısına sahip, orta yaş üzeri, sigara ve alkol kullanan bireylerde görülme mümkünlüğü epeyce ziyadedir. Boyun muhitinin, yani gömlek yakası numarasının erkeklerde 43 cm'den, bayanlarda 40 cm'den çokça olması uyku apnesi için risk yaratır. Horlama ve uyku apnesi, erkeklerde hatunlardan yaklaşık iki kat daha yaygındır. Bunun sebebi erkeklerde yağ birikiminin vücudun üst kısmında, münhasıran de boyun ortamında, bayanlarda ise çoğunlukla vücudun alt kısmında olmasıdır. Bununla birlikte, alışılagelmiş kilolu bireylerde de uyku apnesi ve horlama gelişebildiği bilinmektedir. Alkol, sakinleştirici ve uyku ilaçlarının tasarrufu boğaz kaslarının uyku sırasında gevşemesine ve sarkmasına neden olabilir. Hatunlarda menopoz sonrası periyotta görülme sıklığı artmaktadır. Yüklü olarak 40 yaş üstünde görülmekle birlikte bebeklikten itibaren her yaşta rastlanabilen bir sorun olduğu akıllardan çıkarılmamalıdır.
Belirtiler
-Şiddetli horlama -Kalp şikayetleri ve yüksek tansiyon -Sabah baş ağrısı -Psikolojik dertler, depresyon -Yorgun uyanma -Uykusuzluk, gün içinde mütemadi yorgun olma -Uykuda haddinden fazla terleme -Ağız kuruluğu ve boğaz ağrısı ile uyanma -Aşırı ve süratli kilo alma -Solunum güçlüğü ile uyanma -Cinsel isteksizlik -Gündüz uyuklama, performans düşüklüğü -Konsantrasyon güçlüğü -Düzensiz ve konforsuz uyku -Sık idrara çıkma, vücudun su kaybetmesi -Uyku sırasında teneffüs duraklamasının diğerleri tarafından gözlenmesi
Milletlerarası Uyku Vakfının 2002 anket sonuçlarına nazaran, uyku apnesi hastalarının en yaygın şikayeti, gün içerisinde ölçüsüz uykulu olma hali, ağır horlama ve sık sık uyanma ile karakterize bölünmüş uykudur. Bu türlü bir uykunun sabahında, hastalar çoklukla baş ağrıları, gece boyunca süren diş sıkma ve diş gıcırdatma nedeniyle çene kaslarında ve çene ekleminde ağrı ve mide bulantılarından şikayet ederler. Sair şikayetler ise, entellektüel bozulma, dikkat dağınıklığı, dimağın daha az çalışması, sonlu davranışlar, etraflarındaki beşerlerle tartışmaya, oburluk yapmaya yatkınlık, depresyon ve şiddetli zahmet, karamsarlıktır. Meslek kazaları, çalışma performansının olumsuz etkilenmesi ve verimliliğin azalması, kaydedilmiş başka yakınmalardır. Uyku sırasında huzursuzluk ve istemsiz bacak hareketleri de laf hususudur. Kişi uyku sırasında tüm bunlar olup biterken uykusunun çok kısa bir devrinde derin uyku fazına geçebilir. Gerçek dinlenme ise yalnızca derin uyku fazında mümkün olduğundan, dinlenmeden geçen gecenin gündüzü uykulu, yorgun ve verimsiz olur. Gündüz her fırsatta uyuklamalar görülür. Bu tip insanlar umumiyetle öğlen aralarında oturur konumda uyuklarlar. Münhasıran konsantrasyon güçlüğü olacağından, dikkat gerektiren işler yaparken dalgınlık ve uyuklamalar olabilir. Binaenaleyh otomobil kullanırken kaza yapma riski çok artmıştır ve sık trafik kazası yapmak illetin sık görülen belirtileri arasında konum alır. Bundan da anlaşılacağı üzere horlama ve uyku apnesi illeti yalnızca kişinin kendisini ve uyku arkadaşlarını değil, topluluğun gayrı insanları için de kapalı riskler içeren bir hastalıktır.
Olumsuz Tesirler
Sıhhat Açısından;
-Beyin Felci -Alzheimer
-Yüksek Tansiyon -Taşikardi
-Kan Damarları Hasarı -Kanser Riski
-Aritmi -Kronik Göğüs ve Teneffüs Marazları
-Kalp Yetmezliği -Uykuda Kalp Durması ve Ani Mevt
-Erkeklerde İktidarsızlık -Bayanlarda İdrar Kaçırma
-Depresyon ve Ruhsal Bozukluk
-Tekrarlayan ve Geçmeyen Üst Teneffüs Yolu Enfeksiyonları
Uyku apnesi ve horlamanın kıymeti, apne sırasında kan oksijen seviyesindeki azalmanın uzun periyotta hipertansiyon, kalp illetleri ve akciğer hastalıklarına yol açabilmesi yahut daha ziyade nispette risk oluşturmasıdır. Nefes alamama müddetinde kan oksijen seviyesinin düşmesi, kalp atım sayısını arttırmaktadır. Oksijen seviyesindeki düşüklük devam ettikçe de atımlar daha da hızlanmaktadır. Kan basıncındaki bu artış boynun her iki yanında bulunan kan damarlarının çeperlerinin iç yüzeyinde hasara neden olmaktadır. Hasar olan kesimlere kolesterol, yağ ve kalsiyum yapışması ve kalsifiye plakların birikmesi, dimağa kan akışını bloke etmeye başlar. Uzun periyotta uykuda felç üzere ağır hasarlar olabilir. Kandaki oksijen seviyesi mütalaa ve kalp kanı daha çok pompalamak zorunda kalır. Sonuç olarak kalbin yükü artmış olduğundan bir mühlet sonra kalp ritmi bozulurken (aritmi), yıllar içinde yüksek tansiyon ve kalp büyümesi meydana gelebilir. Uyku apnesi ve horlamalı bireyde hava geçişi aksar. Ciğerlere daha az hava girmesi durumu olan oksijensizlik gelişir. Hasta oksijen alamadığından karbondioksit tehlikeli kan kıymetlerine ulaşır. Öbür bir deyişle; kan oksijen kıymetlerinde düşme, kan karbondioksit seviyesinde artmaya neden olmaktadır. Bu durum, göğüs eforunu arttırır. Böylece akciğerin uzun periyot içinde zorlanmasına, kısa devirde ise çabuk yorulmasına sebep olur. Teneffüs düzensizlikleri ve üst ya da alt teneffüs yolu rahatsızlıklarına yol açar. Oksijen alımının azalmasıyla bağışıklık sistem baskılandıkça fırsatçı bakteriler, viral ve parazitik enfeksiyonlara (örneğin hastalarda daha sık ve şiddetli soğuk algınlığı, nezle ve gribal enfeksiyonlar görülmektedir) daha yatkınlık artar. Oksijen zayıflığı hayatı tehdit eden kanser üzere daha büyük rahatsızlılara da öncülük etmektedir. Zira kanser üzere rahatsızlıklar ve gayrı bir çok enfeksiyonlar oksijence varlıklı ortamlarda yaşayamazlar.
Çevre Açıdan;
-Beynin Az Çalışması -Uykusuzluk
-İşe Gelmeme -İşi Kaybetme Riski
-Konsantrasyon Güçlüğü -Cinsel İsteksizlik
-İş Verimi ve İş Gücü Kaybı -Üretimde Azalma
-Kaza Kayıpları (İş Kazası, Trafik Kazası) -Tıbbi Masraf
-Depresyon ve Hayatın Tatsızlaşması
-Eşler Arası Meseleler ve Mesrur Evliliklerin Yıkımı
-Sosyal ve Ruhsal Bağlantılarda Bozulma ve Gerileme
En tehlikelisi de trafikte araç kullanırken yaşanan meselelerdir. Bu şahıslar uyumadan uzun vade araç kullanamazlar. Mahsusen akşam üstü ve gece otomobil kullanırken büyük problem çekerler. Trafik kazalarının nedenlerinin başında direksiyon başında uyuklama gelmektedir. Horlama ve Uyku Apnesi Önemli Bir Hastalıktır! Acil tedavi gerektiren hayati bir hastalıktır.
Horlama ve Uyku Apnesi Testi
1) Birtakım geceler horladığınız söyleniyorsa
2) Yorgun olduğunuz geceler horladığınız söyleniyorsa
...hastalığın başlangıç safhasında olabilirsiniz. Kolay tedbirlerle illetten kaçınabilirsiniz.
Erişkin horlayan insanlar için Olağan Tedbirler
-İyi bir adele tonusu kazanmak için sportif bir hayat biçimi seçilmeli
-Kilo verilmeli
-Uyku ilaçları, sakinleştirici ve antihistaminik denilen alerji ilaçları uykudan evvel alınmamalı
-Uykudan 4 saat evvel alkol almaktan sakınmalı
-Uykudan 3 saat evvel ağır yemekten sakınmalı
-Aşırı yorgunluktan sakınmalı
-Uykuda sırt üstü yatmak bölgesine yana yatmak tercih edilmeli (Eski bir teklif olarak pijama sırtına tenis topu dikmek hala yararlı bir yoldur, böylece sırt üstü uyumaya handikap olunur.)
-Yatağın baş tarafı daha yukarıda olacak halde yatak yaklaşık olarak 10 cm yükseltilmeli (Bu emelle yatağın bir tarafı altına bir tuğla yerleştirmek gayeye münasip olacaktır)
-Evde horlamayan şahısların daha evvel uykuya geçmeleri için onlara müddet tanınmalı
...bu tedbirler hafif horlaması olan ve duruma bağlı horlaması olan insanlar için makbuldür.
3) Etrafınızdakiler geceleri yüksek sesli horladığınızı söylüyor ve bazen kendi horlamanızı duyuyorsanız
4) Birtakım geceler tıkanarak kendi kendinize uyanıyorsanız
5) Eşiniz, uyurken belli aralıklarla tıkandığınızı, nefes alamadığınızı ve yatakta çırpındığınızı söylüyorsa
6) Sabahları kalkmakta zorlanıyor ve kendinizi hiç uyumamış üzere hissediyorsanız
7) Sabahları kalktığınızda başınız ağrıyor, ağzınızda acı bir tat oluşuyor ve mideniz bulanıyorsa
8) Gün boyunca uykulu oluyor, daima uyuyakalıyorsanız
9) Gün içinde umumî bir isteksizlik ve huzursuzluk hissediyorsanız
10) Efor (güç) gerektiren işler yaptığınızda göğsünüzde bir sıkışma ve nefes darlığı hissediyorsanız
...veya metnin başında anlatılan gayrı belirtiler ile olumsuz tesirleri yaşıyorsanız sizde horlama sendromu ve uyku tıkanıklığı olabilir.
Teşhis
Bilhassa gece uykuda burnumuzdan nefes alamıyorsak ve bu nedenle ağız açık uyumak zorunda kalıyorsak horlamamız kaçınılmaz olacaktır. Burnumuzun açık olması ve ağzın örtülü olması sağlıklı bir uyku için altın kuraldır. Kesin Tanı için en değerli basamak ayrıntılı kulak burun boğaz muayenesinin yapılmasıdır. Muayeneden sonra gerek görülürse, hasta Uyku Laboratuvarı'nda bir gece (otel ortamında) konuk edilerek, uyku sırasında tanı için gerekli olan parametreleri ölçülür. Uyku laboratuvarı sonuçlarına nazaran kişinin horlamasının, ömrü için bir tehdit oluşturup oluşturmadığı tespit edilir ve bir kadro bedellerden yararlanılarak tedavinin planlanması yapılır. Uyku marazlarının tedavisindeki umum hedefler, toplumsal sıkıntıları gidermek ve illetin ilerlemesini durdurmak, kimseyi irtihal risk haddinin altına çekmek, ömür beklentisini arttırmak, sıhhat tehlikelerini azaltmak, uyku kalitesini arttırmak, gün uzunluğu yorgunluğu azaltmak, sabah saatlerindeki baş ağrılarını azaltmak yahut elimine etmek, hipertansiyon ve öbür irtibatlı sıhhat meselelerini denetim altına almak yahut daha uyguna götürmek, hafızayı düzeltmek, iktidarsızlık meselelerini düzeltmek, motorlu araç kazaları riskini azaltmak ve bunlara bağlı olarak da hayat kalitesini, hayat sevincini yükseltmektir.
Tedaviler
Her konumda horlayan şahıslar “ağır horlayan” olarak isimlendirilir. Bu insanların yukarıdaki olağan tedbirlerden daha ziyade yardıma gereksinimleri vardır.
1- Illete taban olabilecek yalın faktörlerin bertarafı
Çok kilo, alkol ve sakinleştirici ilaçların tasarrufu...
2- İlaç tedavisi
Dönemsel alerjiler, sinüzit, boğaz enfeksiyonları...
3- Cerrahi
Hareketli dokuların (yumuşak damak, küçük lisan, lisan kökü) sabitleştirilmesi - gerdirilmesi ve hava yolunun daha genişletilmesi (uvulopalatofarengeoplasti ameliyatı - UPPP; lazer ile yapılan - LAUP), teneffüs yolunu tıkayan küçük lisan ve yumuşak damağın gerginleştirilmesi (radyofrekans cerrahisi - Somnoplasti), bademcik, geniz eti, deviasyon
4- Ağız dışı apereyler
Umum durumu ameliyata münâsib olmayan, farklı bir marazından ötürü ameliyat olamayan, cerrahiden yarar göremeyecek kadar ileri hastalarda yahut cerrahi müdahaleye ek olarak tercih edilebilirler. Amerika'da FDA'nın onay verdiği 300 e yakın patentli horlama tedavisinde kullanılan cihaz ve ilaç mecut olup bunların bir kısmı hakikaten tesirlidir. Lakin birden fazla devir bu sistemler horlamayı engellemekle birlikte şahsa rahat bir uyku sağlayamamaktadırlar. Haddinden fazla horlaması olan hastalarda gürültü ile çalışıp kimseyi uyandıran ve böylelikle horlama sesinden uyku arkadaşlarını kurtaran cihazlar bile üretilmiş ama bunların hepsi horlama hastasını daha da uykusuz bırakmaktan öteye geçmemiştir.
a) CPAP ve BiPAP Cerrahinin çok riskli yahut hasta tarafından istenilmediği durumlarda, uyku sırasında ağız yahut burun üzerine yerleştirilen, boğaza basınçlı hava veren maskedir. Gece boyunca maske takarak uyumak hasta açısından içtimaî ve fizikî rahatsızlığa yol açmaktadır.
b) Horlama klipsi Uyku apnesi yahut rastgele bir illetin teşhisi yahut tedavisi için kullanılmasını amaçlamaz. Kullanıldığı müddetçe tesirlidir. Yatmadan 10-15 dakika evvel buruna takılır ve uyku mühletince burunda takılı kalır. Horlama sıklığını ve ses seviyesini azaltan, kimi insanlarda külliyen ortadan kalkmasını sağlayan bir aparattır.
5- Horlama Protezi Hareketli dokuların (yumuşak damak, küçük lisan, lisan kökü) hava yolunu kısmen ya da büsbütün kapayarak neden olduğu Horlama ve Uyku Apnesi illetinin her safhasında tesirli sonuç alınabilen, cerrahiye alternatif tek pratiktir.
Sonuç olarak horlama bir hastalıktır ve bu hastalık yalnızca çevreyi rahatsız edici olan çevre boyutu dışında kişinin kendi sıhhati açısından da önemli riskler taşımaktadır.
Horlayan şahıslar bu durumdan utanmamalı ve tedavi yolunda adım atmalıdır. Nefes durmaları başlayıp da önemli sıhhat sorunlarının birinci bulguları ortaya çıkmış olan şahıslar hastalık daha da ilerlemeden çabucak bir Kulak Burun Boğaz muayenesinden geçmelidirler.
Unutmayın!
Horlama ve Uyku Apnesi Önemli Bir Derttir.
Horlama ve Uyku Apnesi nefes almanın tehlikeli biçimde kesilmesidir.
Horlama ve Uyku Apnesi komik değildir, umutsuz hiç değildir.