Yeni doğan kız bebek
Yeni doğan bir kız bebeğin rahmi de dahil genital organları annesindeki ostrojenin etkisiyle şişmiş gibidir Bazen hafif kanlı olabilen bir
vajinal akıntı sık gorulur Bu aslında bir tur adet gorme provası gibidir Genellikle ağrısızdır, bir gunden kısa surer ve tedavi gerektirmez Kız bebeğin vucudunun hormon duzeylerindeki duşmeye boyle bir yanıt vermesi vucut işleyişinin normal olduğunun işaretidir Ancak bu donemden sonra buluğ cağına erişene kadar vajinal kanama olmaması gerekir Eğer olursa (genellikle hafif bir enfeksiyona ya da vajina da yabancı cisim bulunmasına bağlıdır) nedeni araştırılmalıdır Yeni doğan kız bebeğin labyumları cok nadir olarak doğumda birleşik gibi gorunebilirse de coğunlukla kolayca ayrılabilir Anneden kaynaklanan hormon artıkları nedeniyle memelerinde şişme gorulebilir; ancak bu durum 6 hafta icinde normale donmelidir
Bez değiştirme
Erkek bebeği olan yeni anneler sıklıkla bebeğin “apış arasf’nı temizlemekte ne kadar zorlandıklarından soz eder Oysa kız bebeğin altını temizlemek cok daha zordur Erkek bebeklerde hic olmazsa genital organlar kapalı bir kutu gibidir; buna karşılık kucuk kızlarda kirlenebilen ve temizlenmesi gereken pek cok kıvrım ve gizli saklı koşe bucak vardır Bebek kakası cildi kolaylıkla tahriş edebildiği icin genital organların cevresinin iyice temizlenmesi onemlidir Ancak vajina buyuk oranda himen (kızlık zarı) ile korunduğu icin temizlerken iceriye doğru uzanmaya gerek yoktur Kızınız aslında tam da sizin gibi olduğu halde, bazen neyin ne olduğunu bilmek zor gelebilir Neyi nasıl yapmanız ve altını değiştirirken nereleri temizlemeniz gerektiği konusunda emin değilseniz, ebeye ya da bebeğinizle ilgilenen hekime sorun
Dişi genital organlarını etkileyen doğumsal kusurlar
Dişi ureme sistemi, anne rahmindeyken sağlı sollu iki “tup sisteminden gelişir Bu tup sistemlerinin ust bolumleri ayrı kalarak fallop tuplerini (yumurta kanalı) oluşturur Alt bolumler ise birleşerek rahmi ve vajinanın ucte iki ust bolumunu meydana getirir Vajinanın alt ucte birlik bolumu vulva derisinin iceriye doğru kıvrılmasıyla oluşur Ortasında kucuk bir acıklık bulunan himen adlı ince zar, iki sistemin birleştiği duzeyi belirler Ancak vucudun diğer organlarında olduğu gibi genital kanalın da gelişimi sırasında hatalar olabilir ve bazı doğumsal kusurlar ortaya cıkabilir Her 1 5002 000 kız bebekten biri bir tur genital anormallikle doğar Bunların bazıları hemen fark edilecek kadar aşikardır; diğerleriyse cocuğun buluğa ermediği ya da buluğ cağının diğer belirtileri gorulduğu halde adetlerin başlamadığı fark edildiğinde acığa cıkar En sık rastlanan anormallik, kızlık zarında hic delik bulunmaması olarak tanımlanan imperfore himendir Bu durum diğer acılardan gelişimi butunuyle normal olan bir genc kızda adet doneminin başlamamasıyla ortaya cıkar Aslında adet başlamıştır, ama kan himenin uzerinde vajinada birikir Tanı konduktan sonra basit bir cerrahi girişimle bu durum duzeltilebilir
Gorece sık rastlanan bir diğer sorun, iki kanal sisteminin rahim duzeyinde olması gerektiği bicimde birleşmemesidir Bazen rahmin ust bolumunde kucuk bir bolme kalır ya da neredeyse servikse (rahim ağzı) kadar uzanan bir duvar nedeniyle “cift boynuzlu rahim (uterus bikomis) gelişebilir Bu tur bir gelişimsel hata genellikle herhangi bir belirtiye neden olmasa da bazen adet doneminde yoğun kanamalara ve tekrarlayan duşuklere yol acabilir Bir ultrasonografi incelemesiyle tanı konabilir Kucuk bolmeler cerrahi girişimle cıkartılabilir, ancak cift boynuzlu rahimde tedavi cok daha zordur Cok ender olarak cift rahim ve her birine ait birer serviks bulunabilir (ve evet, bu durumda bir kadının ikişer “smear testi yaptırması gerekir!) ve hatta bazen ust vajina da cift olabilir
Kızlarda hormonlarla ilgili sorunlara ya da kromozom anormalliklerine bağlı daha ciddi bazı problemlerle de karşılaşılabilir
Turner sendromu
Bu sendrom, yeni doğan her 2 000 kız bebekten Tini etkiler Nedeni X kromozomlarından birinin bulunmaması ya da kusurlu olmasıdır; sonucta cocuk iki yerine tek X kromozomuyla doğar Belirtileri arasında boy kısalığı, yele boyun, ikincil cinsiyet ozelliklerinin gelişmemesi, geniş ve yassı goğus kafesi, duşuk sac cizgisi, duşuk kulak, el ve ayak tırnaklarının yumuşak olması ve duşuk gozkapaklan vardır Kromozom anormalliği ne kadar belirginse, belirtiler o kadar aşikardır; belirtilerin en fazla goze carptığı bireyler, sendromun butun ozelliklerini taşıyan kişilerdir Kromozomun yalnızca bir bolumunun eksik olduğu kişilerde ise yalnızca hafif belirtiler olabilir iki X kromozomunun da eksik olması yumurtalıkların gelişimini etkiler ve bu da olması gereken yaşta ostrojen uretiminin başlamayacağı anlamına gelir Bazen meme gelişimi ya da buluğ cağının diğer belirtilerinin gorulmemesi sonucu tanı konur Turner sendromu olan kızlarda, normalde buluğ cağında izlenen buyume atağı da gorulmez ve bu nedenle cocuğun boyu kısa kalır Ostrojen tedavisi, bu sendromu taşıyan cocuğun cinsel olgunluğa ulaşmasını sağlar ve ideal olanı, normalde buluğ cağının başladığı ergenliğin ilk yıllarında tedaviye başlanmasıdır Ostrojen tedavisi osteoporozu onlemek acısından da onemlidir Turner sendromlu kadınlar uzun ve sağlıklı bir yaşam surebilir; ancak yumurtalıklarının olmaması ne yazık ki cocuk doğuramayacakları anlamına gelir
Konjenital adrenal hiperplazi (KAH)
Bu durumun nedeni, bobrekustu bezlerinde aşırı miktarda testosteron uretilmesidir Sonuc olarak kız bebek kucuk bir fallusu andıran buyumuş bir klitorisle doğar Daha ağır vakalarda dış genital organlar daha da erkeksi gorunebilir Hatta mesaneden (idrar torbası) cıkan idrar kanalı (uretra) kucuk bir penisten gecerek dışarı acılabilir; buyumuş ve birbiriyle kaynamış olan labyumlar, kucuk bir skrotuma (erbezi torbası) benzeyebilir Ancak bebeğin ic genital organları rahim, fallop tupleri, yumurtalıklar ve vajinadır KAH genetiktir; anormal gen taşıyan ebeveynlerden aktarılan genler nedeniyle gelişir Bu durumun ortaya cıkması icin, genin hem anneden hem de babadan gecmesi gerekir Yalnızca bir ebeveynden geni alan bebeklerde genital organlar normaldir; ancak bu bebekler anormal geni taşıdıkları icin ileride KAH’lı bir cocuklarının olma ihtimali vardır KAH’lı bir cocuk doğuran kadın, daha sonraki gebeliklerinde doğum oncesi tanı testi yapılmasını talep edebilir KAH, anormal hormon seviyelerini duzeltmek icin alınan ilaclarla tedavi edilir Bu ilacları genellikle yaşam boyu kullanmak gerekir Anormal genital organların duzeltilmesine yonelik plastik cerrahi girişimler uygulanabilir Butun bunları saymazsak, KAH’lı kızlar tamamen normal bir yaşam surerler ve hamile kalıp doğum yapabilirler
Androjen duyarsızlığı sendromu
Bu durum KAH’in tam tersidir Bebek genetik acıdan erkek (XY genlerini taşıyan) olduğu halde, dişi genital organlarıyla doğar ve doğum sırasında kız olduğu zannedilir Sendromun nedeni, vucuttaki dokuların androjenlere yanıt vermesinde ceşitli derecelerde ortaya cıkabilen bir hatadır “X kromozomuna bağlı cekinik gecişli bir sendromdur; yani gen, taşıyıcı anneden aktarılır Etkilenen cocuğun kucuk bir vajinası vardır, ama rahmi yoktur ve yumurtalıklar yerine karın boşluğu icinde iki kucuk erbezi bulunur Sendrom genellikle cocuk normalde olması gereken donemde buluğa ermediği ve adet gormeye başlamadığı zaman fark edilir Tanı konduktan sonra ostrojen tedavisiyle normal ergenlik gelişimi en azından gorunum acısından uyarılabilir Kacınılmaz olarak, androjen duyarsızlığı sendromu olan kızlar kısırdır Ancak ilginc olan şudur ki kız cocuk gibi yetiştirildikleri icin bu sendromun gorulduğu kişilerde normal bir dişi cinsel kimliği gelişir ve cinsel acıdan erkekleri cekici bulurlar
Yeni doğan bir kız bebeğin rahmi de dahil genital organları annesindeki ostrojenin etkisiyle şişmiş gibidir Bazen hafif kanlı olabilen bir
vajinal akıntı sık gorulur Bu aslında bir tur adet gorme provası gibidir Genellikle ağrısızdır, bir gunden kısa surer ve tedavi gerektirmez Kız bebeğin vucudunun hormon duzeylerindeki duşmeye boyle bir yanıt vermesi vucut işleyişinin normal olduğunun işaretidir Ancak bu donemden sonra buluğ cağına erişene kadar vajinal kanama olmaması gerekir Eğer olursa (genellikle hafif bir enfeksiyona ya da vajina da yabancı cisim bulunmasına bağlıdır) nedeni araştırılmalıdır Yeni doğan kız bebeğin labyumları cok nadir olarak doğumda birleşik gibi gorunebilirse de coğunlukla kolayca ayrılabilir Anneden kaynaklanan hormon artıkları nedeniyle memelerinde şişme gorulebilir; ancak bu durum 6 hafta icinde normale donmelidir
Bez değiştirme
Erkek bebeği olan yeni anneler sıklıkla bebeğin “apış arasf’nı temizlemekte ne kadar zorlandıklarından soz eder Oysa kız bebeğin altını temizlemek cok daha zordur Erkek bebeklerde hic olmazsa genital organlar kapalı bir kutu gibidir; buna karşılık kucuk kızlarda kirlenebilen ve temizlenmesi gereken pek cok kıvrım ve gizli saklı koşe bucak vardır Bebek kakası cildi kolaylıkla tahriş edebildiği icin genital organların cevresinin iyice temizlenmesi onemlidir Ancak vajina buyuk oranda himen (kızlık zarı) ile korunduğu icin temizlerken iceriye doğru uzanmaya gerek yoktur Kızınız aslında tam da sizin gibi olduğu halde, bazen neyin ne olduğunu bilmek zor gelebilir Neyi nasıl yapmanız ve altını değiştirirken nereleri temizlemeniz gerektiği konusunda emin değilseniz, ebeye ya da bebeğinizle ilgilenen hekime sorun
Dişi genital organlarını etkileyen doğumsal kusurlar
Dişi ureme sistemi, anne rahmindeyken sağlı sollu iki “tup sisteminden gelişir Bu tup sistemlerinin ust bolumleri ayrı kalarak fallop tuplerini (yumurta kanalı) oluşturur Alt bolumler ise birleşerek rahmi ve vajinanın ucte iki ust bolumunu meydana getirir Vajinanın alt ucte birlik bolumu vulva derisinin iceriye doğru kıvrılmasıyla oluşur Ortasında kucuk bir acıklık bulunan himen adlı ince zar, iki sistemin birleştiği duzeyi belirler Ancak vucudun diğer organlarında olduğu gibi genital kanalın da gelişimi sırasında hatalar olabilir ve bazı doğumsal kusurlar ortaya cıkabilir Her 1 5002 000 kız bebekten biri bir tur genital anormallikle doğar Bunların bazıları hemen fark edilecek kadar aşikardır; diğerleriyse cocuğun buluğa ermediği ya da buluğ cağının diğer belirtileri gorulduğu halde adetlerin başlamadığı fark edildiğinde acığa cıkar En sık rastlanan anormallik, kızlık zarında hic delik bulunmaması olarak tanımlanan imperfore himendir Bu durum diğer acılardan gelişimi butunuyle normal olan bir genc kızda adet doneminin başlamamasıyla ortaya cıkar Aslında adet başlamıştır, ama kan himenin uzerinde vajinada birikir Tanı konduktan sonra basit bir cerrahi girişimle bu durum duzeltilebilir
Gorece sık rastlanan bir diğer sorun, iki kanal sisteminin rahim duzeyinde olması gerektiği bicimde birleşmemesidir Bazen rahmin ust bolumunde kucuk bir bolme kalır ya da neredeyse servikse (rahim ağzı) kadar uzanan bir duvar nedeniyle “cift boynuzlu rahim (uterus bikomis) gelişebilir Bu tur bir gelişimsel hata genellikle herhangi bir belirtiye neden olmasa da bazen adet doneminde yoğun kanamalara ve tekrarlayan duşuklere yol acabilir Bir ultrasonografi incelemesiyle tanı konabilir Kucuk bolmeler cerrahi girişimle cıkartılabilir, ancak cift boynuzlu rahimde tedavi cok daha zordur Cok ender olarak cift rahim ve her birine ait birer serviks bulunabilir (ve evet, bu durumda bir kadının ikişer “smear testi yaptırması gerekir!) ve hatta bazen ust vajina da cift olabilir
Kızlarda hormonlarla ilgili sorunlara ya da kromozom anormalliklerine bağlı daha ciddi bazı problemlerle de karşılaşılabilir
Turner sendromu
Bu sendrom, yeni doğan her 2 000 kız bebekten Tini etkiler Nedeni X kromozomlarından birinin bulunmaması ya da kusurlu olmasıdır; sonucta cocuk iki yerine tek X kromozomuyla doğar Belirtileri arasında boy kısalığı, yele boyun, ikincil cinsiyet ozelliklerinin gelişmemesi, geniş ve yassı goğus kafesi, duşuk sac cizgisi, duşuk kulak, el ve ayak tırnaklarının yumuşak olması ve duşuk gozkapaklan vardır Kromozom anormalliği ne kadar belirginse, belirtiler o kadar aşikardır; belirtilerin en fazla goze carptığı bireyler, sendromun butun ozelliklerini taşıyan kişilerdir Kromozomun yalnızca bir bolumunun eksik olduğu kişilerde ise yalnızca hafif belirtiler olabilir iki X kromozomunun da eksik olması yumurtalıkların gelişimini etkiler ve bu da olması gereken yaşta ostrojen uretiminin başlamayacağı anlamına gelir Bazen meme gelişimi ya da buluğ cağının diğer belirtilerinin gorulmemesi sonucu tanı konur Turner sendromu olan kızlarda, normalde buluğ cağında izlenen buyume atağı da gorulmez ve bu nedenle cocuğun boyu kısa kalır Ostrojen tedavisi, bu sendromu taşıyan cocuğun cinsel olgunluğa ulaşmasını sağlar ve ideal olanı, normalde buluğ cağının başladığı ergenliğin ilk yıllarında tedaviye başlanmasıdır Ostrojen tedavisi osteoporozu onlemek acısından da onemlidir Turner sendromlu kadınlar uzun ve sağlıklı bir yaşam surebilir; ancak yumurtalıklarının olmaması ne yazık ki cocuk doğuramayacakları anlamına gelir
Konjenital adrenal hiperplazi (KAH)
Bu durumun nedeni, bobrekustu bezlerinde aşırı miktarda testosteron uretilmesidir Sonuc olarak kız bebek kucuk bir fallusu andıran buyumuş bir klitorisle doğar Daha ağır vakalarda dış genital organlar daha da erkeksi gorunebilir Hatta mesaneden (idrar torbası) cıkan idrar kanalı (uretra) kucuk bir penisten gecerek dışarı acılabilir; buyumuş ve birbiriyle kaynamış olan labyumlar, kucuk bir skrotuma (erbezi torbası) benzeyebilir Ancak bebeğin ic genital organları rahim, fallop tupleri, yumurtalıklar ve vajinadır KAH genetiktir; anormal gen taşıyan ebeveynlerden aktarılan genler nedeniyle gelişir Bu durumun ortaya cıkması icin, genin hem anneden hem de babadan gecmesi gerekir Yalnızca bir ebeveynden geni alan bebeklerde genital organlar normaldir; ancak bu bebekler anormal geni taşıdıkları icin ileride KAH’lı bir cocuklarının olma ihtimali vardır KAH’lı bir cocuk doğuran kadın, daha sonraki gebeliklerinde doğum oncesi tanı testi yapılmasını talep edebilir KAH, anormal hormon seviyelerini duzeltmek icin alınan ilaclarla tedavi edilir Bu ilacları genellikle yaşam boyu kullanmak gerekir Anormal genital organların duzeltilmesine yonelik plastik cerrahi girişimler uygulanabilir Butun bunları saymazsak, KAH’lı kızlar tamamen normal bir yaşam surerler ve hamile kalıp doğum yapabilirler
Androjen duyarsızlığı sendromu
Bu durum KAH’in tam tersidir Bebek genetik acıdan erkek (XY genlerini taşıyan) olduğu halde, dişi genital organlarıyla doğar ve doğum sırasında kız olduğu zannedilir Sendromun nedeni, vucuttaki dokuların androjenlere yanıt vermesinde ceşitli derecelerde ortaya cıkabilen bir hatadır “X kromozomuna bağlı cekinik gecişli bir sendromdur; yani gen, taşıyıcı anneden aktarılır Etkilenen cocuğun kucuk bir vajinası vardır, ama rahmi yoktur ve yumurtalıklar yerine karın boşluğu icinde iki kucuk erbezi bulunur Sendrom genellikle cocuk normalde olması gereken donemde buluğa ermediği ve adet gormeye başlamadığı zaman fark edilir Tanı konduktan sonra ostrojen tedavisiyle normal ergenlik gelişimi en azından gorunum acısından uyarılabilir Kacınılmaz olarak, androjen duyarsızlığı sendromu olan kızlar kısırdır Ancak ilginc olan şudur ki kız cocuk gibi yetiştirildikleri icin bu sendromun gorulduğu kişilerde normal bir dişi cinsel kimliği gelişir ve cinsel acıdan erkekleri cekici bulurlar