HurriMitanniler ve Hitit Krallıkları Donemi (MO 20001270)
Guneydoğu Anadolu’nun En Eski Ahalisi Hurriler
Hurriler, MO 2000 yıllarından itibaren, kuzeyde Kafkaslar’dan guneyde Suriye ve Yukarı Mezopotamya’ya, batıda Toroslar’dan, doğuda İran’daki Zagros Dağları’nın otesindeki Urmiye Golu’ne kadar uzanan oldukca geniş bir coğrafik alana yerleşmişlerdi Ancak, bu tarihlerde henuz siyasi bir teşekkul oluşturmamışlardı
Hurri, Babilcede “Mağara demektir Urfa bolgesinde bircok mağaranın bulunduğu ve Hurri kentinin de bugunku Urfa’nın yerinde bulunduğu tahmin edilir Ancak bu bilgi henuz teyit edilememiştir
Bolgede Hurriler’e ait herhangi bir tablet ya da sanat eseri bulunmamış olması dikkat cekicidir Bunun sebebinin de arkeolojik kazıların Urfa’nın guney veya guneydoğusunda değil de kuzeyinde yapılmasına bağlıyoruz
MO 1800 yıllarında başkent Hattuşaş (Boğazkoy) olmak uzere Anadolu’da bir devlet kuran Hititler, ekonomik guclerini arttırmak ve daha geniş topraklara sahip olmak amacıyla Kuzey Suriye’ye seferler duzenlemişler Ancak daha cok Hatay bolgesine yapılan bu seferlerde bolge ahalisi Hurriler’le karşılaşmamışlardır Hitit Kralı I Hattuşili (saltanatı MO 16601630) Kuzey Suriye’ye yonelik son askeri harekatı esnasında Kargamış ve Halpa’yı (Halep) ele gecirmeye calışırken, Hurriler’in adı gecen kentleri savunma yonunden desteklemesi sonucu başarısızlığa uğrayarak, geri cekilmek zorunda kalır Bu başarısızlığın sebebi; Hurriler’in sahip olduğu atlı arabalardır Henuz savaşlarda atlı araba kullanmayan civardaki topluluklar, Hurriler’in atlarla suratli bir şekilde hucumları karşısında oldukca şaşırırlar
Hititler’in Kuzey Suriye’ye Yayılma Faaliyetleri
I Hattuşili’nin yerine gecen oğlu I Murşili (Saltanatı MO 16301600) Kuzey Suriye’deki yayılma siyasetinin ilk hedefi olarak, once Halep’i ele gecirir Bu arada Guneydoğu Anadolu bolgesindeki Hurri prensleri bu super guce karşı koyamayıp geri cekilirler Halep’ten sonra Suriye’deki Mari krallıklarını da ortadan kaldıran I Murşili’ye artık Babil yolu gorunur MO 1605 yılında Fırat’ı izleyerek guneye iner ve Babil onlerine ulaşır Bolgeden oldukca uzakta cereyan eden ve Mezopotomya tarihinin seyrini değiştiren bu olay sonucunda, muhteşem kent zapt ve yağma edilerek alınan ganimetlerle Anadolu’ya donulur
I Murşili’nin MO 1600 yılında oldurulmesi uzerine Hitit Krallığı’nın bocalama donemine girdiği gorulur Tahta gecen I Hantili (saltanatı MO 16001570) yeni askeri seferler duzenleyerek Kuzey Suriye’deki Hitit etki alanını elde tutmaya calışırsa da bunda başarılı olamaz Hurriler Anadolu’ya girerler ve kendi etkilerini arttırarak guclenirler, Hitit sarayını basarak Kralice Harapşili ile birkac prensi de oldururler Bu felakete bağlı olarak, Hitit ulkesinde kavgalar ve kargaşalar uzun sure devam eder
Hurriler’in İkiye Ayrılması
Bolgemiz ahalisi Hurriler’in gittikce guclenerek, ırkdaşları olan Subaru aşiretlerini de hakimiyetleri altına alarak; batıda Akdeniz’e, doğuda Kerkuk bolgesine, guneyde ise Ken’an iline kadar yayıldıkları gorulur
Yaklaşık MO 15001450 yıllarında Hurriler, biri Hurri diğeri Mitanni adında iki konfederasyona ayrılırlar
Bu donemde Onasya’da buyuk olaylar meydana gelir Nereden geldikleri ve kimler oldukları henuz bilinmeyen Hiksoslar (Coban Krallar) istilasının bolgemizi ne derece etkilemiş olduğunu bilmiyoruz Belki de Hiksoslar’ın mudahalesi sonucu Hurriler ikiye ayrılmak zorunda kalmışlardı Hiksoslar istilası; Hitit, Amurru, Assur ve Babil gibi devletlerin de sarsılmalarına sebep olur
Mitanniler Kuzey Suriye’de
Mitanniler tarafından yazılmış bir tablete henuz rastlanmamıştır Ancak komşu ulkelere ait arşivlerde XV yuzyıldan itibaren bunların guc ve hırslarını anlatan belgeler bulunmuştur Kerkuk tabletlerinde kendileri tarafından “Maiteni şeklinde, Mısır belgelerinde ise “Mitan ve “Mitanni adlarıyla bahsedilmektedir Mitanni ulkesine Mısırlılar ve Suriyeliler “Naharina (İki nehir arası), Asurlular ise “Hanigalbat adını veriyorlardı
“Bereketli Hilal bolgesinde kurulan Mitanni Krallığı, bugunku Ceylanpınar civarında bulunduğu sanılan Vaşşuganni kentini başkent yapar Mitanni Krallığı daha sonra Hurri Krallığı aleyhine guclenerek gelişir ve MO XIV yuzyıl sonlarında, tamamiyle onun yerine gecer Bu arada Kargamış, Harran, Urfa, Halep ve Antakya gibi kentler Mitanni hakimiyetine girerler
Mitanniler ulkesi, o donemin dunya siyaseti bakımından cok onemli stratejik bir bolge idi Mezopotamya’dan Karadeniz’e, Akdeniz’e, Mısır’a ve buralardan yine Mezopotamya’ya giden yollar Mitanniler ulkesinden geciyordu Bu coğrafik durum Onasya’da Mitanniler’e buyuk bir ustunluk kazandırmıştır Mitanniler, daha sonra bu avantajı kullanıp, Mısır ve Hitit krallıkları arasında ucuncu bir guc durumuna gelmiştir
Guneydoğu Anadolu’nun En Eski Ahalisi Hurriler
Hurriler, MO 2000 yıllarından itibaren, kuzeyde Kafkaslar’dan guneyde Suriye ve Yukarı Mezopotamya’ya, batıda Toroslar’dan, doğuda İran’daki Zagros Dağları’nın otesindeki Urmiye Golu’ne kadar uzanan oldukca geniş bir coğrafik alana yerleşmişlerdi Ancak, bu tarihlerde henuz siyasi bir teşekkul oluşturmamışlardı
Hurri, Babilcede “Mağara demektir Urfa bolgesinde bircok mağaranın bulunduğu ve Hurri kentinin de bugunku Urfa’nın yerinde bulunduğu tahmin edilir Ancak bu bilgi henuz teyit edilememiştir
Bolgede Hurriler’e ait herhangi bir tablet ya da sanat eseri bulunmamış olması dikkat cekicidir Bunun sebebinin de arkeolojik kazıların Urfa’nın guney veya guneydoğusunda değil de kuzeyinde yapılmasına bağlıyoruz
MO 1800 yıllarında başkent Hattuşaş (Boğazkoy) olmak uzere Anadolu’da bir devlet kuran Hititler, ekonomik guclerini arttırmak ve daha geniş topraklara sahip olmak amacıyla Kuzey Suriye’ye seferler duzenlemişler Ancak daha cok Hatay bolgesine yapılan bu seferlerde bolge ahalisi Hurriler’le karşılaşmamışlardır Hitit Kralı I Hattuşili (saltanatı MO 16601630) Kuzey Suriye’ye yonelik son askeri harekatı esnasında Kargamış ve Halpa’yı (Halep) ele gecirmeye calışırken, Hurriler’in adı gecen kentleri savunma yonunden desteklemesi sonucu başarısızlığa uğrayarak, geri cekilmek zorunda kalır Bu başarısızlığın sebebi; Hurriler’in sahip olduğu atlı arabalardır Henuz savaşlarda atlı araba kullanmayan civardaki topluluklar, Hurriler’in atlarla suratli bir şekilde hucumları karşısında oldukca şaşırırlar
Hititler’in Kuzey Suriye’ye Yayılma Faaliyetleri
I Hattuşili’nin yerine gecen oğlu I Murşili (Saltanatı MO 16301600) Kuzey Suriye’deki yayılma siyasetinin ilk hedefi olarak, once Halep’i ele gecirir Bu arada Guneydoğu Anadolu bolgesindeki Hurri prensleri bu super guce karşı koyamayıp geri cekilirler Halep’ten sonra Suriye’deki Mari krallıklarını da ortadan kaldıran I Murşili’ye artık Babil yolu gorunur MO 1605 yılında Fırat’ı izleyerek guneye iner ve Babil onlerine ulaşır Bolgeden oldukca uzakta cereyan eden ve Mezopotomya tarihinin seyrini değiştiren bu olay sonucunda, muhteşem kent zapt ve yağma edilerek alınan ganimetlerle Anadolu’ya donulur
I Murşili’nin MO 1600 yılında oldurulmesi uzerine Hitit Krallığı’nın bocalama donemine girdiği gorulur Tahta gecen I Hantili (saltanatı MO 16001570) yeni askeri seferler duzenleyerek Kuzey Suriye’deki Hitit etki alanını elde tutmaya calışırsa da bunda başarılı olamaz Hurriler Anadolu’ya girerler ve kendi etkilerini arttırarak guclenirler, Hitit sarayını basarak Kralice Harapşili ile birkac prensi de oldururler Bu felakete bağlı olarak, Hitit ulkesinde kavgalar ve kargaşalar uzun sure devam eder
Hurriler’in İkiye Ayrılması
Bolgemiz ahalisi Hurriler’in gittikce guclenerek, ırkdaşları olan Subaru aşiretlerini de hakimiyetleri altına alarak; batıda Akdeniz’e, doğuda Kerkuk bolgesine, guneyde ise Ken’an iline kadar yayıldıkları gorulur
Yaklaşık MO 15001450 yıllarında Hurriler, biri Hurri diğeri Mitanni adında iki konfederasyona ayrılırlar
Bu donemde Onasya’da buyuk olaylar meydana gelir Nereden geldikleri ve kimler oldukları henuz bilinmeyen Hiksoslar (Coban Krallar) istilasının bolgemizi ne derece etkilemiş olduğunu bilmiyoruz Belki de Hiksoslar’ın mudahalesi sonucu Hurriler ikiye ayrılmak zorunda kalmışlardı Hiksoslar istilası; Hitit, Amurru, Assur ve Babil gibi devletlerin de sarsılmalarına sebep olur
Mitanniler Kuzey Suriye’de
Mitanniler tarafından yazılmış bir tablete henuz rastlanmamıştır Ancak komşu ulkelere ait arşivlerde XV yuzyıldan itibaren bunların guc ve hırslarını anlatan belgeler bulunmuştur Kerkuk tabletlerinde kendileri tarafından “Maiteni şeklinde, Mısır belgelerinde ise “Mitan ve “Mitanni adlarıyla bahsedilmektedir Mitanni ulkesine Mısırlılar ve Suriyeliler “Naharina (İki nehir arası), Asurlular ise “Hanigalbat adını veriyorlardı
“Bereketli Hilal bolgesinde kurulan Mitanni Krallığı, bugunku Ceylanpınar civarında bulunduğu sanılan Vaşşuganni kentini başkent yapar Mitanni Krallığı daha sonra Hurri Krallığı aleyhine guclenerek gelişir ve MO XIV yuzyıl sonlarında, tamamiyle onun yerine gecer Bu arada Kargamış, Harran, Urfa, Halep ve Antakya gibi kentler Mitanni hakimiyetine girerler
Mitanniler ulkesi, o donemin dunya siyaseti bakımından cok onemli stratejik bir bolge idi Mezopotamya’dan Karadeniz’e, Akdeniz’e, Mısır’a ve buralardan yine Mezopotamya’ya giden yollar Mitanniler ulkesinden geciyordu Bu coğrafik durum Onasya’da Mitanniler’e buyuk bir ustunluk kazandırmıştır Mitanniler, daha sonra bu avantajı kullanıp, Mısır ve Hitit krallıkları arasında ucuncu bir guc durumuna gelmiştir