İblis melek mi, cin mi?
İblis melek mi, cin mi Nedir
İblis melek mi, cin mi Yoksa Başka Birşey Mi
(e, Ademe secde edin demiştik İblisten başka hepsi secde etmişti O, cinlerden idi Rabbinin emrinin dışına cıktı Ey insanoğulları! Siz Beni bırakıp onu ve soyunu dost mu ediniyorsunuz? Halbuki onlar size duşmandır Kendilerine yazık edenler icin bu ne kotu mubadeledir, takastır) Kehf 50
Ateşten yaratılan İblis, nurdan yaratılan melekler arasında idi, onlara hocalık ediyordu topluluğunda olduğu icin, (Bu topluluğa, secde edin emri verdik, cin taifesinden olan İblis, secde etmedi) deniyor
e,Ademe secde edin demiştik de iblis mustesna hepsi secde etmişlerdi(ve iz kulna lilmelaiketiscudu liademe fesecudu illa iblis) Bakara suresi 34
Burada iblis(şeytan) ında melekler sınıfına dahil edildiğini ancak meleklerden mustesna olarak ademe secde edilmediği ayeti beyan edilmiştiryani melek olduğu yonde istisnalık belirtilmiştiryani Allah iblisi meleklerden istisna etmiştirİstisna ise,istisna olmasaydı hukme dahil olacak olan yada olması doğru olan şeyin dışarıda bırakılmasını ifade ederdolayısıyla ayette gecen illa iblis iblis dışında cumlesi,meleklerle beraber anılan bir coğul cumlenin,bunun dışında bırakılan istisna tek bir kavramı belirtmektedir
Biraz daha acıklık getirmek istenirse,Allahın seslendiği varlık meleklerdirdolayısıyla coğunluğa sesleniş tarzı,cumlenin kurulumunda etmendirdolayısıyla iclerinde ki bir istisna olan iblise seslenmesi bu secde işinde melekleri saf dışı bırakacaktırbundan sebep,coğul olan kavrama seslenilmesi ve istisnanın iblis olması ayetin manasında doğru bir kurulumu gostermektedirorneğin; mudur kapıdan iceri girince,tum oğrenciler ayağa kalktı,yalnız oğretmen haric Kelimesi bu manayı teyid etmektediryani istisna olan bir kavramın ayetteki meleklere anlışı,coğul bir kavramla birlikte anılışından dolayıdır
Bir başka deyişle,iblisin kafir cinlerden oluşuna yonelik,bakara suresinin 34ayetinde bir sozden belirtilmese de,ayetin verdiği cumle tarzında istisna olarak belirtilmesi,coğunluk bir zannın beraberiyle getirilmesine yoneliktircunku secde edenler coğul olarak meleklerdir
Ayetin devamında ise; O,yuz cevirdi (eba),kibirlendi (vestekbere) ve kafirlerden oldu (ve kane minelkafirin)
Gorulduğu gibi,eylemin sonucunda verilen tepkinin,iblisin durum değiştirmesine vesile olduğuda buradan acık ve net olarak gorulmektedirdolayısıyla,eylemden once,iblisin melek sıfatında yada meleklerin davranışlarıyla aynı davranışı gostermesi zaten vardıyani iblis ve kane minel kafirin
Kafirlerden oldukelimesi,olmazdan onceki halinin,meleklerle beraber itaat ettiğini ve Allaha karşı gelmediği anlaşılmaktadır
Ebayebaibaen kokunden gelen eba tereddutsuz duşunup taşınarak,irade ve ihtiyar ile imtina etmek,kacınmak,yuz cevirmek,diretmek,dayatmak demektir
İba fiili,istikbar (buyukluk taslamak) fiilinden once zikredilmiştiroysa İblisin secdeden imtina etmesinin sebebi buyukluk taslaması olduğuna gore;onun daha once zikredilmesi gerekirdiAncak bunun boyle olduğu apacık ve ortada olduğu icin buna işaret etmek gereği yoktur(sad38) suresinin 74ayetinde yalnız istikbar (hicr 15) suresinin 31ayetinde ise yalnız iba kelimesinin zikri ile iktifa edilmiştir
Bir başka deyişle zaten iblisin kufretmezden once,meleklerle birlikte anılışı,o gurubun bir uyesi olduğu konusunda ayetin mana ihtivasıyla elimize bilgi olarak gecmiştiryani coğul bir gurubun yani meleklerin icinde olması, yaratılış itibariyle farklı bir duruma sahip olsa da fark etmeyecektir,Allaha melekler gibi itaat etmesi,kafir cinlerden olmamasının sebebidirta ki; ademe secde emri kesin olarak verilmesine kadar
Bunun icin Muhammed ibn ishak ,Halladdan ,Atadan,Davuddan ve İbn Abbastan nakleder ki;o şoyle demiş:
İblis gunah işlemezden once meleklerden bir melek idi,(davranış ve itaat olarak)ve ismi Azazil olup yeryuzunde yaşardıCalışma bakımından meleklerin en ileri gidenlerindendi iclerinden en bilgini idi,Bu husu,onu kibre sevketti ve o Hınn adı verilen bir kabileden idi
(hadislerle kuranı Kerim tefsiriİbn kesirCağrı yayınlarıC2,syf288)
Buradan da anlasılacağı gibi,davranış ve itaat boyutunda meleklerle aynı anlamda cağrılan iblisin,yaratılış itibariyle meleklerden farklı olması onun cin sıfatında olmasını gerektiriyorancak ayetin manasında bu boyle soylenmemektedirsoyleniş tarzında coğunluk bir gurup meleklere,ve bunlarla aynı davranış icerisinde bulunan ve yaratılış itibariyle farklı olan iblise yoneliktirancak itaat etmemesinden sonra ayetin devamında,o zaten bir cin ve kafir cinlerden oldu ayetiyle birebir teyid edilerekanlamın iblisin meleklere ait yada cinlere mi ait olduğu ihtilafı ortadan kalkmış olmaktadır
Zira kehf suresinin 50 ayeti buna delil getirmektedir
Yine o vakti hatırla ki biz, meleklere: Adem'e secde edin!demiştik İblis haric olmak uzere onlar hemen secde ettiler İblis cinlerdendi, Rabbinin emrinden dışarı cıktı
İblis melek mi, cin mi Nedir
İblis melek mi, cin mi Yoksa Başka Birşey Mi
(e, Ademe secde edin demiştik İblisten başka hepsi secde etmişti O, cinlerden idi Rabbinin emrinin dışına cıktı Ey insanoğulları! Siz Beni bırakıp onu ve soyunu dost mu ediniyorsunuz? Halbuki onlar size duşmandır Kendilerine yazık edenler icin bu ne kotu mubadeledir, takastır) Kehf 50
Ateşten yaratılan İblis, nurdan yaratılan melekler arasında idi, onlara hocalık ediyordu topluluğunda olduğu icin, (Bu topluluğa, secde edin emri verdik, cin taifesinden olan İblis, secde etmedi) deniyor
e,Ademe secde edin demiştik de iblis mustesna hepsi secde etmişlerdi(ve iz kulna lilmelaiketiscudu liademe fesecudu illa iblis) Bakara suresi 34
Burada iblis(şeytan) ında melekler sınıfına dahil edildiğini ancak meleklerden mustesna olarak ademe secde edilmediği ayeti beyan edilmiştiryani melek olduğu yonde istisnalık belirtilmiştiryani Allah iblisi meleklerden istisna etmiştirİstisna ise,istisna olmasaydı hukme dahil olacak olan yada olması doğru olan şeyin dışarıda bırakılmasını ifade ederdolayısıyla ayette gecen illa iblis iblis dışında cumlesi,meleklerle beraber anılan bir coğul cumlenin,bunun dışında bırakılan istisna tek bir kavramı belirtmektedir
Biraz daha acıklık getirmek istenirse,Allahın seslendiği varlık meleklerdirdolayısıyla coğunluğa sesleniş tarzı,cumlenin kurulumunda etmendirdolayısıyla iclerinde ki bir istisna olan iblise seslenmesi bu secde işinde melekleri saf dışı bırakacaktırbundan sebep,coğul olan kavrama seslenilmesi ve istisnanın iblis olması ayetin manasında doğru bir kurulumu gostermektedirorneğin; mudur kapıdan iceri girince,tum oğrenciler ayağa kalktı,yalnız oğretmen haric Kelimesi bu manayı teyid etmektediryani istisna olan bir kavramın ayetteki meleklere anlışı,coğul bir kavramla birlikte anılışından dolayıdır
Bir başka deyişle,iblisin kafir cinlerden oluşuna yonelik,bakara suresinin 34ayetinde bir sozden belirtilmese de,ayetin verdiği cumle tarzında istisna olarak belirtilmesi,coğunluk bir zannın beraberiyle getirilmesine yoneliktircunku secde edenler coğul olarak meleklerdir
Ayetin devamında ise; O,yuz cevirdi (eba),kibirlendi (vestekbere) ve kafirlerden oldu (ve kane minelkafirin)
Gorulduğu gibi,eylemin sonucunda verilen tepkinin,iblisin durum değiştirmesine vesile olduğuda buradan acık ve net olarak gorulmektedirdolayısıyla,eylemden once,iblisin melek sıfatında yada meleklerin davranışlarıyla aynı davranışı gostermesi zaten vardıyani iblis ve kane minel kafirin
Kafirlerden oldukelimesi,olmazdan onceki halinin,meleklerle beraber itaat ettiğini ve Allaha karşı gelmediği anlaşılmaktadır
Ebayebaibaen kokunden gelen eba tereddutsuz duşunup taşınarak,irade ve ihtiyar ile imtina etmek,kacınmak,yuz cevirmek,diretmek,dayatmak demektir
İba fiili,istikbar (buyukluk taslamak) fiilinden once zikredilmiştiroysa İblisin secdeden imtina etmesinin sebebi buyukluk taslaması olduğuna gore;onun daha once zikredilmesi gerekirdiAncak bunun boyle olduğu apacık ve ortada olduğu icin buna işaret etmek gereği yoktur(sad38) suresinin 74ayetinde yalnız istikbar (hicr 15) suresinin 31ayetinde ise yalnız iba kelimesinin zikri ile iktifa edilmiştir
Bir başka deyişle zaten iblisin kufretmezden once,meleklerle birlikte anılışı,o gurubun bir uyesi olduğu konusunda ayetin mana ihtivasıyla elimize bilgi olarak gecmiştiryani coğul bir gurubun yani meleklerin icinde olması, yaratılış itibariyle farklı bir duruma sahip olsa da fark etmeyecektir,Allaha melekler gibi itaat etmesi,kafir cinlerden olmamasının sebebidirta ki; ademe secde emri kesin olarak verilmesine kadar
Bunun icin Muhammed ibn ishak ,Halladdan ,Atadan,Davuddan ve İbn Abbastan nakleder ki;o şoyle demiş:
İblis gunah işlemezden once meleklerden bir melek idi,(davranış ve itaat olarak)ve ismi Azazil olup yeryuzunde yaşardıCalışma bakımından meleklerin en ileri gidenlerindendi iclerinden en bilgini idi,Bu husu,onu kibre sevketti ve o Hınn adı verilen bir kabileden idi
(hadislerle kuranı Kerim tefsiriİbn kesirCağrı yayınlarıC2,syf288)
Buradan da anlasılacağı gibi,davranış ve itaat boyutunda meleklerle aynı anlamda cağrılan iblisin,yaratılış itibariyle meleklerden farklı olması onun cin sıfatında olmasını gerektiriyorancak ayetin manasında bu boyle soylenmemektedirsoyleniş tarzında coğunluk bir gurup meleklere,ve bunlarla aynı davranış icerisinde bulunan ve yaratılış itibariyle farklı olan iblise yoneliktirancak itaat etmemesinden sonra ayetin devamında,o zaten bir cin ve kafir cinlerden oldu ayetiyle birebir teyid edilerekanlamın iblisin meleklere ait yada cinlere mi ait olduğu ihtilafı ortadan kalkmış olmaktadır
Zira kehf suresinin 50 ayeti buna delil getirmektedir
Yine o vakti hatırla ki biz, meleklere: Adem'e secde edin!demiştik İblis haric olmak uzere onlar hemen secde ettiler İblis cinlerdendi, Rabbinin emrinden dışarı cıktı