İctihat şartları nelerdir
İctihadın sozluk anlamı; meşakkatli, kulfetli, zor bir işi meydana getirmek icin butun gucunu sarf ederek ceht ve gayret gostermektir
Terim anlamı ise; kesin ve acık delillerle sabit olmayan oznel yargıları şer'i delillere uygun olarak ortaya cıkarma konusunda butun guc ve takatini sarf ederek calışmaktır Yani, Kur'an, hadis ve icma ile sabit olan şer'i delillerden hukum cıkarmaktır
Kur'anı Kerim, ezeliyete bakan ve ebediyetten haber veren bir denizdir; sonsuz bir feyiz ve rahmet hazinesidir O'nun hikmet ve esrarı nihayetsizdir Her asrın alimleri anlayışları oranında ondan hisselerini almışlardır ve kıyamete kadar da alacaklardır Ummeti Muhammed (asm) onun bereketine mazhar olmuşlar, maddeten ve manen Kur'an 'dan istifadeler etmişlerdir ve edeceklerdir
Kur'anı Kerim, ozet halinde ve ince nuktelerle doludur; bir cok prensip ve kaideleri, esas ve usulleri ihtiva eden zengin bir hazinedir
Cenabı Hakk bir ayeti kerimesinde şoyle buyurmaktadır:
Yaş ve kuru herşey Kitabı Mubindedir
Bediuzzaman Hazretleri bu ayeti şoyle tefsir eder: Bir kavle gore Kitabı Mubin, Kur'andan ibarettir Yaş ve kuru, herşey icinde bulunduğunu, şu ayeti kerime beyan ediyor Oyle mi? Evet, her şey icinde bulunur Fakat herkes her şeyi icinde goremez Zira muhtelif derecelerde bulunur Bazan cekirdekleri, bazan nuveleri, bazan icmalleri, bazan dusturları, bazan alametleri; ya sarahaten, ya işareten, ya remzen, ya ibhamen, ya ihtar tarzında bulunurlar Fakat ihtiyaca gore ve maksadı Kur'ana munasib bir tarzda ve iktizayı makam munasebetinde şu tarzların birisiyle ifade ediliyor
Bu İlahi hazinede beşeriyetin kıyamete kadar karşılaşacağı butun meseleler sarahaten yani acık ve net olarak bulunsaydı, mevcut Kur'an'ın bin misli kadar bir kitap olması gerekirdi
İmamı Şa'rani'nin buyurduğu gibi Eğer Peygamber Efendimiz (asm) Kur'anı Kerimdeki icmalleri toplu, oz olarak bir arada bulunan ilimleri acıklamasaydı, Kuranı Kerimin ozet halindeki ifadeleri uzere kalırdı Aynı şekilde, muctehid din imamları, Sunnette bulanan icmalleri acıklamasalardı, sunnet kendi ozet haliyle kalırdı
Malumdur ki, Cenabı Hakk nazarında en makbul olan amel guc olanıdır (İbadetlerin en faziletlisi zahmetli olanıdır) hadisii şerifi de bunun bir delilidir İctihat da zor bir araştırma ve derin bir incelemeyi icap ettiren yuksek bir ilim ve ehli icin mukaddes bir gorevdir İnsanların butun hal ve hareketleriyle alakası vardır Buna mazhariyet ise kuru bir iddia ile değil, Peygamberimize (asm) tam anlamıyla varis olmakla mumkundur
İctihadın sozluk anlamı; meşakkatli, kulfetli, zor bir işi meydana getirmek icin butun gucunu sarf ederek ceht ve gayret gostermektir
Terim anlamı ise; kesin ve acık delillerle sabit olmayan oznel yargıları şer'i delillere uygun olarak ortaya cıkarma konusunda butun guc ve takatini sarf ederek calışmaktır Yani, Kur'an, hadis ve icma ile sabit olan şer'i delillerden hukum cıkarmaktır
Kur'anı Kerim, ezeliyete bakan ve ebediyetten haber veren bir denizdir; sonsuz bir feyiz ve rahmet hazinesidir O'nun hikmet ve esrarı nihayetsizdir Her asrın alimleri anlayışları oranında ondan hisselerini almışlardır ve kıyamete kadar da alacaklardır Ummeti Muhammed (asm) onun bereketine mazhar olmuşlar, maddeten ve manen Kur'an 'dan istifadeler etmişlerdir ve edeceklerdir
Kur'anı Kerim, ozet halinde ve ince nuktelerle doludur; bir cok prensip ve kaideleri, esas ve usulleri ihtiva eden zengin bir hazinedir
Cenabı Hakk bir ayeti kerimesinde şoyle buyurmaktadır:
Yaş ve kuru herşey Kitabı Mubindedir
Bediuzzaman Hazretleri bu ayeti şoyle tefsir eder: Bir kavle gore Kitabı Mubin, Kur'andan ibarettir Yaş ve kuru, herşey icinde bulunduğunu, şu ayeti kerime beyan ediyor Oyle mi? Evet, her şey icinde bulunur Fakat herkes her şeyi icinde goremez Zira muhtelif derecelerde bulunur Bazan cekirdekleri, bazan nuveleri, bazan icmalleri, bazan dusturları, bazan alametleri; ya sarahaten, ya işareten, ya remzen, ya ibhamen, ya ihtar tarzında bulunurlar Fakat ihtiyaca gore ve maksadı Kur'ana munasib bir tarzda ve iktizayı makam munasebetinde şu tarzların birisiyle ifade ediliyor
Bu İlahi hazinede beşeriyetin kıyamete kadar karşılaşacağı butun meseleler sarahaten yani acık ve net olarak bulunsaydı, mevcut Kur'an'ın bin misli kadar bir kitap olması gerekirdi
İmamı Şa'rani'nin buyurduğu gibi Eğer Peygamber Efendimiz (asm) Kur'anı Kerimdeki icmalleri toplu, oz olarak bir arada bulunan ilimleri acıklamasaydı, Kuranı Kerimin ozet halindeki ifadeleri uzere kalırdı Aynı şekilde, muctehid din imamları, Sunnette bulanan icmalleri acıklamasalardı, sunnet kendi ozet haliyle kalırdı
Malumdur ki, Cenabı Hakk nazarında en makbul olan amel guc olanıdır (İbadetlerin en faziletlisi zahmetli olanıdır) hadisii şerifi de bunun bir delilidir İctihat da zor bir araştırma ve derin bir incelemeyi icap ettiren yuksek bir ilim ve ehli icin mukaddes bir gorevdir İnsanların butun hal ve hareketleriyle alakası vardır Buna mazhariyet ise kuru bir iddia ile değil, Peygamberimize (asm) tam anlamıyla varis olmakla mumkundur