İdrar tutamama yaşla artış gösterse de gençlerde de oldukça sık rastlanır. İdrar yolları enfeksiyonu, genç bayanlardaki idrar kaçırmanın en sık nedenidir. Kadınlarda idrar kaçırma erkeklere oranla daha fazla görülmektedir. Ayrıca çoğu insanın bu durumdan şikayetçi olduğu halde yeterince tıbbi destek almamaktadır. İdrar kaçırmayı alt tiplerine ayırarak anlatacağız. Bu alt tipler farklı mekanizmalar ile oluşmaktadır. İdrar kaçırma tipleri:
Öksürük, hapşırık, gülme sonrası idrar tutamama;
Stres tipi idrar kaçırma olara bilinir(stres inkontinans). Genç bayanlarda da görülen bu durum mesane üzerindeki basıncın ani yükselmesi sonrası kişinin idrarını tutamaması sonucu gelişir. Burada sorun idrar kesesini kontrol eden kaslarda zayıflıktır. Doğum sonrası, yaşla birlikte veya ameliyatlar sonrası görülebilmektedir.
Aniden idrara sıkışma sonrası idrar kaçırma
Sıkışma tipi idrar kaçırma olarak bilinir. Bu durumda kişi aniden idrara sıkışır ve tuvalete yetişemeye çalışırken birkaç damla idrar kaçırır. Gençlerde de oldukça fazla görülen bu durum en çok kadınları etkilemektedir. İdrar yolu enfeksiyonu, aşırı aktif mesane gibi hastalıklar bu tip idrar kaçırmaya neden olmaktadır.
Taşma tipi idrar kaçırma
Kişide sürekli damlama şeklinde idrar kaçırmalar olur ve kişi bunu farketmeyebilir.
Her ne kadar idrar kaçırma çeşitli tiplere ayrılsa da bazı kişilerde bu tiplerden birkaçı aynı anda görülmekte ve buna da karışık tip idrar kaçırma denmektedir.
Çoğu neden tedavi edilebilir olduğu halde insanlar doktora gitmekten çekinmektedir.
İdrar kaçırma nedenleri
Geçici ve kalıcı idrar kaçırma nedenleri olarak iki gurupta inceleyebiliriz.
Geçici idrar kaçırma nedenleri: Yaşlılarda daha sık görülen geçici idrar kaçırma daha çok yiyecek,içecek,ilaçlar veya enfeksiyonlar sonrası gelişir. Altta yatan sebep giderilince, şikayetler de geriler. Geçici idrar kaçırmanın en sık nedenleri;
Alkol veya kafeinli içecekler içmek
Gazlı içecekler, yapay tatlandırıcılar tüketmek
Şeker ve asit oranı yüksek yiyecekler(narenciye gibi) tüketmek
idrar söktürücü ilaçlar, kalp ilaçları,tansiyon ilaçları, sakinleştiriciler kullanmak
Yüksek doz B ve D vitamini almak
Ayrıca kabızlık da idrar kaçırmayı tetikleyen bir durumdur.
İdrar yolları enfeksiyonları: yaşlılarda daha sık olsa da genç bayanlarda da idrar kaçırmaya neden olmaktadır. Kadınlarda;
idrar yanması
ani sıkışma hissi,
sık sık idrara çıkma,
az az idrar yapma
Şikayetlerine idrar tutamama da eşlik ediyorsa enfeksiyon açısından idrar tahlili yaptırmanız gerekmektedir. Ayrıca fazla kilolu olmak mesane(idrar kesesi) üzerindeki baskıyı arttırarak, idrar kaçırmayı kolaylaştırır.
Özellikle cinsel olarak aktif olan bayanlarda inatçı şekilde idrar yanması ve idrar kaçırma şikayetleri varsa idrar tahlili normal bile olsa klamidya enfeksiyonu bağlı idrar yolu iltihabı olabileceği unutulmamalıdır.
İdrar yolları enfeksiyonu, doğru ilaçlar seçilerek tedavi edilmektedir.
Eğer ilaç kullandığınız halde şikayetleriniz geçmiyorsa, kullandığınız ilaca direnç gelişmiş olabilir. Bu durumda idrar kültürü yaptırmanız gerekebilir.
Kalıcı idrar kaçırma nedenleri: Geçici nedenler tedavi edildiği halde devam eden veya tedavisi yapılamayan durumlardan kaynaklı idrar kaçırmalara denir.
Gebelikte idrar kaçırma:
Kadınlardaki idrar kaçırma nedenlerinden birisi de gebeliğin kendisidir. Hem gebelikteki hormonal değişiklikler hem de büyüyen rahmin idrar kesesine bası yapması sonucu görülen bir tür stres tipi idrar kaçırmadır. Genellikle doğum sonrası şikayetler gerilese de bazen devam edebilir.
Doğum sonrası idrar kaçırma neden olur?
Normal doğum idrar kesesini kontrol etmemizi sağlayan pelvik kasların zayıflamasına neden olabilmektedir. Ayrıca mesane(idrar kesesi) sinirlerine ve destekleyici dokulara zarar vermekle birlikte rahimde veya idrar kesesinde sarkmalar yapabilir. Bu da idrar kesesinin kontrolünü zorlaştırıp kadınlarda idrar kaçırmayı kolaylaştıran bir durumdur.
Bu durumlarda pelvik kasları güçlendirmek için kegel egzersizi yapılması önerilmektedir.
Yaşlanma:Yaşlanma ile hem idrar kesesinin hacmi azalır hem de idrar tutmayı sağlayan pelvik kaslar zayıflar. Bu du idrar kaçırmaya neden olur.
Menapoz:Menapoz sonrası kadınlarda östrojen hormonunun düşmesi mesane yapısında bozulmalara sebep olup idrar kaçırmayı arttırabilir.
Ameliyat sonrası idrar kaçırma: Genellikle rahim ameliyatı sonrası sık karşılaşılır. İdrar kesesi ve rahimi destekleyen kasların bir kısmı aynıdır. Ameliyat sonrası bu kaslarda veya bağlarda meydana gelen hasarlar idrar kesesi fonksiyonlarını da etkileyip idrar kaçırmayı arttırmaktadır.
Ayrıca erkeklerde prostat ameliyatları sonrası da idrar kaçırmalar görülebilir.
Prostat büyümesi: Prostat büyümesi, erkeklerdeki idrar kaçırmanın en sık nedenlerindendir. Ayrıca prostat kanseri de daha az sıklıkla bu duruma neden olmaktadır. Her iki durumda da daha çok damlamaşeklinde idrar kaçırılır.
Nörolojik Bozukluklar:Multipl skleroz, parkinson,beyin tümörü, geçirilmiş felçler, omurilik zedelenmeleri idrar kesesini uyaran sinirlerin çalışmasını etkileyerek idrar kaçırmaya neden olurlar.
Aşırı Aktif Mesane:Normalde idrar kesesi belli bir seviyeye kadar dolduğunda beyne sinyaller yollayarak işemeyi başlatır. Aşırı aktif mesanede ise bu sinyallerin yollanması için mesanenin dolması beklenmez. Yani idrar kesesinde az miktarda idrar olsa bile, mesane dolmuş gibi davranıp sürekli işemeyi başlatacak sinyalleri yollar. Bu da çok sık ve az miktarda idrara çıkmaya neden olur. Nörolojik hastalıklar sonucu oluşsa da altında bir sebep bulunamayabilir. Tedavisi zor olan bir durum olup tedavide şikayetler geriletilmeye çalışılır.
Öksürük, hapşırık, gülme sonrası idrar tutamama;
Stres tipi idrar kaçırma olara bilinir(stres inkontinans). Genç bayanlarda da görülen bu durum mesane üzerindeki basıncın ani yükselmesi sonrası kişinin idrarını tutamaması sonucu gelişir. Burada sorun idrar kesesini kontrol eden kaslarda zayıflıktır. Doğum sonrası, yaşla birlikte veya ameliyatlar sonrası görülebilmektedir.
Aniden idrara sıkışma sonrası idrar kaçırma
Sıkışma tipi idrar kaçırma olarak bilinir. Bu durumda kişi aniden idrara sıkışır ve tuvalete yetişemeye çalışırken birkaç damla idrar kaçırır. Gençlerde de oldukça fazla görülen bu durum en çok kadınları etkilemektedir. İdrar yolu enfeksiyonu, aşırı aktif mesane gibi hastalıklar bu tip idrar kaçırmaya neden olmaktadır.
Taşma tipi idrar kaçırma
Kişide sürekli damlama şeklinde idrar kaçırmalar olur ve kişi bunu farketmeyebilir.
Her ne kadar idrar kaçırma çeşitli tiplere ayrılsa da bazı kişilerde bu tiplerden birkaçı aynı anda görülmekte ve buna da karışık tip idrar kaçırma denmektedir.
Çoğu neden tedavi edilebilir olduğu halde insanlar doktora gitmekten çekinmektedir.
İdrar kaçırma nedenleri
Geçici ve kalıcı idrar kaçırma nedenleri olarak iki gurupta inceleyebiliriz.
Geçici idrar kaçırma nedenleri: Yaşlılarda daha sık görülen geçici idrar kaçırma daha çok yiyecek,içecek,ilaçlar veya enfeksiyonlar sonrası gelişir. Altta yatan sebep giderilince, şikayetler de geriler. Geçici idrar kaçırmanın en sık nedenleri;
Alkol veya kafeinli içecekler içmek
Gazlı içecekler, yapay tatlandırıcılar tüketmek
Şeker ve asit oranı yüksek yiyecekler(narenciye gibi) tüketmek
idrar söktürücü ilaçlar, kalp ilaçları,tansiyon ilaçları, sakinleştiriciler kullanmak
Yüksek doz B ve D vitamini almak
Ayrıca kabızlık da idrar kaçırmayı tetikleyen bir durumdur.
İdrar yolları enfeksiyonları: yaşlılarda daha sık olsa da genç bayanlarda da idrar kaçırmaya neden olmaktadır. Kadınlarda;
idrar yanması
ani sıkışma hissi,
sık sık idrara çıkma,
az az idrar yapma
Şikayetlerine idrar tutamama da eşlik ediyorsa enfeksiyon açısından idrar tahlili yaptırmanız gerekmektedir. Ayrıca fazla kilolu olmak mesane(idrar kesesi) üzerindeki baskıyı arttırarak, idrar kaçırmayı kolaylaştırır.
Özellikle cinsel olarak aktif olan bayanlarda inatçı şekilde idrar yanması ve idrar kaçırma şikayetleri varsa idrar tahlili normal bile olsa klamidya enfeksiyonu bağlı idrar yolu iltihabı olabileceği unutulmamalıdır.
İdrar yolları enfeksiyonu, doğru ilaçlar seçilerek tedavi edilmektedir.
Eğer ilaç kullandığınız halde şikayetleriniz geçmiyorsa, kullandığınız ilaca direnç gelişmiş olabilir. Bu durumda idrar kültürü yaptırmanız gerekebilir.
Kalıcı idrar kaçırma nedenleri: Geçici nedenler tedavi edildiği halde devam eden veya tedavisi yapılamayan durumlardan kaynaklı idrar kaçırmalara denir.
Gebelikte idrar kaçırma:
Kadınlardaki idrar kaçırma nedenlerinden birisi de gebeliğin kendisidir. Hem gebelikteki hormonal değişiklikler hem de büyüyen rahmin idrar kesesine bası yapması sonucu görülen bir tür stres tipi idrar kaçırmadır. Genellikle doğum sonrası şikayetler gerilese de bazen devam edebilir.
Doğum sonrası idrar kaçırma neden olur?
Normal doğum idrar kesesini kontrol etmemizi sağlayan pelvik kasların zayıflamasına neden olabilmektedir. Ayrıca mesane(idrar kesesi) sinirlerine ve destekleyici dokulara zarar vermekle birlikte rahimde veya idrar kesesinde sarkmalar yapabilir. Bu da idrar kesesinin kontrolünü zorlaştırıp kadınlarda idrar kaçırmayı kolaylaştıran bir durumdur.
Bu durumlarda pelvik kasları güçlendirmek için kegel egzersizi yapılması önerilmektedir.
Yaşlanma:Yaşlanma ile hem idrar kesesinin hacmi azalır hem de idrar tutmayı sağlayan pelvik kaslar zayıflar. Bu du idrar kaçırmaya neden olur.
Menapoz:Menapoz sonrası kadınlarda östrojen hormonunun düşmesi mesane yapısında bozulmalara sebep olup idrar kaçırmayı arttırabilir.
Ameliyat sonrası idrar kaçırma: Genellikle rahim ameliyatı sonrası sık karşılaşılır. İdrar kesesi ve rahimi destekleyen kasların bir kısmı aynıdır. Ameliyat sonrası bu kaslarda veya bağlarda meydana gelen hasarlar idrar kesesi fonksiyonlarını da etkileyip idrar kaçırmayı arttırmaktadır.
Ayrıca erkeklerde prostat ameliyatları sonrası da idrar kaçırmalar görülebilir.
Prostat büyümesi: Prostat büyümesi, erkeklerdeki idrar kaçırmanın en sık nedenlerindendir. Ayrıca prostat kanseri de daha az sıklıkla bu duruma neden olmaktadır. Her iki durumda da daha çok damlamaşeklinde idrar kaçırılır.
Nörolojik Bozukluklar:Multipl skleroz, parkinson,beyin tümörü, geçirilmiş felçler, omurilik zedelenmeleri idrar kesesini uyaran sinirlerin çalışmasını etkileyerek idrar kaçırmaya neden olurlar.
Aşırı Aktif Mesane:Normalde idrar kesesi belli bir seviyeye kadar dolduğunda beyne sinyaller yollayarak işemeyi başlatır. Aşırı aktif mesanede ise bu sinyallerin yollanması için mesanenin dolması beklenmez. Yani idrar kesesinde az miktarda idrar olsa bile, mesane dolmuş gibi davranıp sürekli işemeyi başlatacak sinyalleri yollar. Bu da çok sık ve az miktarda idrara çıkmaya neden olur. Nörolojik hastalıklar sonucu oluşsa da altında bir sebep bulunamayabilir. Tedavisi zor olan bir durum olup tedavide şikayetler geriletilmeye çalışılır.
