Üretra Darlığı Nedir?
Üretra, idrarın bedenden dışarı taşınmasına müsaade veren, penisin ucu ile mesane ortasındaki idrar kanalıdır. İdrar yolu darlığı (üretra darlığı) idrarın mesaneden çıkarak rahat bir formda dışarı boşaltılmasına mani olan, ve sonuçta idrarın mesanede birikmesine, mesanenin tam olarak boşaltılamamasına neden olan mekanik bir hastalıktır.
Üretra darlığı, yaklaşık olarak erkeklerin % 0,5-1’ni etkileyen ve kimi nedenlerden dolayı idrar yolu hücrelerinin(uretra epiteli) hasar görmesi sonucu epitelde yahut idrar kanalı gövdesini oluşturan yapının (korpus spongiozum) fibrozisi(Nedbe) ile sonuçlanan bir hastalıktır. Darlık üretranın ve etrafındaki dokunun yaralanması yahut zedelenmesi nedeniyle oluşmaktadır. Örneğin ciltte olan yaralanmalarda bir gerilme ve yaralanan yerde kalınlaşma(nedbe dokusu) oluşuyorsa, gibisi halde üretra yaralanmalarında da bir nedbe-skar dokusu olşmaktadır.. Bu gerilme ve kalınlaşma, üretranın ince boşluğunu tıkadığında idrar üretradan geçemez darlık ölçüsüne nazaran sıkıntı geçer ve bu nedenle mesanede birikir, tam boşalmaz.
Travmalar, prostat kanseri için yapılan radyoterapi üzere kimi tıbbi uygulamalar, bu bölgede yapılan kimi cerrahi operasyonlar ve gonore üzere kimi enfeksiyonlar üretra darlığına neden olabilmektedir. Üretra darlığına neden olan nedenler, hastanın yaşı ve darlığın yerine nazaran değişkenlik arz etmektedir. Ön uretra darlıkları daha çok inflamasyon(%40), tıbbi müdahaleye bağlı(iyatrojenik-%40) yahut travma sonucu oluşurken, posterior uretra darlıkları pelvik fraktür(pelvik kırık) sonrası yahut cerrahi teşebbüs sonucu iyatrojenik oluşur. Bazen hiç bir neden bulunamaz(%15-20). Darlıklar mesane ile penisin ucu ortasında bir kaç milimetre ile birkaç santimetre ortasında değişen bir uzunluğa sahip olabilir.
Belirtiler ve Teşhis
Klinik kıssa
Semptom skorlaması (Patient Reported Outcome Measure)
Fizik muayene
Uroflowmetri ve Ultrasonografi,rezidü idrar ölçüsü
Uretrografi
Uretro-sistoskopi (bazı vakalarda)
Uretra darlığı olan hastalar ekseriyetle alt üriner sistem semptom ve bulguları ile başvururlar. İdrar yaparken zorlanma, idrar akımında zayıflama, mesane tam boşaltamama hissi, işeme sonrası damlama, sık tuvalete gitme üzere şikayetler ile hastalar başvurur. Bazen hastalar tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu, prostatit, epididimit-orşit yahut mesane taşı ile gelebilirler. Tam darlıklarda yahut tıkanmalarda ise ani hiç idrar yapamama(retansiyon) gelişebileceği akılda tutulmalıdır.
Uretra darlığında tedavi öncesinde nedene yönelik detaylı öykü alınmalıdır. Fizik muayenede idrar deliği patolojilerinin kıymetlendirilmesi ve liken sklerozisi denilen olgularda ön üretradaki skar(nedbe) dokularını elle (palpasyon) hissedilmek değer arz eder. Uretra darlığı hastalarında işeme testi(üroflowmetri) ile kesinlikle azamî idrar akım suratı ve işeme paterni değerlendirilmelidir. Mesane patolojilerini kıymetlendirmek ve boşaltılamayan(rezidüel) idrar ölçüsünü ölçmek için ultrasonografi gerekebilir. Uretra darlığının tam yerini ve uzunluğunu kıymetlendirmek için retrograd uretrografi(RUG) çekilebilir. Bilhassa önuretra darlıkları tanısı için retrograd uretrografi altın standarttır. Lakin art uretra darlıklarında ve mesane boynu patolojilerinde RUG yetersiz kaldığından bu valalarda işeme(miksiyonel-voiding) sistouretrografi (MSU) ile RUG kombinasyonu yapılmalıdır.
Teşhisde karar verilemeyen durumlarda darlığın netleştirilmesi açısından uretrosistoskopi gerekebilir. Eş vakitli dış(eksternal) uretral delik(meatus) yahut sistostomi yolu ile yapılan fleksible sistouretroskopi darlıkğın yerini ve uzunluğunu ölçmede kıymetli bir teşhis aracı olabilir. Darlık yeri ve uzunluğu netleştirildikten sonra müdahale hali ve vakti planlanır.
Tedavi
Uretra darlıklarında tedavi, nedenine(etyolojisine), yerleşim alanına(anterior, posterior), sayısına, dar alanın uzunluğuna, darlığın kesafetine-şiddetine(spongiofibrozis derecesine), daha evvelki tedavi teşebbüsleri ve hastanın yaşına nazaran değişebilmektedir. Nispeten kısa kolay darlıklar endoskopik tedavi edilirken, uzun- kompleks darlıklar bir yahut iki basamaklı açık ameliyat(uretroplasti) ile tedavi edilmektedir.
Üretral geniştetme(dilatasyon): Metal dilatatörler, balon ile dilatasyon yahut nelaton kateterlerle yapılabilmektedir. Bu tedavi formu, kısa segment darlıklarda (
Üretra, idrarın bedenden dışarı taşınmasına müsaade veren, penisin ucu ile mesane ortasındaki idrar kanalıdır. İdrar yolu darlığı (üretra darlığı) idrarın mesaneden çıkarak rahat bir formda dışarı boşaltılmasına mani olan, ve sonuçta idrarın mesanede birikmesine, mesanenin tam olarak boşaltılamamasına neden olan mekanik bir hastalıktır.
Üretra darlığı, yaklaşık olarak erkeklerin % 0,5-1’ni etkileyen ve kimi nedenlerden dolayı idrar yolu hücrelerinin(uretra epiteli) hasar görmesi sonucu epitelde yahut idrar kanalı gövdesini oluşturan yapının (korpus spongiozum) fibrozisi(Nedbe) ile sonuçlanan bir hastalıktır. Darlık üretranın ve etrafındaki dokunun yaralanması yahut zedelenmesi nedeniyle oluşmaktadır. Örneğin ciltte olan yaralanmalarda bir gerilme ve yaralanan yerde kalınlaşma(nedbe dokusu) oluşuyorsa, gibisi halde üretra yaralanmalarında da bir nedbe-skar dokusu olşmaktadır.. Bu gerilme ve kalınlaşma, üretranın ince boşluğunu tıkadığında idrar üretradan geçemez darlık ölçüsüne nazaran sıkıntı geçer ve bu nedenle mesanede birikir, tam boşalmaz.
Travmalar, prostat kanseri için yapılan radyoterapi üzere kimi tıbbi uygulamalar, bu bölgede yapılan kimi cerrahi operasyonlar ve gonore üzere kimi enfeksiyonlar üretra darlığına neden olabilmektedir. Üretra darlığına neden olan nedenler, hastanın yaşı ve darlığın yerine nazaran değişkenlik arz etmektedir. Ön uretra darlıkları daha çok inflamasyon(%40), tıbbi müdahaleye bağlı(iyatrojenik-%40) yahut travma sonucu oluşurken, posterior uretra darlıkları pelvik fraktür(pelvik kırık) sonrası yahut cerrahi teşebbüs sonucu iyatrojenik oluşur. Bazen hiç bir neden bulunamaz(%15-20). Darlıklar mesane ile penisin ucu ortasında bir kaç milimetre ile birkaç santimetre ortasında değişen bir uzunluğa sahip olabilir.
Belirtiler ve Teşhis
Klinik kıssa
Semptom skorlaması (Patient Reported Outcome Measure)
Fizik muayene
Uroflowmetri ve Ultrasonografi,rezidü idrar ölçüsü
Uretrografi
Uretro-sistoskopi (bazı vakalarda)
Uretra darlığı olan hastalar ekseriyetle alt üriner sistem semptom ve bulguları ile başvururlar. İdrar yaparken zorlanma, idrar akımında zayıflama, mesane tam boşaltamama hissi, işeme sonrası damlama, sık tuvalete gitme üzere şikayetler ile hastalar başvurur. Bazen hastalar tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu, prostatit, epididimit-orşit yahut mesane taşı ile gelebilirler. Tam darlıklarda yahut tıkanmalarda ise ani hiç idrar yapamama(retansiyon) gelişebileceği akılda tutulmalıdır.
Uretra darlığında tedavi öncesinde nedene yönelik detaylı öykü alınmalıdır. Fizik muayenede idrar deliği patolojilerinin kıymetlendirilmesi ve liken sklerozisi denilen olgularda ön üretradaki skar(nedbe) dokularını elle (palpasyon) hissedilmek değer arz eder. Uretra darlığı hastalarında işeme testi(üroflowmetri) ile kesinlikle azamî idrar akım suratı ve işeme paterni değerlendirilmelidir. Mesane patolojilerini kıymetlendirmek ve boşaltılamayan(rezidüel) idrar ölçüsünü ölçmek için ultrasonografi gerekebilir. Uretra darlığının tam yerini ve uzunluğunu kıymetlendirmek için retrograd uretrografi(RUG) çekilebilir. Bilhassa önuretra darlıkları tanısı için retrograd uretrografi altın standarttır. Lakin art uretra darlıklarında ve mesane boynu patolojilerinde RUG yetersiz kaldığından bu valalarda işeme(miksiyonel-voiding) sistouretrografi (MSU) ile RUG kombinasyonu yapılmalıdır.
Teşhisde karar verilemeyen durumlarda darlığın netleştirilmesi açısından uretrosistoskopi gerekebilir. Eş vakitli dış(eksternal) uretral delik(meatus) yahut sistostomi yolu ile yapılan fleksible sistouretroskopi darlıkğın yerini ve uzunluğunu ölçmede kıymetli bir teşhis aracı olabilir. Darlık yeri ve uzunluğu netleştirildikten sonra müdahale hali ve vakti planlanır.
Tedavi
Uretra darlıklarında tedavi, nedenine(etyolojisine), yerleşim alanına(anterior, posterior), sayısına, dar alanın uzunluğuna, darlığın kesafetine-şiddetine(spongiofibrozis derecesine), daha evvelki tedavi teşebbüsleri ve hastanın yaşına nazaran değişebilmektedir. Nispeten kısa kolay darlıklar endoskopik tedavi edilirken, uzun- kompleks darlıklar bir yahut iki basamaklı açık ameliyat(uretroplasti) ile tedavi edilmektedir.
Üretral geniştetme(dilatasyon): Metal dilatatörler, balon ile dilatasyon yahut nelaton kateterlerle yapılabilmektedir. Bu tedavi formu, kısa segment darlıklarda (
