İlk Yardım Teknikleri
Ilkyardım Teknikleri
Yaralanmış veya aniden hastalanmış kişiye yetkili ekip ve arac gelinceye kadar olay yerinde ve mevcut imkanlarla yapılması gereken hayat kurtarmaya yonelik gecici mudahaledir
İlkyardım:
· Olay yerinde yapılır
· Olay yerinde bulunanlarca yapılır
· Olay yerinde bulunan arac ve gereclerle yapılır
İLKYARDIMIN AMACLARI
İlkyardımın temel amacı yaşamı tehdit eden esas nedenleri ortadan kaldırmaktır Zaman cok onemlidir,ozellikle yaralanmalı trafik kazalarında olumlerin %10 unun ilk 5 dakikada, %50'sinin ise ilk 30 dakikada meydana geldiği değişik calışmalarla saptanmıştır Bundan anlaşılacağı gibi gecen her zaman dilimi olum oranını artırmaktadır Bu nedenle en etkili yardım ilk 30 dakikada yapılmalıdır Beyin dokusunun da oksijensizliğe azami 4 6 dakika dayanabileceği duşunulduğunde bu surenin onemi tartışılmazdır
İlkyardım gerektiren durumlar bir hastalık sonucu ortaya cıkan acil haller, trafik kazaları, doğal afetler ve yangınlar gibi cok ceşitli nedenlere bağlı olarak ortaya cıkabilir
İlkyardımda oncelikle, hayati onem taşıyan, ilkyardımın ABC' si olarak adlandırabileceğimiz:
Airway (Hava yolu)
Breathing (Solunum)
Circulation (Dolaşım) uzerine odaklanmalıdır
Bunun yanı sıra:
Kanamanın kontrol edilmesi ve Kırık tespiti (Atelleme) sağlanmalıdır
HAVA YOLUNUN ACILMASI
Ağız boşluğu erişkinlerde işaret, bebeklerde ise serce parmağı kullanılarak temizlenir, yabancı cisimler varsa cıkartılır, (Takma diş, kırık diş, toprak vs) Dilin arkaya sarkarak hava yolunu kapatmaması icin: Bir elle ceneden tutulur cene yukarı ve one alınır, diğer elle alnından hafifce itilerek yaralının başı geriye doğru alınır
Boyun zedelenmesi duşunulen yaralılarda, baş geriye doğru itilmez,alt cene yukarı doğru cekilir
HAVA YOLUNDAKİ YABANCI CİSİMLERİN CIKARILMASI:
Yaralıya suni solunum yaparken, her hava ufleyişte yaralının goğsunun yukselip, yukselmediğine bakmamız gerekir Suni solunuma rağmen yaralının goğsu yukselmiyorsa hava yolu tıkalıdır ve verilen hava akciğerlere gitmiyordur Bu durumda tıkalı hava yolu en kısa zamanda acılmalıdır Bunun icin bilinci acık bir kişide;
Yaralı erişkin ise yuzustu başı biraz aşağıda olacak şekilde yatırılır, kurek kemiklerinin arasına yumrukla vurulur
Yaralı bebekse yuzu aşağı gelecek, karnı kolumuzun ustune denk gelecek şekilde kolumuza yatırılır ve sırtına vurulur
Bunların dışında bazen gunluk hayatta hava yoluna yabancı cisimler kacabilir Hava yolu kısmen tıkalı olabilir; Hasta oksurebiliyorsa ve rengi iyi ise mudahale edilmemelidir Bununla beraber hasta zayıf bir şekilde oksuruyor ve soluk almakta zorlanıyorsa acil yardım gereklidir
Nedenleri:
* Yiyecekler(Hava yolu tıkanıklıkları, genellikle yemek yeme sırasında gorulur)
* Takma dişler
* Yabancı cisim (Oyuncaklar,kucuk cisimler vb)
Belirti ve bulgular :
1Kısmi tıkanmada:
Eğer hava gecişi iyi ise kişinin bilinci yerindedir
Guclu bir şekilde oksurur, oğurur, nefes almada zorluğu
vardır Konuşabilir veya ses cıkarabilir
Eğer hava gecişi yetersiz ise,zayıf bir şekilde oksurur,
gurultulu nefes alır,şiddetli bir solunum sıkıntısı mevcuttur
2Tam tıkanmada:
Nefes alamaz, konuşamaz, oksuremez, boynunu baş parmakları ve diğer parmakları ile tutar (boğulma işareti) ve daha sonra bilincini yitirir
Ne yapılmalı: Hava gecişi iyi olan kısmi hava yolu tıkanmalarında herhangi bir mudahale yapılmaz Sadece kişi oksurmesi icin yonlendirilir Eğer oksurmesi yetmiyorsa, nefes alma zorluğu artıyorsa ve kişi bilincini kaybetmeye başlıyorsa mudahale edilmelidir Yabancı cisim ağız icinde gorunur durumda ve kolay alınabilir konumda ise kişinin boğazına parmak sokarak mudahale etmek ve takılan nesneyi daha derine kacırmamaya dikkat ederek cıkarmaya calışılmalıdır Eğer nesne yerinden cıkartılamıyorsa Hemlich Manevrası uygulanmalıdır
HEIMLICH MANEVRASI
Yetişkinde:
Hastanın arkasına gecin ve kollarınızı hastanın beline dolayın Bir yumruğunuzu, başparmağınız avuc icinde olacak şekilde hastanın gobeğinin ust bolgesine koyup, kaburgaların ve goğus kemiğinin altına yerleştirin Diğer elinizle yumruğunuzu sıkıca kavrayın ve hızla iceri ve yukarı doğru bastırıp cekin
Bu işlem tıkanıklık giderilinceye kadar 6 10 kez tekrarlanmalıdır
Eğer hasta bilincini yitirir ise ve tıkanıklık hala devam ediyorsa hastanın sırt ustu yere uzanmasını sağlayın Hastanın dizleri uzerine oturup aynı bolgeye goğuse doğru bastırıp cekerek aynı manevrayı yerde uygulayın
Bunda da başarılı olamadıysanız yuzustu başı biraz aşağıda olacak şekilde yatırılır, kurek kemiklerinin arasına yumrukla vurulur Burada solunum ve dolaşım kontrol edilir Gerekirse takviye yapılır Hala başarılı olunamadı ise, sırtustu pozisyonunda manevraya devam edilir Solunum ve dolaşım durmuş ise suni solunum ve kalp masajı da yapılır
Aşırı şişmanlarda ve ilerlemiş gebeliği olanlarda HEİMLİCH MANEVRASI biraz daha yukarı bolgeden goğus hamlesi biciminde uygulanmalıdır
8 9 yaşına kadar olan cocuklarda batından itme tek elle yapılır
Kucuk cocuklarda ve Bebeklerde;
Ağız icini kontrol edin, eğer gorebiliyorsanız yabancı cismi cıkartmaya calışın Eğer cıkartamıyorsanız, bir elinizle goğsunden tutarak bebeği yuzu yere bakacak şekilde dizinizin ustune yatırın Kurek kemikleri arasına diğer elinizin ayasıyla 5 kez cok sert olmayacak şekilde vurun
5 kez goğus hamlesi uygulayın (işaret ve orta parmakla)
Gerekiyorsa suni solunum yaptırmaya başlayın
Başarılı oluncaya veya tıbbi yardım gelinceye kadar bu işlemlere sırasıyla devam edin
SOLUNUM
Genel Bilgiler:
Atmosferde %20 oranında bulunan oksijen butun doku ve hucrelerin yaşaması icin şarttır Eğer oksijen kesilirse kalpte saniyeler icinde duzensiz atımlar gelişir Oksijen eksikliğinde beyinde 46 dakika icinde geri donuşumsuz, hasarlar ortaya cıkar
Oksijenin atmosferden alınıp hucrelere iletilmesi temelde iki sisteme bağlıdır: Solunum ve dolaşım
Solunum atmosferdeki havanın akciğerlere alınıp verilmesidir Bununla birlikte oksijen akciğerlerdeki hava keseciklerinden kana gecer Hucrelerde normalde oluşan karbondioksit kandan keseciklere gecer ve nefes verirken dışarı atılır
Dolaşımda oksijenden zengin kan kalbin pompalaması ile vucuda dağılırken oksijenden fakir kan kalbe geri doner
Erişkin bir insan dakikada 1218 defa solunum yapar, bu sayı cocuklarda 2026 defadır
Herhangi bir kazada once yaralının şuuruna , hava yolunun acıklığına ve solunumuna bakılır
Bir kişinin nefes alıp verdiği 3 şekilde anlaşılır;
BAK:Goğus hareketlerine bakılır, goğus her nefes alışta şişer ve nefes verirken iner
DİNLE: Kulağımızı hastanın ağız ve burnuna yaklaştırıp solunum sesini dinleriz
HİSSET: Yanağımızı hastanın ağız ve burnuna yaklaştırıp hava hareketlerini hissederiz Eğer goğus hareketi yoksa ve solunum sesini duyamıyorsak, acilen hastaya mudahale etmek icin once hastanın solunum yolunu acmamız gerekir
Karşılaşılan ilk problem hava yolunun tıkanması olabilir ve bu tıkanma acılırsa başka bir şeye gerek kalmadan hasta rahatlayabilir
SOLUNUMUN SAĞLANMASI:
Hava yolu acılmasına rağmen yaralı nefes alıp vermiyorsa acilen suni solunum uygulamasına başlanır
İlkyardımcı, Suni solunumu beş şekilde yapabilir:
1Ağızdan ağıza
2Ağızdan buruna (ağızda ciddi yaralanma olanlar ya da cenesi kilitlenenlerde)
3Ağızdan ağızla buruna birlikte (bebeklerde)
4Holger Nielsen metodu
5Silvester metodu
Ilkyardım Teknikleri
Yaralanmış veya aniden hastalanmış kişiye yetkili ekip ve arac gelinceye kadar olay yerinde ve mevcut imkanlarla yapılması gereken hayat kurtarmaya yonelik gecici mudahaledir
İlkyardım:
· Olay yerinde yapılır
· Olay yerinde bulunanlarca yapılır
· Olay yerinde bulunan arac ve gereclerle yapılır
İLKYARDIMIN AMACLARI
İlkyardımın temel amacı yaşamı tehdit eden esas nedenleri ortadan kaldırmaktır Zaman cok onemlidir,ozellikle yaralanmalı trafik kazalarında olumlerin %10 unun ilk 5 dakikada, %50'sinin ise ilk 30 dakikada meydana geldiği değişik calışmalarla saptanmıştır Bundan anlaşılacağı gibi gecen her zaman dilimi olum oranını artırmaktadır Bu nedenle en etkili yardım ilk 30 dakikada yapılmalıdır Beyin dokusunun da oksijensizliğe azami 4 6 dakika dayanabileceği duşunulduğunde bu surenin onemi tartışılmazdır
İlkyardım gerektiren durumlar bir hastalık sonucu ortaya cıkan acil haller, trafik kazaları, doğal afetler ve yangınlar gibi cok ceşitli nedenlere bağlı olarak ortaya cıkabilir
İlkyardımda oncelikle, hayati onem taşıyan, ilkyardımın ABC' si olarak adlandırabileceğimiz:
Airway (Hava yolu)
Breathing (Solunum)
Circulation (Dolaşım) uzerine odaklanmalıdır
Bunun yanı sıra:
Kanamanın kontrol edilmesi ve Kırık tespiti (Atelleme) sağlanmalıdır
HAVA YOLUNUN ACILMASI
Ağız boşluğu erişkinlerde işaret, bebeklerde ise serce parmağı kullanılarak temizlenir, yabancı cisimler varsa cıkartılır, (Takma diş, kırık diş, toprak vs) Dilin arkaya sarkarak hava yolunu kapatmaması icin: Bir elle ceneden tutulur cene yukarı ve one alınır, diğer elle alnından hafifce itilerek yaralının başı geriye doğru alınır
Boyun zedelenmesi duşunulen yaralılarda, baş geriye doğru itilmez,alt cene yukarı doğru cekilir
HAVA YOLUNDAKİ YABANCI CİSİMLERİN CIKARILMASI:
Yaralıya suni solunum yaparken, her hava ufleyişte yaralının goğsunun yukselip, yukselmediğine bakmamız gerekir Suni solunuma rağmen yaralının goğsu yukselmiyorsa hava yolu tıkalıdır ve verilen hava akciğerlere gitmiyordur Bu durumda tıkalı hava yolu en kısa zamanda acılmalıdır Bunun icin bilinci acık bir kişide;
Yaralı erişkin ise yuzustu başı biraz aşağıda olacak şekilde yatırılır, kurek kemiklerinin arasına yumrukla vurulur
Yaralı bebekse yuzu aşağı gelecek, karnı kolumuzun ustune denk gelecek şekilde kolumuza yatırılır ve sırtına vurulur
Bunların dışında bazen gunluk hayatta hava yoluna yabancı cisimler kacabilir Hava yolu kısmen tıkalı olabilir; Hasta oksurebiliyorsa ve rengi iyi ise mudahale edilmemelidir Bununla beraber hasta zayıf bir şekilde oksuruyor ve soluk almakta zorlanıyorsa acil yardım gereklidir
Nedenleri:
* Yiyecekler(Hava yolu tıkanıklıkları, genellikle yemek yeme sırasında gorulur)
* Takma dişler
* Yabancı cisim (Oyuncaklar,kucuk cisimler vb)
Belirti ve bulgular :
1Kısmi tıkanmada:
Eğer hava gecişi iyi ise kişinin bilinci yerindedir
Guclu bir şekilde oksurur, oğurur, nefes almada zorluğu
vardır Konuşabilir veya ses cıkarabilir
Eğer hava gecişi yetersiz ise,zayıf bir şekilde oksurur,
gurultulu nefes alır,şiddetli bir solunum sıkıntısı mevcuttur
2Tam tıkanmada:
Nefes alamaz, konuşamaz, oksuremez, boynunu baş parmakları ve diğer parmakları ile tutar (boğulma işareti) ve daha sonra bilincini yitirir
Ne yapılmalı: Hava gecişi iyi olan kısmi hava yolu tıkanmalarında herhangi bir mudahale yapılmaz Sadece kişi oksurmesi icin yonlendirilir Eğer oksurmesi yetmiyorsa, nefes alma zorluğu artıyorsa ve kişi bilincini kaybetmeye başlıyorsa mudahale edilmelidir Yabancı cisim ağız icinde gorunur durumda ve kolay alınabilir konumda ise kişinin boğazına parmak sokarak mudahale etmek ve takılan nesneyi daha derine kacırmamaya dikkat ederek cıkarmaya calışılmalıdır Eğer nesne yerinden cıkartılamıyorsa Hemlich Manevrası uygulanmalıdır
HEIMLICH MANEVRASI
Yetişkinde:
Hastanın arkasına gecin ve kollarınızı hastanın beline dolayın Bir yumruğunuzu, başparmağınız avuc icinde olacak şekilde hastanın gobeğinin ust bolgesine koyup, kaburgaların ve goğus kemiğinin altına yerleştirin Diğer elinizle yumruğunuzu sıkıca kavrayın ve hızla iceri ve yukarı doğru bastırıp cekin
Bu işlem tıkanıklık giderilinceye kadar 6 10 kez tekrarlanmalıdır
Eğer hasta bilincini yitirir ise ve tıkanıklık hala devam ediyorsa hastanın sırt ustu yere uzanmasını sağlayın Hastanın dizleri uzerine oturup aynı bolgeye goğuse doğru bastırıp cekerek aynı manevrayı yerde uygulayın
Bunda da başarılı olamadıysanız yuzustu başı biraz aşağıda olacak şekilde yatırılır, kurek kemiklerinin arasına yumrukla vurulur Burada solunum ve dolaşım kontrol edilir Gerekirse takviye yapılır Hala başarılı olunamadı ise, sırtustu pozisyonunda manevraya devam edilir Solunum ve dolaşım durmuş ise suni solunum ve kalp masajı da yapılır
Aşırı şişmanlarda ve ilerlemiş gebeliği olanlarda HEİMLİCH MANEVRASI biraz daha yukarı bolgeden goğus hamlesi biciminde uygulanmalıdır
8 9 yaşına kadar olan cocuklarda batından itme tek elle yapılır
Kucuk cocuklarda ve Bebeklerde;
Ağız icini kontrol edin, eğer gorebiliyorsanız yabancı cismi cıkartmaya calışın Eğer cıkartamıyorsanız, bir elinizle goğsunden tutarak bebeği yuzu yere bakacak şekilde dizinizin ustune yatırın Kurek kemikleri arasına diğer elinizin ayasıyla 5 kez cok sert olmayacak şekilde vurun
5 kez goğus hamlesi uygulayın (işaret ve orta parmakla)
Gerekiyorsa suni solunum yaptırmaya başlayın
Başarılı oluncaya veya tıbbi yardım gelinceye kadar bu işlemlere sırasıyla devam edin
SOLUNUM
Genel Bilgiler:
Atmosferde %20 oranında bulunan oksijen butun doku ve hucrelerin yaşaması icin şarttır Eğer oksijen kesilirse kalpte saniyeler icinde duzensiz atımlar gelişir Oksijen eksikliğinde beyinde 46 dakika icinde geri donuşumsuz, hasarlar ortaya cıkar
Oksijenin atmosferden alınıp hucrelere iletilmesi temelde iki sisteme bağlıdır: Solunum ve dolaşım
Solunum atmosferdeki havanın akciğerlere alınıp verilmesidir Bununla birlikte oksijen akciğerlerdeki hava keseciklerinden kana gecer Hucrelerde normalde oluşan karbondioksit kandan keseciklere gecer ve nefes verirken dışarı atılır
Dolaşımda oksijenden zengin kan kalbin pompalaması ile vucuda dağılırken oksijenden fakir kan kalbe geri doner
Erişkin bir insan dakikada 1218 defa solunum yapar, bu sayı cocuklarda 2026 defadır
Herhangi bir kazada once yaralının şuuruna , hava yolunun acıklığına ve solunumuna bakılır
Bir kişinin nefes alıp verdiği 3 şekilde anlaşılır;
BAK:Goğus hareketlerine bakılır, goğus her nefes alışta şişer ve nefes verirken iner
DİNLE: Kulağımızı hastanın ağız ve burnuna yaklaştırıp solunum sesini dinleriz
HİSSET: Yanağımızı hastanın ağız ve burnuna yaklaştırıp hava hareketlerini hissederiz Eğer goğus hareketi yoksa ve solunum sesini duyamıyorsak, acilen hastaya mudahale etmek icin once hastanın solunum yolunu acmamız gerekir
Karşılaşılan ilk problem hava yolunun tıkanması olabilir ve bu tıkanma acılırsa başka bir şeye gerek kalmadan hasta rahatlayabilir
SOLUNUMUN SAĞLANMASI:
Hava yolu acılmasına rağmen yaralı nefes alıp vermiyorsa acilen suni solunum uygulamasına başlanır
İlkyardımcı, Suni solunumu beş şekilde yapabilir:
1Ağızdan ağıza
2Ağızdan buruna (ağızda ciddi yaralanma olanlar ya da cenesi kilitlenenlerde)
3Ağızdan ağızla buruna birlikte (bebeklerde)
4Holger Nielsen metodu
5Silvester metodu