İlk yardım, beklenmedik bir kaza ya da hastalık sonucu durumu tehlikeye girmiş kişiye sağlık personeli gelince kadar olayın geçtiği yerde eldeki imkan*larla ilaçsız olarak yapılan girişimler ya da alınan önlemlerdir.
İlk yardım için bir ekibin ya da gelişmiş araç ve gereçlerin gerekli olmadı*ğı vurgulanmalıdır, sadece bir ilk yardım çantası kullanılabilinir Hasta/yaralının aldığı ilk yardım daha sonraki gelişimini, hatta bazen yaşa*mını etkileyebileceğinin bilincinde olmalıyız. Dolayısıyla, ilk yardımın doğru bi*çimde yapılması büyük önem taşımaktadır.
İlk yardım yaparken temel amacımız, hasta/yaralının durumunun ağırlaş*masını ya da kötüleşmesini önlemektir (yanlış bir hareketin sonucunda durum daha da kötü olabilir). Bunun için, tamamen emin olduğumuz müdaheleleri yapmalıyız.
Her şeyden önce, ilk yardımcılar için iki temel noktayı hatırlamalıyız:
a) SAKİN OLMAK :
Bir kaza sırasında "sinirlerin bo*zulması" ve bunun sonucunda aceleyle, iyi niyetli ancak çoğu za*man yanlış hareketlerde bulunul*ması sık rastlanan bîr durumdur (örneğin, omurga yaralanması olasılığı olan ya da bacağı belirgin olarak kırık olan bir kişiyi gerekli önlemleri almadan hareket ettir*mek gibi). Hızlı ancak sakin ha*reket etmek, sükuneti korumak ve sakinlik hissini diğerlerine ve hasta/yaralının kendisine aktar*mak gereklidir. Sadece bu şekil*de duruma hakim olabilir ve paniği Önleyebiliriz.
b) KAZA YERİNDE YAPILMASI GEREKENLER:
Kaza olduktan sonra olayı ve ola*sı sonuçlarını sınırlamaya çalışmak gerekir. Ancak, her durum farklı olduğundan (birbirine benze/en iki kaza yoktur), doğru ve etkili bir iş yapmamızı sağlayan kuralla*rı akılda bulundurmalıyız.
YARDIMDA GENEL KURALLAR (KBK) :
Bu kurallar temel olarak üç tanedir (Şekil 1.1)
1. Olayın geçtiği yerde emniyetin sağlanması (Koruma).
2. Yardım ekiplerinin harekete geçirilmesi (Bildirme).
3. Hasta/yaralıya ilk yardım yapılması (Kurtarma).
1- Olayın geçtiği yerde emniyetin sağlanması (Koruma) :
Bir kaza geliştikten sonra yangın, gaz kaçağı, trafik akışı gibi olaya yol açan tehlike kaynağının devam etmekte olabileceğini unutmayın (Şekil 1.2), Bu ne*denle, kendi güvenliğinizi ve hasta/yaralının güvenliğini dikkate alarak kaza yerinde emniyeti sağlamalısınız. Bazı durumlarda, uygun olmayan hareket*ler yeni bir kazanın gelişmesine ya da var olan kazanın daha da kötüleşmesi*ne yol açabilir. Olay yerinde herhangi bir patlama, yangın v.b. tehlike yoksa hasta/yaralı asla yerinden oynatılmamalıdır.
Bir tehlike varsa, kendinizi ve hasta/yaralıyı oradan dikkatlice uzaklaştırın, bu mümkün değilse hasta yaralı tehlike kaynağının yakınından uzaklaştırmaya çalışın.
ÖNEMLİ :
" Kazaya uğrayan araçların kontak anahtarları kapatılmalıdır.
" Bir trafik kazasında kaza geçiren araçları mümkünse güvenli bir yere alınmalı ve güvenli mesafeye uyarı işaretleri konulmaldır. Olay yerinde sigara içilmesini önlemelisiniz, yerlere benzin dökülmüş ola*bilir.
Elektrik akımıyla temasta olan bir hasta/yaralıya asla dokunmayın, önce elektrik akımını kesmek ya da hasta/yaralıyı yalıtkan bir nes*neyle elektrik kaynağından uzaklaştırmak gerekir (Şekil 1.3)
2- Yardım ekiplerinin harekete geçirilmesi (Bildirme) :
Belirli durumlarda (ör*neğin bir trafik kazasın*da), acil yardım servisleri, Polis, İtfaiye, gibi kurum*ları haberdar etmek gere*kir (bu telefonları rehbe*rin "Gerekli Telefonlar" bölümüne kaydediniz).
Hasta/yaralının yanın*da kalın ve yardım iste*mek üzere en yakın tele*fona birini gönderin. Ancak, haber vermek yeterli değildir, bunu doğru bir şekilde yapmak gerekir.
Haber veren kişi her zaman şunları belirtmek zorundadır :
· Kazanın kesin yeri, yol, kilometre, en yakın yerleşim birimine uzaklık ya da bir şehirde isek sokak, cadde, en yakın binanın nu*marası vb.
· Kazanın tipi ve durumunu ağırlaştırabilecek koşullar, yolu tıkayan taşıtlar olup olmadığı, yangın tehlikesi, yaralı bulunup bulunmadı*ğı, devrilen elektrik direklerinin olup olmadığı, gaz kaçağı vb.
· Yaralıların sayısı ve görünüşteki durumları
İsim verilmeli ya da nereden arandığı belirtilmelidir, isimsiz aramalar güven yaratmaz.
Haberi ilettikten sonra yardımın yolda olduğunu belirtmek üzere olay yerine dönülmelidir.
3- Kurtarma (İlk yardım) :
Aynı hasta/yaralıda çeşitli tipte yaralanma bulunabilir ya da yardıma ge*reksinim duyan çeşitli hasta/yaralılar olabilir, bu nedenle, ilk yardım uygular*ken öncelikler sırasına uymak gerekir
Neyi olduğunu henüz tam olarak bilmediğimiz ve da*ha büyük zararlara yol açarak yaralının durumunu daha da kötüleştirebileceğimiz bu aşamada, hasta/yaralıyla ilgili Önlemler açısından elimizden gelen gay*reti göstermeliyiz (Şekil 1.5).
Çeşitli yaralılar varsa, önce ilk bulduğunuzla ya da en çok bağıranla ilgilen*meyin, görünmeyen ya da bilinçsiz durumda yaralıların olabileceğini düşünün (deneyimlerimiz en çok yakınan yaralının genellikle en ciddi yaralı olmadığını göstermektedir).
UNUTMAYIN :
Çoğu durumda olay yerinde bulunan ve bazen rahatsızlık verebilen "meraklıların" işbirliğini talep edebilirsiniz. Bu kişilerden yararlanın ve açık talimatlar verin, gerektiğinde kaza yerinin işaretlenmesini, yardım çağırmalarını ya da hasta/yaralıların kurtarılmalarına yardım etmeleri*ni (Örneğin kanayan bir yaraya üzerine baskı uygulanması, yaralının bir örtüyle örtülmesi vb.) isteyebilirsiniz.
İlk yardım için bir ekibin ya da gelişmiş araç ve gereçlerin gerekli olmadı*ğı vurgulanmalıdır, sadece bir ilk yardım çantası kullanılabilinir Hasta/yaralının aldığı ilk yardım daha sonraki gelişimini, hatta bazen yaşa*mını etkileyebileceğinin bilincinde olmalıyız. Dolayısıyla, ilk yardımın doğru bi*çimde yapılması büyük önem taşımaktadır.
İlk yardım yaparken temel amacımız, hasta/yaralının durumunun ağırlaş*masını ya da kötüleşmesini önlemektir (yanlış bir hareketin sonucunda durum daha da kötü olabilir). Bunun için, tamamen emin olduğumuz müdaheleleri yapmalıyız.
Her şeyden önce, ilk yardımcılar için iki temel noktayı hatırlamalıyız:
a) SAKİN OLMAK :
Bir kaza sırasında "sinirlerin bo*zulması" ve bunun sonucunda aceleyle, iyi niyetli ancak çoğu za*man yanlış hareketlerde bulunul*ması sık rastlanan bîr durumdur (örneğin, omurga yaralanması olasılığı olan ya da bacağı belirgin olarak kırık olan bir kişiyi gerekli önlemleri almadan hareket ettir*mek gibi). Hızlı ancak sakin ha*reket etmek, sükuneti korumak ve sakinlik hissini diğerlerine ve hasta/yaralının kendisine aktar*mak gereklidir. Sadece bu şekil*de duruma hakim olabilir ve paniği Önleyebiliriz.
b) KAZA YERİNDE YAPILMASI GEREKENLER:
Kaza olduktan sonra olayı ve ola*sı sonuçlarını sınırlamaya çalışmak gerekir. Ancak, her durum farklı olduğundan (birbirine benze/en iki kaza yoktur), doğru ve etkili bir iş yapmamızı sağlayan kuralla*rı akılda bulundurmalıyız.
YARDIMDA GENEL KURALLAR (KBK) :
Bu kurallar temel olarak üç tanedir (Şekil 1.1)
1. Olayın geçtiği yerde emniyetin sağlanması (Koruma).
2. Yardım ekiplerinin harekete geçirilmesi (Bildirme).
3. Hasta/yaralıya ilk yardım yapılması (Kurtarma).
1- Olayın geçtiği yerde emniyetin sağlanması (Koruma) :
Bir kaza geliştikten sonra yangın, gaz kaçağı, trafik akışı gibi olaya yol açan tehlike kaynağının devam etmekte olabileceğini unutmayın (Şekil 1.2), Bu ne*denle, kendi güvenliğinizi ve hasta/yaralının güvenliğini dikkate alarak kaza yerinde emniyeti sağlamalısınız. Bazı durumlarda, uygun olmayan hareket*ler yeni bir kazanın gelişmesine ya da var olan kazanın daha da kötüleşmesi*ne yol açabilir. Olay yerinde herhangi bir patlama, yangın v.b. tehlike yoksa hasta/yaralı asla yerinden oynatılmamalıdır.
Bir tehlike varsa, kendinizi ve hasta/yaralıyı oradan dikkatlice uzaklaştırın, bu mümkün değilse hasta yaralı tehlike kaynağının yakınından uzaklaştırmaya çalışın.
ÖNEMLİ :
" Kazaya uğrayan araçların kontak anahtarları kapatılmalıdır.
" Bir trafik kazasında kaza geçiren araçları mümkünse güvenli bir yere alınmalı ve güvenli mesafeye uyarı işaretleri konulmaldır. Olay yerinde sigara içilmesini önlemelisiniz, yerlere benzin dökülmüş ola*bilir.
Elektrik akımıyla temasta olan bir hasta/yaralıya asla dokunmayın, önce elektrik akımını kesmek ya da hasta/yaralıyı yalıtkan bir nes*neyle elektrik kaynağından uzaklaştırmak gerekir (Şekil 1.3)
2- Yardım ekiplerinin harekete geçirilmesi (Bildirme) :
Belirli durumlarda (ör*neğin bir trafik kazasın*da), acil yardım servisleri, Polis, İtfaiye, gibi kurum*ları haberdar etmek gere*kir (bu telefonları rehbe*rin "Gerekli Telefonlar" bölümüne kaydediniz).
Hasta/yaralının yanın*da kalın ve yardım iste*mek üzere en yakın tele*fona birini gönderin. Ancak, haber vermek yeterli değildir, bunu doğru bir şekilde yapmak gerekir.
Haber veren kişi her zaman şunları belirtmek zorundadır :
· Kazanın kesin yeri, yol, kilometre, en yakın yerleşim birimine uzaklık ya da bir şehirde isek sokak, cadde, en yakın binanın nu*marası vb.
· Kazanın tipi ve durumunu ağırlaştırabilecek koşullar, yolu tıkayan taşıtlar olup olmadığı, yangın tehlikesi, yaralı bulunup bulunmadı*ğı, devrilen elektrik direklerinin olup olmadığı, gaz kaçağı vb.
· Yaralıların sayısı ve görünüşteki durumları
İsim verilmeli ya da nereden arandığı belirtilmelidir, isimsiz aramalar güven yaratmaz.
Haberi ilettikten sonra yardımın yolda olduğunu belirtmek üzere olay yerine dönülmelidir.
3- Kurtarma (İlk yardım) :
Aynı hasta/yaralıda çeşitli tipte yaralanma bulunabilir ya da yardıma ge*reksinim duyan çeşitli hasta/yaralılar olabilir, bu nedenle, ilk yardım uygular*ken öncelikler sırasına uymak gerekir
Neyi olduğunu henüz tam olarak bilmediğimiz ve da*ha büyük zararlara yol açarak yaralının durumunu daha da kötüleştirebileceğimiz bu aşamada, hasta/yaralıyla ilgili Önlemler açısından elimizden gelen gay*reti göstermeliyiz (Şekil 1.5).
Çeşitli yaralılar varsa, önce ilk bulduğunuzla ya da en çok bağıranla ilgilen*meyin, görünmeyen ya da bilinçsiz durumda yaralıların olabileceğini düşünün (deneyimlerimiz en çok yakınan yaralının genellikle en ciddi yaralı olmadığını göstermektedir).
UNUTMAYIN :
Çoğu durumda olay yerinde bulunan ve bazen rahatsızlık verebilen "meraklıların" işbirliğini talep edebilirsiniz. Bu kişilerden yararlanın ve açık talimatlar verin, gerektiğinde kaza yerinin işaretlenmesini, yardım çağırmalarını ya da hasta/yaralıların kurtarılmalarına yardım etmeleri*ni (Örneğin kanayan bir yaraya üzerine baskı uygulanması, yaralının bir örtüyle örtülmesi vb.) isteyebilirsiniz.
