ilköğretim müzik işaretleri ve anlamları
Genel Müzik Terimleri ve Anlamları
DURAKLAR, ES’LER VE DÖNÜŞ İŞARETLERİ
Durak (Fermata): Bir sesin uzatılması gerektiğini gösteren işarettir. Notanın üzerine konulur:
İki veya daha çok ölçüde es verilmesi: Es verilecek ölçü sayısı portenin üzerine, hangi ölçüler arasında olduğu portenin altına yazılır ve portenin orta çizgisine uzun çizgi işareti konulur:
Tekrar Parantezleri: Tekrar parantezleri tekrar edilecek bölümün başına ve sonuna konur. Anahtardaki veya ritmdeki değişimleri gösteren işaretler başlangıç parantezinin önüne konmalıdır:
Dolaplar: Tekrar edilen bir bölümün iki farklı bitirişi olduğunda dolap işaretleri kullanılır. Bunlardan ilki tekrar parantezinin içine konulur, ikincisi arkasına. Bölüm ikinci kez çalındığında ilk bitiriş atlanır ve ikinci bitiriş çalınır:
Ölçü Tekrarı:
Bir tek ölçüyü tekrarlamak için: İki ölçüyü tekrarlamak için: Da Capo (D.C.): Müziğin en başına dönülmesi gerektiğini belirtir.
Dal Segno (D.S.): Senyö işaretinin olduğu yere dönülmesi gerektiğini gösterir.
* D.C. al Fine: ‘En başa dön ve “fine” yazan yerde bitir.’
* D.S. al Coda: ‘Senyö işaretinin olduğu yere dön, koda işaretinin olduğu bölüme kadar çal, ve oradan koda bölümüne geç’ demektir.
TEMPOLAR
Largo: İtalyanca “geniş” anlamına gelir. Hız terimi olarak “çok ağır” anlamında kullanılır. Metronom'a göre, dakikada 40'dan 60'a kadar olan birim vuruşlarıdır.
Adagio: İtalyanca'da hız terimi olarak parçanın “çok yavaşa yakın” okunacağını gösterir. Metronom'a göre, dakikada 60'dan 76'e kadar olan birim vuruşlarıdır.
Andante: İtalyanca ağırca, “ağıra yakın” anlamına gelmektedir. Metronom'a göre, dakikada 76'dan 108'e kadar olan birim vuruşlarıdır.
Moderato: İtalyanca “orta hızda” anlamında olup eserin orta hızda okunacağını belirtir. Metronom'a göre dakikada 108'den 120'e kadar olan birim vuruşlarıdır.
Allegro: İtalyanca'da “neşeli” anlamına gelen Allegro, parçanın “hızlı” okunacağını gösterir. Metronom'a göre, dakikada 120'den 168'e kadar olan birim vuruşlarıdır.
Presto: İtalyanca’da “çabuk, hızlı” anlamına gelmektedir. Metronoma göre, dakikada 168’den 192’ye kadar olan birim vuruşlarıdır.
Tempo Değişiklikleri:
accelerando (accel.): Temponun aşamalı bir şekilde hızlandırılması.
rallentando (rall.): Temponun aşamalı bir şekilde yavaşlatılması.
ritardando (ritard., rit.): Genişleme. Altına yazıldığı notanın değerinden çok az daha uzun çalınması.
ritenuto (rit.): Anında yavaşlama.
a tempo: Accelerando, ritardando veya duraklardan sonra orijinal hıza dönülmesi gerektiğini gösterir.
rubato: Temponun isteğe bağlı olarak değiştirilebileceğini gösterir.
Piu mosso: Biraz hızlanarak.
poco (yavaş) ve poco a poco (yavaş yavaş) yukarıdaki terimlerle birlikte kullanılır. Tempo değişikliğinin olduğu bölüm uzun ise rit.........poco........a..... ...poco.......şeklinde yazılır.
DİNAMİKLER
Dinamikler bir sesin veya bir müzikal pasajın hangi yükseklikte çalınması gerektiği hakkında bilgi verir. Portenin altına, küçük harflerle yazılır. Altına yazıldığı notadan itibaren yeni bir dinamik seviyesi belirtilene kadar uygulanır.
Crescendo (cresc.): Ses yüksekliğinin kademe kademe artması. Artacağı bölümdeki notaların altına konanişareti ile de gösterilir.
Decrescendo (decresc.), dinimuendo (dim.): Ses yüksekliğinin kademe kademe azalması. Azalacağı bölümdeki notaların altına konan işareti ile de gösterilir.
Piano (p) : Yumuşak
Forte (f) : Sert
Dinamik Seviyeleri:
ffff :fortissississimo
fff :fortississimo
ff :fortissimo
f :forte
mf :mezzo-forte
mp :mezzo-piano
p iano
pp ianissimo
ppp ianississimo
pppp ianissississimo
ARTİKÜLASYON
Aksan İşaretleri:
sforzando ( sf ): güçlü atak
forzato veya forzando ( fz ): daha güçlü atak
sforzato ( sfz ): en güçlü atak
Staccato ( • ): Üzerine konulduğu notayı arkasından gelen notadan ayırmak için kullanılır. Bu ayırmayı gerçekleştirmek için staccato notasının süresi kısaltılır. Staccato işareti dörtlük (bir vuruşluk) veya daha küçük değerdeki notalara uygulanır:
Legato/Tenuto ( - ):Üzerine konulduğu notanın yumuşak ataklı çalınıp tam değeri kadar tutulması gerektiğini gösterir:
- Bir nota hem staccato hem de sforzando çalınmak istenirse:
- Bir nota hem tenuto hem de sforzando çalınmak istenirse:
Nefes ( ’ ): Portenin üzerine konur. Konulduğu yerde kısa bir nefes süresi kadar beklenir:
SÜSLEMELER
Trill (): Üzerine yazıldığı notanın gam içerisinde kendinden sonra gelen nota (majör veya minör ikilisi) ile yapılır. Eğer kromatik alterasyon yapılacaksa tr işaretinin sağına bemol (b) veya diyez (#) işareti konulur.
Süsleme Notaları (Grace Notes): Süsleme notaları standard notalardan daha küçük yazılır, sapları her zaman yukarı doğrudur. Bu notaların hiçbir ritmik değeri yoktur.
Tek süsleme notası: İki ve üç süsleme notaları: 4 ve üstü süsleme notaları: Dönüşler (): Notadan sonra gelen dönüş işareti, kendinden sonraki notadan başlayarak ‘dönüş’ yapılacağını belirtir. Dönüş notanın uzunluk değerinin yarısı kadar sonra başlar:
Kromatik alterasyon için dönüş işaretinin üzerine veya altına bemol () veya diyez (#) işareti konulur:
Bend (): İşaret notanın üzerine konur. Telli enstrümanlarda nota basıldıktan sonra tel aşağı çekilir ve tekrar yukarı itilir.
Vibrato (vib.): Sesin hafifçe titreştirilmesi.
DİĞER MÜZİK TERİMLERİ
Allargando (allarg.): Sesi kuvvetlendirerek ve aynı zamanda tempoyu ağırlaştırarak.
Allemande: Eski bir Alman dansı. 4/4’lük veya 2/4’lük olan dans suitlerin ilk bölüm parçasını oluşturur.
Anima: Derin bir anlam vererek.
Animato: Kendini kaptırmış bir coşkuyla (metronom: 120-132).
Anime: Canlı ve coşku dolu.
Breve: İki tane birlik değere eşit nota.
Canto: Şarkı.
Con: İle; birlikte.
Decioso: Kararlı; kesinlikle.
Dolce: Tatlı bir deyişle.
Doloroso: Kederli.
Espressivo (espress.): İçten, dokunaklı bir şekilde; ifadeli.
Furioso: Şiddetli, öfkeli.
Grazia: İnce, narin bir deyişle.
Lent: Ağırbaşlı ve gösterişli.
Meno: Daha az.
Meno mosso: Pek canlı değil.
Morendo: Ölerek, kaybolarak. Molto: Çok.
Mosso: Hareketli, canlı.
Movido: Hareketli.
Pizzicato (pizz.): Kapalı çalmak.
Piu: Daha; daha fazla.
Ponticello: Yaylı çalgıların eşiği.
Primo: Birinci, ilk.
Quasi: Gibi, hemen.
Ritmico: Tartıma girmiş.
Rubato: Bağımsız yoruma bağlı, istediğin gibi.
Senza: Olmaksızın.
Simile: Benzer şekilde devam etmek.
Sonare: Çalmak, ses vermek.
Sonore (sonoro): Gür sesli.
Subito: Birdenbire.
Una Corda: Tek tel üzerinde.
Vivace: Neşeli, canlı.
Vivissimo: Vivo'dan daha çabuk, daha canlı.
Vivo: Çabuk, canlı ve parlak.
Genel Müzik Terimleri ve Anlamları
DURAKLAR, ES’LER VE DÖNÜŞ İŞARETLERİ
Durak (Fermata): Bir sesin uzatılması gerektiğini gösteren işarettir. Notanın üzerine konulur:
İki veya daha çok ölçüde es verilmesi: Es verilecek ölçü sayısı portenin üzerine, hangi ölçüler arasında olduğu portenin altına yazılır ve portenin orta çizgisine uzun çizgi işareti konulur:
Tekrar Parantezleri: Tekrar parantezleri tekrar edilecek bölümün başına ve sonuna konur. Anahtardaki veya ritmdeki değişimleri gösteren işaretler başlangıç parantezinin önüne konmalıdır:
Dolaplar: Tekrar edilen bir bölümün iki farklı bitirişi olduğunda dolap işaretleri kullanılır. Bunlardan ilki tekrar parantezinin içine konulur, ikincisi arkasına. Bölüm ikinci kez çalındığında ilk bitiriş atlanır ve ikinci bitiriş çalınır:
Ölçü Tekrarı:
Bir tek ölçüyü tekrarlamak için: İki ölçüyü tekrarlamak için: Da Capo (D.C.): Müziğin en başına dönülmesi gerektiğini belirtir.
Dal Segno (D.S.): Senyö işaretinin olduğu yere dönülmesi gerektiğini gösterir.
* D.C. al Fine: ‘En başa dön ve “fine” yazan yerde bitir.’
* D.S. al Coda: ‘Senyö işaretinin olduğu yere dön, koda işaretinin olduğu bölüme kadar çal, ve oradan koda bölümüne geç’ demektir.
TEMPOLAR
Largo: İtalyanca “geniş” anlamına gelir. Hız terimi olarak “çok ağır” anlamında kullanılır. Metronom'a göre, dakikada 40'dan 60'a kadar olan birim vuruşlarıdır.
Adagio: İtalyanca'da hız terimi olarak parçanın “çok yavaşa yakın” okunacağını gösterir. Metronom'a göre, dakikada 60'dan 76'e kadar olan birim vuruşlarıdır.
Andante: İtalyanca ağırca, “ağıra yakın” anlamına gelmektedir. Metronom'a göre, dakikada 76'dan 108'e kadar olan birim vuruşlarıdır.
Moderato: İtalyanca “orta hızda” anlamında olup eserin orta hızda okunacağını belirtir. Metronom'a göre dakikada 108'den 120'e kadar olan birim vuruşlarıdır.
Allegro: İtalyanca'da “neşeli” anlamına gelen Allegro, parçanın “hızlı” okunacağını gösterir. Metronom'a göre, dakikada 120'den 168'e kadar olan birim vuruşlarıdır.
Presto: İtalyanca’da “çabuk, hızlı” anlamına gelmektedir. Metronoma göre, dakikada 168’den 192’ye kadar olan birim vuruşlarıdır.
Tempo Değişiklikleri:
accelerando (accel.): Temponun aşamalı bir şekilde hızlandırılması.
rallentando (rall.): Temponun aşamalı bir şekilde yavaşlatılması.
ritardando (ritard., rit.): Genişleme. Altına yazıldığı notanın değerinden çok az daha uzun çalınması.
ritenuto (rit.): Anında yavaşlama.
a tempo: Accelerando, ritardando veya duraklardan sonra orijinal hıza dönülmesi gerektiğini gösterir.
rubato: Temponun isteğe bağlı olarak değiştirilebileceğini gösterir.
Piu mosso: Biraz hızlanarak.
poco (yavaş) ve poco a poco (yavaş yavaş) yukarıdaki terimlerle birlikte kullanılır. Tempo değişikliğinin olduğu bölüm uzun ise rit.........poco........a..... ...poco.......şeklinde yazılır.
DİNAMİKLER
Dinamikler bir sesin veya bir müzikal pasajın hangi yükseklikte çalınması gerektiği hakkında bilgi verir. Portenin altına, küçük harflerle yazılır. Altına yazıldığı notadan itibaren yeni bir dinamik seviyesi belirtilene kadar uygulanır.
Crescendo (cresc.): Ses yüksekliğinin kademe kademe artması. Artacağı bölümdeki notaların altına konanişareti ile de gösterilir.
Decrescendo (decresc.), dinimuendo (dim.): Ses yüksekliğinin kademe kademe azalması. Azalacağı bölümdeki notaların altına konan işareti ile de gösterilir.
Piano (p) : Yumuşak
Forte (f) : Sert
Dinamik Seviyeleri:
ffff :fortissississimo
fff :fortississimo
ff :fortissimo
f :forte
mf :mezzo-forte
mp :mezzo-piano
p iano
pp ianissimo
ppp ianississimo
pppp ianissississimo
ARTİKÜLASYON
Aksan İşaretleri:
sforzando ( sf ): güçlü atak
forzato veya forzando ( fz ): daha güçlü atak
sforzato ( sfz ): en güçlü atak
Staccato ( • ): Üzerine konulduğu notayı arkasından gelen notadan ayırmak için kullanılır. Bu ayırmayı gerçekleştirmek için staccato notasının süresi kısaltılır. Staccato işareti dörtlük (bir vuruşluk) veya daha küçük değerdeki notalara uygulanır:
Legato/Tenuto ( - ):Üzerine konulduğu notanın yumuşak ataklı çalınıp tam değeri kadar tutulması gerektiğini gösterir:
- Bir nota hem staccato hem de sforzando çalınmak istenirse:
- Bir nota hem tenuto hem de sforzando çalınmak istenirse:
Nefes ( ’ ): Portenin üzerine konur. Konulduğu yerde kısa bir nefes süresi kadar beklenir:
SÜSLEMELER
Trill (): Üzerine yazıldığı notanın gam içerisinde kendinden sonra gelen nota (majör veya minör ikilisi) ile yapılır. Eğer kromatik alterasyon yapılacaksa tr işaretinin sağına bemol (b) veya diyez (#) işareti konulur.
Süsleme Notaları (Grace Notes): Süsleme notaları standard notalardan daha küçük yazılır, sapları her zaman yukarı doğrudur. Bu notaların hiçbir ritmik değeri yoktur.
Tek süsleme notası: İki ve üç süsleme notaları: 4 ve üstü süsleme notaları: Dönüşler (): Notadan sonra gelen dönüş işareti, kendinden sonraki notadan başlayarak ‘dönüş’ yapılacağını belirtir. Dönüş notanın uzunluk değerinin yarısı kadar sonra başlar:
Kromatik alterasyon için dönüş işaretinin üzerine veya altına bemol () veya diyez (#) işareti konulur:
Bend (): İşaret notanın üzerine konur. Telli enstrümanlarda nota basıldıktan sonra tel aşağı çekilir ve tekrar yukarı itilir.
Vibrato (vib.): Sesin hafifçe titreştirilmesi.
DİĞER MÜZİK TERİMLERİ
Allargando (allarg.): Sesi kuvvetlendirerek ve aynı zamanda tempoyu ağırlaştırarak.
Allemande: Eski bir Alman dansı. 4/4’lük veya 2/4’lük olan dans suitlerin ilk bölüm parçasını oluşturur.
Anima: Derin bir anlam vererek.
Animato: Kendini kaptırmış bir coşkuyla (metronom: 120-132).
Anime: Canlı ve coşku dolu.
Breve: İki tane birlik değere eşit nota.
Canto: Şarkı.
Con: İle; birlikte.
Decioso: Kararlı; kesinlikle.
Dolce: Tatlı bir deyişle.
Doloroso: Kederli.
Espressivo (espress.): İçten, dokunaklı bir şekilde; ifadeli.
Furioso: Şiddetli, öfkeli.
Grazia: İnce, narin bir deyişle.
Lent: Ağırbaşlı ve gösterişli.
Meno: Daha az.
Meno mosso: Pek canlı değil.
Morendo: Ölerek, kaybolarak. Molto: Çok.
Mosso: Hareketli, canlı.
Movido: Hareketli.
Pizzicato (pizz.): Kapalı çalmak.
Piu: Daha; daha fazla.
Ponticello: Yaylı çalgıların eşiği.
Primo: Birinci, ilk.
Quasi: Gibi, hemen.
Ritmico: Tartıma girmiş.
Rubato: Bağımsız yoruma bağlı, istediğin gibi.
Senza: Olmaksızın.
Simile: Benzer şekilde devam etmek.
Sonare: Çalmak, ses vermek.
Sonore (sonoro): Gür sesli.
Subito: Birdenbire.
Una Corda: Tek tel üzerinde.
Vivace: Neşeli, canlı.
Vivissimo: Vivo'dan daha çabuk, daha canlı.
Vivo: Çabuk, canlı ve parlak.