Düzenli ve korunmasız olarak cinsel birliktelik yaşanmasına rağmen 1 yıl içerisinde gebeliğin meydana gelmemesi durumu İnfertilite, yani kısırlık olarak adlandırılmaktadır. 1 yıl ya da daha fazla süre içerisinde gebelik gerçekleşmediyse infertilite (kısırlık) göz önünde bulundurulmalıdır. Tedavinin gecikmemesi adına 30 yaş üzerindeki hastalarda yukarıda 1 yıl olarak belirlenen bekleme süresi 6 aya kadar indirilebilmektedir. Adet düzenliği ya da taraflardan birinde hali hazırda belirlenmiş kısırlık sorunu bulunmakta ise daha kısa sürede tedaviye başlanabilmektedir. Kısırlık dünya genelinde görülen bir problemdir. A.B.D.’de 15-44 yaşta evli çiftlerin %8,4’ü (5 milyon) kısırlıktan mağdurdur. 20-24 yaş arası kadınların % 7‘sinde ve 40-44 yaş arasındaki kadınların % 29unda infertilite görülmektedir.
İnfertilite (Kısırlık) Nedenleri:
1- Yumurtlamanın olmaması % 10-15
2- Fetus (karın içi) faktörler % 30-40
3- Rahim ağzı ile ilgili faktörler %10-15
4- Erkeğe bağlı faktörler %30-40
5- Açıklanamayan %10
Hastalığın Değerlendirilmesi
Erkek ve kadın beraber değerlendirilmelidir. Muayane ve ayrıntılar, hastalık öyküleri değerlendirilir. Cinsel ilişki sıklığı, ilişkinin doğru olup olmadığı, ilişkide zorluk, erkekteki ilişki problemi, ilişkideki kayganlaştırıcı maddelerin (Labrihan) kullanımı araştırılmalıdır. İnfertilite hastalarının neredeyse %5-10’luk kesiminde hastalığa dair hiçbir neden bulunmamaktadır. Bu duruma açıklanamayan infertilite denilmektedir. Yumurta kalitesi, tüplerin işlevselliği ya da spermler ile ilişki olarak yapılacak değerlendirmeler sonucunda tedavi uygulanmaktadır.
Temel kısırlık değerlendirmesi şu maddeleri içerir:
1-Sperm analizi: 48 saat cinsel ilişki yasağı sonrası alınmalıdır.
2-Bazal vücut ısısı çizelgesi: Kadının sabah uyanır uyanmaz derecesi saptanır ve çizelgeye yazılır. Yumurtlama sırasında yükselen progesteron bifazik sıcaklık eğrisi oluşturulur.
3-Postcoital (PCT): Sperm ile rahim ağzı salgısı arasındaki etkileşmenin doğrudan analizini sağlar ve sperm kalitesi hakkında kaba bir fikir verir.
4-HSG (Rahim filmi) : Rahim ve yumurtalıkların anotomik değerlendirilmesinde önemlidir. Adetin hemen bitiminde çekilir.
5-Rahimden parça alma: Rahimin progesterona cevabını değerlendirir. Ovulasyonu (yumurtlamayı) belirler.
6-Tanı amaçlı: Laporoskopik yapışıklıklar, tüp fonksiyonları, kistler tanımlanır, hemde düzeltici cerrahi işlemler yapılır.
İnfertilite (Kısırlık) Tedavisi
Muayene ve değerlendirme sonrasında nedene yönelik olarak tedavi yaklaşımları uygulanmaktadır. Ayrıntılı değerlendirmeler sonrasında her çift için ayrı bir tedavi yaklaşımı ortaya konmaktadır. Tedavi uzun soluklu bir süreç olduğundan çiftin mental ve fiziksel olarak hazır olmaları oldukça önemlidir. Yumurtlama için yumurtlama sağlayıcı ilaçlar verilir ayrıca prolaktin yüksek hastalarda Bromocriptin verilir.
– Erkeğe bağlı infertilite intrastoplazmik sperm injeksiyonu uygulaması, erkek infertil tezimin tedavisinde çığır açmıştır. Ejahulattan (sperm sıvısı) , testis biopsisinden canlı sperm elde edildiği sürece başarılı gebelik gerçekleştirilebilir. Erkek sperm bulguları, bir ürolog tarafından değerlendirilmelidir.
– Endometriozis, kısırlık kadınlarında % 40 görülür. Tanısı ve evrelenmesi laporoskopi ile yapılır. Tedavi cerrahi olarak yakma, GnRH analogları, danazol, aralıksız doğum kontrol hapı verilmesi gibi gebeliği önleyici tedavileri içerir. Ağır olgularda IVF veya Gamet Intrafallopian Transfer gibi tüp bebek yöntemleri uygulanabilir.
– Erkek ve kadın üreme sistemi enfeksiyonları da kısırlık nedenleri arasında sayılmaktadır. Chlamidia ve gonore ana etkenlerdir. Tedavide kadın doğum uzmanı (kadınlar için) ve ürologlara ( Erkek için ) danışılmalıdır.
İnfertilite (Kısırlık) Nedenleri:
1- Yumurtlamanın olmaması % 10-15
2- Fetus (karın içi) faktörler % 30-40
3- Rahim ağzı ile ilgili faktörler %10-15
4- Erkeğe bağlı faktörler %30-40
5- Açıklanamayan %10
Hastalığın Değerlendirilmesi
Erkek ve kadın beraber değerlendirilmelidir. Muayane ve ayrıntılar, hastalık öyküleri değerlendirilir. Cinsel ilişki sıklığı, ilişkinin doğru olup olmadığı, ilişkide zorluk, erkekteki ilişki problemi, ilişkideki kayganlaştırıcı maddelerin (Labrihan) kullanımı araştırılmalıdır. İnfertilite hastalarının neredeyse %5-10’luk kesiminde hastalığa dair hiçbir neden bulunmamaktadır. Bu duruma açıklanamayan infertilite denilmektedir. Yumurta kalitesi, tüplerin işlevselliği ya da spermler ile ilişki olarak yapılacak değerlendirmeler sonucunda tedavi uygulanmaktadır.
Temel kısırlık değerlendirmesi şu maddeleri içerir:
1-Sperm analizi: 48 saat cinsel ilişki yasağı sonrası alınmalıdır.
2-Bazal vücut ısısı çizelgesi: Kadının sabah uyanır uyanmaz derecesi saptanır ve çizelgeye yazılır. Yumurtlama sırasında yükselen progesteron bifazik sıcaklık eğrisi oluşturulur.
3-Postcoital (PCT): Sperm ile rahim ağzı salgısı arasındaki etkileşmenin doğrudan analizini sağlar ve sperm kalitesi hakkında kaba bir fikir verir.
4-HSG (Rahim filmi) : Rahim ve yumurtalıkların anotomik değerlendirilmesinde önemlidir. Adetin hemen bitiminde çekilir.
5-Rahimden parça alma: Rahimin progesterona cevabını değerlendirir. Ovulasyonu (yumurtlamayı) belirler.
6-Tanı amaçlı: Laporoskopik yapışıklıklar, tüp fonksiyonları, kistler tanımlanır, hemde düzeltici cerrahi işlemler yapılır.
İnfertilite (Kısırlık) Tedavisi
Muayene ve değerlendirme sonrasında nedene yönelik olarak tedavi yaklaşımları uygulanmaktadır. Ayrıntılı değerlendirmeler sonrasında her çift için ayrı bir tedavi yaklaşımı ortaya konmaktadır. Tedavi uzun soluklu bir süreç olduğundan çiftin mental ve fiziksel olarak hazır olmaları oldukça önemlidir. Yumurtlama için yumurtlama sağlayıcı ilaçlar verilir ayrıca prolaktin yüksek hastalarda Bromocriptin verilir.
– Erkeğe bağlı infertilite intrastoplazmik sperm injeksiyonu uygulaması, erkek infertil tezimin tedavisinde çığır açmıştır. Ejahulattan (sperm sıvısı) , testis biopsisinden canlı sperm elde edildiği sürece başarılı gebelik gerçekleştirilebilir. Erkek sperm bulguları, bir ürolog tarafından değerlendirilmelidir.
– Endometriozis, kısırlık kadınlarında % 40 görülür. Tanısı ve evrelenmesi laporoskopi ile yapılır. Tedavi cerrahi olarak yakma, GnRH analogları, danazol, aralıksız doğum kontrol hapı verilmesi gibi gebeliği önleyici tedavileri içerir. Ağır olgularda IVF veya Gamet Intrafallopian Transfer gibi tüp bebek yöntemleri uygulanabilir.
– Erkek ve kadın üreme sistemi enfeksiyonları da kısırlık nedenleri arasında sayılmaktadır. Chlamidia ve gonore ana etkenlerdir. Tedavide kadın doğum uzmanı (kadınlar için) ve ürologlara ( Erkek için ) danışılmalıdır.
