madensel besinler - inorganik besinler nelerdir - mineraller - minarellerin vücuttaki görevleri - mineral eksikliği
Su
Pek çok gıdanın esas bileşenidir.Bitkisel ve hayvansal ürünlerde hücre içinde veya hücreler arasında bulunur.Su , insan vücudunun da 2/3 sini teşkil eder.normal bir insanın günde 2.5 litre su alması gerekir.Vücuda alınan bu su, içilen su ve içeceklerden alınan diğer gıdalardan veya vücutta kimyasal reaksiyonlar sonucu meydana gelen sudan sağlanır.
Mineral
İnsan vücudunun % 4 ile 6 sı minerallerden oluşmuştur. Gıdalarda 60 dan fazla mineral bulunur.
• Major mineraller otasyum, sodyum, kalsiyum, magnezyum, klor, sülfat, fosfat, bikarbonatlar.
• Minör ( İz ) mineraller : Demir, bakır, çinko, kobalt, mangan, molibden, iyot, flor, selenyum.
•Besin değeri olmayanlar :aliminyum, bor, nikel, kalay, krom
•Toksik olanlar : Civa, kurşun, arsenik, kadmiyum, antimon.
Sodyum(Na) ve Klor(Cl)
Sodyum klorür mutfak tuzudur. Vücudun temel hücre dışı iyonlarıdır. Ozmotik basınç, asit-baz dengesi ve vücut sıvısı miktarını ayarlarlar.Terleme ile sodyum ve klor dışarı atılır.Bu iyonların yetersizliğinde halsizlik, bulantı, kas krampları ve ödem (vücudun su toplayıp şişmesi ) görülür. Günlük gereksinim 6 g kadardır.Tuzun fazlası idrarla atılır.Tuzun hem fazlası hem de azı zararlıdır.
Potasyum(K)
Sodyumun tersine hücre içi sıvısında bulunur. Ozmotik basınç, asit-baz dengesinin sağlanmasında görev alır.Amino asitlerin proteine çevrilmesinde etkilidir.Günlük gereksinim 0.8-1.3 g kadardır. Hemen tüm besinlerde ve özellikle meyve ve sebzelerde bol miktarda bulunduğu için eksikliği pek görülmez.
Kalsiyum(Ca)
Kemik ve diş oluşumunu sağlar. Kanın pıhtılaşması, kalp kaslarının çalışması, enzimlerin görevlerini yapması, hücre membranından sıvı geçişinin kontrolünü ayarlar.Vücuttaki kalsiyumun % 99 u kemik ve dişlerdedir.100 ml kanda ise 9-12 mg bulunur.Günlük gereksinim 0.5- 2 g kadardır. Emzikli kadınlarda 5 g dır.En çok süt ve ürünleri, yumurta ve lahanada bulunur. Oksalik asit bulunduran ıspanak, ravent ve tahıllardaki fitik asit kalsiyumu bağlayarak alımını engeller
Fosfor(P)
Kalsiyum ile birlikte diş ve vücut sıvısında bulunur.Kemik oluşumunda, enzim faaliyetlerinde karbonhidrat ve yağ metabolizmasında, kan reaksiyonunun sabit kalmasında önemli görevleri vardır.Et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri ve ceviz fosforca zengin gıdalardır.Vücutta fosfor /kalsiyum oranı 2/1 olarak denge halindedir. Bu denge bozulursa kemik oluşumu normal olmaz ve riket hastalığı meydana gelir
Magnezyum(Mg)
Kalsiyum ve fosforun vücuda alınmasında, vücut sıvısının regülasyonunda, sinir ve membranda elektriksel gerilimim sağlanmasında görevleri vardır.DNA ve RNA yapısında yer alır.% 71 kadarı kemiklerdedir.Günlük gereksinim 300-400 mg kadardır. Eksikliğinde sinirsel rahatsızlıklar ortaya çıkar.Tohum ve tahıllarda, süt ve ürünlerinde ve yaprak sebzelerde fazla bulunur. Kalsiyum ve magnezyumdan biri vücutta fazla olduğu zaman diğeri atılır.
Demir(Fe)
Yapısal önemi olan bir mineraldir. Hemoglobin ve miyoglobinin yapısında yer alır.Bitkisel gıdalarda demir fazla olsa bile biyolojik olarak elverişli değildir.Yumurta hariç hayvansal gıdalardaki demir vücut tarafından daha kolay alınır. Yetişkinlerde vücutta kg başına 50 mg kadar demir bulunur.Günlük 10 mg demire gereksinim vardır. Demir yetersizliğinde kansızlık oluşur.
Bakır(Cu)
Demir ile birlikte hemoglobinin oluşumunda önemi vardır.Vücudun demirden yararlanmasını sağlar ve yetersizliğinde kansızlık görülür. Günlük gereksinim 0.6-2.0 mg kadardır. Karaciğer ve sütte fazla bulunur.
Çinko(Zn)
Bazı enzim ve hormonların yapısında bulunur.Karbonhidrat ve protein metabolizmasında ve nükleik asit sentezinde görev alır.Saç uzamasında da rolü vardır.En fazla midyede bulunur.Hububat, baklagiller, sert kabuklu meyveler çinko bakımından zengin gıdalardır. Asitli gıdalar uzun süre galvanizli kaplarda bulunursa çözünerek gıdaya geçen çinko , zehirlenmeye neden olur. Yetersizliğinde gelişim bozuklukları, ciltte lezyonlar ve iştahsızlık görülür.Ancak yetersizliği nadiren görülür.
alıntı
Su
Pek çok gıdanın esas bileşenidir.Bitkisel ve hayvansal ürünlerde hücre içinde veya hücreler arasında bulunur.Su , insan vücudunun da 2/3 sini teşkil eder.normal bir insanın günde 2.5 litre su alması gerekir.Vücuda alınan bu su, içilen su ve içeceklerden alınan diğer gıdalardan veya vücutta kimyasal reaksiyonlar sonucu meydana gelen sudan sağlanır.
Mineral
İnsan vücudunun % 4 ile 6 sı minerallerden oluşmuştur. Gıdalarda 60 dan fazla mineral bulunur.
• Major mineraller otasyum, sodyum, kalsiyum, magnezyum, klor, sülfat, fosfat, bikarbonatlar.
• Minör ( İz ) mineraller : Demir, bakır, çinko, kobalt, mangan, molibden, iyot, flor, selenyum.
•Besin değeri olmayanlar :aliminyum, bor, nikel, kalay, krom
•Toksik olanlar : Civa, kurşun, arsenik, kadmiyum, antimon.
Sodyum(Na) ve Klor(Cl)
Sodyum klorür mutfak tuzudur. Vücudun temel hücre dışı iyonlarıdır. Ozmotik basınç, asit-baz dengesi ve vücut sıvısı miktarını ayarlarlar.Terleme ile sodyum ve klor dışarı atılır.Bu iyonların yetersizliğinde halsizlik, bulantı, kas krampları ve ödem (vücudun su toplayıp şişmesi ) görülür. Günlük gereksinim 6 g kadardır.Tuzun fazlası idrarla atılır.Tuzun hem fazlası hem de azı zararlıdır.
Potasyum(K)
Sodyumun tersine hücre içi sıvısında bulunur. Ozmotik basınç, asit-baz dengesinin sağlanmasında görev alır.Amino asitlerin proteine çevrilmesinde etkilidir.Günlük gereksinim 0.8-1.3 g kadardır. Hemen tüm besinlerde ve özellikle meyve ve sebzelerde bol miktarda bulunduğu için eksikliği pek görülmez.
Kalsiyum(Ca)
Kemik ve diş oluşumunu sağlar. Kanın pıhtılaşması, kalp kaslarının çalışması, enzimlerin görevlerini yapması, hücre membranından sıvı geçişinin kontrolünü ayarlar.Vücuttaki kalsiyumun % 99 u kemik ve dişlerdedir.100 ml kanda ise 9-12 mg bulunur.Günlük gereksinim 0.5- 2 g kadardır. Emzikli kadınlarda 5 g dır.En çok süt ve ürünleri, yumurta ve lahanada bulunur. Oksalik asit bulunduran ıspanak, ravent ve tahıllardaki fitik asit kalsiyumu bağlayarak alımını engeller
Fosfor(P)
Kalsiyum ile birlikte diş ve vücut sıvısında bulunur.Kemik oluşumunda, enzim faaliyetlerinde karbonhidrat ve yağ metabolizmasında, kan reaksiyonunun sabit kalmasında önemli görevleri vardır.Et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri ve ceviz fosforca zengin gıdalardır.Vücutta fosfor /kalsiyum oranı 2/1 olarak denge halindedir. Bu denge bozulursa kemik oluşumu normal olmaz ve riket hastalığı meydana gelir
Magnezyum(Mg)
Kalsiyum ve fosforun vücuda alınmasında, vücut sıvısının regülasyonunda, sinir ve membranda elektriksel gerilimim sağlanmasında görevleri vardır.DNA ve RNA yapısında yer alır.% 71 kadarı kemiklerdedir.Günlük gereksinim 300-400 mg kadardır. Eksikliğinde sinirsel rahatsızlıklar ortaya çıkar.Tohum ve tahıllarda, süt ve ürünlerinde ve yaprak sebzelerde fazla bulunur. Kalsiyum ve magnezyumdan biri vücutta fazla olduğu zaman diğeri atılır.
Demir(Fe)
Yapısal önemi olan bir mineraldir. Hemoglobin ve miyoglobinin yapısında yer alır.Bitkisel gıdalarda demir fazla olsa bile biyolojik olarak elverişli değildir.Yumurta hariç hayvansal gıdalardaki demir vücut tarafından daha kolay alınır. Yetişkinlerde vücutta kg başına 50 mg kadar demir bulunur.Günlük 10 mg demire gereksinim vardır. Demir yetersizliğinde kansızlık oluşur.
Bakır(Cu)
Demir ile birlikte hemoglobinin oluşumunda önemi vardır.Vücudun demirden yararlanmasını sağlar ve yetersizliğinde kansızlık görülür. Günlük gereksinim 0.6-2.0 mg kadardır. Karaciğer ve sütte fazla bulunur.
Çinko(Zn)
Bazı enzim ve hormonların yapısında bulunur.Karbonhidrat ve protein metabolizmasında ve nükleik asit sentezinde görev alır.Saç uzamasında da rolü vardır.En fazla midyede bulunur.Hububat, baklagiller, sert kabuklu meyveler çinko bakımından zengin gıdalardır. Asitli gıdalar uzun süre galvanizli kaplarda bulunursa çözünerek gıdaya geçen çinko , zehirlenmeye neden olur. Yetersizliğinde gelişim bozuklukları, ciltte lezyonlar ve iştahsızlık görülür.Ancak yetersizliği nadiren görülür.
alıntı