ipek yolunun tarihcesi,
İpek Yolunun onemi,
İpek Yolunun ozellikleri
Orta Asya bolgeleriyle her zaman bağlantılar var olmuştur Orneğin; Cin ile Avrupa arasında en eski zamanlardan beri, en az Tunc Devrinden beri bağlantılar vardı İlk zamanlarda maden elde etme ve işleme konusunda bilgi alışverişine ve ticari malların değişimine dayanmış olan bu bağlantılar, diplomatik ilişkilerin kurulmasını ve iki kulturun birbirini tanımasını da sağlamıştır Ancak, arabulucular yolu ile gercekleştirilmiş olan bu bağlantılar bir sureklilik gostermemiş, uzun sureli kopukluklar yaşanmış, ticaret ve bilgi alışverişinin uzun bir sure gercekleşmediği donemler de olmuştur
Cinin batıya doğru genişlemesi, İpek Yolunun doğu sınırının tamamen acılmasında onemli bir etken olmuştur İmparator Vudi (MO 14287) doneminde Han İmparatorluğu sınırlarını nerdeyse iki katı kadar genişletmiştir Sınır tehditlerine karşı duşman bolgelerini istila ederek karşılık veren İmparator Vudi, ordularını kuzeye, guneye ve batıya gondererek bircok devleti boyunduruk altına almış, Hiungnu zaferi ile de Orta Asyanın tum kontrolunu ele gecirmiştir Vudinin birlikleri, Pamir dağlarını ve Fergana şehrini de işgal ederek, Cin ile Batı arasındaki ticaret yollarını acmıştır İpek Yolu uzerinden gercekleşen ticaret sayesinde Hun İmparatorluğunun başkenti Batılı seyyahlar ve Batıdan gelen luks mallarla dolup taşmaya başlamıştır
Doğuda barışın hukum surduğu zamanlar, Batı bir savaş alanı idi Romalılar ile Partlar arasında uzun zamandan beri yaşanan sorunlar, birinci Roma İmparatoru Augustusun diplomatik başarısı ile son bulmuş, iki taraf arasında bir barış sureci başlamıştır Bu barış sureci, İpek Yolunun batı bolumunun daha guvenli olmasını ve Uzak Doğu ile yapılan ticaretin canlanmasını sağlamıştır Gec Antik Cağ doneminde Doğu Roma, yani Bizans ile Sassani İmparatorluğu arasındaki ticaret RomaPers Savaşları nedeniyle buyuk olcude engellenmiştir
İpek Yolu, bir diğer yukselme donemini, Perslerin İpek Yolu uzerindeki hakimiyetine son veren Tang Hanedanlığı doneminde yaşamıştır İkinci Tang İmparatoru Taizong, Orta Asyanın buyuk bir bolumunu ve Tarım Vadisini kontrolu altına almıştır Bizans İmparatorluğu, 7 yyda Asyadaki bazı topraklarının Muslumanlar tarafından ele gecirilmesiyle İpek Yolu ile bağlantısını ara sıra koruyabilmiş ve uzun sure Doğudan gelen malların ana aktarma yeri olarak işlev gormuştur Tang doneminden sonra İpek Yolu uzerindeki ticaret trafiği azalmaya başlamıştır Bunun nedeni, Beş Hanedanlık doneminde Tang Hanedanlığında ic istikrarın korunamaması ve ticaret yollarının guvenliğinin azalmasıdır Avrupa ile Asya arasındaki ticaret veba salgınları nedeniyle de uzun sure askıya alınmış ve gercekleşmemiştir
Asya ile Avrupa arasında doğrudan bağlantı kurulmasında, 13 yyda Moğolların buyuk katkısı olmuştur Moğol istilaları sık ve geniş iletişim cağının başlamasında etkili olmuştur Bu durum, Moğolların ele gecirdikleri yerlerde sistemlerini kurduktan sonra, yabancılarla iletişim kurarak yonetime devam etmeleri ile gercekleşmiştir Bu donemde Moğolların yabancılara olan misafirperverlikleri sayesinde ticaret yeniden artmıştır
Ancak, Moğol İmparatorluğunun omru kısa surmuş ve 1262 yılında koca imparatorluğun cokuşu başlamıştır Buna rağmen İpek Yolunun doğu bolumunun guvenliği Kubilay Han doneminde uzun sure sağlanmıştır Cin milliyetciliği canlanmaya başlamış; 1368 yılında, yabancı egemenliği Moğol kokenlilere karşı saldırgan bir dış politika tutumu izleyen Ming Hanedanlığı donemini sona erdirmiştir Moğollar donemindeki rahatlığa rağmen, İpek Yolu uzerinde yapılan ticaret hicbir zaman Tang Hanedanı donemindeki seviyesine ulaşmamıştır Song Hanedanlığı doneminde İpek Yolu onemini yitirmeye devam etmiştir Cin deniz ticareti sayesinde Guneydoğu Asyada yeni pazarların keşfedilmesi ve Arapların koyduğu yuksek gumruk vergileri nedeniyle İpek Yolu daha az tercih edilmiştir
Erken Yeni Cağ doneminde Avrupalı denizcilerin dunya geneline acılmaları ile İpek Yolu tamamen onemini yitirmiştir Boylece uzun suren yolculukların ve malın aracılara teslim edilmesinin yerine daha kısa suren ve doğrudan gercekleştirilen deniz taşımacılığı onem kazanmıştır İpek Yolunun yerini gemiler almıştır Cinli tuccarlar jonk adını verdikleri gemileri ile Hindistana, hatta Arap ulkelerine kadar gidebilmekteydi Avrupalı tuccarların Cin ile yaptıkları ticaret Song Hanedanı doneminden beri kısıtlanmaktaydı Bu nedenle, Avrupalıların deniz seferleri ile gercekleştirmek istedikleri asıl amaclarından biri de Hitaya ulaşmaktı
İlk olarak, 1514 yılında Portekizliler Cine ulaşmış ve orada cok canlı bir ticaret başlatmışlardır; ancak bu pazar daha sonra İspanyollar tarafından ele gecirilmiştir İmparatorluk, 16 yydan itibaren, yenidunyada Avrupa kolonilerinden temel fayda sağlayanların arasında yer almaktaydı Kolonilerde cıkarılan madenin buyuk bir bolumu Avrupalılara satılmak amacıyla Cine gonderilmekteydi Ticaret şirketlerinin gemileri Avrupalı soylulara luks eşya ve sanat eserleri tedarik etmek amacıyla, Doğu Asyaya ulaşımda İpek Yolu gorevini gormekteydi
Petrol yataklarının bulunması ile İpek Yolu yeniden onem kazanmaya başlamıştır Yeni yollar inşa edilmiş ve ıssız bolgelere ulaşım kolaylaştırılmış, bolgeler sanayileştirilmiştir Bunun yanı sıra eski ticaret yolları onarılmış ve turistik amaclı kullanılmaya başlanmıştır
İpek Yolunun onemi,
İpek Yolunun ozellikleri
Orta Asya bolgeleriyle her zaman bağlantılar var olmuştur Orneğin; Cin ile Avrupa arasında en eski zamanlardan beri, en az Tunc Devrinden beri bağlantılar vardı İlk zamanlarda maden elde etme ve işleme konusunda bilgi alışverişine ve ticari malların değişimine dayanmış olan bu bağlantılar, diplomatik ilişkilerin kurulmasını ve iki kulturun birbirini tanımasını da sağlamıştır Ancak, arabulucular yolu ile gercekleştirilmiş olan bu bağlantılar bir sureklilik gostermemiş, uzun sureli kopukluklar yaşanmış, ticaret ve bilgi alışverişinin uzun bir sure gercekleşmediği donemler de olmuştur
Cinin batıya doğru genişlemesi, İpek Yolunun doğu sınırının tamamen acılmasında onemli bir etken olmuştur İmparator Vudi (MO 14287) doneminde Han İmparatorluğu sınırlarını nerdeyse iki katı kadar genişletmiştir Sınır tehditlerine karşı duşman bolgelerini istila ederek karşılık veren İmparator Vudi, ordularını kuzeye, guneye ve batıya gondererek bircok devleti boyunduruk altına almış, Hiungnu zaferi ile de Orta Asyanın tum kontrolunu ele gecirmiştir Vudinin birlikleri, Pamir dağlarını ve Fergana şehrini de işgal ederek, Cin ile Batı arasındaki ticaret yollarını acmıştır İpek Yolu uzerinden gercekleşen ticaret sayesinde Hun İmparatorluğunun başkenti Batılı seyyahlar ve Batıdan gelen luks mallarla dolup taşmaya başlamıştır
Doğuda barışın hukum surduğu zamanlar, Batı bir savaş alanı idi Romalılar ile Partlar arasında uzun zamandan beri yaşanan sorunlar, birinci Roma İmparatoru Augustusun diplomatik başarısı ile son bulmuş, iki taraf arasında bir barış sureci başlamıştır Bu barış sureci, İpek Yolunun batı bolumunun daha guvenli olmasını ve Uzak Doğu ile yapılan ticaretin canlanmasını sağlamıştır Gec Antik Cağ doneminde Doğu Roma, yani Bizans ile Sassani İmparatorluğu arasındaki ticaret RomaPers Savaşları nedeniyle buyuk olcude engellenmiştir
İpek Yolu, bir diğer yukselme donemini, Perslerin İpek Yolu uzerindeki hakimiyetine son veren Tang Hanedanlığı doneminde yaşamıştır İkinci Tang İmparatoru Taizong, Orta Asyanın buyuk bir bolumunu ve Tarım Vadisini kontrolu altına almıştır Bizans İmparatorluğu, 7 yyda Asyadaki bazı topraklarının Muslumanlar tarafından ele gecirilmesiyle İpek Yolu ile bağlantısını ara sıra koruyabilmiş ve uzun sure Doğudan gelen malların ana aktarma yeri olarak işlev gormuştur Tang doneminden sonra İpek Yolu uzerindeki ticaret trafiği azalmaya başlamıştır Bunun nedeni, Beş Hanedanlık doneminde Tang Hanedanlığında ic istikrarın korunamaması ve ticaret yollarının guvenliğinin azalmasıdır Avrupa ile Asya arasındaki ticaret veba salgınları nedeniyle de uzun sure askıya alınmış ve gercekleşmemiştir
Asya ile Avrupa arasında doğrudan bağlantı kurulmasında, 13 yyda Moğolların buyuk katkısı olmuştur Moğol istilaları sık ve geniş iletişim cağının başlamasında etkili olmuştur Bu durum, Moğolların ele gecirdikleri yerlerde sistemlerini kurduktan sonra, yabancılarla iletişim kurarak yonetime devam etmeleri ile gercekleşmiştir Bu donemde Moğolların yabancılara olan misafirperverlikleri sayesinde ticaret yeniden artmıştır
Ancak, Moğol İmparatorluğunun omru kısa surmuş ve 1262 yılında koca imparatorluğun cokuşu başlamıştır Buna rağmen İpek Yolunun doğu bolumunun guvenliği Kubilay Han doneminde uzun sure sağlanmıştır Cin milliyetciliği canlanmaya başlamış; 1368 yılında, yabancı egemenliği Moğol kokenlilere karşı saldırgan bir dış politika tutumu izleyen Ming Hanedanlığı donemini sona erdirmiştir Moğollar donemindeki rahatlığa rağmen, İpek Yolu uzerinde yapılan ticaret hicbir zaman Tang Hanedanı donemindeki seviyesine ulaşmamıştır Song Hanedanlığı doneminde İpek Yolu onemini yitirmeye devam etmiştir Cin deniz ticareti sayesinde Guneydoğu Asyada yeni pazarların keşfedilmesi ve Arapların koyduğu yuksek gumruk vergileri nedeniyle İpek Yolu daha az tercih edilmiştir
Erken Yeni Cağ doneminde Avrupalı denizcilerin dunya geneline acılmaları ile İpek Yolu tamamen onemini yitirmiştir Boylece uzun suren yolculukların ve malın aracılara teslim edilmesinin yerine daha kısa suren ve doğrudan gercekleştirilen deniz taşımacılığı onem kazanmıştır İpek Yolunun yerini gemiler almıştır Cinli tuccarlar jonk adını verdikleri gemileri ile Hindistana, hatta Arap ulkelerine kadar gidebilmekteydi Avrupalı tuccarların Cin ile yaptıkları ticaret Song Hanedanı doneminden beri kısıtlanmaktaydı Bu nedenle, Avrupalıların deniz seferleri ile gercekleştirmek istedikleri asıl amaclarından biri de Hitaya ulaşmaktı
İlk olarak, 1514 yılında Portekizliler Cine ulaşmış ve orada cok canlı bir ticaret başlatmışlardır; ancak bu pazar daha sonra İspanyollar tarafından ele gecirilmiştir İmparatorluk, 16 yydan itibaren, yenidunyada Avrupa kolonilerinden temel fayda sağlayanların arasında yer almaktaydı Kolonilerde cıkarılan madenin buyuk bir bolumu Avrupalılara satılmak amacıyla Cine gonderilmekteydi Ticaret şirketlerinin gemileri Avrupalı soylulara luks eşya ve sanat eserleri tedarik etmek amacıyla, Doğu Asyaya ulaşımda İpek Yolu gorevini gormekteydi
Petrol yataklarının bulunması ile İpek Yolu yeniden onem kazanmaya başlamıştır Yeni yollar inşa edilmiş ve ıssız bolgelere ulaşım kolaylaştırılmış, bolgeler sanayileştirilmiştir Bunun yanı sıra eski ticaret yolları onarılmış ve turistik amaclı kullanılmaya başlanmıştır