İslamiyetten Once Kurulan İlk Turk Devletleri
İslamiyet Oncesi İlk Turk Devletleri
1) ASYA HUN (BUYUK HUN) DEVLETİ
Merkezi Otuken olarak Orhun ve Selenga nehirleri kenarında kuruldu Turkler tarafından kurulduğu bilinen ilk devlettir Bilinen ilk hukumdar, Teoman ' dır Cinliler Hun saldırılarını onlemek icin Cin Seddi ' ni yaptılar Mete Doneminde devlet en guclu donemini yaşamıştır Bolgedeki kavimleri bir bayrak altında toplamış ve Turk ordu teşkilatının temeli olan onlu sistemin temelini atmıştır Toprak devletin temeli ve kokudur, milletin malıdır anlayışını getirdi ve yerleştirdi Hunlar onun zamanında imparatorluk haline geldiler
Mete Han 'ın olumunden sonra Cin baskısı ve entrikaları ile İpek Yolu Cin ' e kaptırılmış, taht kavgaları ve askeri bakımdan Cinliler ' in Turkleri taklit etmeleri ile baş edemeyen Hunlar once doğu batı, sonra kuzey guney olarak ikiye ayrılmışlardır
2) AVRUPA HUN DEVLETİ
Kurucusu Balamir'dir Avrupa'da kurulan ilk Turk devletidir Kuzey Hunları tarafından Macaristan ' da kurulan devlet en guclu donemini Attila zamanında yaşamıştır
Attila Donemi
Doğu Roma'yı (Bizans'ı) vergiye bağlayan Attila Batı Roma seterine cıktı Ancak Papa'nın isteği uzerine barış yaparak geri dondu Olumunden sonra taht kavgaları ve dış baskılar sonucu yıkıldı
3) I GOKTURK DEVLETİ
552'de Avarlar'ı yenen Gokturkler'in kokenleri Hunlar'a dayanıyordu Tarihte Turk adını kullanan ilk devlettir Asya Hunları ' ndan sonra ikinci kez Orta Asya ' da siyasi birliği sağlamış, devlet yonetiminde ikili teşkilatı uygulamışlardır Kendilerine ait alfabeleri vardır (Gokturk Alfabesi) Turkce ' nin tarihte gorulen ilk alfabesidir
Cin entrikaları ve taht kavgaları ile once doğu batı olarak ikiye ayrılıp Cin hakimiyetine girdiler Batı Turkistan'ı Turkleştirenler Ergenekon Destanı Gokturkler ' e aittir, islamiyet oncesinde kurulmuş Turk Devletleri icinde sınırları en geniş Turk Devleti'dir
4) II GOKTURK (KUTLUK) DEVLETİ
Cin hakimiyetindeki Gokturkler Kutluk Kağan liderliğinde devlet kurdular En guclu devirleri Bilge Kağan, kardeşi Kultigin ve Vezir Tonyukuk zamanında yaşadılar Bu uc devlet adamı adına dikilen Orhun Abideleri o donemin en onemli kultur mirasıdır Gokturkler ' in siyasi ve sosyal hayatı hakkında bilgi veren ilk Turkce eseridir Bilge Kağan'dan sonra ic cekişmelerle zayıflayan devlet Basmil, Karluk, Uygur isyanıyla yıkılmıştır
5 UYGURLAR
Karluk, Basmil ve Uygurlar tarafından 744 ' de kuruldu, ipek Yolu ticareti yaparak Cin ' le iyi ilişkiler kurdular Mani dinini secerek savaşcı ozelliklerini kaybettiler Bu yuzden varlıklarını uzun sure devam ettiremediler Kırgızlar devlete son verince Moğollar ' ın yaşadığı bolgeye goc ettiler ve Moğollar ' ın Turkleşmesini sağladılar Budizm ' i benimseyen Uygurlar ile İslamiyet ' i yaymak isteyen Karahanlılar mucadele ettiler Yerleşik hayata gecen Uygurlar ilk defa kent ve kasaba kurup mimari alanda eserler vermişlerdir Kendilerine ait alfabe oluşturmuşlardır Yaradılış Destanı onlara aittir, ilk kez matbaa ve kağıdı kullanan Uygurlar, siyasi alandan cok kulturel alanda isimlerini duyurmuşlardır Kırgızlar tarafından yıkılmıştır
DİĞER TURK BOYLARI
Avarlar: İstanbul ' u kuşatan ilk Turk boyudur
Oğuzlar: İslamiyet ' i topyekun secmiş Selcuklu ve Osmanlı Devleti ' ni kurmuşlardır
Turgişler: Emeviler ' le mucadelelerinin ana nedeni Orta Asya ' yı İslam hakimiyetine sokmamak icindir Turk tarihinde ilk parayı kullandılar
Pecenekler: Balkanlar ' a geldiler Malazgirt Savaşı ' nda Selcuklular ' a yardım ettiler
Kartuklar: islamiyet ' i topyekUn secen ilk Turk boyudur Talaş Savaşı ' nın kazanılmasında ve Karahanlı Devleti ' nin kurulmasında onemli rol oynadılar
Kumanlar (Kıpcak) : X Yy Da Doğu Avrupa ' ya gelen Kumanlar Ruslarla mucadele ettiler Oğuz Kıpcak savaşları Dede Korkut Destanı'nda yer alır
Bulgarlar: Tuna Bulgarlar ' ı Hristiyanlığı, Volga (İtil) Bulgarları islamiyeti sectiler
Hazar: Yoneticileri Turk, din bakımdan Musevidirler Bolgede sağladıkları huzur ve guvenden Hazar Barış Cağı olarak adlandırılmıştır
Sibirler: Sibirya ve Kafkasya ' da yaşayıp Sibirya ' ya adlarını vermişlerdir
Kırgızlar: Otugen ' de kurdukları devletlerini Moğollar yıkınca bolge Moğollar ' ın eline gecti Turk edebiyatının en uzun destanı Manas Destanı onlara aittir
Akhunlar: Afganistan ve Kuzey Hindistan ' da etkili oldular
Macarlar: Doğu Avrupa ' da devlet kurdular Hristiyanlığı sectiler
İslamiyet Oncesi İlk Turk Devletleri
1) ASYA HUN (BUYUK HUN) DEVLETİ
Merkezi Otuken olarak Orhun ve Selenga nehirleri kenarında kuruldu Turkler tarafından kurulduğu bilinen ilk devlettir Bilinen ilk hukumdar, Teoman ' dır Cinliler Hun saldırılarını onlemek icin Cin Seddi ' ni yaptılar Mete Doneminde devlet en guclu donemini yaşamıştır Bolgedeki kavimleri bir bayrak altında toplamış ve Turk ordu teşkilatının temeli olan onlu sistemin temelini atmıştır Toprak devletin temeli ve kokudur, milletin malıdır anlayışını getirdi ve yerleştirdi Hunlar onun zamanında imparatorluk haline geldiler
Mete Han 'ın olumunden sonra Cin baskısı ve entrikaları ile İpek Yolu Cin ' e kaptırılmış, taht kavgaları ve askeri bakımdan Cinliler ' in Turkleri taklit etmeleri ile baş edemeyen Hunlar once doğu batı, sonra kuzey guney olarak ikiye ayrılmışlardır
2) AVRUPA HUN DEVLETİ
Kurucusu Balamir'dir Avrupa'da kurulan ilk Turk devletidir Kuzey Hunları tarafından Macaristan ' da kurulan devlet en guclu donemini Attila zamanında yaşamıştır
Attila Donemi
Doğu Roma'yı (Bizans'ı) vergiye bağlayan Attila Batı Roma seterine cıktı Ancak Papa'nın isteği uzerine barış yaparak geri dondu Olumunden sonra taht kavgaları ve dış baskılar sonucu yıkıldı
3) I GOKTURK DEVLETİ
552'de Avarlar'ı yenen Gokturkler'in kokenleri Hunlar'a dayanıyordu Tarihte Turk adını kullanan ilk devlettir Asya Hunları ' ndan sonra ikinci kez Orta Asya ' da siyasi birliği sağlamış, devlet yonetiminde ikili teşkilatı uygulamışlardır Kendilerine ait alfabeleri vardır (Gokturk Alfabesi) Turkce ' nin tarihte gorulen ilk alfabesidir
Cin entrikaları ve taht kavgaları ile once doğu batı olarak ikiye ayrılıp Cin hakimiyetine girdiler Batı Turkistan'ı Turkleştirenler Ergenekon Destanı Gokturkler ' e aittir, islamiyet oncesinde kurulmuş Turk Devletleri icinde sınırları en geniş Turk Devleti'dir
4) II GOKTURK (KUTLUK) DEVLETİ
Cin hakimiyetindeki Gokturkler Kutluk Kağan liderliğinde devlet kurdular En guclu devirleri Bilge Kağan, kardeşi Kultigin ve Vezir Tonyukuk zamanında yaşadılar Bu uc devlet adamı adına dikilen Orhun Abideleri o donemin en onemli kultur mirasıdır Gokturkler ' in siyasi ve sosyal hayatı hakkında bilgi veren ilk Turkce eseridir Bilge Kağan'dan sonra ic cekişmelerle zayıflayan devlet Basmil, Karluk, Uygur isyanıyla yıkılmıştır
5 UYGURLAR
Karluk, Basmil ve Uygurlar tarafından 744 ' de kuruldu, ipek Yolu ticareti yaparak Cin ' le iyi ilişkiler kurdular Mani dinini secerek savaşcı ozelliklerini kaybettiler Bu yuzden varlıklarını uzun sure devam ettiremediler Kırgızlar devlete son verince Moğollar ' ın yaşadığı bolgeye goc ettiler ve Moğollar ' ın Turkleşmesini sağladılar Budizm ' i benimseyen Uygurlar ile İslamiyet ' i yaymak isteyen Karahanlılar mucadele ettiler Yerleşik hayata gecen Uygurlar ilk defa kent ve kasaba kurup mimari alanda eserler vermişlerdir Kendilerine ait alfabe oluşturmuşlardır Yaradılış Destanı onlara aittir, ilk kez matbaa ve kağıdı kullanan Uygurlar, siyasi alandan cok kulturel alanda isimlerini duyurmuşlardır Kırgızlar tarafından yıkılmıştır
DİĞER TURK BOYLARI
Avarlar: İstanbul ' u kuşatan ilk Turk boyudur
Oğuzlar: İslamiyet ' i topyekun secmiş Selcuklu ve Osmanlı Devleti ' ni kurmuşlardır
Turgişler: Emeviler ' le mucadelelerinin ana nedeni Orta Asya ' yı İslam hakimiyetine sokmamak icindir Turk tarihinde ilk parayı kullandılar
Pecenekler: Balkanlar ' a geldiler Malazgirt Savaşı ' nda Selcuklular ' a yardım ettiler
Kartuklar: islamiyet ' i topyekUn secen ilk Turk boyudur Talaş Savaşı ' nın kazanılmasında ve Karahanlı Devleti ' nin kurulmasında onemli rol oynadılar
Kumanlar (Kıpcak) : X Yy Da Doğu Avrupa ' ya gelen Kumanlar Ruslarla mucadele ettiler Oğuz Kıpcak savaşları Dede Korkut Destanı'nda yer alır
Bulgarlar: Tuna Bulgarlar ' ı Hristiyanlığı, Volga (İtil) Bulgarları islamiyeti sectiler
Hazar: Yoneticileri Turk, din bakımdan Musevidirler Bolgede sağladıkları huzur ve guvenden Hazar Barış Cağı olarak adlandırılmıştır
Sibirler: Sibirya ve Kafkasya ' da yaşayıp Sibirya ' ya adlarını vermişlerdir
Kırgızlar: Otugen ' de kurdukları devletlerini Moğollar yıkınca bolge Moğollar ' ın eline gecti Turk edebiyatının en uzun destanı Manas Destanı onlara aittir
Akhunlar: Afganistan ve Kuzey Hindistan ' da etkili oldular
Macarlar: Doğu Avrupa ' da devlet kurdular Hristiyanlığı sectiler