iyi kolesterol nedir?
kotu kolesterol nedir?
İyi kolesterolKotu kolesterol
Kolesterol, yağımsı bir maddedir Normal koşullarda, yağ suyun icinde cozunmez Kolesterol de su ozelliklerini taşıyan kanda normal koşullarda cozunmez Kolesterol, kanda cozunmesi ve taşınması icin karaciğerde bir protein ile birleştirilir (paket edilir) Bu kolesterol ile protein birleşimine lipoprotein adı verilir Değişik tipte lipoproteinler vardır:1LDL (low density lipoprotein, duşuk yoğunluklu lipoprotein): Kotu huylu kolesteroldur2HDL (high density lipoprotein, yuksek yoğunluklu lipoprotein): İyi huylu kolesteroldurHDL ve LDL kolesterolden başka lipoproteinler de vardır
Yağ metabolizması bozukluğu olan hastaların yaptırdığı diğer bir kan incelemesi de trigliserid olcumudur Trigliserid de kolesterol gibi kanda cozunen bir yağdır Kan trigliserid duzeyi ile arteriyoskleroz arasındaki ilişki kolesterol kadar belirgin değildir
Yuksek kolesterol nedir?
Kanda kolesterol ve LDLkolesterolun yuksek olması hasta icin risk taşır HDLkolesterolun duşuk olması da bir risktir
20 yaşın uzerinde Kan kolesterol duzeyi
200 mgdl'nin altı istenilen duzeydir
200239 mgdl arası sınırda yuksek'tir
240 mgdl'nin ustu ise yuksektir
Kan LDLkolesterol duzeyi
130 mgdl'nin altı istenilen duzeydir
130159 mgdl arası sınırda yuksek'tir Kan HDLkolesterol duzeyi
35 mgdl'nin altı duşuktur
Kanda Kolesterol 200 mgdl
veya LDLkolesterol130 mgdl
veya HDLkolesterol imagesiyihuylukotuhuylukolesterolicinneyapabilirim5aff07da4fc6epng5 mgdl İSE RİSK FAZLADIR
HDLkolesterol yukseldikce risk azalır Ortalama HDLkolesterol duzeyi kadında 55 mgdl ve erkekte 45 mgdl'dir yani kadınlar bu yonden daha şanslıdır
Kan trigliserid olcumune gore sınıflandırma
200 mgdl Normal
200400 mgdl Sınırda yuksek
4001000 mgdl Yuksek
1000 mgdl Cok yuksek
Kanda kolesterolun yuksek olması bir yağ metabolizması bozukluğudur Yağ metabolizması bozukluğundan şuphe edilen bir hastada yapılması gereken kan alınarak oncelikle kolesterol, LDLkolesterol, HDL kolesterol ve trigliserid duzeyi olculmesidir Tedaviye karar vermeden once bu değerler en az 2 kere olculmelidirTedavi duzenlenirken oncelikle LDLkolesterol duzeyleri temel alınmalıdır
Kolesterol niye yukselir?
Kanda kolesterol duzeyini etkileyen cok sayıda faktor vardır Bu faktorlerin bazıları onlenebilir niteliktedir Bunlardan bazıları:
1Kalıtımsal Faktorler
2Gıdalar
3Şişmanlık
4Stres
gibi faktorler kolesterolu ve kotu huylu kolesterolu yukseltirDuzenli egzersiz iyi huylu kolesterolu yukseltir ve kotu huylu kolesterolu azaltır6065 yaşa kadar yaşla birlikte kolesterol duzeyi artar Kadınlarda menopozdan sonra kolesterol duzeyi artar
Kolesterol yukselmesine yol acan hastalıklar
Bazı hastalıklarda kolesterol duzeyi yukselir Bu hastalıkları ikiye ayırarak incelemek mumkundur:
1Kalıtsal yağ metabolizması hastalıkları
Hipotiroidi: Tiroid bezinin yetersiz calışması
Karaciğer hastalıkları
Nefrit: Bobreğin mikrobik olmayan iltihabi hastalıkları
Şeker hastalığı
Şişmanlık
Bazı ilaclar
Diğer hastalıklar
Kolesterolun onemi nedir?
Kalp ve damar hastalıkları Turkiye'de ve diğer ulkelerde olum ve kalıcı sakatlıklara yol acan yaygın sorunlardır Turkiye'de 6 milyon kişide kan kolesterol duzeyi sınırda yuksek (200239 mgdl) ve 2 milyon kişide yuksektir (240 mgdl) Gelişmiş ulkelerde olum nedenleri arasında kalp ve damar hastalıkları ilk sıradadır ve yuksek kolesterol, yuksek tansiyon, şişmanlık gibi sorunların duzeltilmesi ile bu olumler onlenebilir veya geciktirilebilir Bu nedenle Dunya Sağlık Orgutu kalp ve damar hastalıklarını 1 numaralı insanlık duşmanı ilan etmiştirKalp ve damar hastalıklarını kolaylaştıran faktorlere kardiyovaskuler risk faktorleri adı verilir Kanda kolesterol ve LDLkolesterolun yuksek olması hasta icin risktir ve kolesterol yuksekliği bir kardiyovaskuler risk faktorudur HDLkolesterolun duşuk olması da bir risktir Bu riske sahip hastalarda kalp krizi, felc, damar tıkanması, bobrek yetmezliği gibi hastalıkların ortaya cıkma olasılığı daha fazladır
Kardiyovaskuler Risk Faktorleri
Kolesterolu yuksek hastalarda, kardiyovaskuler risk faktorlerinin değerlendirilmesi ve mumkunse değiştirilmesi, tedavinin temel noktalarından birisidir Kolesterolu yuksek hastalarda, kolesterol yuksekliği dışındaki kardiyovaskuler risk faktorlerine de sık rastlanır ve bu kardiyovaskuler risk faktorlerinin duzeltilmesi ile kardiyovaskuler kalıcı hasar ve olum riski kesin olarak azaltılır Aşağıda kardiyovaskuler risk faktorleri ozetlenmiştir:
Hipertansiyon
Lipid (yağ) metabolizması bozukluğu, Kolesterol yuksekliği
Sigara Diyabetes mellitus (şeker hastalığı)
Şişmanlık
Fiziksel aktivite azlığı ve sedanter yaşam
Yuksek hematokrit (kanda cok fazla hucre bulunması)
Artmış trombojenik faktorler (kanı pıhtılaştıran faktorler )
İleri yaş
Erkek cinsiyet
Aile oykusu
Tip A kişilik yapısı (mukemmeliyetci, obsesif hırslı ve gergin kişilik)
Ostrojen eksikliği
Alkol yoksunluğu (alkol bağımlılığı)
Fibrinojen yuksekliği
Urik asit yuksekliği
Lipoprotein (a)
Belirgin beyin, kalp, bobrek veya damar hastalığı
Hipertansiyon, her yaş, cins, ırk icin onemli bir kardiyovaskuler risk faktorudur ve hem buyuk hem kucuk tansiyonun yukseldikce kardiyovaskuler risk artmaktadır Hipertansiyon tedavisi ile kardiyovaskuler risk azalmaktadır
Lipid (yağ) metabolizması bozuklukları, major ve duzeltilebilir kardiyovaskuler risk faktorlerinden birisidir Yapılan tum buyuk calışmalarda serum kolesterol duzeyi ile kardiyovaskuler risk arasındaki ilişki gosterilmiştir HDLkolesterolun duşukluğu de bir kardiyovaskuler risk faktorudur Diyetin kolesterol iceriği ile kardiyovaskuler risk arasında da doğrudan ilişki vardır
Şişmanlık ile koroner arter hastalığı arasındaki ilişki bircok calışmada gosterilmiştir Ancak şişman hastalarda, hipertansiyon, fiziksel aktivite azlığı, diyabetes mellitus (şeker hastalığı) ve lipid metabolizması gibi diğer kardiyovaskuler risk faktorlerine da daha sık rastlanır ve bu kardiyovaskuler risk faktorler, şişmanlığın bağımsız etkisini maskeleyebilir
Gunumuzde şişmanlık tanım ve sınıflandırmasında beden kitle indeksi kullanılmaktadırBeden kitle indeksi Beden ağırlığı(kg)Boy(m)2 formulu ile hesaplanırOrneğin vucut ağırlığı 85 kg, boyu 174 m olan bir insanda;Beden kitle indeksi 85174x174 28'dirBeden kitle indeksine gore kilo durumu aşağıda ozetlenmiştir40 Tehlikeli şişmanYukarıdaki ornekteki kişi gurbuzdur
Yuksek kolesterolun vucuda verdiği zararlar
Kanda aşırı miktarda bulunan kolesterol yavaş yavaş (yıllar icinde) damar duvarında birikir Bu birikim sonucu o damarda daralma, tıkanma ortaya cıkar Bu durum bir su borusunda pisliklerin birikmesine benzetilebilir Kolesterol hangi damarda birikmişse o damarla ilişkili sorunlar ve hastalıklar ortaya cıkarKolesterol yuksekliğinde belirti ve bulgular coğu zaman ani kolesterol yukselmesine bağlı değildir, uzun sureli kolesterol yuksekliğinin damar duvarında kolesterol birikmesine yol acmasının sonucudur Yani kolesterolunuz şu andaki değerinin 23 katına yukselse ve 34 saat yuksek kalsa size bir zararı olmaz Asıl sorun sizde daha once uzun sureli kolesterol yuksekliği olmasıdırKalbi besleyen damarlarda (koroner arter) kolesterol birikimi bu damarlarda tıkanma ve daralmanın sonucu goğus ağrısı, kalp krizi ve kalp yetmezliği gibi sorunlara neden olur Bunların sonucu hasta koroner by pass ameliyatı (cerrahi olarak darlığın ortadan kaldırılması) veya anjiyoplasti (balonla daralmış koroner arterin genişletilmesi) işlemine ihtiyac duyabilirBeyini besleyen boyun damarlarında kolesterol birikimi olması felclere, konuşma bozukluklarına, dengesiz yurumeye, bilinc kaybına yol acarBobrek damarlarında kolesterol birikimi yuksek tansiyon ve bobrek yetmezliğine yol acabilirAna atardamarda (aort) kolesterol birikimi de tehlikelidir Buradan kopan kolesterol birikintileri daha kucuk damarları tıkayarak cok değişik sorunlara yol acabilirler: Bağırsağı besleyen damarları tıkayarak bağırsak olumune, goz damarlarını tıkayarak korluğe, bacak damarlarını tıkayarak gangrene yol acabilirler
Kolesterol yuksekliğine bağlı sorunlar ortaya cıktığı zaman hasta gec kalmış olabilir; bu nedenle kolesterol yuksekliğini onlemek, yukselmişse duşurmek cok onemlidir
Alıntı
kotu kolesterol nedir?
İyi kolesterolKotu kolesterol
Kolesterol, yağımsı bir maddedir Normal koşullarda, yağ suyun icinde cozunmez Kolesterol de su ozelliklerini taşıyan kanda normal koşullarda cozunmez Kolesterol, kanda cozunmesi ve taşınması icin karaciğerde bir protein ile birleştirilir (paket edilir) Bu kolesterol ile protein birleşimine lipoprotein adı verilir Değişik tipte lipoproteinler vardır:1LDL (low density lipoprotein, duşuk yoğunluklu lipoprotein): Kotu huylu kolesteroldur2HDL (high density lipoprotein, yuksek yoğunluklu lipoprotein): İyi huylu kolesteroldurHDL ve LDL kolesterolden başka lipoproteinler de vardır
Yağ metabolizması bozukluğu olan hastaların yaptırdığı diğer bir kan incelemesi de trigliserid olcumudur Trigliserid de kolesterol gibi kanda cozunen bir yağdır Kan trigliserid duzeyi ile arteriyoskleroz arasındaki ilişki kolesterol kadar belirgin değildir
Yuksek kolesterol nedir?
Kanda kolesterol ve LDLkolesterolun yuksek olması hasta icin risk taşır HDLkolesterolun duşuk olması da bir risktir
20 yaşın uzerinde Kan kolesterol duzeyi
200 mgdl'nin altı istenilen duzeydir
200239 mgdl arası sınırda yuksek'tir
240 mgdl'nin ustu ise yuksektir
Kan LDLkolesterol duzeyi
130 mgdl'nin altı istenilen duzeydir
130159 mgdl arası sınırda yuksek'tir Kan HDLkolesterol duzeyi
35 mgdl'nin altı duşuktur
Kanda Kolesterol 200 mgdl
veya LDLkolesterol130 mgdl
veya HDLkolesterol imagesiyihuylukotuhuylukolesterolicinneyapabilirim5aff07da4fc6epng5 mgdl İSE RİSK FAZLADIR
HDLkolesterol yukseldikce risk azalır Ortalama HDLkolesterol duzeyi kadında 55 mgdl ve erkekte 45 mgdl'dir yani kadınlar bu yonden daha şanslıdır
Kan trigliserid olcumune gore sınıflandırma
200 mgdl Normal
200400 mgdl Sınırda yuksek
4001000 mgdl Yuksek
1000 mgdl Cok yuksek
Kanda kolesterolun yuksek olması bir yağ metabolizması bozukluğudur Yağ metabolizması bozukluğundan şuphe edilen bir hastada yapılması gereken kan alınarak oncelikle kolesterol, LDLkolesterol, HDL kolesterol ve trigliserid duzeyi olculmesidir Tedaviye karar vermeden once bu değerler en az 2 kere olculmelidirTedavi duzenlenirken oncelikle LDLkolesterol duzeyleri temel alınmalıdır
Kolesterol niye yukselir?
Kanda kolesterol duzeyini etkileyen cok sayıda faktor vardır Bu faktorlerin bazıları onlenebilir niteliktedir Bunlardan bazıları:
1Kalıtımsal Faktorler
2Gıdalar
3Şişmanlık
4Stres
gibi faktorler kolesterolu ve kotu huylu kolesterolu yukseltirDuzenli egzersiz iyi huylu kolesterolu yukseltir ve kotu huylu kolesterolu azaltır6065 yaşa kadar yaşla birlikte kolesterol duzeyi artar Kadınlarda menopozdan sonra kolesterol duzeyi artar
Kolesterol yukselmesine yol acan hastalıklar
Bazı hastalıklarda kolesterol duzeyi yukselir Bu hastalıkları ikiye ayırarak incelemek mumkundur:
1Kalıtsal yağ metabolizması hastalıkları
Hipotiroidi: Tiroid bezinin yetersiz calışması
Karaciğer hastalıkları
Nefrit: Bobreğin mikrobik olmayan iltihabi hastalıkları
Şeker hastalığı
Şişmanlık
Bazı ilaclar
Diğer hastalıklar
Kolesterolun onemi nedir?
Kalp ve damar hastalıkları Turkiye'de ve diğer ulkelerde olum ve kalıcı sakatlıklara yol acan yaygın sorunlardır Turkiye'de 6 milyon kişide kan kolesterol duzeyi sınırda yuksek (200239 mgdl) ve 2 milyon kişide yuksektir (240 mgdl) Gelişmiş ulkelerde olum nedenleri arasında kalp ve damar hastalıkları ilk sıradadır ve yuksek kolesterol, yuksek tansiyon, şişmanlık gibi sorunların duzeltilmesi ile bu olumler onlenebilir veya geciktirilebilir Bu nedenle Dunya Sağlık Orgutu kalp ve damar hastalıklarını 1 numaralı insanlık duşmanı ilan etmiştirKalp ve damar hastalıklarını kolaylaştıran faktorlere kardiyovaskuler risk faktorleri adı verilir Kanda kolesterol ve LDLkolesterolun yuksek olması hasta icin risktir ve kolesterol yuksekliği bir kardiyovaskuler risk faktorudur HDLkolesterolun duşuk olması da bir risktir Bu riske sahip hastalarda kalp krizi, felc, damar tıkanması, bobrek yetmezliği gibi hastalıkların ortaya cıkma olasılığı daha fazladır
Kardiyovaskuler Risk Faktorleri
Kolesterolu yuksek hastalarda, kardiyovaskuler risk faktorlerinin değerlendirilmesi ve mumkunse değiştirilmesi, tedavinin temel noktalarından birisidir Kolesterolu yuksek hastalarda, kolesterol yuksekliği dışındaki kardiyovaskuler risk faktorlerine de sık rastlanır ve bu kardiyovaskuler risk faktorlerinin duzeltilmesi ile kardiyovaskuler kalıcı hasar ve olum riski kesin olarak azaltılır Aşağıda kardiyovaskuler risk faktorleri ozetlenmiştir:
Hipertansiyon
Lipid (yağ) metabolizması bozukluğu, Kolesterol yuksekliği
Sigara Diyabetes mellitus (şeker hastalığı)
Şişmanlık
Fiziksel aktivite azlığı ve sedanter yaşam
Yuksek hematokrit (kanda cok fazla hucre bulunması)
Artmış trombojenik faktorler (kanı pıhtılaştıran faktorler )
İleri yaş
Erkek cinsiyet
Aile oykusu
Tip A kişilik yapısı (mukemmeliyetci, obsesif hırslı ve gergin kişilik)
Ostrojen eksikliği
Alkol yoksunluğu (alkol bağımlılığı)
Fibrinojen yuksekliği
Urik asit yuksekliği
Lipoprotein (a)
Belirgin beyin, kalp, bobrek veya damar hastalığı
Hipertansiyon, her yaş, cins, ırk icin onemli bir kardiyovaskuler risk faktorudur ve hem buyuk hem kucuk tansiyonun yukseldikce kardiyovaskuler risk artmaktadır Hipertansiyon tedavisi ile kardiyovaskuler risk azalmaktadır
Lipid (yağ) metabolizması bozuklukları, major ve duzeltilebilir kardiyovaskuler risk faktorlerinden birisidir Yapılan tum buyuk calışmalarda serum kolesterol duzeyi ile kardiyovaskuler risk arasındaki ilişki gosterilmiştir HDLkolesterolun duşukluğu de bir kardiyovaskuler risk faktorudur Diyetin kolesterol iceriği ile kardiyovaskuler risk arasında da doğrudan ilişki vardır
Şişmanlık ile koroner arter hastalığı arasındaki ilişki bircok calışmada gosterilmiştir Ancak şişman hastalarda, hipertansiyon, fiziksel aktivite azlığı, diyabetes mellitus (şeker hastalığı) ve lipid metabolizması gibi diğer kardiyovaskuler risk faktorlerine da daha sık rastlanır ve bu kardiyovaskuler risk faktorler, şişmanlığın bağımsız etkisini maskeleyebilir
Gunumuzde şişmanlık tanım ve sınıflandırmasında beden kitle indeksi kullanılmaktadırBeden kitle indeksi Beden ağırlığı(kg)Boy(m)2 formulu ile hesaplanırOrneğin vucut ağırlığı 85 kg, boyu 174 m olan bir insanda;Beden kitle indeksi 85174x174 28'dirBeden kitle indeksine gore kilo durumu aşağıda ozetlenmiştir40 Tehlikeli şişmanYukarıdaki ornekteki kişi gurbuzdur
Yuksek kolesterolun vucuda verdiği zararlar
Kanda aşırı miktarda bulunan kolesterol yavaş yavaş (yıllar icinde) damar duvarında birikir Bu birikim sonucu o damarda daralma, tıkanma ortaya cıkar Bu durum bir su borusunda pisliklerin birikmesine benzetilebilir Kolesterol hangi damarda birikmişse o damarla ilişkili sorunlar ve hastalıklar ortaya cıkarKolesterol yuksekliğinde belirti ve bulgular coğu zaman ani kolesterol yukselmesine bağlı değildir, uzun sureli kolesterol yuksekliğinin damar duvarında kolesterol birikmesine yol acmasının sonucudur Yani kolesterolunuz şu andaki değerinin 23 katına yukselse ve 34 saat yuksek kalsa size bir zararı olmaz Asıl sorun sizde daha once uzun sureli kolesterol yuksekliği olmasıdırKalbi besleyen damarlarda (koroner arter) kolesterol birikimi bu damarlarda tıkanma ve daralmanın sonucu goğus ağrısı, kalp krizi ve kalp yetmezliği gibi sorunlara neden olur Bunların sonucu hasta koroner by pass ameliyatı (cerrahi olarak darlığın ortadan kaldırılması) veya anjiyoplasti (balonla daralmış koroner arterin genişletilmesi) işlemine ihtiyac duyabilirBeyini besleyen boyun damarlarında kolesterol birikimi olması felclere, konuşma bozukluklarına, dengesiz yurumeye, bilinc kaybına yol acarBobrek damarlarında kolesterol birikimi yuksek tansiyon ve bobrek yetmezliğine yol acabilirAna atardamarda (aort) kolesterol birikimi de tehlikelidir Buradan kopan kolesterol birikintileri daha kucuk damarları tıkayarak cok değişik sorunlara yol acabilirler: Bağırsağı besleyen damarları tıkayarak bağırsak olumune, goz damarlarını tıkayarak korluğe, bacak damarlarını tıkayarak gangrene yol acabilirler
Kolesterol yuksekliğine bağlı sorunlar ortaya cıktığı zaman hasta gec kalmış olabilir; bu nedenle kolesterol yuksekliğini onlemek, yukselmişse duşurmek cok onemlidir
Alıntı