Jeoloji Bilimi, Yer bilimi,
Jeoloji Bilimi Hakkında Bilgi,
Jeoloji Bilimi Nedir
Jeoloji veya yerbilimdunyanın katı maddesinin, iceriğinin, yapısının, fiziksel ozelliklerinin, tarihinin ve onu şekillendiren sureclerin incelenmesini iceren bilim dalıdır Yer bilimleri bunyesinde ele alınır
Jeoloji geniş anlamı ile, yerkuresinin guneş sistemi icerisindeki durumundan onun fiziksel ve kimyasal ozelliklerine, oluşumundan bu yana gecirdiği değişikliklere, uzerinde yaşayan canlıların evrimine kadar geniş bir kapsama sahiptir Yeryuvarlağın tarihinden, yaşam, yerkabuğunun bileşimi ile yapısal koşullardan ve yer uzerinde gelişen evrimlere hakim kuvvetlerden bahseden bilimdir
Jeoloji, dar anlamı ile ya da coğunlukla algılandığı bicimiyle, butun yeryuvarlağının değil, ozellikle ortalama kalınlığı 35 km olan katı yerkabuğunun bilimidir Bu şekliyle jeoloji, yeryuzunu ve yeryuzu ile insan toplulukları ilişkisini inceleyen coğrafyadan (jeomorfoloji) ve yerkuresini tum olarak fiziksel yontemlerle inceleyen jeofizikten ve jeokimya ve de jeodeziden ayrılmaktadır
Astrojeoloji (bazen gezegensel jeoloji olarak cevrilebilecek planetary geology olarak da anılır) ise guneş sistemindeki diğer cisimlere jeolojik prensiplerin uygulanmasını icerir Bununla birlikte, selenoloji (Ay bilimi Ay'ın incelenmesi) gibi, ozelleşmiş terimler de kullanılmaktadır
Jeologlar (yerbilimciler) Dunya'nın yaşının yaklaşık olarak 46 milyar (46x109) yıl olarak tanımlanmasına yardımcı olmuşlar, Dunya'nın litosferinin hareketli tektonik plakalara ayrıldığını tespit etmişlerdir Teorik boyutun yanı sıra, jeoloji cok geniş bir pratik alana sahiptir; jeologlar orneğin dunyanın doğal kaynaklarının ve metallerin yerlerinin tespit edilmesine ve idare edilmesine yardımcı olurlar Ayrıca değerli taşlar ve bircok mineral ile de ilgilenirler
Jeoloji sozcuk olarak ilk kez JeanAndr
Deluc tarafından 1778 yılında kullanılmış ve HoraceB
n
dict de Saussure tarafından 1779 yılında sabit bir terim olarak ortaya atılmıştır Bu bilim dalı Encyclopædia Britannicanın 1797'de tamamlanan ucuncu baskısında yer almasa da 1809'da tamamlanan dorduncu baskıda uzun bir acıklama ile yer almıştırSozcuğun daha eski bir anlam taşıyan ilk kullanımı ise Richard de Bury tarafındandır ve dunyevi ile teolojik hukukun ayrıştırılması anlamını taşır
Jeoloji sozcuğu Yunanca γη (ge) arz, dunyave λογος (logos) yani kelamdan koken almaktadır Turkce'de kullanılan sozcuk, Turkce'ye Fransızca g
ologie sozcuğunden gelmiştir Fransızca sozcuk ise Latince geologiadan turemiştir
De Re Metallica'nın 12 cildinin kapak sayfası Georg Bauer'in yazdığı kitap, metal işleme teknikleri konusundaki ilk basılı eserdirCin'de bilgin Shen Kua (10311095) okyanustan yuzlerce mil uzaktaki bir dağdaki jeolojik tabakada (stratum) gozlemlediği hayvan kabukları fosillerinden yola cıkarak karaların oluşumuna dair bir hipotez formule etmiştir Cıkardığı sonuc karaların dağların erozyonu ve silt tortularıyla oluştuğu idi
Aristo'nun oğrencisi Theophrastus'un (372 287 BC) Peri lithon (Taşlar ustune) isimli eseri binlerce yıl boyunca alanında otorite olmuştur Bu eserdeki fosil yorumlamaları Bilim Devrimi'nin sonrasına kadar etkin kalmıştır Eser Latince ve diğer Avrupa dillerine, orneğin Fransızca'ya cevrilmiştir
Bir hekim olan Georg Bauer (14941555) genelde sır olarak saklanan ve nesilden nesile usta cırak ilişkisi ise oğretilen metal işleme teknikleri konusunda yazılmış ilk kitap olan De Re Metallica'yı yazmıştır Kitap boğa kanı ya da acık dolunay geceleri gibi surece etkisi olduğu duşunulen mistik oğeleri de iceren anlatım tarzına sahiptir1 Ayrıca ruzgar enerjisi, hidrodinamik guc, (maden) filizlerin taşınması, yonetimsel hususlar ve benzeri konular da eserde yer almaktaydı Kitap 1556 yılında yayımlanmıştır
Nicolas Steno (16381686) superpozisyon ilkesi gibi stratigrafinin (tabakabilimin) tanımlayıcı ilkeleriyle tanınmıştır
1700'lere gelindiğinde JeanÉtienne Guettard ve Nicolas Desmarest orta Fransa'yı gezmiş ve gozlemlerini jeolojik haritalara kaydetmişlerdir Guettard Fransa'nın bu bolgesinin volkanik kokenine dair ilk gozlemleri kaydetmiştir
Genellikle James Hutton ilk modern jeolog olarak gorulmektedir 1785'de Theory of the Earth (Yer Teorisi) isimli bir calışmayı Royal Society of Edinburgh'a sunmuştur Calışmasında, Dunya'nın tahmin edilenden daha yaşlı olduğuna ilişkin teorisini acıklamıştır Hutton fikirlerini iki cilt halinde 1795'de yayımlamıştır (1 Cilt, 2 Cilt)
Jeolog, Carl Spitzweg tarafından yapılmış 19 yuzyıl tablosuHutton'un takipcilerine Plutonistler denmekteydi; zira bunlar kayaların volkanizm ile oluştuğu kanısındaydılar Buna karşıt olan ve kayaların zamanla seviyesi duşmuş olan buyuk bir okyanus sonucu cıktığını duşunenlere Neptunistler denmekteydi
1811'de Georges Cuvier ve Alexandre Brongniart Dunya'nın antikitesine dair kendi acıklamalarını yayımladılar İlham kaynakları Cuveri'in Paris'te fil kemiği fosilleri keşfiydi Bağımsız bir şekilde bu calışmalardan once jeolog William Smith'in İngiltere ve İskocya'da stratigrafik calışmaları olmuştu
1827'ye gelindiğinde Charles Lyell'in Principles of Geology yani Jeolojinin İlkeleriisimli eseriyle Hutton'un tek bicimciliğini (tekduzelikcilik uniformitarianism) yinelemektedir ki aynı duşunce Charles Darwin'in duşuncesini de buyuk oranda etkilemiştir
Sir Charles Lyell unlu eseri Principles of Geology ilk kez 1830'da yayımlanmıştır ve 1875'deki olumune kadar Lyell yeni, gozden gecirilmiş surumlerini (revizyonlarını) yayımlamaya devam etmiştir Tek bicimcilik doktrinini başarılı bir şekilde desteklemiştir Bu teoriye gore Dunya tarihi boyunca yavaş jeolojik surecler devam etmiştir ve bugun de devam etmektedir Bunun karşıtı şekilde katastrofizm Dunya'nın ozelliklerinin tek bir felaket veya felaketler dizisi sonucu oluştuğunu ve bundan sonra herhangi bir değişikliğe uğramadan kaldığını one surer Hutton tek bicimciliğe inanmış olmasına rağmen, onun zamanda teori yaygınlık kazanmamıştır
19 yuzyl boyunca jeoloji Dunya'nın yaşı sorusu etrafında odaklanmıştır Tahminler birkac 100000 yıldan milyarlarca yıla kadar buyuk bir yelpazedeydi 20 yuzyıl jeolojisindeki en belirgin gelişim 1960'larda plaka tektoniği kuramının geliştirilmesidir Bu kuram Yer bilimleri acısından cok onemlidir
Kıtasal suruklenme (veya kıtasal kayma continental drift) kuramı 1912'de Alfred Wegener tarafından ortaya atılmış olsa da, 1960'larda plaka tektoniğinin geliştirilmesine kadar yaygın bir şekilde kabul gormemiştir Aslında aynı fikri Wegener'den once dile getirenler de olmuştur; fakat yeterli kanıtları sunmaya calışarak, butun bir şekilde kabul edilebilir bir hipotezi ilk ortaya atan Wegener olmuştu
Jeoloji tarihi boyunca, birbiriyle ilişkili olan ana tartışma konuları, meseleler, Neptunistler ile Plutonistler arasındaki tartışma, tek bicimcilikkatastrofizm meselesi, Dunya'nın yaşı ve kıtasal suruklenme olarak ozetlenebilir Her ne kadar bu meseleler buyuk un kazanmaları sebebiyle ilk akla gelenler olsa da, jeoloji alanında kuruluşundan şu ana kadar, ve bugun hala, bircok farklı mesele ve anlaşmazlık, diğer bilim dallarında olduğu gibi, mevcuttur
Jeoloji toplulukları
Her ne kadar the Royal Society of London ve Acad
mie des Sciences gibi koklu bilimsel topluluklarda jeoloji tartışmaları yaşansa ve incelenen bilimler icine jeoloji de dahil edilmiş olsa da ilk jeoloji topluluğu (veya cemiyeti) 1807'de kurulan the Geological Society of London yani Londra Jeoloji Topluluğudur Bu ilk derneğin kurucularının bir kısmı British Mineralogical Society yani İngiliz Mineraloji Topluluğunun kurucu uyelerindendi Aynı donemde gerek Buyuk Britanya gerekse diğer bolgelerde jeoloji toplulukları oluşmaya başlamıştır: 1814'de kurulan the Royal Geological Society of Cornwall, 1830 tarihli Fransız Soci
t
G
ologique de France, 1848 tarihli Alman Deutsche Geologische Gesellschaft, ve 1817'de St Petersburg'da, Rusya'da kurulan ve buyuk oranda jeoloji ile de ilgilenen Mineraloji Topluluğu verilebilecek ornekler arasındadır 1888'de ise the Geological Society of America (Amerika Jeoloji Topluluğu) kurulmuştur İlerleyen yıllarda jeolojinin alt dalı sayılan dallara ve ilgili alanlara dair bircok topluluk da kurulmuştur
Bugun bazı ulkelerde jeoloji toplulukları profesyonel standartlara ve ilgili coğunluğu idari konulara yardımcı olmak gibi bir gorev de ustlenmiştir Bunun bir orneği Birleşik Krallık'tır Milli acıdan jeoloji topluluklarının oneminin ve sayısının artmasının yanı sıra, ulkesel sınırların otesinde uluslararası orgutlenmeler de kurulmaktadır Bunlara ornek olarak bugun 70000'den fazla jeoloğu temsil eden Avrupa Jeologlar Federasyonu verilebilir
netten alıntı
Jeoloji Bilimi Hakkında Bilgi,
Jeoloji Bilimi Nedir
Jeoloji veya yerbilimdunyanın katı maddesinin, iceriğinin, yapısının, fiziksel ozelliklerinin, tarihinin ve onu şekillendiren sureclerin incelenmesini iceren bilim dalıdır Yer bilimleri bunyesinde ele alınır
Jeoloji geniş anlamı ile, yerkuresinin guneş sistemi icerisindeki durumundan onun fiziksel ve kimyasal ozelliklerine, oluşumundan bu yana gecirdiği değişikliklere, uzerinde yaşayan canlıların evrimine kadar geniş bir kapsama sahiptir Yeryuvarlağın tarihinden, yaşam, yerkabuğunun bileşimi ile yapısal koşullardan ve yer uzerinde gelişen evrimlere hakim kuvvetlerden bahseden bilimdir
Jeoloji, dar anlamı ile ya da coğunlukla algılandığı bicimiyle, butun yeryuvarlağının değil, ozellikle ortalama kalınlığı 35 km olan katı yerkabuğunun bilimidir Bu şekliyle jeoloji, yeryuzunu ve yeryuzu ile insan toplulukları ilişkisini inceleyen coğrafyadan (jeomorfoloji) ve yerkuresini tum olarak fiziksel yontemlerle inceleyen jeofizikten ve jeokimya ve de jeodeziden ayrılmaktadır
Astrojeoloji (bazen gezegensel jeoloji olarak cevrilebilecek planetary geology olarak da anılır) ise guneş sistemindeki diğer cisimlere jeolojik prensiplerin uygulanmasını icerir Bununla birlikte, selenoloji (Ay bilimi Ay'ın incelenmesi) gibi, ozelleşmiş terimler de kullanılmaktadır
Jeologlar (yerbilimciler) Dunya'nın yaşının yaklaşık olarak 46 milyar (46x109) yıl olarak tanımlanmasına yardımcı olmuşlar, Dunya'nın litosferinin hareketli tektonik plakalara ayrıldığını tespit etmişlerdir Teorik boyutun yanı sıra, jeoloji cok geniş bir pratik alana sahiptir; jeologlar orneğin dunyanın doğal kaynaklarının ve metallerin yerlerinin tespit edilmesine ve idare edilmesine yardımcı olurlar Ayrıca değerli taşlar ve bircok mineral ile de ilgilenirler
Jeoloji sozcuk olarak ilk kez JeanAndr
Deluc tarafından 1778 yılında kullanılmış ve HoraceB
n
dict de Saussure tarafından 1779 yılında sabit bir terim olarak ortaya atılmıştır Bu bilim dalı Encyclopædia Britannicanın 1797'de tamamlanan ucuncu baskısında yer almasa da 1809'da tamamlanan dorduncu baskıda uzun bir acıklama ile yer almıştırSozcuğun daha eski bir anlam taşıyan ilk kullanımı ise Richard de Bury tarafındandır ve dunyevi ile teolojik hukukun ayrıştırılması anlamını taşır
Jeoloji sozcuğu Yunanca γη (ge) arz, dunyave λογος (logos) yani kelamdan koken almaktadır Turkce'de kullanılan sozcuk, Turkce'ye Fransızca g
ologie sozcuğunden gelmiştir Fransızca sozcuk ise Latince geologiadan turemiştir
De Re Metallica'nın 12 cildinin kapak sayfası Georg Bauer'in yazdığı kitap, metal işleme teknikleri konusundaki ilk basılı eserdirCin'de bilgin Shen Kua (10311095) okyanustan yuzlerce mil uzaktaki bir dağdaki jeolojik tabakada (stratum) gozlemlediği hayvan kabukları fosillerinden yola cıkarak karaların oluşumuna dair bir hipotez formule etmiştir Cıkardığı sonuc karaların dağların erozyonu ve silt tortularıyla oluştuğu idi
Aristo'nun oğrencisi Theophrastus'un (372 287 BC) Peri lithon (Taşlar ustune) isimli eseri binlerce yıl boyunca alanında otorite olmuştur Bu eserdeki fosil yorumlamaları Bilim Devrimi'nin sonrasına kadar etkin kalmıştır Eser Latince ve diğer Avrupa dillerine, orneğin Fransızca'ya cevrilmiştir
Bir hekim olan Georg Bauer (14941555) genelde sır olarak saklanan ve nesilden nesile usta cırak ilişkisi ise oğretilen metal işleme teknikleri konusunda yazılmış ilk kitap olan De Re Metallica'yı yazmıştır Kitap boğa kanı ya da acık dolunay geceleri gibi surece etkisi olduğu duşunulen mistik oğeleri de iceren anlatım tarzına sahiptir1 Ayrıca ruzgar enerjisi, hidrodinamik guc, (maden) filizlerin taşınması, yonetimsel hususlar ve benzeri konular da eserde yer almaktaydı Kitap 1556 yılında yayımlanmıştır
Nicolas Steno (16381686) superpozisyon ilkesi gibi stratigrafinin (tabakabilimin) tanımlayıcı ilkeleriyle tanınmıştır
1700'lere gelindiğinde JeanÉtienne Guettard ve Nicolas Desmarest orta Fransa'yı gezmiş ve gozlemlerini jeolojik haritalara kaydetmişlerdir Guettard Fransa'nın bu bolgesinin volkanik kokenine dair ilk gozlemleri kaydetmiştir
Genellikle James Hutton ilk modern jeolog olarak gorulmektedir 1785'de Theory of the Earth (Yer Teorisi) isimli bir calışmayı Royal Society of Edinburgh'a sunmuştur Calışmasında, Dunya'nın tahmin edilenden daha yaşlı olduğuna ilişkin teorisini acıklamıştır Hutton fikirlerini iki cilt halinde 1795'de yayımlamıştır (1 Cilt, 2 Cilt)
Jeolog, Carl Spitzweg tarafından yapılmış 19 yuzyıl tablosuHutton'un takipcilerine Plutonistler denmekteydi; zira bunlar kayaların volkanizm ile oluştuğu kanısındaydılar Buna karşıt olan ve kayaların zamanla seviyesi duşmuş olan buyuk bir okyanus sonucu cıktığını duşunenlere Neptunistler denmekteydi
1811'de Georges Cuvier ve Alexandre Brongniart Dunya'nın antikitesine dair kendi acıklamalarını yayımladılar İlham kaynakları Cuveri'in Paris'te fil kemiği fosilleri keşfiydi Bağımsız bir şekilde bu calışmalardan once jeolog William Smith'in İngiltere ve İskocya'da stratigrafik calışmaları olmuştu
1827'ye gelindiğinde Charles Lyell'in Principles of Geology yani Jeolojinin İlkeleriisimli eseriyle Hutton'un tek bicimciliğini (tekduzelikcilik uniformitarianism) yinelemektedir ki aynı duşunce Charles Darwin'in duşuncesini de buyuk oranda etkilemiştir
Sir Charles Lyell unlu eseri Principles of Geology ilk kez 1830'da yayımlanmıştır ve 1875'deki olumune kadar Lyell yeni, gozden gecirilmiş surumlerini (revizyonlarını) yayımlamaya devam etmiştir Tek bicimcilik doktrinini başarılı bir şekilde desteklemiştir Bu teoriye gore Dunya tarihi boyunca yavaş jeolojik surecler devam etmiştir ve bugun de devam etmektedir Bunun karşıtı şekilde katastrofizm Dunya'nın ozelliklerinin tek bir felaket veya felaketler dizisi sonucu oluştuğunu ve bundan sonra herhangi bir değişikliğe uğramadan kaldığını one surer Hutton tek bicimciliğe inanmış olmasına rağmen, onun zamanda teori yaygınlık kazanmamıştır
19 yuzyl boyunca jeoloji Dunya'nın yaşı sorusu etrafında odaklanmıştır Tahminler birkac 100000 yıldan milyarlarca yıla kadar buyuk bir yelpazedeydi 20 yuzyıl jeolojisindeki en belirgin gelişim 1960'larda plaka tektoniği kuramının geliştirilmesidir Bu kuram Yer bilimleri acısından cok onemlidir
Kıtasal suruklenme (veya kıtasal kayma continental drift) kuramı 1912'de Alfred Wegener tarafından ortaya atılmış olsa da, 1960'larda plaka tektoniğinin geliştirilmesine kadar yaygın bir şekilde kabul gormemiştir Aslında aynı fikri Wegener'den once dile getirenler de olmuştur; fakat yeterli kanıtları sunmaya calışarak, butun bir şekilde kabul edilebilir bir hipotezi ilk ortaya atan Wegener olmuştu
Jeoloji tarihi boyunca, birbiriyle ilişkili olan ana tartışma konuları, meseleler, Neptunistler ile Plutonistler arasındaki tartışma, tek bicimcilikkatastrofizm meselesi, Dunya'nın yaşı ve kıtasal suruklenme olarak ozetlenebilir Her ne kadar bu meseleler buyuk un kazanmaları sebebiyle ilk akla gelenler olsa da, jeoloji alanında kuruluşundan şu ana kadar, ve bugun hala, bircok farklı mesele ve anlaşmazlık, diğer bilim dallarında olduğu gibi, mevcuttur
Jeoloji toplulukları
Her ne kadar the Royal Society of London ve Acad
mie des Sciences gibi koklu bilimsel topluluklarda jeoloji tartışmaları yaşansa ve incelenen bilimler icine jeoloji de dahil edilmiş olsa da ilk jeoloji topluluğu (veya cemiyeti) 1807'de kurulan the Geological Society of London yani Londra Jeoloji Topluluğudur Bu ilk derneğin kurucularının bir kısmı British Mineralogical Society yani İngiliz Mineraloji Topluluğunun kurucu uyelerindendi Aynı donemde gerek Buyuk Britanya gerekse diğer bolgelerde jeoloji toplulukları oluşmaya başlamıştır: 1814'de kurulan the Royal Geological Society of Cornwall, 1830 tarihli Fransız Soci
t
G
ologique de France, 1848 tarihli Alman Deutsche Geologische Gesellschaft, ve 1817'de St Petersburg'da, Rusya'da kurulan ve buyuk oranda jeoloji ile de ilgilenen Mineraloji Topluluğu verilebilecek ornekler arasındadır 1888'de ise the Geological Society of America (Amerika Jeoloji Topluluğu) kurulmuştur İlerleyen yıllarda jeolojinin alt dalı sayılan dallara ve ilgili alanlara dair bircok topluluk da kurulmuştur
Bugun bazı ulkelerde jeoloji toplulukları profesyonel standartlara ve ilgili coğunluğu idari konulara yardımcı olmak gibi bir gorev de ustlenmiştir Bunun bir orneği Birleşik Krallık'tır Milli acıdan jeoloji topluluklarının oneminin ve sayısının artmasının yanı sıra, ulkesel sınırların otesinde uluslararası orgutlenmeler de kurulmaktadır Bunlara ornek olarak bugun 70000'den fazla jeoloğu temsil eden Avrupa Jeologlar Federasyonu verilebilir
netten alıntı