Cuma namazı kadınlara farz mıdır?
Cuma namazı; namaz, oruc, hac, zekat kelimeleri gibi, fıkıh usulu acısından kapalı anlatım (mucmel)ozelliği olan bir terimdir Bu yuzden onun kılınış şekil ve şartları ayet, hadis ve sahabe acıklamalarına ihtiyac gosterir Cunku Allah elcisi Namazı benim kıldığım gibi kılınız(Buhari, Ezan, 18; Edeb, 27) buyurmuştur
Cabir b Abdullah'ın naklettiği bir hadiste şartlar şoyle belirlenmişti:
Allah'a ve ahiret gunune inananlara cuma namazı farzdır Ancak yolcu, kole, cocuk, kadın ve hastalar bundan mustesnadır(EbU Davud, I, 644, H No: 1067; Darakutni, II, 3; Bağavi, Şerhu'sSunne, I, 225)
Bu istisnaların dışında kalan her Musluman erkek bu namazla yukumlu demektir Buna gore şartlar şoyledir:
A) Erkek olmak: Cuma namazı kadınlara farz değildir Ancak namazı cemaatle kılarlarsa bu yeterli olup, oğle namazını kılmaları gerekmez (esSerahsi, II, 22, 23; İbn Abidin, Reddu'lMuhtar, I, 591, 851852)
B) Hur olmak: Hurriyetten yoksun bulunan esir ve kolelerle, ceza evindeki hukumlulere, cuma gunu oğle namazını kılmaları yeterlidir Cuma namazı farz değildir Ancak anlaşmalı (mukateb) kolelerle, kısmen azad edilmiş kolelere farzdır Kendisine cuma namazı farz olmayan kole, esir veya mahkumlar, her ne sUretle olursa olsun, cumayı kılmış olsalar, sahih olur
C) Mukim olmak: Yolcuya cuma namazı farz değildir Cunku o, yolda ve gittiği yerlerde genel olarak gucluklerle karşılaşır Eşyasını koyacak yer bulamaz veya yol arkadaşlarını kaybedebilir Bu sebeple ona bazı kolaylıklar getirilmiştir
D) Hasta olmamak veya bazı ozurler bulunmamak: Namaza gidince hastalığının artmasından veya uzamasından korkan kimselere cuma farz olmaz Yine, hasta bakıcı, aciz ihtiyar, gozu gormeyen, ayaksız, koturum ve Muslumanlar cumayı kılarken onların guvenliğini sağlamakla gorevli olan emniyet nobetcisi gibi ozru bulunanlar, vakit bulunca oğle namazı kılmakla yetinirler Ancak bu kimseler cemaatle cuma namazına katılırlarsa yeterli olur (esSerahsi, II, 22, 23; İbnu'lHumam, Fethu'lKadir, I, 417)
Ayrıca, duşman korkusu, şiddetli yağmur ve camur, ağır bir hastaya bakma gibi ozurler de cuma namazını kılmamayı mubah kılan ozurlerdir Korun, elinden tutup camiye goturecek kimsesi olursa, cumayı kılması İmam Ebu Yusuf ve Muhammed'e gore farz olur
Uzerlerine cuma namazı kılması farz olmayan Musluman kimseler, cumayı kılmaya imkan bularak kılsalar, vaktin farzını eda etmiş olurlar, artık o gunun oğle namazını kılmaları gerekmez Cuma namazı kılmaları farz olmayan kimseler, bulundukları bolgede cuma namazı kılınıyor ise, oğle namazını cemaatle değil, yalnız başlarına kılarlar Bulundukları bolgede cuma namazı kılınmıyor ise, oğle namazlarını cemaatle kılabilirler
Vakıa, cuma ve bayram namazları ile yukumlu olmadıkları halde, kadınlar isterlerse bu namazlara katılabilirler Bu takdirde, kendisine cuma namazı farz olmayan (mesela dinen misafir sayılan) bir kişinin cuma namazını kıldığında o gunku oğle namazını kılmasına gerek olmadığı gibi, cuma namazına katılan kadınların da ayrıca oğle namazını kılmaları gerekmez Nitekim gunumuzde beş vakit namazda ve ozellikle teravihte olduğu gibi, gerek Asrı saadette, gerek sonraki donemlerde kadınlardan cok sayıda cuma ve bayram namazlarına katılanlar olmuştur Ancak ne Hz Peygamber (sav) doneminde ne de muteakip asırlarda beş vakit namazla mukellef kadınların tamamının cuma ve bayram namazlarına katıldığı sabit değildir Gunumuzde de isteyen hanımların cami adabına uyarak camilerin kendilerine ayrılan bolumlerinde, cuma ve bayram namazı kılmalarında hicbir sakınca yoktur
Cuma namazı; namaz, oruc, hac, zekat kelimeleri gibi, fıkıh usulu acısından kapalı anlatım (mucmel)ozelliği olan bir terimdir Bu yuzden onun kılınış şekil ve şartları ayet, hadis ve sahabe acıklamalarına ihtiyac gosterir Cunku Allah elcisi Namazı benim kıldığım gibi kılınız(Buhari, Ezan, 18; Edeb, 27) buyurmuştur
Cabir b Abdullah'ın naklettiği bir hadiste şartlar şoyle belirlenmişti:
Allah'a ve ahiret gunune inananlara cuma namazı farzdır Ancak yolcu, kole, cocuk, kadın ve hastalar bundan mustesnadır(EbU Davud, I, 644, H No: 1067; Darakutni, II, 3; Bağavi, Şerhu'sSunne, I, 225)
Bu istisnaların dışında kalan her Musluman erkek bu namazla yukumlu demektir Buna gore şartlar şoyledir:
A) Erkek olmak: Cuma namazı kadınlara farz değildir Ancak namazı cemaatle kılarlarsa bu yeterli olup, oğle namazını kılmaları gerekmez (esSerahsi, II, 22, 23; İbn Abidin, Reddu'lMuhtar, I, 591, 851852)
B) Hur olmak: Hurriyetten yoksun bulunan esir ve kolelerle, ceza evindeki hukumlulere, cuma gunu oğle namazını kılmaları yeterlidir Cuma namazı farz değildir Ancak anlaşmalı (mukateb) kolelerle, kısmen azad edilmiş kolelere farzdır Kendisine cuma namazı farz olmayan kole, esir veya mahkumlar, her ne sUretle olursa olsun, cumayı kılmış olsalar, sahih olur
C) Mukim olmak: Yolcuya cuma namazı farz değildir Cunku o, yolda ve gittiği yerlerde genel olarak gucluklerle karşılaşır Eşyasını koyacak yer bulamaz veya yol arkadaşlarını kaybedebilir Bu sebeple ona bazı kolaylıklar getirilmiştir
D) Hasta olmamak veya bazı ozurler bulunmamak: Namaza gidince hastalığının artmasından veya uzamasından korkan kimselere cuma farz olmaz Yine, hasta bakıcı, aciz ihtiyar, gozu gormeyen, ayaksız, koturum ve Muslumanlar cumayı kılarken onların guvenliğini sağlamakla gorevli olan emniyet nobetcisi gibi ozru bulunanlar, vakit bulunca oğle namazı kılmakla yetinirler Ancak bu kimseler cemaatle cuma namazına katılırlarsa yeterli olur (esSerahsi, II, 22, 23; İbnu'lHumam, Fethu'lKadir, I, 417)
Ayrıca, duşman korkusu, şiddetli yağmur ve camur, ağır bir hastaya bakma gibi ozurler de cuma namazını kılmamayı mubah kılan ozurlerdir Korun, elinden tutup camiye goturecek kimsesi olursa, cumayı kılması İmam Ebu Yusuf ve Muhammed'e gore farz olur
Uzerlerine cuma namazı kılması farz olmayan Musluman kimseler, cumayı kılmaya imkan bularak kılsalar, vaktin farzını eda etmiş olurlar, artık o gunun oğle namazını kılmaları gerekmez Cuma namazı kılmaları farz olmayan kimseler, bulundukları bolgede cuma namazı kılınıyor ise, oğle namazını cemaatle değil, yalnız başlarına kılarlar Bulundukları bolgede cuma namazı kılınmıyor ise, oğle namazlarını cemaatle kılabilirler
Vakıa, cuma ve bayram namazları ile yukumlu olmadıkları halde, kadınlar isterlerse bu namazlara katılabilirler Bu takdirde, kendisine cuma namazı farz olmayan (mesela dinen misafir sayılan) bir kişinin cuma namazını kıldığında o gunku oğle namazını kılmasına gerek olmadığı gibi, cuma namazına katılan kadınların da ayrıca oğle namazını kılmaları gerekmez Nitekim gunumuzde beş vakit namazda ve ozellikle teravihte olduğu gibi, gerek Asrı saadette, gerek sonraki donemlerde kadınlardan cok sayıda cuma ve bayram namazlarına katılanlar olmuştur Ancak ne Hz Peygamber (sav) doneminde ne de muteakip asırlarda beş vakit namazla mukellef kadınların tamamının cuma ve bayram namazlarına katıldığı sabit değildir Gunumuzde de isteyen hanımların cami adabına uyarak camilerin kendilerine ayrılan bolumlerinde, cuma ve bayram namazı kılmalarında hicbir sakınca yoktur