Kadınlarda idrar kaçırma şikayeti erkeklere göre yaklaşık 2 kat daha sık görülmektedir. Her ne kadar bu şikayet hayatı tehdit eden bir durum olmasa da yaşam kalitesini ciddi derecede bozmaktadır. Düşünsenize; 3 basamak merdiven çıkıyorsunuz ve idrarı tutmak için karın kaslarınızı öyle bir sıkıyorsunuz ki kas ağrılarınızı hissediyorsunuz; öksürme, hapşırma bir süre sonra toplum içinde yapılmaması gereken bir olay haline geliyor; Alışverişe gidiyorsunuz 1 saat içinde 3 kez tuvalete gitmeniz gerekiyor…Bunlar gibi birçok hikaye.
Yaşlı kadın nüfusu arttıkça idrar kaçırma olayı da ciddi bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Kadınların neredeyse %50’sini etkileyen bir problemdir. Ancak bu kadınların 2/3’ü kadarı esas olarak sosyal utangaçlık nedeniyle veya bu konuda yardım alabileceklerinden habersiz oldukları için çözüm aramamaktadırlar.
İdrar kaçırmanın sebepleri ve risk faktörleri nedir?
• İlerleyen Yaş: Menapoz oluşunca ve yaşın ilerlemesiyle ve östrojen hormonunun azalmasıyla leğen kemiği içindeki mesane ve rahmi yerinde tutan destek dokular zayıflamakta ve idrar kaçırma artmaktadır.
• Doğum: Fazla sayıda doğum, iri bebek, doğumda vakum kullanılması gibi sebepler idrar kaçıran kadınlarda sıklıkla mevcuttur.
• Fazla Kilolu Olmak, Obezite: Aşırı kilolularda karın içi basınç artmakta ve idrar kaçırma daha sık olmaktadır.
• Kalıtımsal Sebepler: Bazı kadınların destek dokuları ve bağları doğumlarından itibaren zayıftır ve idrar kaçırmaya yatkındırlar.
• Kabızlık: Ikınma, destek dokuları zayıflatmaktadır.
• Sigara: Sigara içenlerde idrar kaçırma daha sık görülmektedir.
• Kronik Hastalıklar: Astım, bronşit, diyabet, kas hastalıkları ve omurganın kaza sonucu travması risk faktörüdür.
Günümüzde idrar kaçırma ile ilgili ilaç ve cerrahi yöntemlerle tedaviler mümkündür. Tedavinin şekli idrar kaçırmanın şekline göre değişir. Temel olarak 3 tip kaçırma vardır:
Stres inkontinans: Öksürünce, hapşırınca, ağır kaldırınca idrar kaçırma.
URGE inkontinans: Acil işeme ihtiyacıyla idrar kaçırma.
Mikst inkontinans: İkisinin bir arada olduğu tip.
Stres İnkontinans: Eforla veya fiziksel zorlama, hapşırma veya öksürme ile istemsiz idrar kaçırmadır. Karın içi basıncını arttıran durumlarda artan bu basınç üretraya uygun şekilde iletilmediğinde idrar kaçırma olayı ortaya çıkmaktadır.
Sebepleri:
-obezite
-daha önceki gebelik ve zor doğum anamnezi
-geçirilmiş cerrahi operasyonlar
Hastaların muayene için mümkünse mesane dolu olarak gelmeleri istenir. Hastanın öksürme ve ıkınma ile idrar kaçırıp kaçırmadığı test edilir. Sonrasında hastaya jinekolojik muayene yapılarak mesane, vajina ve komşu organlarda sarkma olup olmadığı kontrol edilir. Bu sırada hastanın idrar tutmayı sağlayan pelvik taban kasları da değerlendirilir.
Tedavisinde cerrahi olmayan yöntemler:
Değiştirilebilen faktör olarak diyet önlemleri olabilir. Kafeinli ve alkollü içeceklerin tüketilmesinin azaltılması, sıvı kısıtlamasında sağlıkla ilgili problemi olmayacak hastalarda sıvı kısıtmasına gidilmesi, pelvik taban kası egzersizleri, fazla kilo problemi olan hastaların kilo vermesi, KEGEL egzersizlerinin öğretilmesi ve uygulanması ile hafif ve orta şiddete idrar kaçırması olan hastalarda iyileşme sağlayabilir.
İleri derecede idrar kaçırma şikayeti olan veya bu yöntemlerde başarılı olamayan hastalarda cerrahi tedavi düşünülmelidir. Bu konuyla ilgili tanımlanmış çok sayıda cerrahi yöntem vardır. Hastaya göre hangi yöntemin uygun olduğu doktoru tarafından muayene ve bir takım testler sonucunda belirlenir, uygun seçilmiş bir cerrahi işlem sonrasında iyileşmeler bildirilmektedir. En sık kullanılan cerrahi yöntemlerden birçoğunda hastanın hayat kalitesi ciddi anlamda artmaktadır.
URGE İnkontinans: Acil sıkışma ile beraber istemsiz idrar kaçırma şikayetidir. Hastada sık idrara çıkma ve gece idrar kaçırma şikayetleri olabilir. 65 yaşından büyük kadınların neredeyse %38’inde görülen bir durumdur.
Davranış değişiklikleri ve ilaç kullanma bu tip idrar kaçırmada standart bir tedavidir.
Davranış tedavisi; hastaya belirli aralıklarda idrar yapma programı oluşturulması, zamanlı idrar yapma, bir çeşit mesanenin yeniden eğitilmesidir. Pelvik taban egzersizleri yine bu idrar kaçırma tipinde de tedaviye yardımcıdır.
Mikst İnkontinans: Hem stres hem de sıkışma tipi idrar kaçırmanın bir arada görüldüğü tiptir. Hastalar her iki tipin semptomlarını gösterebilir. Tedavide plan hastanın en kötü semptomuna göre yapılmalıdır. Hangi semptom hastanın hayatını daha fazla etkiliyorsa o semptomun tedavisine öncelik verilmelidir. Mikst tipte idrar kaçırması olan hastalarda cerrahi tedavi+ ilaç tedavisi bir arada uygulanabilir. Bu şekilde tedavi edilen hastalarda sonuçlar oldukça yüzgüldürücüdür.
Yaşlı kadın nüfusu arttıkça idrar kaçırma olayı da ciddi bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Kadınların neredeyse %50’sini etkileyen bir problemdir. Ancak bu kadınların 2/3’ü kadarı esas olarak sosyal utangaçlık nedeniyle veya bu konuda yardım alabileceklerinden habersiz oldukları için çözüm aramamaktadırlar.
İdrar kaçırmanın sebepleri ve risk faktörleri nedir?
• İlerleyen Yaş: Menapoz oluşunca ve yaşın ilerlemesiyle ve östrojen hormonunun azalmasıyla leğen kemiği içindeki mesane ve rahmi yerinde tutan destek dokular zayıflamakta ve idrar kaçırma artmaktadır.
• Doğum: Fazla sayıda doğum, iri bebek, doğumda vakum kullanılması gibi sebepler idrar kaçıran kadınlarda sıklıkla mevcuttur.
• Fazla Kilolu Olmak, Obezite: Aşırı kilolularda karın içi basınç artmakta ve idrar kaçırma daha sık olmaktadır.
• Kalıtımsal Sebepler: Bazı kadınların destek dokuları ve bağları doğumlarından itibaren zayıftır ve idrar kaçırmaya yatkındırlar.
• Kabızlık: Ikınma, destek dokuları zayıflatmaktadır.
• Sigara: Sigara içenlerde idrar kaçırma daha sık görülmektedir.
• Kronik Hastalıklar: Astım, bronşit, diyabet, kas hastalıkları ve omurganın kaza sonucu travması risk faktörüdür.
Günümüzde idrar kaçırma ile ilgili ilaç ve cerrahi yöntemlerle tedaviler mümkündür. Tedavinin şekli idrar kaçırmanın şekline göre değişir. Temel olarak 3 tip kaçırma vardır:
Stres inkontinans: Öksürünce, hapşırınca, ağır kaldırınca idrar kaçırma.
URGE inkontinans: Acil işeme ihtiyacıyla idrar kaçırma.
Mikst inkontinans: İkisinin bir arada olduğu tip.
Stres İnkontinans: Eforla veya fiziksel zorlama, hapşırma veya öksürme ile istemsiz idrar kaçırmadır. Karın içi basıncını arttıran durumlarda artan bu basınç üretraya uygun şekilde iletilmediğinde idrar kaçırma olayı ortaya çıkmaktadır.
Sebepleri:
-obezite
-daha önceki gebelik ve zor doğum anamnezi
-geçirilmiş cerrahi operasyonlar
Hastaların muayene için mümkünse mesane dolu olarak gelmeleri istenir. Hastanın öksürme ve ıkınma ile idrar kaçırıp kaçırmadığı test edilir. Sonrasında hastaya jinekolojik muayene yapılarak mesane, vajina ve komşu organlarda sarkma olup olmadığı kontrol edilir. Bu sırada hastanın idrar tutmayı sağlayan pelvik taban kasları da değerlendirilir.
Tedavisinde cerrahi olmayan yöntemler:
Değiştirilebilen faktör olarak diyet önlemleri olabilir. Kafeinli ve alkollü içeceklerin tüketilmesinin azaltılması, sıvı kısıtlamasında sağlıkla ilgili problemi olmayacak hastalarda sıvı kısıtmasına gidilmesi, pelvik taban kası egzersizleri, fazla kilo problemi olan hastaların kilo vermesi, KEGEL egzersizlerinin öğretilmesi ve uygulanması ile hafif ve orta şiddete idrar kaçırması olan hastalarda iyileşme sağlayabilir.
İleri derecede idrar kaçırma şikayeti olan veya bu yöntemlerde başarılı olamayan hastalarda cerrahi tedavi düşünülmelidir. Bu konuyla ilgili tanımlanmış çok sayıda cerrahi yöntem vardır. Hastaya göre hangi yöntemin uygun olduğu doktoru tarafından muayene ve bir takım testler sonucunda belirlenir, uygun seçilmiş bir cerrahi işlem sonrasında iyileşmeler bildirilmektedir. En sık kullanılan cerrahi yöntemlerden birçoğunda hastanın hayat kalitesi ciddi anlamda artmaktadır.
URGE İnkontinans: Acil sıkışma ile beraber istemsiz idrar kaçırma şikayetidir. Hastada sık idrara çıkma ve gece idrar kaçırma şikayetleri olabilir. 65 yaşından büyük kadınların neredeyse %38’inde görülen bir durumdur.
Davranış değişiklikleri ve ilaç kullanma bu tip idrar kaçırmada standart bir tedavidir.
Davranış tedavisi; hastaya belirli aralıklarda idrar yapma programı oluşturulması, zamanlı idrar yapma, bir çeşit mesanenin yeniden eğitilmesidir. Pelvik taban egzersizleri yine bu idrar kaçırma tipinde de tedaviye yardımcıdır.
Mikst İnkontinans: Hem stres hem de sıkışma tipi idrar kaçırmanın bir arada görüldüğü tiptir. Hastalar her iki tipin semptomlarını gösterebilir. Tedavide plan hastanın en kötü semptomuna göre yapılmalıdır. Hangi semptom hastanın hayatını daha fazla etkiliyorsa o semptomun tedavisine öncelik verilmelidir. Mikst tipte idrar kaçırması olan hastalarda cerrahi tedavi+ ilaç tedavisi bir arada uygulanabilir. Bu şekilde tedavi edilen hastalarda sonuçlar oldukça yüzgüldürücüdür.