Kadınlarda kısırlık nedenleri,
Kadınlarda kısırlık tedavisi,
Kadınlarda kısırlık hakkında bilgi
Kadında kısırlık nedenleri;
1Yumurtlama bozukluğu;
Kadında en sık gorulen kısırlık sebebi olup yumurtlama bozukluğu dendiğinde, yumurtlamanın hic olmaması veya duzensiz ve seyrek olması anlaşılır Anormal yumurtlama kısırlığı oluşturan nedenlerin yaklaşık %525'ini oluşturur Normal koşullarda, her ay yumurtalıklardaki olgunlaşmamış yumurtalardan bir tanesi gelişip buyuyerek catlar ve yumurtlama meydana gelir Anovulasyon yumurtlamanın olmamasıdır Adet duzensizlikleri ve infertilitenin en onemli nedeni anovulasyondur Adet gorulduğu halde ovulasyon (yumurtlama) olmayabilirAdetlerin seyrek veya hic gorulmemesi coğu zaman bir yumurtlama bozukluğunu gosterir, ancak adetlerin tamamen duzenli olduğu durumlarda da yumurtlama bozukluklarına rastlanabilir Yumurtlama bozukluğu başlıca dort ana grupta incelenebilir ;
· Birinci grupta yumurtalıkları uyaran hormonların eksikliği soz konusudur
· İkinci grupta polikistik over sendromlu (PCOS) olgular vardır Adet gormeme veya seyrek adet gormeye ilaveten kadındaki androjen hormonu fazlalığı ile karakterize cilt değişiklikleri (tuylenmede artma, yağlı cilt, sivilce) gorulmektedir
· Ucuncu grup erken menopoz hastalarıdır Bu hastalarda tup bebek dahil, her turlu yumurtayı uyarıcı ilac ve protokol başarısızdır Bununla birlikte, erken menopoz olan kadınların bir kısmında (%10), ilk 5 yılda, yumurtalık fonksiyonunun geriye gelmesi soz konusu olabilir Bu geriye gelmenin, hangi kadında ne zaman olacağı ve beraberinde yumurtlama olup olmayacağı veya ne kadar sureceği konusunda ongorucu bir bilgi yoktur
· Dorduncu grup prolaktin denilen sut salgılayıcı hormon fazlalığı ile karakterize durumdur Prolaktin hormonu fazlalığında yumurtlama gercekleşmez Prolaktin duşurucu ilac tedavisi ile yumurtlama coğu kadında geriye gelir
2Tuplerin hasarlı veya tıkalı olması;
Tuplerin kısmen veya tamamen tıkalı olması durumunda sperm ve yumurta'nın tup icinde biraraya gelmesini engelleyerek dollenme ve buna bağlı gebeliği imkansız kılar İnfertilite nedenlerinin %35'ini tuplere ait bozukluklar oluşturmaktadır Değişik nedenlere bağlı her iki tarafta tupyumurtalık anatomik ilişkisini bozacak yapışıklık varlığında da kısırlık oluşur Tuplerdeki bu yapışıklık, gecirilmiş enfeksiyon, endometriozis veya gecirilmiş bir ameliyat sonrası kalan karın ici yapışıklıkları gibi bircok nedene bağlı olabilir Gelişmiş ulkelerde cinsel yollardan bulaşan enfeksiyonlar tuplerdeki hasarın en onemli nedendir Ulkemizde kadın ureme organları tuberkulozu (verem) da nadir olmayacak sıklıkta kısırlığa neden olmaktadır
3Rahim ici yapışıklıklar;
Rahim ici yapışıklıklar da kısırlık nedeni olabilmektedir Gecirilmiş kurtaj, rahim ameliyatı veya verem sonrası rahim ici yapışıklıklar gelişebilmektedir Tup bebek uygulamasından once rahim icinin normal olarak goruntulenmesi cok onem arz eder; bu nedenle Histerosalpingografi veya coğu zaman histeroskopisi ile değerlendirme yapılmaktadır Histeroskopisi esnasında saptanabilecek normalin dışında durumlarda ;rahim ici yapışıklık, polip, myom, veya doğuştan olan perdeseptum varlığında aynı anda duzeltme sağlanabilmektedir Rahim icinde gelişen polipler de kısırlığa sebep olabilmektedir Polipler iyi huylu, kucuk, et beni gibi doku oluşumlarıdır Kotu bir hastalıkla ilgileri yoktur, fakat bazen gebeliğe engel olabilirler Kucuk bir operasyon ile tedavileri mumkundur
4Rahim ağzı faktoru;
Kadında kısırlığa sebep olan rahim ağzı problemleri arasında şekil bozuklukları, enfeksiyonlar ve mukus kalitesinin iyi olmayışı ,rahim ağzında (serviks) gorulen polipleri saymak mumkundur Adetin değişik evrelerinde rahim ağzı salgısı hormonların etkisi ile miktar ve kıvam olarak değişiklikler gosterir Ostrojen ve progesteron hormonları etkisi altında mukusun siklus sırasında miktarı ve niteliği değişir Mukusun uygun nitelikte olmaması halinde spermin kadın ureme yollarında ilerlemesine engel olabilmektedir
5Endometriozis;
Endometriyozis rahim icini doşeyen dokunun rahim dışında gelişmesi olarak ifade edilir Normal yerleşiminin dışında bulunan bu odaklar, zamanla yapışıklıklara veya yumurtlamanın bozulmasına neden olabilir Endometriyozisli hastaların %70 ’i kısırlık problemi yaşamaktadır Endometriozis tıpkı rahim icini doşeyen doku gibi hormonlara duyarlı olup adet sırasında kanar Karnın icinde oluşan bu kanamalar zamanla yapışıklıklara sebep olurlar Teşhis koymak icin laparoskopi kullanılır Laparoskopi, ic organların gorulebilmesine ve mumkunse tedavisine olanak sağlayan cerrahi bir işlemdir Laparoskopi ile tanımlanan endometriozis, kadınların %35'inde tek başına infertilite (kısırlık) nedenidir
Endometriozis yumurtalıklarda yerleştiği zaman kist oluşumuna neden olur Bu kistlere endometrioma veya halk arasında soylendiği gibi ‘Cikolata Kistleri ‘adı verilir Ciddi yumurtlama sorunlarına neden olabilen bu kistler tedavi edilmelidirler Kısırlık sebebi ile başvuran kadınların yaklaşık %20 ’ sinde değişik boyutlarda endometrioma saptanmaktadır
6 Bağışıklık sistemi ile ilgili nedenler;
İmmunolojik (alerjik) nedenlerin tedavisi sınırlıdır Spermleri olduren ya da hareketsiz hale getiren antikorlar servikal salgıda , sperm yuzeyinde, spermde veya her ucunde birden bulunabilir Kadından elde edilen servikal mukus, erkekten elde edilen sperm ve ciftin her ikisinden alınan kan ornekleri bu antikorları saptamak amacı ile incelenebilmektedir
7 Nedeni acıklanamayan kısırlık;
Gunumuzde tıbbın olanakları ile ortaya konulamayan kısırlık durumlarında nedeni acıklanamamış kısırlık (idiopatik infertilite) soz konusu olur İnfertil ciftlerin yaklaşık % 510'unda tum testler normal bulunmaktadır Testler ile ortaya cıkarılamayan sperm bozuklukları, yumurtanın catlaması ve tupler icindeki hareketinde bazı bozuklukların varlığı one surulen varsayımlar arasındadır Psikolojik etkenler ve stresin de
hormon dengesi uzerinde olumsuz etkiler yapabileceği bilinmektedir Stresin ortadan kalkma durumunda doğal yollardan gebeliklerin oluştuğu bilinmektedir Acıklanamayan kısırlığın tedavisinde ilk secenek olarak, aşılama ve ovulasyon induksiyonu uygulanmaktadır
8 Kadının yaşı;
Kadının yaşının ilerlemesiyle birlikte yumurtlama sıklığı ve kaliteli yumurta oluşumu azalmaktadır Ozellikle 35 yaş uzerindeki kadınlarda hamile kalma başarısı gittikce azalmaktadır 40 yaşından sonra adet duzeni coğunlukla normal olduğu halde gebe kalma oranı %10'un altına duşmektedir Yumurtaların gelişmesi ve ovulasyon meydana gelse de, oluşan yumurtanın kolayca dollenebilmesi oldukca guc olmaktadır
Op Dr Nevra Topalismailoğlu
Kadınlarda kısırlık tedavisi,
Kadınlarda kısırlık hakkında bilgi
Kadında kısırlık nedenleri;
1Yumurtlama bozukluğu;
Kadında en sık gorulen kısırlık sebebi olup yumurtlama bozukluğu dendiğinde, yumurtlamanın hic olmaması veya duzensiz ve seyrek olması anlaşılır Anormal yumurtlama kısırlığı oluşturan nedenlerin yaklaşık %525'ini oluşturur Normal koşullarda, her ay yumurtalıklardaki olgunlaşmamış yumurtalardan bir tanesi gelişip buyuyerek catlar ve yumurtlama meydana gelir Anovulasyon yumurtlamanın olmamasıdır Adet duzensizlikleri ve infertilitenin en onemli nedeni anovulasyondur Adet gorulduğu halde ovulasyon (yumurtlama) olmayabilirAdetlerin seyrek veya hic gorulmemesi coğu zaman bir yumurtlama bozukluğunu gosterir, ancak adetlerin tamamen duzenli olduğu durumlarda da yumurtlama bozukluklarına rastlanabilir Yumurtlama bozukluğu başlıca dort ana grupta incelenebilir ;
· Birinci grupta yumurtalıkları uyaran hormonların eksikliği soz konusudur
· İkinci grupta polikistik over sendromlu (PCOS) olgular vardır Adet gormeme veya seyrek adet gormeye ilaveten kadındaki androjen hormonu fazlalığı ile karakterize cilt değişiklikleri (tuylenmede artma, yağlı cilt, sivilce) gorulmektedir
· Ucuncu grup erken menopoz hastalarıdır Bu hastalarda tup bebek dahil, her turlu yumurtayı uyarıcı ilac ve protokol başarısızdır Bununla birlikte, erken menopoz olan kadınların bir kısmında (%10), ilk 5 yılda, yumurtalık fonksiyonunun geriye gelmesi soz konusu olabilir Bu geriye gelmenin, hangi kadında ne zaman olacağı ve beraberinde yumurtlama olup olmayacağı veya ne kadar sureceği konusunda ongorucu bir bilgi yoktur
· Dorduncu grup prolaktin denilen sut salgılayıcı hormon fazlalığı ile karakterize durumdur Prolaktin hormonu fazlalığında yumurtlama gercekleşmez Prolaktin duşurucu ilac tedavisi ile yumurtlama coğu kadında geriye gelir
2Tuplerin hasarlı veya tıkalı olması;
Tuplerin kısmen veya tamamen tıkalı olması durumunda sperm ve yumurta'nın tup icinde biraraya gelmesini engelleyerek dollenme ve buna bağlı gebeliği imkansız kılar İnfertilite nedenlerinin %35'ini tuplere ait bozukluklar oluşturmaktadır Değişik nedenlere bağlı her iki tarafta tupyumurtalık anatomik ilişkisini bozacak yapışıklık varlığında da kısırlık oluşur Tuplerdeki bu yapışıklık, gecirilmiş enfeksiyon, endometriozis veya gecirilmiş bir ameliyat sonrası kalan karın ici yapışıklıkları gibi bircok nedene bağlı olabilir Gelişmiş ulkelerde cinsel yollardan bulaşan enfeksiyonlar tuplerdeki hasarın en onemli nedendir Ulkemizde kadın ureme organları tuberkulozu (verem) da nadir olmayacak sıklıkta kısırlığa neden olmaktadır
3Rahim ici yapışıklıklar;
Rahim ici yapışıklıklar da kısırlık nedeni olabilmektedir Gecirilmiş kurtaj, rahim ameliyatı veya verem sonrası rahim ici yapışıklıklar gelişebilmektedir Tup bebek uygulamasından once rahim icinin normal olarak goruntulenmesi cok onem arz eder; bu nedenle Histerosalpingografi veya coğu zaman histeroskopisi ile değerlendirme yapılmaktadır Histeroskopisi esnasında saptanabilecek normalin dışında durumlarda ;rahim ici yapışıklık, polip, myom, veya doğuştan olan perdeseptum varlığında aynı anda duzeltme sağlanabilmektedir Rahim icinde gelişen polipler de kısırlığa sebep olabilmektedir Polipler iyi huylu, kucuk, et beni gibi doku oluşumlarıdır Kotu bir hastalıkla ilgileri yoktur, fakat bazen gebeliğe engel olabilirler Kucuk bir operasyon ile tedavileri mumkundur
4Rahim ağzı faktoru;
Kadında kısırlığa sebep olan rahim ağzı problemleri arasında şekil bozuklukları, enfeksiyonlar ve mukus kalitesinin iyi olmayışı ,rahim ağzında (serviks) gorulen polipleri saymak mumkundur Adetin değişik evrelerinde rahim ağzı salgısı hormonların etkisi ile miktar ve kıvam olarak değişiklikler gosterir Ostrojen ve progesteron hormonları etkisi altında mukusun siklus sırasında miktarı ve niteliği değişir Mukusun uygun nitelikte olmaması halinde spermin kadın ureme yollarında ilerlemesine engel olabilmektedir
5Endometriozis;
Endometriyozis rahim icini doşeyen dokunun rahim dışında gelişmesi olarak ifade edilir Normal yerleşiminin dışında bulunan bu odaklar, zamanla yapışıklıklara veya yumurtlamanın bozulmasına neden olabilir Endometriyozisli hastaların %70 ’i kısırlık problemi yaşamaktadır Endometriozis tıpkı rahim icini doşeyen doku gibi hormonlara duyarlı olup adet sırasında kanar Karnın icinde oluşan bu kanamalar zamanla yapışıklıklara sebep olurlar Teşhis koymak icin laparoskopi kullanılır Laparoskopi, ic organların gorulebilmesine ve mumkunse tedavisine olanak sağlayan cerrahi bir işlemdir Laparoskopi ile tanımlanan endometriozis, kadınların %35'inde tek başına infertilite (kısırlık) nedenidir
Endometriozis yumurtalıklarda yerleştiği zaman kist oluşumuna neden olur Bu kistlere endometrioma veya halk arasında soylendiği gibi ‘Cikolata Kistleri ‘adı verilir Ciddi yumurtlama sorunlarına neden olabilen bu kistler tedavi edilmelidirler Kısırlık sebebi ile başvuran kadınların yaklaşık %20 ’ sinde değişik boyutlarda endometrioma saptanmaktadır
6 Bağışıklık sistemi ile ilgili nedenler;
İmmunolojik (alerjik) nedenlerin tedavisi sınırlıdır Spermleri olduren ya da hareketsiz hale getiren antikorlar servikal salgıda , sperm yuzeyinde, spermde veya her ucunde birden bulunabilir Kadından elde edilen servikal mukus, erkekten elde edilen sperm ve ciftin her ikisinden alınan kan ornekleri bu antikorları saptamak amacı ile incelenebilmektedir
7 Nedeni acıklanamayan kısırlık;
Gunumuzde tıbbın olanakları ile ortaya konulamayan kısırlık durumlarında nedeni acıklanamamış kısırlık (idiopatik infertilite) soz konusu olur İnfertil ciftlerin yaklaşık % 510'unda tum testler normal bulunmaktadır Testler ile ortaya cıkarılamayan sperm bozuklukları, yumurtanın catlaması ve tupler icindeki hareketinde bazı bozuklukların varlığı one surulen varsayımlar arasındadır Psikolojik etkenler ve stresin de
hormon dengesi uzerinde olumsuz etkiler yapabileceği bilinmektedir Stresin ortadan kalkma durumunda doğal yollardan gebeliklerin oluştuğu bilinmektedir Acıklanamayan kısırlığın tedavisinde ilk secenek olarak, aşılama ve ovulasyon induksiyonu uygulanmaktadır
8 Kadının yaşı;
Kadının yaşının ilerlemesiyle birlikte yumurtlama sıklığı ve kaliteli yumurta oluşumu azalmaktadır Ozellikle 35 yaş uzerindeki kadınlarda hamile kalma başarısı gittikce azalmaktadır 40 yaşından sonra adet duzeni coğunlukla normal olduğu halde gebe kalma oranı %10'un altına duşmektedir Yumurtaların gelişmesi ve ovulasyon meydana gelse de, oluşan yumurtanın kolayca dollenebilmesi oldukca guc olmaktadır
Op Dr Nevra Topalismailoğlu