Makale Başlıkları Hide
-
Kakao Ağacı Nerede Yetişir?
-
Kakao Ağacının Özellikleri Nelerdir?
-
Kakao Ağacının Yetiştirilme Şartları Nelerdir?
-
Kakao Ağacının Verimli Yetişmesi İçin Hangi Toprak Şartları Gerekir?
-
Kakao Ağacının Yetiştirilmesi İçin Hangi Bölgeler Uygun?
-
Kakao Ağacının Ekimi Nasıl Yapılır?
-
Kakao Ağacının Hasat Zamanı Ne Zaman?
-
Kakao Ağacının Kullanım Alanları Nelerdir?
-
Kakao Ağacı İçin Hangi Hastalıklar Tehlikelidir?
-
Kakao Ağacının Zararlıları Nelerdir?
-
Kakao Ağacının Sulama İhtiyacı Nasıldır?
-
Kakao Ağacının Gübreleme İhtiyacı Nasıldır?
-
Kakao Ağacının Budama İşlemi Nasıl Yapılır?
-
Kakao Ağacının Çoğaltılması Nasıl Yapılır?
-
Kakao Ağacı Ne Kadar Sürede Meyve Verir?
-
Kakao Ağacının Verimi Nasıl Artırılır?
-
Kakao Ağacının Hasat Sonrası İşlemleri Nelerdir?
-
Kakao Ağacının Ekonomik Önemi Nedir?
-
Kakao Ağacının Sürdürülebilir Yetiştiriciliği Nasıl Sağlanır?
-
Kakao Ağacı Nerede Yetişir?
Kakao ağacı nerede yetişir? Kakao ağacı, tropikal iklimlerde yetişir ve özellikle Güney Amerika’da yaygındır. Kakao ağacı, nemli ve sıcak iklimleri tercih eder. Kakao ağacının yetiştiği bölgeler arasında Brezilya, Kolombiya, Ekvador ve Nijerya bulunur. Bu bölgelerde, kakao ağacı yetiştiriciliği önemli bir gelir kaynağıdır. Kakao ağacı, yüksek nem ve yağış miktarına ihtiyaç duyar ve genellikle deniz seviyesinden 300 metreye kadar olan rakımlarda yetişir. Ayrıca, kakao ağacı için gölge önemlidir, bu nedenle ormanlık alanlarda daha iyi yetişir. Kakao ağacı, toprak olarak da humuslu ve asidik toprakları tercih eder.
İçindekiler
Kakao ağacı, tropikal iklimlerde yetişen bir bitki türüdür. Bu bitki genellikle Güney Amerika’nın Amazon bölgesinde, Afrika’nın batı kıyılarında ve Asya’nın güneydoğu bölgelerinde bulunur. Kakao ağacı, nemli ve yağışlı iklimleri tercih eder ve deniz seviyesinden 200-800 metre yükseklikte yetişebilir.
Kakao ağacı, genellikle 4-8 metre yüksekliğe kadar büyüyebilen bir ağaç türüdür. Yaprakları genellikle uzun ve oval şekildedir. Ağacın çiçekleri küçük ve pembe renklidir. Bu çiçeklerin döllenmesi sonucunda kakao meyveleri oluşur. Kakao meyveleri, büyük ve kabuklu bir yapıya sahiptir ve içerisinde kakao çekirdekleri bulunur.
Kakao ağacının yetiştirilmesi için uygun şartlar gereklidir. Bu bitki türü, yüksek nem ve sıcaklık isteyen bir bitkidir. İdeal olarak, 25-30°C arasındaki sıcaklık ve yıllık 1500-2500 mm yağış miktarı kakao ağacının yetişmesi için uygun koşullardır. Ayrıca, bitki gölgelik alanlarda yetişmeyi tercih eder ve doğal olarak ormanlık bölgelerde bulunur.
Kakao ağacının verimli bir şekilde yetişmesi için uygun toprak şartları önemlidir. Bu bitki türü, humus açısından zengin, iyi drene olan ve asitli topraklarda daha iyi gelişir. Ayrıca, toprağın nemli olması ve iyi bir drenaj sistemine sahip olması da önemlidir. Kakao ağacı, kumlu ve killi topraklarda da yetişebilir, ancak toprak kalitesinin yüksek olması bitkinin verimliliğini artırır.
Kakao ağacı, tropikal iklimlere sahip bölgelerde yetiştirilmesi en uygun olan bitki türlerinden biridir. Güney Amerika’nın Amazon bölgesi, Afrika’nın batı kıyıları (Gana, Fildişi Sahili, Nijerya gibi ülkeler) ve Asya’nın güneydoğu bölgeleri (Endonezya, Malezya, Tayland gibi ülkeler) kakao ağacının yetiştiği başlıca bölgelerdir. Bu bölgeler, kakao ağacının ihtiyaç duyduğu nem, sıcaklık ve yağış miktarını sağlamaktadır.
Kakao ağacının ekimi belirli adımlarla gerçekleştirilir. İlk olarak, uygun bir toprak seçilmeli ve toprak hazırlığı yapılmalıdır. Daha sonra, kakao fidanları dikilmeli ve düzenli bir şekilde sulanmalıdır. Fidanların gölgelenmesi ve yabancı otların temizlenmesi de önemlidir. Kakao ağacının büyümesi ve verimli olması için düzenli bakım ve gübreleme işlemleri yapılmalıdır. Ayrıca, hastalık ve zararlılarla mücadele etmek için önlemler alınmalıdır.
Kakao ağacının hasat zamanı, meyveler olgunlaştığında gerçekleştirilir. Kakao meyveleri genellikle 6-8 ay gibi bir sürede olgunlaşır. Hasat zamanı, meyvelerin kabukları sarıya döndüğünde ve içerisindeki çekirdeklerin koyu kahverengi renge sahip olduğunda belirlenir. Hasat işlemi genellikle elle yapılır ve olgunlaşan meyveler toplanır.
Kakao ağacının çekirdekleri, çikolata ve diğer kakao ürünlerinin yapımında kullanılır. Kakao çekirdekleri, öğütülerek kakao tozu ve kakao yağı elde edilir. Bu ürünler, çikolata endüstrisinde yaygın olarak kullanılır. Ayrıca, kakao ağacının meyveleri ve yaprakları da bazı kültürel ve tıbbi amaçlar için kullanılabilir. Örneğin, meyvelerden yapılan içecekler ve yapraklardan yapılan çaylar bazı bölgelerde tüketilmektedir.
Kakao ağacı, çeşitli hastalıklara karşı hassas olabilir. Bu hastalıklar arasında kakao siyah kök çürüklüğü, kakao yaprak lekesi, monilya çürüklüğü, kakao kabuk çürüklüğü gibi hastalıklar yer alır. Bu hastalıklar, bitkinin yaprakları, meyveleri ve kökleri üzerinde zararlı etkilere neden olabilir ve verim kaybına yol açabilir. Bu nedenle, kakao ağacının hastalıklardan korunması için önlemler alınmalı ve düzenli kontrol ve bakım işlemleri yapılmalıdır.
Kakao ağacı, bazı zararlı organizmaların hedefi olabilir. Bunlar arasında kakao yaprak biti, kakao güvesi, kakao yaprak kırmızı örümceği, kakao kabuk böceği gibi zararlılar bulunur. Bu zararlılar, bitkinin yapraklarına, meyvelerine ve köklerine zarar verebilir. Kakao ağacının zararlılardan korunması için düzenli olarak kontrol edilmesi, zararlıların mücadele edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması önemlidir.
Kakao ağacının sulama ihtiyacı, yetiştirme koşullarına ve mevsime bağlı olarak değişebilir. Genellikle, kakao ağacı düzenli ve yeterli miktarda suya ihtiyaç duyar. Özellikle kurak dönemlerde sulama işlemi önemlidir. Sulama, bitkinin kök sistemine yakın bir şekilde yapılmalı ve toprak nemli tutulmalıdır. Ancak, aşırı sulama da bitkinin köklerinin çürümesine neden olabilir, bu nedenle sulama işlemi dikkatli bir şekilde yapılmalıdır.
Kakao ağacının gübreleme ihtiyacı, toprak analizi sonucuna göre belirlenmelidir. Genellikle, kakao ağacı için organik gübreler tercih edilir. Organik gübreler, bitkinin besin ihtiyacını karşılamak için kullanılır. Kakao ağacının büyüme dönemlerinde ve meyve oluşumu sırasında düzenli olarak gübreleme yapılmalıdır. Gübreleme işlemi, bitkinin sağlıklı büyümesini ve verimli olmasını sağlar.
Kakao ağacının budama işlemi, bitkinin sağlıklı büyümesini ve verimliliğini artırmak için yapılır. Budama işlemi genellikle hasattan sonra gerçekleştirilir. Bu işlemde, bitkinin fazla ve zararlı dalları kesilir, şekil verme işlemi yapılır ve bitkinin genel sağlığı kontrol edilir. Budama işlemi, bitkinin daha iyi bir şekilde güneş ışığı almasını sağlar ve hastalık ve zararlıların yayılmasını engeller.
Kakao ağacının çoğaltılması genellikle tohumlarla yapılır. Kakao meyvelerinin içerisinde bulunan çekirdekler, tohum olarak kullanılır. Bu çekirdekler uygun şekilde ayrıştırılır ve çimlendirme işlemi için hazırlanır. Çimlendirme işlemi, uygun bir ortamda gerçekleştirilir ve tohumların filizlenmesi sağlanır. Daha sonra, çimlenen tohumlar uygun bir ortama dikilir ve düzenli sulanır. Bu şekilde kakao ağacının çoğaltılması sağlanır.
Kakao ağacı, genellikle 3-5 yıl sonra meyve vermeye başlar. Fidanlar dikildikten sonra büyüme süreci geçirir ve olgunlaşır. Olgunlaşan bitkiler meyve vermeye başlar ve bu meyveler hasat edilir. Kakao ağacının meyve verme süresi, yetiştirme koşullarına ve bitkinin sağlığına bağlı olarak değişebilir. Düzenli bakım ve uygun şartlar sağlandığında, kakao ağacı yılda ortalama 20-30 meyve verebilir.
Kakao ağacının verimliliğini artırmak için bazı önlemler alınabilir. Bunlar arasında düzenli bakım ve gübreleme işlemleri, hastalık ve zararlılarla mücadele, uygun sulama ve budama işlemleri yer alır. Ayrıca, toprak analizi yaparak bitkinin besin ihtiyacını belirlemek ve buna göre gübreleme yapmak verimi artırabilir. İyi bir toprak hazırlığı, uygun toprak şartlarının sağlanması ve bitkinin sağlıklı büyümesi de verimliliği olumlu yönde etkiler.
Kakao ağacının hasat sonrası işlemleri, meyvelerin işlenerek kakao ürünlerine dönüştürülmesini içerir. Hasat edilen meyveler, önce kabuklarından ayrıştırılır. Daha sonra, çekirdekler fermente edilir ve kurutulur. Fermentasyon ve kurutma işlemleri, çekirdeklerin tadının ve aromasının gelişmesini sağlar. Ardından, çekirdekler öğütülerek kakao tozu ve kakao yağı elde edilir. Bu ürünler, çikolata ve diğer kakao ürünlerinin yapımında kullanılır.
Kakao ağacı, ekonomik olarak önemli bir bitki türüdür. Kakao çekirdekleri, çikolata ve diğer kakao ürünlerinin yapımında kullanıldığı için çikolata endüstrisi için büyük bir öneme sahiptir. Ayrıca, kakao ağacının yetiştirildiği bölgelerde tarım gelirinin önemli bir kaynağıdır. Kakao üretimi, çiftçilere gelir sağlar ve bu şekilde ekonomik kalkınmaya katkıda bulunur. Ayrıca, kakao ağacı turizm açısından da önemli olabilir, çünkü bazı bölgelerde kakao turları düzenlenir ve turistler için çekim noktası olabilir.
Kakao ağacının sürdürülebilir yetiştiriciliği için çeşitli önlemler alınmalıdır. Bunlar arasında doğal kaynakların korunması, toprak erozyonunun önlenmesi, su kaynaklarının etkin kullanımı ve çevre dostu tarım uygulamalarının benimsenmesi yer alır. Ayrıca, bitkinin hastalık ve zararlılardan korunması için organik yöntemler tercih edilmeli ve kimyasal ilaçların kullanımı sınırlanmalıdır. Kakao ağacının sürdürülebilir yetiştiriciliği, hem çiftçilerin gelirini artırır hem de doğal kaynakların korunmasına katkıda bulunur.
Kakao ağacı kakao çekirdekleriyle ünlüdür.
Kakao ağacı nemli ve yağışlı ortamlarda yetişir.
Kakao ağacı 5-10 metre yüksekliğe kadar büyüyebilir.
Kakao ağacı çiçeklerinden bal üretilir.
Kakao ağacı tropikal ormanlarda doğal olarak bulunur.
İçindekiler
Kakao Ağacı Nerede Yetişir?
Kakao ağacı, tropikal iklimlerde yetişen bir bitki türüdür. Bu bitki genellikle Güney Amerika’nın Amazon bölgesinde, Afrika’nın batı kıyılarında ve Asya’nın güneydoğu bölgelerinde bulunur. Kakao ağacı, nemli ve yağışlı iklimleri tercih eder ve deniz seviyesinden 200-800 metre yükseklikte yetişebilir.
Kakao Ağacının Özellikleri Nelerdir?
Kakao ağacı, genellikle 4-8 metre yüksekliğe kadar büyüyebilen bir ağaç türüdür. Yaprakları genellikle uzun ve oval şekildedir. Ağacın çiçekleri küçük ve pembe renklidir. Bu çiçeklerin döllenmesi sonucunda kakao meyveleri oluşur. Kakao meyveleri, büyük ve kabuklu bir yapıya sahiptir ve içerisinde kakao çekirdekleri bulunur.
Kakao Ağacının Yetiştirilme Şartları Nelerdir?
Kakao ağacının yetiştirilmesi için uygun şartlar gereklidir. Bu bitki türü, yüksek nem ve sıcaklık isteyen bir bitkidir. İdeal olarak, 25-30°C arasındaki sıcaklık ve yıllık 1500-2500 mm yağış miktarı kakao ağacının yetişmesi için uygun koşullardır. Ayrıca, bitki gölgelik alanlarda yetişmeyi tercih eder ve doğal olarak ormanlık bölgelerde bulunur.
Kakao Ağacının Verimli Yetişmesi İçin Hangi Toprak Şartları Gerekir?
Kakao ağacının verimli bir şekilde yetişmesi için uygun toprak şartları önemlidir. Bu bitki türü, humus açısından zengin, iyi drene olan ve asitli topraklarda daha iyi gelişir. Ayrıca, toprağın nemli olması ve iyi bir drenaj sistemine sahip olması da önemlidir. Kakao ağacı, kumlu ve killi topraklarda da yetişebilir, ancak toprak kalitesinin yüksek olması bitkinin verimliliğini artırır.
Kakao Ağacının Yetiştirilmesi İçin Hangi Bölgeler Uygun?
Kakao ağacı, tropikal iklimlere sahip bölgelerde yetiştirilmesi en uygun olan bitki türlerinden biridir. Güney Amerika’nın Amazon bölgesi, Afrika’nın batı kıyıları (Gana, Fildişi Sahili, Nijerya gibi ülkeler) ve Asya’nın güneydoğu bölgeleri (Endonezya, Malezya, Tayland gibi ülkeler) kakao ağacının yetiştiği başlıca bölgelerdir. Bu bölgeler, kakao ağacının ihtiyaç duyduğu nem, sıcaklık ve yağış miktarını sağlamaktadır.
Kakao Ağacının Ekimi Nasıl Yapılır?
Kakao ağacının ekimi belirli adımlarla gerçekleştirilir. İlk olarak, uygun bir toprak seçilmeli ve toprak hazırlığı yapılmalıdır. Daha sonra, kakao fidanları dikilmeli ve düzenli bir şekilde sulanmalıdır. Fidanların gölgelenmesi ve yabancı otların temizlenmesi de önemlidir. Kakao ağacının büyümesi ve verimli olması için düzenli bakım ve gübreleme işlemleri yapılmalıdır. Ayrıca, hastalık ve zararlılarla mücadele etmek için önlemler alınmalıdır.
Kakao Ağacının Hasat Zamanı Ne Zaman?
Kakao ağacının hasat zamanı, meyveler olgunlaştığında gerçekleştirilir. Kakao meyveleri genellikle 6-8 ay gibi bir sürede olgunlaşır. Hasat zamanı, meyvelerin kabukları sarıya döndüğünde ve içerisindeki çekirdeklerin koyu kahverengi renge sahip olduğunda belirlenir. Hasat işlemi genellikle elle yapılır ve olgunlaşan meyveler toplanır.
Kakao Ağacının Kullanım Alanları Nelerdir?
Kakao ağacının çekirdekleri, çikolata ve diğer kakao ürünlerinin yapımında kullanılır. Kakao çekirdekleri, öğütülerek kakao tozu ve kakao yağı elde edilir. Bu ürünler, çikolata endüstrisinde yaygın olarak kullanılır. Ayrıca, kakao ağacının meyveleri ve yaprakları da bazı kültürel ve tıbbi amaçlar için kullanılabilir. Örneğin, meyvelerden yapılan içecekler ve yapraklardan yapılan çaylar bazı bölgelerde tüketilmektedir.
Kakao Ağacı İçin Hangi Hastalıklar Tehlikelidir?
Kakao ağacı, çeşitli hastalıklara karşı hassas olabilir. Bu hastalıklar arasında kakao siyah kök çürüklüğü, kakao yaprak lekesi, monilya çürüklüğü, kakao kabuk çürüklüğü gibi hastalıklar yer alır. Bu hastalıklar, bitkinin yaprakları, meyveleri ve kökleri üzerinde zararlı etkilere neden olabilir ve verim kaybına yol açabilir. Bu nedenle, kakao ağacının hastalıklardan korunması için önlemler alınmalı ve düzenli kontrol ve bakım işlemleri yapılmalıdır.
Kakao Ağacının Zararlıları Nelerdir?
Kakao ağacı, bazı zararlı organizmaların hedefi olabilir. Bunlar arasında kakao yaprak biti, kakao güvesi, kakao yaprak kırmızı örümceği, kakao kabuk böceği gibi zararlılar bulunur. Bu zararlılar, bitkinin yapraklarına, meyvelerine ve köklerine zarar verebilir. Kakao ağacının zararlılardan korunması için düzenli olarak kontrol edilmesi, zararlıların mücadele edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması önemlidir.
Kakao Ağacının Sulama İhtiyacı Nasıldır?
Kakao ağacının sulama ihtiyacı, yetiştirme koşullarına ve mevsime bağlı olarak değişebilir. Genellikle, kakao ağacı düzenli ve yeterli miktarda suya ihtiyaç duyar. Özellikle kurak dönemlerde sulama işlemi önemlidir. Sulama, bitkinin kök sistemine yakın bir şekilde yapılmalı ve toprak nemli tutulmalıdır. Ancak, aşırı sulama da bitkinin köklerinin çürümesine neden olabilir, bu nedenle sulama işlemi dikkatli bir şekilde yapılmalıdır.
Kakao Ağacının Gübreleme İhtiyacı Nasıldır?
Kakao ağacının gübreleme ihtiyacı, toprak analizi sonucuna göre belirlenmelidir. Genellikle, kakao ağacı için organik gübreler tercih edilir. Organik gübreler, bitkinin besin ihtiyacını karşılamak için kullanılır. Kakao ağacının büyüme dönemlerinde ve meyve oluşumu sırasında düzenli olarak gübreleme yapılmalıdır. Gübreleme işlemi, bitkinin sağlıklı büyümesini ve verimli olmasını sağlar.
Kakao Ağacının Budama İşlemi Nasıl Yapılır?
Kakao ağacının budama işlemi, bitkinin sağlıklı büyümesini ve verimliliğini artırmak için yapılır. Budama işlemi genellikle hasattan sonra gerçekleştirilir. Bu işlemde, bitkinin fazla ve zararlı dalları kesilir, şekil verme işlemi yapılır ve bitkinin genel sağlığı kontrol edilir. Budama işlemi, bitkinin daha iyi bir şekilde güneş ışığı almasını sağlar ve hastalık ve zararlıların yayılmasını engeller.
Kakao Ağacının Çoğaltılması Nasıl Yapılır?
Kakao ağacının çoğaltılması genellikle tohumlarla yapılır. Kakao meyvelerinin içerisinde bulunan çekirdekler, tohum olarak kullanılır. Bu çekirdekler uygun şekilde ayrıştırılır ve çimlendirme işlemi için hazırlanır. Çimlendirme işlemi, uygun bir ortamda gerçekleştirilir ve tohumların filizlenmesi sağlanır. Daha sonra, çimlenen tohumlar uygun bir ortama dikilir ve düzenli sulanır. Bu şekilde kakao ağacının çoğaltılması sağlanır.
Kakao Ağacı Ne Kadar Sürede Meyve Verir?
Kakao ağacı, genellikle 3-5 yıl sonra meyve vermeye başlar. Fidanlar dikildikten sonra büyüme süreci geçirir ve olgunlaşır. Olgunlaşan bitkiler meyve vermeye başlar ve bu meyveler hasat edilir. Kakao ağacının meyve verme süresi, yetiştirme koşullarına ve bitkinin sağlığına bağlı olarak değişebilir. Düzenli bakım ve uygun şartlar sağlandığında, kakao ağacı yılda ortalama 20-30 meyve verebilir.
Kakao Ağacının Verimi Nasıl Artırılır?
Kakao ağacının verimliliğini artırmak için bazı önlemler alınabilir. Bunlar arasında düzenli bakım ve gübreleme işlemleri, hastalık ve zararlılarla mücadele, uygun sulama ve budama işlemleri yer alır. Ayrıca, toprak analizi yaparak bitkinin besin ihtiyacını belirlemek ve buna göre gübreleme yapmak verimi artırabilir. İyi bir toprak hazırlığı, uygun toprak şartlarının sağlanması ve bitkinin sağlıklı büyümesi de verimliliği olumlu yönde etkiler.
Kakao Ağacının Hasat Sonrası İşlemleri Nelerdir?
Kakao ağacının hasat sonrası işlemleri, meyvelerin işlenerek kakao ürünlerine dönüştürülmesini içerir. Hasat edilen meyveler, önce kabuklarından ayrıştırılır. Daha sonra, çekirdekler fermente edilir ve kurutulur. Fermentasyon ve kurutma işlemleri, çekirdeklerin tadının ve aromasının gelişmesini sağlar. Ardından, çekirdekler öğütülerek kakao tozu ve kakao yağı elde edilir. Bu ürünler, çikolata ve diğer kakao ürünlerinin yapımında kullanılır.
Kakao Ağacının Ekonomik Önemi Nedir?
Kakao ağacı, ekonomik olarak önemli bir bitki türüdür. Kakao çekirdekleri, çikolata ve diğer kakao ürünlerinin yapımında kullanıldığı için çikolata endüstrisi için büyük bir öneme sahiptir. Ayrıca, kakao ağacının yetiştirildiği bölgelerde tarım gelirinin önemli bir kaynağıdır. Kakao üretimi, çiftçilere gelir sağlar ve bu şekilde ekonomik kalkınmaya katkıda bulunur. Ayrıca, kakao ağacı turizm açısından da önemli olabilir, çünkü bazı bölgelerde kakao turları düzenlenir ve turistler için çekim noktası olabilir.
Kakao Ağacının Sürdürülebilir Yetiştiriciliği Nasıl Sağlanır?
Kakao ağacının sürdürülebilir yetiştiriciliği için çeşitli önlemler alınmalıdır. Bunlar arasında doğal kaynakların korunması, toprak erozyonunun önlenmesi, su kaynaklarının etkin kullanımı ve çevre dostu tarım uygulamalarının benimsenmesi yer alır. Ayrıca, bitkinin hastalık ve zararlılardan korunması için organik yöntemler tercih edilmeli ve kimyasal ilaçların kullanımı sınırlanmalıdır. Kakao ağacının sürdürülebilir yetiştiriciliği, hem çiftçilerin gelirini artırır hem de doğal kaynakların korunmasına katkıda bulunur.
Kakao Ağacı Nerede Yetişir?
Kakao ağacı Güney Amerika’da yetişir. |
Kakao ağacı tropikal iklimlerde yetişir. |
Kakao ağacı meyve veren bir bitkidir. |
Kakao ağacı çikolata üretiminde kullanılır. |
Kakao ağacı yaprak dökmeyen bir ağaç türüdür. |
Kakao ağacı kakao çekirdekleriyle ünlüdür.
Kakao ağacı nemli ve yağışlı ortamlarda yetişir.
Kakao ağacı 5-10 metre yüksekliğe kadar büyüyebilir.
Kakao ağacı çiçeklerinden bal üretilir.
Kakao ağacı tropikal ormanlarda doğal olarak bulunur.