Kanda Demir Eksikliği
Kanda Demir Eksikliği Nedir?
Demir Eksikliği Anemisi Belirtileri Nelerdir?
Kansızlığın en çok görülen türü demir eksikliği ile oluşan kansızlıktır. Alvuyarların oksijen taşımasını sağlamasında işlevi olan demir mineralini vücut üretemez. Bu yüzden dışardan gıdalar yoluyla alınır. Yumurta, soya fasulyesi, et, pekmez gibi besinler demir içerir.
Vücut demirinin yaklaşık olarak % 73′ü hemoglobinde yer alır. % 12-17’si ferritin ve hemosiderin adı verilen moleküllerde depolanmıştır. Geri kalan % 15 demir ise myoglobinde depolanmış olup kas hücreleri için oksijen deposu görevi görürler.
Demir yetersizliği, demir rezervlerin boşalmasıyla başlar, demire bağlı enzimlerin ve demir içeren hemoglobinle miyoglobin gibi proteinlerin azalmasıyla devam eder.
Demir Eksikliği Değerleri
Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre hemoglobin değerlerinin erkeklerde 14 gr/dl, kadınlarda 12 gr/dl’nin altına düşmesi durumunda anemi sözkonusu olmaktadır.
Demir Eksikliği Nedenleri
Beslenmede yeteri kadar demir içeren gıdalara yer verilmemesi, adet kanamaları, sık doğum, demirin bağırsakta yeteri kadar emilememesi, kanamaya neden olan hastalıklar, vejeteryan beslenme demir eksikliği nedenleri olarak sayılabilir. Bağırsaklardaki çengelli solucan ve malarya mikrobu demir eksikliğine yol açan etkenler arasındadır.
Bazı araştırmalar, vücuttaki iltihabın da kansızlık sebebi olabileceğini göstermektedir. Zira iltihaplanma, demir emilimini ve demirin kırmızı kan hücrelerinden geri dönüşümünü azaltan hepcidin adlı peptid hormonunu artırır.
Demir Eksikliği Belirtileri
Ciltte görülen solukluk, halsizlik, çabuk yorulma, iştahsızlık, nefes darlığı, baş ağrısı, baş dönmesi, kolay üşüme, çarpıntı, hafıza ve dikkat azalması, tırnaklarda kolay kırılma, dil papillalarında düzleşme, ve dudak çatlamaları görülür. Demir yetersizliği saç dökülmesine de neden olabilir.
Demir Eksikliğinin Zararları
Kadınlar ve hamilelikte demir yetersizliği daha fazla görülmektedir. Kansızlık her yaşta oldukça yaygın rastlanılan bir durumdur. Kadınların demir minerali ihtiyaçları erkeklerden daha fazladır. Henüz kansızlık derecesine ulaşmamış demir yetersizliği bile kadınların zihinsel kapasitesini olumsuz etkilediği yapılan bir araştırmada tespit edilmiştir. Hamile kadınların demire olan ihtiyaçları daha da artar.
Demir azlığı bebekte ve annede sorunlara yol açabilir. Ayrıca ilerki yaşlarda çocuğun zekasını olumsuz etkileyebilir. Hamilelik döneminde sadece beslenmeyle gerekli demir gereksinimini karşılamak zordur. Bu yüzden doktorlar demir takviyesi önerirler.
Çocuklarda demir yetersizliği iştahsızlık, zayıf hafıza, zeka düzeyinde gerilik, dikkatini toparlayamama, motivasyon zorluğu, düşük kilo, bağışıklık sisteminin zayıflaması, huzursuzluk gibi sorunlara sebeb olur.
Bebeklerde anne sütünün yeteri kadar alınamaması ve de ek gıdaya geçtikten sonra demir içeren besinlerle gerektiği kadar beslenilmemesi bu soruna neden olur. Ayrıca 1 yaşından önce inek sütüne başlanması da demir yetersizliğine yol açar.
Demir İçeren Besinler – Demir Eksikliği İçin Ne Yenmeli?
Kırmızı et (etin rengi ne kadar koyuysa demir oranı o kadar fazladır), sakatatlar, pekmez, yumurta, soya fasulyesi, kuru meyveler, kuru kayısı, kuru üzüm, kuru erik, kuru incir, roka, maydanoz, yeşil yapraklı sebzeleri demir içeren gıdalar arasında sayabiliriz. Çay demirin emilimini azaltacağı için birlikte alınmamalıdır. C vitamini demirin emilimini artırır. Kalsiyum içeren besinlerin fazla tüketilmesi ise demirin emilimini azaltır. Kepek ekmeğinde bulunan fitat adlı madde vücutta demir emilimini engellediği için kansızlık proplemi olan kişilerin sürekli kepek ekmeği yemeleri önerilmemektedir.
Sebzelerdeki toplam demirin çok az bir kısmı vücut tarafından emilebilir. Örneğin maruldaki demirin % 4′ü, soya fasulyesindeki demirin % 7’si vücut tarafından alınır. Kırmızı etteki demirin ise % 20’si vücut tarafından emilir.
Eğer emilimde sorun varsa yeterli oranda demir alınsa bile yine demir yetersizliği oluşabiliyor. Emilim bozukluğu yanlış beslenmeden kaynaklanabileceği gibi metabolik sistemdeki bozukluklar da buna yol açabilmektedir.
Demir Yetersizliği Tedavisi
Kansızlık bir teşhis değil bir bulgudur. Önce altta yatan sebebin araştırılıp bulunması ve tedavinin ona göre yapılması gerekir. Örneğin sürekli kanamaya neden olan bir rahatsızlık varsa ona yönelik tedavi yapılır.
Günlük doz olarak 150-200 mg elementer demir içeren preparatların 1.5 ay boyunca alınması hemoglobin düzeyinin normale gelmesi için genellikle yeterli olmaktadır. Sonrasında günlük 80-100 mg preparat kullanılarak tedavi 6 ayda tamamlanır.
Ancak demir kullanımında dikkatli olunması gerekir. Fazla miktarda alınan demir vücutta birikebilir ve de ciddi sorunlara yol açabilir. Örneğin karaciğerde birikmesi sonucunda siroza neden olabilir. Bu yüzden demir yetersizliğine bağlı aneminin tedavisinde doktorun önerdiği süreye ve doza mutlaka dikkat edilmelidir.
Kanda Demir Eksikliği Nedir?
Demir Eksikliği Anemisi Belirtileri Nelerdir?
Kansızlığın en çok görülen türü demir eksikliği ile oluşan kansızlıktır. Alvuyarların oksijen taşımasını sağlamasında işlevi olan demir mineralini vücut üretemez. Bu yüzden dışardan gıdalar yoluyla alınır. Yumurta, soya fasulyesi, et, pekmez gibi besinler demir içerir.
Vücut demirinin yaklaşık olarak % 73′ü hemoglobinde yer alır. % 12-17’si ferritin ve hemosiderin adı verilen moleküllerde depolanmıştır. Geri kalan % 15 demir ise myoglobinde depolanmış olup kas hücreleri için oksijen deposu görevi görürler.
Demir yetersizliği, demir rezervlerin boşalmasıyla başlar, demire bağlı enzimlerin ve demir içeren hemoglobinle miyoglobin gibi proteinlerin azalmasıyla devam eder.
Demir Eksikliği Değerleri
Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre hemoglobin değerlerinin erkeklerde 14 gr/dl, kadınlarda 12 gr/dl’nin altına düşmesi durumunda anemi sözkonusu olmaktadır.
Demir Eksikliği Nedenleri
Beslenmede yeteri kadar demir içeren gıdalara yer verilmemesi, adet kanamaları, sık doğum, demirin bağırsakta yeteri kadar emilememesi, kanamaya neden olan hastalıklar, vejeteryan beslenme demir eksikliği nedenleri olarak sayılabilir. Bağırsaklardaki çengelli solucan ve malarya mikrobu demir eksikliğine yol açan etkenler arasındadır.
Bazı araştırmalar, vücuttaki iltihabın da kansızlık sebebi olabileceğini göstermektedir. Zira iltihaplanma, demir emilimini ve demirin kırmızı kan hücrelerinden geri dönüşümünü azaltan hepcidin adlı peptid hormonunu artırır.
Demir Eksikliği Belirtileri
Ciltte görülen solukluk, halsizlik, çabuk yorulma, iştahsızlık, nefes darlığı, baş ağrısı, baş dönmesi, kolay üşüme, çarpıntı, hafıza ve dikkat azalması, tırnaklarda kolay kırılma, dil papillalarında düzleşme, ve dudak çatlamaları görülür. Demir yetersizliği saç dökülmesine de neden olabilir.
Demir Eksikliğinin Zararları
Kadınlar ve hamilelikte demir yetersizliği daha fazla görülmektedir. Kansızlık her yaşta oldukça yaygın rastlanılan bir durumdur. Kadınların demir minerali ihtiyaçları erkeklerden daha fazladır. Henüz kansızlık derecesine ulaşmamış demir yetersizliği bile kadınların zihinsel kapasitesini olumsuz etkilediği yapılan bir araştırmada tespit edilmiştir. Hamile kadınların demire olan ihtiyaçları daha da artar.
Demir azlığı bebekte ve annede sorunlara yol açabilir. Ayrıca ilerki yaşlarda çocuğun zekasını olumsuz etkileyebilir. Hamilelik döneminde sadece beslenmeyle gerekli demir gereksinimini karşılamak zordur. Bu yüzden doktorlar demir takviyesi önerirler.
Çocuklarda demir yetersizliği iştahsızlık, zayıf hafıza, zeka düzeyinde gerilik, dikkatini toparlayamama, motivasyon zorluğu, düşük kilo, bağışıklık sisteminin zayıflaması, huzursuzluk gibi sorunlara sebeb olur.
Bebeklerde anne sütünün yeteri kadar alınamaması ve de ek gıdaya geçtikten sonra demir içeren besinlerle gerektiği kadar beslenilmemesi bu soruna neden olur. Ayrıca 1 yaşından önce inek sütüne başlanması da demir yetersizliğine yol açar.
Demir İçeren Besinler – Demir Eksikliği İçin Ne Yenmeli?
Kırmızı et (etin rengi ne kadar koyuysa demir oranı o kadar fazladır), sakatatlar, pekmez, yumurta, soya fasulyesi, kuru meyveler, kuru kayısı, kuru üzüm, kuru erik, kuru incir, roka, maydanoz, yeşil yapraklı sebzeleri demir içeren gıdalar arasında sayabiliriz. Çay demirin emilimini azaltacağı için birlikte alınmamalıdır. C vitamini demirin emilimini artırır. Kalsiyum içeren besinlerin fazla tüketilmesi ise demirin emilimini azaltır. Kepek ekmeğinde bulunan fitat adlı madde vücutta demir emilimini engellediği için kansızlık proplemi olan kişilerin sürekli kepek ekmeği yemeleri önerilmemektedir.
Sebzelerdeki toplam demirin çok az bir kısmı vücut tarafından emilebilir. Örneğin maruldaki demirin % 4′ü, soya fasulyesindeki demirin % 7’si vücut tarafından alınır. Kırmızı etteki demirin ise % 20’si vücut tarafından emilir.
Eğer emilimde sorun varsa yeterli oranda demir alınsa bile yine demir yetersizliği oluşabiliyor. Emilim bozukluğu yanlış beslenmeden kaynaklanabileceği gibi metabolik sistemdeki bozukluklar da buna yol açabilmektedir.
Demir Yetersizliği Tedavisi
Kansızlık bir teşhis değil bir bulgudur. Önce altta yatan sebebin araştırılıp bulunması ve tedavinin ona göre yapılması gerekir. Örneğin sürekli kanamaya neden olan bir rahatsızlık varsa ona yönelik tedavi yapılır.
Günlük doz olarak 150-200 mg elementer demir içeren preparatların 1.5 ay boyunca alınması hemoglobin düzeyinin normale gelmesi için genellikle yeterli olmaktadır. Sonrasında günlük 80-100 mg preparat kullanılarak tedavi 6 ayda tamamlanır.
Ancak demir kullanımında dikkatli olunması gerekir. Fazla miktarda alınan demir vücutta birikebilir ve de ciddi sorunlara yol açabilir. Örneğin karaciğerde birikmesi sonucunda siroza neden olabilir. Bu yüzden demir yetersizliğine bağlı aneminin tedavisinde doktorun önerdiği süreye ve doza mutlaka dikkat edilmelidir.