KANSER NEDİR?
Kanser; 200’den çokça çeşidi tanımlanan, kendine mahsus belirtileri bulunan, denetimsiz çoğalan hücrelerin sıradan işlevi olan hücreleri öldürmeleri sonucu ortaya çıkan önemli bir rahatsızlıktır. Kanser, yaş ve cinsiyet öbeklerine nazaran farklı biçimlerde görülebilir. Erkeklerde sıklıkla görülen kanser çeşitleri; akciğer kanseri, mide kanseri, kalın barsak kanseri, teneffüs yolu kanseri, özefagus (yemek borusu) kanseri ve prostattır. Bayanlarda sıklıkla görülen kanser çeşitleri; akciğer kanseri, göğüs kanseri, rahim kanseri, yumurtalık kanseri, teneffüs yolu kanseri ve mide kanseridir. Çocuklarda en sık görülen kanser çeşitleri ise lösemi ve lenfomadır.
KANSER RİSKİNİ ARTTIRAN ETMENLER NELERDİR?
Sigara tasarrufu, uzun yaşama, tuzlanmış-tütsülenmiş-dumanlanmış besinlerin sık tüketimi, posalı (lif nispeti yüksek) besinlerin az tüketimi, uygunsuz çalışma koşulları, ölçüsüz alkol alımı, radyasyona maruz kalma, yüksek süratte bakteri ve virüs enfeksiyonu, pestisit ve yapay kimyasalların yüksek ölçüde alımı, çok eşlilik, sistemsiz ömür stili, gerilim, taze zerzevat ve meyve tüketim orantısının az olması, ölçüsüz yağlı besinlerin ziyade ve sık tüketilmesi kanser riskini arttıran etmenler arasında taraf alır.
KANSER RİSKİNİ AZALTAN ETMENLER NELERDİR?
Sigarasız ömür, mütenasip çalışma koşulları, gereğince posa alımı, bol ölçüde taze zerzevat ve meyve tüketimi, çok yağlı beslenmeden sakınma, bakteri ve virüs enfeksiyonlarının az görülmesi, pestirit ve yapay kimyasalların az alımı, alkol almama yahut çok az alma, radyasyondan korunma, tek eşlilik sistemli ömür, gerilimden uzak durma yada gerilimle baş edebilmeyi bilme.
BESLENME VE KANSER ARASINDAKİ ALAKALAR NELERDİR?
Çokça tüketim sonucu alınan çokça kalori, harcanamadığı durumlarda vücutta yağ kütlesini arttırmakta ve münasebetiyle şişmanlığa sebep olmaktadır. Şişman bireylerde kanser görülme orantısı alışılagelmiş kiloda olanlara nazaran daha ziyadedir.
Yağlı besinlerin çok ziyade alınması, beslenme programımızda taze zerzevat ve meyvelerin alınmasını azaltır. Taze zerzevat ve meyveler doğal antioksidanlarımızdır. Sonuç olarak, yağlı besinler kanser yapıcı ve ilerletici unsurların oluşumuna taban hazırlamaktadır. Yağın çok alımı hormonların çalışma tertibini de bozmaktadır. Çoklu doymamış yağ asitlerinden güçlü olan bitkisel likit yağların kolay okside olması bağışıklık hücrelerinin yıpranmasına sebep olarak kanser riskini de arttırmaktadır.
Kepeği alınmamış tahıl eserleri, kuru baklagiller, taze zerzevat ve meyvelerin çokça tüketimi posa (lif) orantısını artırarak bağırsakların sistemli çalışmasını sağlayacaktır. Bunun sonucunda bağırsak kanserlerine karşı korunmaya yardımcı olacaktır.
Çok ziyade et tüketimi olan, münasebetiyle hayvansal proteini çok ziyade alan kişilerde kanser oluşma riski bitkisel protein sahalara nazaran daha ziyadedir. Bu nedenle yağsız et ve süt üzere eserlerin tüketimi kanser riskini arttırmaz.
Umumide vitaminler kanser oluşumunu önlemektedir. Yeşil ve sarı renkli sebzelerde ve meyvelerde bulunan A vitaminin ön unsuru karotendir. A vitamini, sigara içen bireylerde akciğer kanserine karşı hamidir. B vitamini zayıflıklarında kanser riski de artmaktadır. B vitaminleri vücut savunma sistemimizi güçlendirmektedir. Taze zerzevat ve meyvelerde bulunan C vitamini kimyasal kanserojenleri etkisiz hâle getirir. Gelgelelim günlük sigara içimi C vitamininin tesirini inaktive edeceğinden ötürü, sigara içenlerin C vitamini alımı daha ziyade olmalıdır. Maydanoz, roka, tere, kuşburnu, yeşil yapraklı sebzeler, biber, portakal, mandalina, greyfurt, limon ve çilek C vitamini açısından varlıklı besinlerdir. E vitamini de C vitamini üzere toksik tesirleri azaltarak kansere karşı esirgeyicidir. En çok bitkisel likit yağlarda, yeşil yapraklı sebzelerde, sert kabuklu meyvelerde (fındık, fıstık) ve kuru baklagillerde bulunmaktadır. Ama bitkisel yağlarda E vitamini olduğu için çok çokça tüketilmemesi gerekir. Yukarıda da açıkladığımız üzere, çokça yağ alımı kanser oluşturucu etkidedir. Bu nedenle E vitamini, öbür saydığımız besinlerden çok rahat bir biçimde alınabilmektedir. En uygun kaynağının balık yağ olduğu D vitamini, hatunlarda menopoz sonrası oluşan göğüs kanseri riskini azaltmaktadır.
Kansere sebep olan mineraller:
Nikel, kurşun, kadmiyum, arsenik, amyant (absest)
Kanserden kollayıcı mineraller:
Selenyum, çinko, kalsiyum, iyot, demir ve molibden
Kanser riskini arttıran besinler:
Domuz eti, hamburger üslubu fast food eserleri, sosis, salam, sucuk üzere nitrit ve nitrat eklenmiş besinler, yaşlı koyun-sığır-tavuk-keçi eti, tereyağı, iç yağı, tuzlanmış ve tütsülenmiş besinler, derin yağda kızartılmış kızartmalar, yağlı etlerden yapılan yemekler, direkt ateşte pişirilen etler.
Kanser riskini azaltan besinler:
Hayvansal eserler: Yağsız yada az yağlı süt, yoğurt, peynir, çökelek, yumurta, karaciğer, böbrek.
Kuru baklagiller: Yeşil-kırmızı mercimek, nohut, kuru fasulye, barbunya, soya fasulyesi.
Kuru yemişler: Fındık, fıstık, badem, leblebi, ceviz.
Tahıllar: Çavdar ekmeği, yulaf ekmeği, kepekli ekmek, tam buğday ekmeği, bulgur
Meyveler: Portakal, greyfurt, çilek, mandalina, limon, kuşburnu, böğürtlen, elma, armut, ayva, erik, üzüm, incir, yenidünya, hurma, nar, dut, kiraz, vişne, kavun, karpuz.
Sebzeler: Kuru-yeşil soğan, sarımsak, lahana, domates, bamya, pancar, karnabahar, pırasa, turp, marul, maydanoz, biber, taze fasulye, bezelye, bakla, mantar, enginar, patlıcan, kabak, tere, nane, roka, havuç, ıspanak, pazı, asma yaprağı.
GERÇEK PİŞİRME VE SAKLAMA YOLLARI
Besinlerin saflaştırılması. Örneğin, buğdayın kepeğinin alınması posa orantısını düşürmekte ve kanserden hami tesirini kaybettirmektedir.
Besinlere çok ziyade baharat eklenmesi sindirim sisteminde tahrişlere sebep olabilir. Örneğin, acı biberi haddinden fazla tüketenlerde mide kanseri riski tüketmeyenlere nazaran daha ziyadedir.
Nemli ortamda saklanan besinler küflenir. Birtakım küf tipleri toksin üreterek kanser riskini arttırır.
Yanlışlı pişirme ile kanserden kollayıcı vitaminde kayıplar oluşabilir. Örneğin; sebzelerin pişirme suyunu dökme, pişirdikten sonra bekletme sonucu C vitamini kaybı oluşabilir. Yüksek sıcaklıkta direk ateşte pişirilen etlerde nitrozamin denilen kimyasal kanserojenler oluşmaktadır. Etler, hafif sıcaklıkta ve uzun vadede pişirilmelidir.
Turşu, salamura, konserve yaparken ölçüsüz tuz tasarrufu kanser riskini arttırmaktadır.
Pirinç, makarna besinleri haşladıktan sonra suyunu dökme sürecinde vitamin kaybı oluşmaktadır. Güzel yıkanmazsa ilaç kalıntıları vücuda alınmaktadır.
Kuru baklagiller ıslatılmadan pişirildiğinde, pişirme müddeti uzar ve ziyade ateşte maruz kalacağından ötürü protein kaybı oluşur. Bunun sonucunda da besin kıymeti kaybı oluşacaktır.
Hamur tatlıları: Yağda kızartma ve çokça yağ ekleme sonucunda ölçüsüz yağ alınacağından ötürü kanser riskini arttırmaktadır.
Börekler: Şiddetli ölçüde yağ eklenmesi yada fırın mahalline yağda kızartma tekniğinin kullanılması sonucu vücuda tekrar tekrar kullanılan yağda oluşan kanserojenler alınabilir. Bu da bir risk faktörüdür.
Yumurta, yağda değil haşlama tekniği ile pişirilmelidir. Yağda pişen yumurtada, ısıya direk maruz kalma sonucu protein kayıpları oluşmakta ve yağın yanan kısımları ile kanserojenler oluşmaktadır.
Kanser; 200’den çokça çeşidi tanımlanan, kendine mahsus belirtileri bulunan, denetimsiz çoğalan hücrelerin sıradan işlevi olan hücreleri öldürmeleri sonucu ortaya çıkan önemli bir rahatsızlıktır. Kanser, yaş ve cinsiyet öbeklerine nazaran farklı biçimlerde görülebilir. Erkeklerde sıklıkla görülen kanser çeşitleri; akciğer kanseri, mide kanseri, kalın barsak kanseri, teneffüs yolu kanseri, özefagus (yemek borusu) kanseri ve prostattır. Bayanlarda sıklıkla görülen kanser çeşitleri; akciğer kanseri, göğüs kanseri, rahim kanseri, yumurtalık kanseri, teneffüs yolu kanseri ve mide kanseridir. Çocuklarda en sık görülen kanser çeşitleri ise lösemi ve lenfomadır.
KANSER RİSKİNİ ARTTIRAN ETMENLER NELERDİR?
Sigara tasarrufu, uzun yaşama, tuzlanmış-tütsülenmiş-dumanlanmış besinlerin sık tüketimi, posalı (lif nispeti yüksek) besinlerin az tüketimi, uygunsuz çalışma koşulları, ölçüsüz alkol alımı, radyasyona maruz kalma, yüksek süratte bakteri ve virüs enfeksiyonu, pestisit ve yapay kimyasalların yüksek ölçüde alımı, çok eşlilik, sistemsiz ömür stili, gerilim, taze zerzevat ve meyve tüketim orantısının az olması, ölçüsüz yağlı besinlerin ziyade ve sık tüketilmesi kanser riskini arttıran etmenler arasında taraf alır.
KANSER RİSKİNİ AZALTAN ETMENLER NELERDİR?
Sigarasız ömür, mütenasip çalışma koşulları, gereğince posa alımı, bol ölçüde taze zerzevat ve meyve tüketimi, çok yağlı beslenmeden sakınma, bakteri ve virüs enfeksiyonlarının az görülmesi, pestirit ve yapay kimyasalların az alımı, alkol almama yahut çok az alma, radyasyondan korunma, tek eşlilik sistemli ömür, gerilimden uzak durma yada gerilimle baş edebilmeyi bilme.
BESLENME VE KANSER ARASINDAKİ ALAKALAR NELERDİR?
Çokça tüketim sonucu alınan çokça kalori, harcanamadığı durumlarda vücutta yağ kütlesini arttırmakta ve münasebetiyle şişmanlığa sebep olmaktadır. Şişman bireylerde kanser görülme orantısı alışılagelmiş kiloda olanlara nazaran daha ziyadedir.
Yağlı besinlerin çok ziyade alınması, beslenme programımızda taze zerzevat ve meyvelerin alınmasını azaltır. Taze zerzevat ve meyveler doğal antioksidanlarımızdır. Sonuç olarak, yağlı besinler kanser yapıcı ve ilerletici unsurların oluşumuna taban hazırlamaktadır. Yağın çok alımı hormonların çalışma tertibini de bozmaktadır. Çoklu doymamış yağ asitlerinden güçlü olan bitkisel likit yağların kolay okside olması bağışıklık hücrelerinin yıpranmasına sebep olarak kanser riskini de arttırmaktadır.
Kepeği alınmamış tahıl eserleri, kuru baklagiller, taze zerzevat ve meyvelerin çokça tüketimi posa (lif) orantısını artırarak bağırsakların sistemli çalışmasını sağlayacaktır. Bunun sonucunda bağırsak kanserlerine karşı korunmaya yardımcı olacaktır.
Çok ziyade et tüketimi olan, münasebetiyle hayvansal proteini çok ziyade alan kişilerde kanser oluşma riski bitkisel protein sahalara nazaran daha ziyadedir. Bu nedenle yağsız et ve süt üzere eserlerin tüketimi kanser riskini arttırmaz.
Umumide vitaminler kanser oluşumunu önlemektedir. Yeşil ve sarı renkli sebzelerde ve meyvelerde bulunan A vitaminin ön unsuru karotendir. A vitamini, sigara içen bireylerde akciğer kanserine karşı hamidir. B vitamini zayıflıklarında kanser riski de artmaktadır. B vitaminleri vücut savunma sistemimizi güçlendirmektedir. Taze zerzevat ve meyvelerde bulunan C vitamini kimyasal kanserojenleri etkisiz hâle getirir. Gelgelelim günlük sigara içimi C vitamininin tesirini inaktive edeceğinden ötürü, sigara içenlerin C vitamini alımı daha ziyade olmalıdır. Maydanoz, roka, tere, kuşburnu, yeşil yapraklı sebzeler, biber, portakal, mandalina, greyfurt, limon ve çilek C vitamini açısından varlıklı besinlerdir. E vitamini de C vitamini üzere toksik tesirleri azaltarak kansere karşı esirgeyicidir. En çok bitkisel likit yağlarda, yeşil yapraklı sebzelerde, sert kabuklu meyvelerde (fındık, fıstık) ve kuru baklagillerde bulunmaktadır. Ama bitkisel yağlarda E vitamini olduğu için çok çokça tüketilmemesi gerekir. Yukarıda da açıkladığımız üzere, çokça yağ alımı kanser oluşturucu etkidedir. Bu nedenle E vitamini, öbür saydığımız besinlerden çok rahat bir biçimde alınabilmektedir. En uygun kaynağının balık yağ olduğu D vitamini, hatunlarda menopoz sonrası oluşan göğüs kanseri riskini azaltmaktadır.
Kansere sebep olan mineraller:
Nikel, kurşun, kadmiyum, arsenik, amyant (absest)
Kanserden kollayıcı mineraller:
Selenyum, çinko, kalsiyum, iyot, demir ve molibden
Kanser riskini arttıran besinler:
Domuz eti, hamburger üslubu fast food eserleri, sosis, salam, sucuk üzere nitrit ve nitrat eklenmiş besinler, yaşlı koyun-sığır-tavuk-keçi eti, tereyağı, iç yağı, tuzlanmış ve tütsülenmiş besinler, derin yağda kızartılmış kızartmalar, yağlı etlerden yapılan yemekler, direkt ateşte pişirilen etler.
Kanser riskini azaltan besinler:
Hayvansal eserler: Yağsız yada az yağlı süt, yoğurt, peynir, çökelek, yumurta, karaciğer, böbrek.
Kuru baklagiller: Yeşil-kırmızı mercimek, nohut, kuru fasulye, barbunya, soya fasulyesi.
Kuru yemişler: Fındık, fıstık, badem, leblebi, ceviz.
Tahıllar: Çavdar ekmeği, yulaf ekmeği, kepekli ekmek, tam buğday ekmeği, bulgur
Meyveler: Portakal, greyfurt, çilek, mandalina, limon, kuşburnu, böğürtlen, elma, armut, ayva, erik, üzüm, incir, yenidünya, hurma, nar, dut, kiraz, vişne, kavun, karpuz.
Sebzeler: Kuru-yeşil soğan, sarımsak, lahana, domates, bamya, pancar, karnabahar, pırasa, turp, marul, maydanoz, biber, taze fasulye, bezelye, bakla, mantar, enginar, patlıcan, kabak, tere, nane, roka, havuç, ıspanak, pazı, asma yaprağı.
GERÇEK PİŞİRME VE SAKLAMA YOLLARI
Besinlerin saflaştırılması. Örneğin, buğdayın kepeğinin alınması posa orantısını düşürmekte ve kanserden hami tesirini kaybettirmektedir.
Besinlere çok ziyade baharat eklenmesi sindirim sisteminde tahrişlere sebep olabilir. Örneğin, acı biberi haddinden fazla tüketenlerde mide kanseri riski tüketmeyenlere nazaran daha ziyadedir.
Nemli ortamda saklanan besinler küflenir. Birtakım küf tipleri toksin üreterek kanser riskini arttırır.
Yanlışlı pişirme ile kanserden kollayıcı vitaminde kayıplar oluşabilir. Örneğin; sebzelerin pişirme suyunu dökme, pişirdikten sonra bekletme sonucu C vitamini kaybı oluşabilir. Yüksek sıcaklıkta direk ateşte pişirilen etlerde nitrozamin denilen kimyasal kanserojenler oluşmaktadır. Etler, hafif sıcaklıkta ve uzun vadede pişirilmelidir.
Turşu, salamura, konserve yaparken ölçüsüz tuz tasarrufu kanser riskini arttırmaktadır.
Pirinç, makarna besinleri haşladıktan sonra suyunu dökme sürecinde vitamin kaybı oluşmaktadır. Güzel yıkanmazsa ilaç kalıntıları vücuda alınmaktadır.
Kuru baklagiller ıslatılmadan pişirildiğinde, pişirme müddeti uzar ve ziyade ateşte maruz kalacağından ötürü protein kaybı oluşur. Bunun sonucunda da besin kıymeti kaybı oluşacaktır.
Hamur tatlıları: Yağda kızartma ve çokça yağ ekleme sonucunda ölçüsüz yağ alınacağından ötürü kanser riskini arttırmaktadır.
Börekler: Şiddetli ölçüde yağ eklenmesi yada fırın mahalline yağda kızartma tekniğinin kullanılması sonucu vücuda tekrar tekrar kullanılan yağda oluşan kanserojenler alınabilir. Bu da bir risk faktörüdür.
Yumurta, yağda değil haşlama tekniği ile pişirilmelidir. Yağda pişen yumurtada, ısıya direk maruz kalma sonucu protein kayıpları oluşmakta ve yağın yanan kısımları ile kanserojenler oluşmaktadır.
