KAPALI TOHUMLULAR ..
Açık tohumlularda(Gymnospermler) tohum taslakları ve tohum taslaklarından meydana gelen tohumlar megasporofiller üzerinde açıkta bulunur. Onun için bunlara açık tohumlular adı verilir. Angiospermlerde ise tohum taslakları ve bu taslaklardan meydana gelen tohumlar, megasporofillerin meydana getirdiği bir odacık içerisinde kapalıdır.
Kapalı tohumlu bitkilerin çiçeklerinin türevlenmesinde, şu iki teori ileri sürülmüştür:
a)Euanthium teorisi:Kapalı tohumlu bitkilerde normal olarak hermafrodit çiçekler bulunur. Pinacae Familyası üyelerinin bazı erkek kozalaklarından mikrosporofiller kozalak ucuna doğru makrosporofil(karpel, meyve yaprağı) haline dönüşmektedir. Demek oluyor ki böylece erkek kozalak durumunda bazı mikrosporofillerde eşey değişimi ortaya çıkmaktadır. Şu halde hermafrodit bir Angiosperm çiçeğinde trofofiller, farklılaşarak çiçek örtüsü yapraklarını, stamenleri ve karpelleri teşkil etmektedir. Diğer bir deyim ile normal asimileme yaprakları olan trofofiller, çiçek örtüsü yaprakları, stamenler ve karpeller, makrosporofiller ile homolog organlardır.
b)Pseudanthium teorisi:Bu teoriye göre Angiosperm çiçeği, bir çiçek durumu olarak kabul edilmektedir. Diğer bir deyimle eşey organları sporofiller değil, her biri indirgenmiş çiçeklerdir.
Birkaç çiçek bir daire üzerinde sıralanmış kabul edilir. Evrimde bu çiçeklerin yalnız taşıyıcıları kalmak üzere çiçek örtüleri tamamen kaybolmuştur. Mikrosprofiller ikişer ikişer birleşerek dört polen torbalı stamenleri vermiştir. Daha sonra stamenler boyuna yarılmayla sayıca artmıştır. Çiçek örtüsü ile taşıyıcı yaprakların ve stamenlerin farklılaşması ile meydana gelmiştir böylece Angiosperm erkek çiçeği gelişmiştir
Dişi çiçek gelişiminde aynı yolla olduğu, iç braktelerin, petal yerine, birleşerek ovaryumu meydana getirdiği kabul edilmektedir. Bu görüşe göre ovaryum makrosporofiller değil, farklılaşmış braktelerden meydana gelmiştir. Hermofroditlik ise sekonder bir durum olup, erkek çiçekler dairesinin iç kısmında dişi çiçeklerin meydana gelmesi ile ortaya çıkmıştır.
Kapalı Tohumlarda Çiçeğin Genel Yapısı
Örtüleri ve üreme organları yaprak metaformozu ile meydana gelmiş, gövde veya dallardan taşıyıcı yaprakların koltuklarından çıkan kısa sürgünlere çiçek adı verilir. Çiçek organları:Çiçekler büyük oranda değişik bir yapıya sahip olmakla farklı bitki türlerinin çiçekleri arasında esaslı benzerlikler vardır.Her bir çiçek pedisel adı verilen çiçek sapının tepesinden çıkar.Çiçek organlarını ihtiva eden pediselin tepesi genellikle genişlemiştir,bu genişleyen kısma çiçek tablası adı verilir.Tipik olarak dört çeşit çiçek organı daha aynı sıra üzere dizilmiştir.
Çiçeğin tabanındaki ilk dairede sepaller(çanak yapraklar,kaliks) merkeze doğru ikinci dairede petaller (taç yaprak,korolla) yer alır.Kaliks ve korolla aynı renk ve yapıda olduğu zaman ikisine birden periant adı verilir.Sepaller genellikle yeşil ve bir dereceye kadar yaprak şeklindedir.Petaller beyaz veya renklidir.Süsen,lale gibi bazı bitkiler de sepaller,petaller gibi renklidirler ve sadece durumları vasıtası ile ayrılabilirler.
Petallerden sonraki dairede stamenler (erkek organlar) yer alır ve burada genişleyerek uzamış sapa, filament ,tepeleri genişlemiş ve polen taneleri ihtiva eden kısma da arter adı verilir.
Pistil(veya pistiller) çiçeğin merkezine yerleştirilmiştir.genellikle alt kısmında şişkin bölge ovaryum adını alır ve buradan tepeye doğru boru şeklin de uzayan kısma stilüs (boyuncuk), tepe de genişleyen kısmada stigma adı verilir.Ovaryumun enine kesitinde iç yapısının düz bir yaprağın kendi etrafında kıvrılarak iki yaprak ayası kenarınca birleşmesi ile olur.Birleşme bölgesi uzun bir çekinti halinde belirir.Stigma polen tanelerinin toplandığı yapışkan dallanmış veya bazen dallanmamış, tüylü, düz veya pürüzlü bölgedir.Tüylü tip rüzgarla tozlaşma yapan bitkilerin stigmaları için karakteristiktir.
Plasentalanma:Bazı bitkilerde karpel kenarlarının birleşme yerlerinde yer yer plasenta adı verilen etlenmiş yastıklar bulunmaktadır.Tohum taslakları plasentalardan çıkar.Tohum taslaklarının ovaryumda dağılışına plasentalanma denir.
Açık tohumlularda(Gymnospermler) tohum taslakları ve tohum taslaklarından meydana gelen tohumlar megasporofiller üzerinde açıkta bulunur. Onun için bunlara açık tohumlular adı verilir. Angiospermlerde ise tohum taslakları ve bu taslaklardan meydana gelen tohumlar, megasporofillerin meydana getirdiği bir odacık içerisinde kapalıdır.
Kapalı tohumlu bitkilerin çiçeklerinin türevlenmesinde, şu iki teori ileri sürülmüştür:
a)Euanthium teorisi:Kapalı tohumlu bitkilerde normal olarak hermafrodit çiçekler bulunur. Pinacae Familyası üyelerinin bazı erkek kozalaklarından mikrosporofiller kozalak ucuna doğru makrosporofil(karpel, meyve yaprağı) haline dönüşmektedir. Demek oluyor ki böylece erkek kozalak durumunda bazı mikrosporofillerde eşey değişimi ortaya çıkmaktadır. Şu halde hermafrodit bir Angiosperm çiçeğinde trofofiller, farklılaşarak çiçek örtüsü yapraklarını, stamenleri ve karpelleri teşkil etmektedir. Diğer bir deyim ile normal asimileme yaprakları olan trofofiller, çiçek örtüsü yaprakları, stamenler ve karpeller, makrosporofiller ile homolog organlardır.
b)Pseudanthium teorisi:Bu teoriye göre Angiosperm çiçeği, bir çiçek durumu olarak kabul edilmektedir. Diğer bir deyimle eşey organları sporofiller değil, her biri indirgenmiş çiçeklerdir.
Birkaç çiçek bir daire üzerinde sıralanmış kabul edilir. Evrimde bu çiçeklerin yalnız taşıyıcıları kalmak üzere çiçek örtüleri tamamen kaybolmuştur. Mikrosprofiller ikişer ikişer birleşerek dört polen torbalı stamenleri vermiştir. Daha sonra stamenler boyuna yarılmayla sayıca artmıştır. Çiçek örtüsü ile taşıyıcı yaprakların ve stamenlerin farklılaşması ile meydana gelmiştir böylece Angiosperm erkek çiçeği gelişmiştir
Dişi çiçek gelişiminde aynı yolla olduğu, iç braktelerin, petal yerine, birleşerek ovaryumu meydana getirdiği kabul edilmektedir. Bu görüşe göre ovaryum makrosporofiller değil, farklılaşmış braktelerden meydana gelmiştir. Hermofroditlik ise sekonder bir durum olup, erkek çiçekler dairesinin iç kısmında dişi çiçeklerin meydana gelmesi ile ortaya çıkmıştır.
Kapalı Tohumlarda Çiçeğin Genel Yapısı
Örtüleri ve üreme organları yaprak metaformozu ile meydana gelmiş, gövde veya dallardan taşıyıcı yaprakların koltuklarından çıkan kısa sürgünlere çiçek adı verilir. Çiçek organları:Çiçekler büyük oranda değişik bir yapıya sahip olmakla farklı bitki türlerinin çiçekleri arasında esaslı benzerlikler vardır.Her bir çiçek pedisel adı verilen çiçek sapının tepesinden çıkar.Çiçek organlarını ihtiva eden pediselin tepesi genellikle genişlemiştir,bu genişleyen kısma çiçek tablası adı verilir.Tipik olarak dört çeşit çiçek organı daha aynı sıra üzere dizilmiştir.
Çiçeğin tabanındaki ilk dairede sepaller(çanak yapraklar,kaliks) merkeze doğru ikinci dairede petaller (taç yaprak,korolla) yer alır.Kaliks ve korolla aynı renk ve yapıda olduğu zaman ikisine birden periant adı verilir.Sepaller genellikle yeşil ve bir dereceye kadar yaprak şeklindedir.Petaller beyaz veya renklidir.Süsen,lale gibi bazı bitkiler de sepaller,petaller gibi renklidirler ve sadece durumları vasıtası ile ayrılabilirler.
Petallerden sonraki dairede stamenler (erkek organlar) yer alır ve burada genişleyerek uzamış sapa, filament ,tepeleri genişlemiş ve polen taneleri ihtiva eden kısma da arter adı verilir.
Pistil(veya pistiller) çiçeğin merkezine yerleştirilmiştir.genellikle alt kısmında şişkin bölge ovaryum adını alır ve buradan tepeye doğru boru şeklin de uzayan kısma stilüs (boyuncuk), tepe de genişleyen kısmada stigma adı verilir.Ovaryumun enine kesitinde iç yapısının düz bir yaprağın kendi etrafında kıvrılarak iki yaprak ayası kenarınca birleşmesi ile olur.Birleşme bölgesi uzun bir çekinti halinde belirir.Stigma polen tanelerinin toplandığı yapışkan dallanmış veya bazen dallanmamış, tüylü, düz veya pürüzlü bölgedir.Tüylü tip rüzgarla tozlaşma yapan bitkilerin stigmaları için karakteristiktir.
Plasentalanma:Bazı bitkilerde karpel kenarlarının birleşme yerlerinde yer yer plasenta adı verilen etlenmiş yastıklar bulunmaktadır.Tohum taslakları plasentalardan çıkar.Tohum taslaklarının ovaryumda dağılışına plasentalanma denir.
