Kardeşler Arasında Mahremiyet Sınırları Nelerdir
Kardeşler arasında mahremiyet sınırları nelerdir? Kadın ve erkeklerin mahremiyet sınırları nelerdir?
Çok küçük çocukların avret yeri yoktur. Bunun sınırı dört yaşa kadardır. Bu yaştan küçüklerin bedenine dokunmak veya bakmak mübahtır. Sonra kendilerine cinsel istek duyulabilecek çağa kadar, yalnız haya yerleri avret yeri sayılır. Daha sonra on yaşına kadar sadece ön ve arka uzuvları ve bunların çevresi ile uyluklar avret kabul edilir. Çocukların on yaşından sonra erkek olsun kız olsun, avret yerleri, namazda ve namaz dışında, erginlik çağına ulaşmış kimselerin avret yeri gibi sayılır (İbn Abidin, Reddü'l-Muhtar, Mısır, (t.y), I, 378).
Şafiilere göre, küçük kız çocuğunun avret yerleri namazda ve namaz dışında büyük kadınlar gibidir.
Malikilere göre, yedi yaşındaki erkek çocuğun namazda avret yeri ön ve arka uzuvları ile uyluk kasık ve kaba etleridir. Böyle bir çocuğun bu yerlerini ergin erkekte olduğu gibi örtmesi mentuptur. Namazla emrolunan küçük kız çocuğunun avret yerleri ise göbek ile diz kapağı arasıdır. Ancak bu kız çocuğunun ergin kadın gibi örtünmesi menduptur. Namaz dışında ise, sekiz yaştan küçük çocuklarda avret yeri yoktur (ez-Zühayli, İslam Fıkhı, 1/596).
Kız ve erkek kardeşlerin odalarının ayırımı ise bazı şartlara göre mümkündür. Kız çoçukları 10 yaşını geçtikten sonra ağabeyleri ile aynı odada yatmaları bazı mahzurları getirir. Kız çocuğu yedi yaşından küçük ise aynı yatakta yatabilir.
“Kız ve erkek çocuklar on yaşına basınca onların yataklarını anne, baba, kız ve erkek kardeşlerinin yataklarından ayırmak vaciptir. Erkeğin erkekle, kadının kadınla aynı yatakta yatmaları asla caiz değildir; her biri yatağın birer kenarında olsa bile...”(Feteva’n-Nevevi, s. 215a; İbranim Canan, Hz. Peygamberin Sünnetinde Terbiye, s. 309.)
Günümüz eğitimcileri bu konuda biraz daha sıkı hareket ederek çocukların yataklarının ayrılması yaşını bir yaşına kadar indirmektedirler. Ancak sünnetin ölçüsü hiçbir zaman şaşmaz ve en isabetli olanıdır.
BULUĞ ÇAĞINDAN SONRA KARDEŞLERİN MAHREMİYETİ:
Erkeğin erkek kardeşine nisbetle avreti: Diz ile göbeğin arasıdır. Diz ile göbeğin arasındaki yerlere bakmak haramdır. Cumhuru ulemaya göre böyledir. Malikilerin bazılarına göre baldır avret değildir.
Bayanların kız kardeşlerine nisbetle avreti, diz ile göbeğin arasıdır. Ne hamamda ne başka yerde diz ile göbeğin arasındaki kısma bakmak caiz değildir.
Kızların erkek kardeşine nisbetle avreti, bilinen zinet yerlerinden yüz, el ve ayaklarla, iş ve hizmet anında açılan başını, saçını, kulaklarını, boynunu, kollarını ve inciklerini açabilir. Onların da bunlara bakmaları helaldir. çünkü yakınlıklarından dolayı birarada bulunmaları gerekir. Ve fitne düşünülemez. Fakat karnını ve sırtını göstermek caiz değil, arsızlıktır.
Erkeğin kız kardeşine nisbetle avreti ise; diz ile göbeğin arasıdır. Na mahrem, yani yabancı bayanlara nisbeti ise, kimi diz ile göbeğin arası, kimi bütün vücudu avrettir, diyor. Şafii mezhebi bu görüştedir. Yani nasıl erkeğin kadına bakması haram ise kadının da erkeğe bakması haramdır.
...
Mahrem: Haram olan, yani bir kadının evlenmesi dinen caiz olmayan akrabalar demektir
Namah rem: Haram olmayan, yani bir kadının evlenmesinde; dinen bir mahzur olmayan erkek demektir.
Bu husus, esasen prensiplerini şu iki ayet-i kerimeden almaktadır.
"Mü'min kadınlara da söyle, gözlerini haramdan sakınsınlar, namuslarını da korusunlar. Ziynetlerini ise, görünmesi zaruri olan kısımlar müstesna, açığa vurmasınlar. Başörtülerini de yakalarının üzerini kapatacak şekilde iyice örtsünler. Kocalarından, babalarından, kocalarının babalarından, oğullarından, kocalarının oğullarından, kardeşlerinden, kardeşlerinin oğullarından, kızkardeşlerinin oğullarından, mü'min kadınlardan, cariyelerinden, cinsi iktidarı olmayan hizmetçilerinden ve şehvet çağına gelmemiş çocuklardan başkasına ziynet yerlerini göstermesinler. Gizledikleri ziynetleri belli olsun diye ayaklarını yere vurmasınlar. Hepiniz Allah'a tevbe edin, ey mü'minler, ta ki kurtuluşa eresiniz." (Nur Suresi 31.)
"Size şu kadınları nikahlamak haram kılındı: Anneleriniz, kızlarınız, kızkardeşleriniz, halalarınız, teyzeleriniz, erkek kardeşlerinizin kızları, kız kardeşlerinizin kızları, sizi emzirmiş olan süt anneleriniz, » süt kardeşleriniz, hanımlarınızın anneleri, aranızdan zifaf geçmiş olan kadınlarınızdan doğan üvey kızlarınız. Eğer zifaf geçmemişse onların kızlarını nikahlamakta size günah yoktur. Öz oğullarınızın hanımlarını nikahlamanız ve iki kızkardeşi birden nikahınız altına almanız da size haram kılındı. Ancak geçmiş olan müstesnadır. Muhakkak ki Allah çok bağışlayıcı, çok merhamet edicidir." (Nisa Suresi 23,)
Bu erkeklerin kimler olduğu her iki ayette de bildirilmiştir. Bu ayetleri incelediğimizde; .
Kadın için mahrem olan erkeklerin başlıcaları şunlardır:
Babası, kayınpederi, oğlu, kocasının eski hanımından olan oğlu, kardeşi, erkek ve kız kardeşlerinin oğulları, amcası, dayısı, süt kardeşi...
Erkek için mahrem olan kadınların başlıcaları şunlardır:
Annesi, kızı, kızkardeşi, halası, teyzesi, erkek ve kız kardeşlerinin kızları, süt annesi, süt kardeşi, kayınvalidesi, hanımının önceki kocasından olan kızı, oğlunun hanımı, baldızı...
...
Erkeklerin örtülmesi gereken uzuvları göbekleri altından dizleri altına kadar olan kısımdır. Sağlam görüşe göre diz kapağı da uyluktan olup avret yeri sayılır. Delil, Hz. Peygamberin şu hadisidir: "Erkeğin avret yeri göbeği ile diz kapağı arasıdır" (Ahmed b. Hanbel, II, 187). Diz kapağı avret yerindendir" (Zeylai, Nasbu'r-Raye, I, 297).
Kadınların yüzleriyle ellerinden başka, sarkan saçları dahil bütün bedenleri avrettir. Yüzleriyle elleri ise bir fitne korkusu bulunmadıkça namazda da namaz dışında da avret değildir. Sağlam görüşe göre, ayaklar da avret sayılmaz.
Çünkü ayaklarla yolda yürünür ve yoksullar için bunları örtme zorluğu vardır. Yine sağlam görüşe göre, hür kadınların kolları ile kulakları ve salıverilmiş saçları da örtülmelidir.
"Kadınlar kendiliğinden görünen yerler dışında, zinetlerini göstermesinler" (en-Nur, 24/31) ayetinde kastedilen, zinetlerin takıldığı yerler olup, eller ve yüz bundan müstesnadır.
Hadiste şöyle buyurulur: "Kadın örtülmesi gereken avrettir. Dışarı çıktığı zaman şeytan ona gözünü diker" (Tirmizi, Rada, 18). Hz. Aişe (R.anha)'dan nakledilen;
"Allah Teala erginlik çağına ulaşan kadının namazını başörtüsüz kabul etmez" (İbn Mace, Tahare, 132; Tirmizi, Salat, 160) hadisi saçları da kapsamına alır.
Kadınların mahrem olan hısımları yanında el, ayak, kol, saç ve benzeri zinet yerlerini açmaları caizdir (en-Nur, 24/31-32).
...
Kadının kadınlara karşı avret yeri göbekle diz kapakları arasında kalan kısımdır. Bunun dışındaki yerleri kadınların yanında açabilirler (el-Mavsıli, el-İhtiyar, I, 45).
Çok küçük çocukların avret yeri yoktur. Bunun sınırı dört yaşa kadardır. Bu yaştan küçüklerin bedenine dokunmak veya bakmak mübahtır. Sonra kendilerine cinsel istek duyulabilecek çağa kadar, yalnız haya yerleri avret yeri sayılır. Daha sonra on yaşına kadar sadece ön ve arka uzuvları ve bunların çevresi ile uyluklar avret kabul edilir. Çocukların on yaşından sonra erkek olsun kız olsun, avret yerleri, namazda ve namaz dışında, erginlik çağına ulaşmış kimselerin avret yeri gibi sayılır (İbn Abidin, Reddü'l-Muhtar, Mısır, (t.y), I, 378).
Kardeşler arasında mahremiyet sınırları nelerdir? Kadın ve erkeklerin mahremiyet sınırları nelerdir?
Şafiilere göre, küçük kız çocuğunun avret yerleri namazda ve namaz dışında büyük kadınlar gibidir.
Malikilere göre, yedi yaşındaki erkek çocuğun namazda avret yeri ön ve arka uzuvları ile uyluk kasık ve kaba etleridir. Böyle bir çocuğun bu yerlerini ergin erkekte olduğu gibi örtmesi mentuptur. Namazla emrolunan küçük kız çocuğunun avret yerleri ise göbek ile diz kapağı arasıdır. Ancak bu kız çocuğunun ergin kadın gibi örtünmesi menduptur. Namaz dışında ise, sekiz yaştan küçük çocuklarda avret yeri yoktur (ez-Zühayli, a.g.e., I, 596).
Kadının Açık Olarak Yanına Çıkabileceği Kimseler
Müslüman bir kadının diz kapağı ile göbeği arası, karın ve sırtı dışında diğer yerlerini yanlarında örtmek zorunda bulunmadığı hısımları ya da birlikte yaşanacak durumunda olduğu kimseler Nur suresi 31. ayette sayılmıştır. Bunlar yedi sınıf olup şunlardır:
1- Kocası: Kadın kocasının yanında dilediği gibi giyinebilir. Eşler arasında örtünme bakımından bir sınır söz konusu değildir.
2- Babası
3- Kayınpederi
4- Oğlu
5- Kocasının oğlu
6- Erkek kardeşi
7- Erkek kardeşinin oğlu
8- Kız kardeşinin oğlu.
9- Müslüman kadın. Çünkü mümin bir kadın, gayri müslim kadınların yanında diğer yakın hısımlarının yanında açıldığı gibi açık oturamaz. Burada, gayri müslim kadının kendi erkeklerinin yanında müslüman kadını tasvir etmesi ve onu anlatması engellenmek istenmiştir. Hz. Ömer, Ebu Ubeyde (r.a)'ye yazdığı bir mektupta şöyle demiştir: "Bana, müslüman kadınların hamamlara müşrik kadınlarla birlikte girdikleri haberi ulaştı. Bu, daha önceden kalma bir adettir. Allah'a ve ahiret gününe inanan hiç bir kadının kendi dininden olmayanın avret yerine bakması helal olmaz" (İbn Kesir, Muhtasaru't-Tefsir, II, 600, 601).
10- Kölesi ve cariyesi: Bir kadın, köle veya cariyesinin yanında örtüsüz kalabilir, çünkü Hz. Peygamber, Fatıma (r.an)'ya bir köle bağışlamıştı. Bu sırada Hz. Fatıma'nın üzerinde başını örtse ayakları, ayaklarını örtse başını açık bırakan bir elbise vardı. Hz. Peygamber bu durumu görünce şöyle buyurdu: "Senin için bir sakınca yoktur. Çünkü bu köle senin baban ve oğlun yerindedir" (Ebu Davud, Libas, 32).
11- Erkekliği kalmamış hizmetçiler: Denk olmama, yaşlılık, hastalık vb. sebeplerle kadınlara karşı istek duymama veya hadım olma gibi nedenlerle evin sahibi kadına cinsel bakımdan zararı dokunmayacak hizmetçiler, bahçıvan ve aşçı gibi kimseler, kadın için diğer hısımlar gibidir.
12- Kadınların gizli yerlerine bakmaktan anlamayan küçük çocuklar: Kadınların yanında bulununca onların konuşma, yürüme ve giyimlerinden cinsel bakımdan etkilenmeyecek derecede küçük yaştaki çocukların yanında örtünme zorunluluğu bulunmaz. Ancak çocuk erginlik çağına yaklaşmış olursa, artık yabancı kadınların yanına girmemelidir, çünkü, Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: "Kadınların yanına girmekten sakının" "Ey Allah'ın Resulu! kocanın erkek kardeşi için ne buyurursunuz?" diye sorulunca, "Kayın birader ölümdür" buyurmuştur (Tirmizi, Rada, 16; Ahmed b. Hanbel, IV, 149, 153).
Bunlardan başka dede, amca, dayı, süt kardeş gibi kendileriyle sürekli olarak evlenmek yasaklanan hısımların yanına da kadın süs yerleri açık olarak çıkabilir. Ancak bir fitne korkusu olunca kadının örtünmeyi tercih etmesi daha temiz ve daha uygundur.
(Hamdi DÖNDÜREN)
...
Avret nedir? Kaç çeşit avret vardır?
Kadın ve erkekte örtünmesi gereken yerlere avret
denir. Dört çeşit avret vardır:
1- Erkeğin erkeğe nisbetle avreti,
2- Kadının kadına nisbetle avreti,
3- Erkeğin kadına nisbetle avreti,
4- Kadının erkeğe nisbetle avreti,
Erkeğin erkeğe nisbetle avreti: Diz ile göbeğin arasıdır. Diz ile göbeğin arasındaki yerlere bakmak haramdır. Cumhuru ulemaya göre böyledir. Malikilerin bazılarına göre baldır avret değildir.
Kadının kadına nisbetle avreti, yine diz ile göbeğin arasıdır. Ne hamamda ne başka yerde diz ile göbeğin arasındaki kısma bakmak caiz değildir.
Erkeğin kadına nisbetle avreti-ise; mahremi olduğu takdirde yine diz ile göbeğin arasıdır. Na mahrem, yani yabancı ise kimi diz ile göbeğin arası, kimi bütün vücudu avrettir, diyor. Şafii mezhebi bu görüştedir. Yani nasıl erkeğin kadına bakması haram ise kadının da erkeğe bakması haramdır.
Kadının erkeğe nisbetle avreti ise Şafii ve Hanbeli'ye göre "yüz ve el dahil bütün vücut avrettir." Hanefi ve
Maliki mezheblerine göre ise yüz ve el müstesna bütün vücut avrettir. Avret olan yerlere bakmak haram olduğu gibi mes etmek yani dokunmak da haramdır. Doğum ve tedavi gibi bir zaruret varsa ihtiyaç nisbetinde müsamaha edilir.
(Halil GÜNENÇ, Günümüz Meselelerine Fetvalar II. 167)
...
Çocukların hangi yaşa gelince yatakları ayrılır?
Bu meselenin esasını Peygamberimizin (a.s.m.) beyanları tespit etmektedir. Bazı hadislerde 7 yaşında, bazı hadislerde de 10 yaşında ayrılmaları emredilmektedir.
Ebu Rafi (r.a.), Peygamberimizin ahirete irtihalinden sonra kılıcının kabzasında bulunan bir sayfada besmeleden sonra şu hadisin okunduğunu bildirmektedir:
“Yedi yaşındaki erkek ve kız çocuklarının, erkek ve kız kardeşlerin yataklarını ayırın.”1
Aynı mealde Müstedrek’te şu hadis-i şerif rivayet edilmektedir:
“Çocuklarınız yedi yaşına geldiklerinde yataklarını ayırınız.”2
Darekutni’de yer alan hadis-i şerifte ise bu yaş sınırı farklı bir şekilde bildirilir:
“Çocuklarınız on yaşına gelince yataklarını ayırınız.”3
Aliyyü’l-Kari, “Çocuk yedi yaşında yataktan uzaklaştırılır” hükmünü verirken şu açıklamayı da getirir: “Yani annesinin, kızkardeşinin ve diğerlerinin yatağından uzaklaştırılır. Çünkü bu yaş, çocuğun, kadın ve diğerlerini temyiz etme, ayırd etme yaşıdır.”
İmam Nevevi ise bu hadisleri yorumlarken şu hükümleri ifade eder:
“Kız ve erkek çocuklar on yaşına basınca onların yataklarını anne, baba, kız ve erkek kardeşlerinin yataklarından ayırmak vaciptir. Erkeğin erkekle, kadının kadınla aynı yatakta yatmaları asla caiz değildir; her biri yatağın birer kenarında olsa bile...”4
Günümüz eğitimcileri bu konuda biraz daha sıkı hareket ederek çocukların yataklarının ayrılması yaşını bir yaşına kadar indirmektedirler. Ancak sünnetin ölçüsü hiçbir zaman şaşmaz ve en isabetli olanıdır.
Buna göre on yaşına gelmiş olan erkek ve kız çocukların yataklarının ayrılması ve ayrı ayrı yataklarda yatmaları icap eder. Sadece kızların erkeklerden değil, kızların kızlardan, erkeklerin de erkeklerden ayrılması, yataklarının ayrı olması gerekir. Bunun sayılamayacak hikmet ve faydaları bulunmaktadır.
Kız ve erkek kardeşlerin odalarının ayırımı ise bazı şartlara göre mümkündür. Kız çoçukları 10 yaşını geçtikten sonra ağabeyleri ile aynı odada yatmaları bazı mahzurları getirir. Kız çocuğu yedi yaşından küçük ise aynı yatakta yatabilir.
1 Cem’ül-Fevaid, 1: 139.
2 el-Müstedrek, 1: 201.
3 Sünenü’n-Darekutni, 1: 230.
4 Feteva’n-Nevevi, s. 215a; İbranim Canan, Hz. Peygamberin Sünnetinde Terbiye, s. 309.
Kardeşler arasında mahremiyet sınırları nelerdir? Kadın ve erkeklerin mahremiyet sınırları nelerdir?
Çok küçük çocukların avret yeri yoktur. Bunun sınırı dört yaşa kadardır. Bu yaştan küçüklerin bedenine dokunmak veya bakmak mübahtır. Sonra kendilerine cinsel istek duyulabilecek çağa kadar, yalnız haya yerleri avret yeri sayılır. Daha sonra on yaşına kadar sadece ön ve arka uzuvları ve bunların çevresi ile uyluklar avret kabul edilir. Çocukların on yaşından sonra erkek olsun kız olsun, avret yerleri, namazda ve namaz dışında, erginlik çağına ulaşmış kimselerin avret yeri gibi sayılır (İbn Abidin, Reddü'l-Muhtar, Mısır, (t.y), I, 378).
Şafiilere göre, küçük kız çocuğunun avret yerleri namazda ve namaz dışında büyük kadınlar gibidir.
Malikilere göre, yedi yaşındaki erkek çocuğun namazda avret yeri ön ve arka uzuvları ile uyluk kasık ve kaba etleridir. Böyle bir çocuğun bu yerlerini ergin erkekte olduğu gibi örtmesi mentuptur. Namazla emrolunan küçük kız çocuğunun avret yerleri ise göbek ile diz kapağı arasıdır. Ancak bu kız çocuğunun ergin kadın gibi örtünmesi menduptur. Namaz dışında ise, sekiz yaştan küçük çocuklarda avret yeri yoktur (ez-Zühayli, İslam Fıkhı, 1/596).
Kız ve erkek kardeşlerin odalarının ayırımı ise bazı şartlara göre mümkündür. Kız çoçukları 10 yaşını geçtikten sonra ağabeyleri ile aynı odada yatmaları bazı mahzurları getirir. Kız çocuğu yedi yaşından küçük ise aynı yatakta yatabilir.
“Kız ve erkek çocuklar on yaşına basınca onların yataklarını anne, baba, kız ve erkek kardeşlerinin yataklarından ayırmak vaciptir. Erkeğin erkekle, kadının kadınla aynı yatakta yatmaları asla caiz değildir; her biri yatağın birer kenarında olsa bile...”(Feteva’n-Nevevi, s. 215a; İbranim Canan, Hz. Peygamberin Sünnetinde Terbiye, s. 309.)
Günümüz eğitimcileri bu konuda biraz daha sıkı hareket ederek çocukların yataklarının ayrılması yaşını bir yaşına kadar indirmektedirler. Ancak sünnetin ölçüsü hiçbir zaman şaşmaz ve en isabetli olanıdır.
BULUĞ ÇAĞINDAN SONRA KARDEŞLERİN MAHREMİYETİ:
Erkeğin erkek kardeşine nisbetle avreti: Diz ile göbeğin arasıdır. Diz ile göbeğin arasındaki yerlere bakmak haramdır. Cumhuru ulemaya göre böyledir. Malikilerin bazılarına göre baldır avret değildir.
Bayanların kız kardeşlerine nisbetle avreti, diz ile göbeğin arasıdır. Ne hamamda ne başka yerde diz ile göbeğin arasındaki kısma bakmak caiz değildir.
Kızların erkek kardeşine nisbetle avreti, bilinen zinet yerlerinden yüz, el ve ayaklarla, iş ve hizmet anında açılan başını, saçını, kulaklarını, boynunu, kollarını ve inciklerini açabilir. Onların da bunlara bakmaları helaldir. çünkü yakınlıklarından dolayı birarada bulunmaları gerekir. Ve fitne düşünülemez. Fakat karnını ve sırtını göstermek caiz değil, arsızlıktır.
Erkeğin kız kardeşine nisbetle avreti ise; diz ile göbeğin arasıdır. Na mahrem, yani yabancı bayanlara nisbeti ise, kimi diz ile göbeğin arası, kimi bütün vücudu avrettir, diyor. Şafii mezhebi bu görüştedir. Yani nasıl erkeğin kadına bakması haram ise kadının da erkeğe bakması haramdır.
...
Mahrem: Haram olan, yani bir kadının evlenmesi dinen caiz olmayan akrabalar demektir
Namah rem: Haram olmayan, yani bir kadının evlenmesinde; dinen bir mahzur olmayan erkek demektir.
Bu husus, esasen prensiplerini şu iki ayet-i kerimeden almaktadır.
"Mü'min kadınlara da söyle, gözlerini haramdan sakınsınlar, namuslarını da korusunlar. Ziynetlerini ise, görünmesi zaruri olan kısımlar müstesna, açığa vurmasınlar. Başörtülerini de yakalarının üzerini kapatacak şekilde iyice örtsünler. Kocalarından, babalarından, kocalarının babalarından, oğullarından, kocalarının oğullarından, kardeşlerinden, kardeşlerinin oğullarından, kızkardeşlerinin oğullarından, mü'min kadınlardan, cariyelerinden, cinsi iktidarı olmayan hizmetçilerinden ve şehvet çağına gelmemiş çocuklardan başkasına ziynet yerlerini göstermesinler. Gizledikleri ziynetleri belli olsun diye ayaklarını yere vurmasınlar. Hepiniz Allah'a tevbe edin, ey mü'minler, ta ki kurtuluşa eresiniz." (Nur Suresi 31.)
"Size şu kadınları nikahlamak haram kılındı: Anneleriniz, kızlarınız, kızkardeşleriniz, halalarınız, teyzeleriniz, erkek kardeşlerinizin kızları, kız kardeşlerinizin kızları, sizi emzirmiş olan süt anneleriniz, » süt kardeşleriniz, hanımlarınızın anneleri, aranızdan zifaf geçmiş olan kadınlarınızdan doğan üvey kızlarınız. Eğer zifaf geçmemişse onların kızlarını nikahlamakta size günah yoktur. Öz oğullarınızın hanımlarını nikahlamanız ve iki kızkardeşi birden nikahınız altına almanız da size haram kılındı. Ancak geçmiş olan müstesnadır. Muhakkak ki Allah çok bağışlayıcı, çok merhamet edicidir." (Nisa Suresi 23,)
Bu erkeklerin kimler olduğu her iki ayette de bildirilmiştir. Bu ayetleri incelediğimizde; .
Kadın için mahrem olan erkeklerin başlıcaları şunlardır:
Babası, kayınpederi, oğlu, kocasının eski hanımından olan oğlu, kardeşi, erkek ve kız kardeşlerinin oğulları, amcası, dayısı, süt kardeşi...
Erkek için mahrem olan kadınların başlıcaları şunlardır:
Annesi, kızı, kızkardeşi, halası, teyzesi, erkek ve kız kardeşlerinin kızları, süt annesi, süt kardeşi, kayınvalidesi, hanımının önceki kocasından olan kızı, oğlunun hanımı, baldızı...
...
Erkeklerin örtülmesi gereken uzuvları göbekleri altından dizleri altına kadar olan kısımdır. Sağlam görüşe göre diz kapağı da uyluktan olup avret yeri sayılır. Delil, Hz. Peygamberin şu hadisidir: "Erkeğin avret yeri göbeği ile diz kapağı arasıdır" (Ahmed b. Hanbel, II, 187). Diz kapağı avret yerindendir" (Zeylai, Nasbu'r-Raye, I, 297).
Kadınların yüzleriyle ellerinden başka, sarkan saçları dahil bütün bedenleri avrettir. Yüzleriyle elleri ise bir fitne korkusu bulunmadıkça namazda da namaz dışında da avret değildir. Sağlam görüşe göre, ayaklar da avret sayılmaz.
Çünkü ayaklarla yolda yürünür ve yoksullar için bunları örtme zorluğu vardır. Yine sağlam görüşe göre, hür kadınların kolları ile kulakları ve salıverilmiş saçları da örtülmelidir.
"Kadınlar kendiliğinden görünen yerler dışında, zinetlerini göstermesinler" (en-Nur, 24/31) ayetinde kastedilen, zinetlerin takıldığı yerler olup, eller ve yüz bundan müstesnadır.
Hadiste şöyle buyurulur: "Kadın örtülmesi gereken avrettir. Dışarı çıktığı zaman şeytan ona gözünü diker" (Tirmizi, Rada, 18). Hz. Aişe (R.anha)'dan nakledilen;
"Allah Teala erginlik çağına ulaşan kadının namazını başörtüsüz kabul etmez" (İbn Mace, Tahare, 132; Tirmizi, Salat, 160) hadisi saçları da kapsamına alır.
Kadınların mahrem olan hısımları yanında el, ayak, kol, saç ve benzeri zinet yerlerini açmaları caizdir (en-Nur, 24/31-32).
...
Kadının kadınlara karşı avret yeri göbekle diz kapakları arasında kalan kısımdır. Bunun dışındaki yerleri kadınların yanında açabilirler (el-Mavsıli, el-İhtiyar, I, 45).
Çok küçük çocukların avret yeri yoktur. Bunun sınırı dört yaşa kadardır. Bu yaştan küçüklerin bedenine dokunmak veya bakmak mübahtır. Sonra kendilerine cinsel istek duyulabilecek çağa kadar, yalnız haya yerleri avret yeri sayılır. Daha sonra on yaşına kadar sadece ön ve arka uzuvları ve bunların çevresi ile uyluklar avret kabul edilir. Çocukların on yaşından sonra erkek olsun kız olsun, avret yerleri, namazda ve namaz dışında, erginlik çağına ulaşmış kimselerin avret yeri gibi sayılır (İbn Abidin, Reddü'l-Muhtar, Mısır, (t.y), I, 378).
Kardeşler arasında mahremiyet sınırları nelerdir? Kadın ve erkeklerin mahremiyet sınırları nelerdir?
Şafiilere göre, küçük kız çocuğunun avret yerleri namazda ve namaz dışında büyük kadınlar gibidir.
Malikilere göre, yedi yaşındaki erkek çocuğun namazda avret yeri ön ve arka uzuvları ile uyluk kasık ve kaba etleridir. Böyle bir çocuğun bu yerlerini ergin erkekte olduğu gibi örtmesi mentuptur. Namazla emrolunan küçük kız çocuğunun avret yerleri ise göbek ile diz kapağı arasıdır. Ancak bu kız çocuğunun ergin kadın gibi örtünmesi menduptur. Namaz dışında ise, sekiz yaştan küçük çocuklarda avret yeri yoktur (ez-Zühayli, a.g.e., I, 596).
Kadının Açık Olarak Yanına Çıkabileceği Kimseler
Müslüman bir kadının diz kapağı ile göbeği arası, karın ve sırtı dışında diğer yerlerini yanlarında örtmek zorunda bulunmadığı hısımları ya da birlikte yaşanacak durumunda olduğu kimseler Nur suresi 31. ayette sayılmıştır. Bunlar yedi sınıf olup şunlardır:
1- Kocası: Kadın kocasının yanında dilediği gibi giyinebilir. Eşler arasında örtünme bakımından bir sınır söz konusu değildir.
2- Babası
3- Kayınpederi
4- Oğlu
5- Kocasının oğlu
6- Erkek kardeşi
7- Erkek kardeşinin oğlu
8- Kız kardeşinin oğlu.
9- Müslüman kadın. Çünkü mümin bir kadın, gayri müslim kadınların yanında diğer yakın hısımlarının yanında açıldığı gibi açık oturamaz. Burada, gayri müslim kadının kendi erkeklerinin yanında müslüman kadını tasvir etmesi ve onu anlatması engellenmek istenmiştir. Hz. Ömer, Ebu Ubeyde (r.a)'ye yazdığı bir mektupta şöyle demiştir: "Bana, müslüman kadınların hamamlara müşrik kadınlarla birlikte girdikleri haberi ulaştı. Bu, daha önceden kalma bir adettir. Allah'a ve ahiret gününe inanan hiç bir kadının kendi dininden olmayanın avret yerine bakması helal olmaz" (İbn Kesir, Muhtasaru't-Tefsir, II, 600, 601).
10- Kölesi ve cariyesi: Bir kadın, köle veya cariyesinin yanında örtüsüz kalabilir, çünkü Hz. Peygamber, Fatıma (r.an)'ya bir köle bağışlamıştı. Bu sırada Hz. Fatıma'nın üzerinde başını örtse ayakları, ayaklarını örtse başını açık bırakan bir elbise vardı. Hz. Peygamber bu durumu görünce şöyle buyurdu: "Senin için bir sakınca yoktur. Çünkü bu köle senin baban ve oğlun yerindedir" (Ebu Davud, Libas, 32).
11- Erkekliği kalmamış hizmetçiler: Denk olmama, yaşlılık, hastalık vb. sebeplerle kadınlara karşı istek duymama veya hadım olma gibi nedenlerle evin sahibi kadına cinsel bakımdan zararı dokunmayacak hizmetçiler, bahçıvan ve aşçı gibi kimseler, kadın için diğer hısımlar gibidir.
12- Kadınların gizli yerlerine bakmaktan anlamayan küçük çocuklar: Kadınların yanında bulununca onların konuşma, yürüme ve giyimlerinden cinsel bakımdan etkilenmeyecek derecede küçük yaştaki çocukların yanında örtünme zorunluluğu bulunmaz. Ancak çocuk erginlik çağına yaklaşmış olursa, artık yabancı kadınların yanına girmemelidir, çünkü, Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: "Kadınların yanına girmekten sakının" "Ey Allah'ın Resulu! kocanın erkek kardeşi için ne buyurursunuz?" diye sorulunca, "Kayın birader ölümdür" buyurmuştur (Tirmizi, Rada, 16; Ahmed b. Hanbel, IV, 149, 153).
Bunlardan başka dede, amca, dayı, süt kardeş gibi kendileriyle sürekli olarak evlenmek yasaklanan hısımların yanına da kadın süs yerleri açık olarak çıkabilir. Ancak bir fitne korkusu olunca kadının örtünmeyi tercih etmesi daha temiz ve daha uygundur.
(Hamdi DÖNDÜREN)
...
Avret nedir? Kaç çeşit avret vardır?
Kadın ve erkekte örtünmesi gereken yerlere avret
denir. Dört çeşit avret vardır:
1- Erkeğin erkeğe nisbetle avreti,
2- Kadının kadına nisbetle avreti,
3- Erkeğin kadına nisbetle avreti,
4- Kadının erkeğe nisbetle avreti,
Erkeğin erkeğe nisbetle avreti: Diz ile göbeğin arasıdır. Diz ile göbeğin arasındaki yerlere bakmak haramdır. Cumhuru ulemaya göre böyledir. Malikilerin bazılarına göre baldır avret değildir.
Kadının kadına nisbetle avreti, yine diz ile göbeğin arasıdır. Ne hamamda ne başka yerde diz ile göbeğin arasındaki kısma bakmak caiz değildir.
Erkeğin kadına nisbetle avreti-ise; mahremi olduğu takdirde yine diz ile göbeğin arasıdır. Na mahrem, yani yabancı ise kimi diz ile göbeğin arası, kimi bütün vücudu avrettir, diyor. Şafii mezhebi bu görüştedir. Yani nasıl erkeğin kadına bakması haram ise kadının da erkeğe bakması haramdır.
Kadının erkeğe nisbetle avreti ise Şafii ve Hanbeli'ye göre "yüz ve el dahil bütün vücut avrettir." Hanefi ve
Maliki mezheblerine göre ise yüz ve el müstesna bütün vücut avrettir. Avret olan yerlere bakmak haram olduğu gibi mes etmek yani dokunmak da haramdır. Doğum ve tedavi gibi bir zaruret varsa ihtiyaç nisbetinde müsamaha edilir.
(Halil GÜNENÇ, Günümüz Meselelerine Fetvalar II. 167)
...
Çocukların hangi yaşa gelince yatakları ayrılır?
Bu meselenin esasını Peygamberimizin (a.s.m.) beyanları tespit etmektedir. Bazı hadislerde 7 yaşında, bazı hadislerde de 10 yaşında ayrılmaları emredilmektedir.
Ebu Rafi (r.a.), Peygamberimizin ahirete irtihalinden sonra kılıcının kabzasında bulunan bir sayfada besmeleden sonra şu hadisin okunduğunu bildirmektedir:
“Yedi yaşındaki erkek ve kız çocuklarının, erkek ve kız kardeşlerin yataklarını ayırın.”1
Aynı mealde Müstedrek’te şu hadis-i şerif rivayet edilmektedir:
“Çocuklarınız yedi yaşına geldiklerinde yataklarını ayırınız.”2
Darekutni’de yer alan hadis-i şerifte ise bu yaş sınırı farklı bir şekilde bildirilir:
“Çocuklarınız on yaşına gelince yataklarını ayırınız.”3
Aliyyü’l-Kari, “Çocuk yedi yaşında yataktan uzaklaştırılır” hükmünü verirken şu açıklamayı da getirir: “Yani annesinin, kızkardeşinin ve diğerlerinin yatağından uzaklaştırılır. Çünkü bu yaş, çocuğun, kadın ve diğerlerini temyiz etme, ayırd etme yaşıdır.”
İmam Nevevi ise bu hadisleri yorumlarken şu hükümleri ifade eder:
“Kız ve erkek çocuklar on yaşına basınca onların yataklarını anne, baba, kız ve erkek kardeşlerinin yataklarından ayırmak vaciptir. Erkeğin erkekle, kadının kadınla aynı yatakta yatmaları asla caiz değildir; her biri yatağın birer kenarında olsa bile...”4
Günümüz eğitimcileri bu konuda biraz daha sıkı hareket ederek çocukların yataklarının ayrılması yaşını bir yaşına kadar indirmektedirler. Ancak sünnetin ölçüsü hiçbir zaman şaşmaz ve en isabetli olanıdır.
Buna göre on yaşına gelmiş olan erkek ve kız çocukların yataklarının ayrılması ve ayrı ayrı yataklarda yatmaları icap eder. Sadece kızların erkeklerden değil, kızların kızlardan, erkeklerin de erkeklerden ayrılması, yataklarının ayrı olması gerekir. Bunun sayılamayacak hikmet ve faydaları bulunmaktadır.
Kız ve erkek kardeşlerin odalarının ayırımı ise bazı şartlara göre mümkündür. Kız çoçukları 10 yaşını geçtikten sonra ağabeyleri ile aynı odada yatmaları bazı mahzurları getirir. Kız çocuğu yedi yaşından küçük ise aynı yatakta yatabilir.
1 Cem’ül-Fevaid, 1: 139.
2 el-Müstedrek, 1: 201.
3 Sünenü’n-Darekutni, 1: 230.
4 Feteva’n-Nevevi, s. 215a; İbranim Canan, Hz. Peygamberin Sünnetinde Terbiye, s. 309.