Karın Acillerinde İlkyardım
İLK DEĞERLENDİRME :
Tum vakalarda olduğu gibi AVPU ve ABC değerlendirilir Sonra karın ağrılı hastaya ozgu değerlendirmeye gecilir :
Ağrı (PQRST)
SAMPLE HİKAYE ; H: hastalıkları(P), İ: ilacları(M), K: cağrıya neden olan kaza veya hastalık (E), A: Alerjileri, Alışkanlıkları (A), Y: yediğiictiği(L), E: Emarelerbelirtibulgular (S)
Kanama
Bulantıkusma
Halsizlik, deri rengi
Barsak alışkanlıkları
Uriner bulgular
Ateş,uşume (titreme)
Kardiyo pulmoner semptomlar
1 P → Ağrıyı artıran azaltan etkenler var mı?
Ağrıyı azaltmak uzerehasta pozisyon arayışında mı?
Q → Nasıl bir ağrı : batıcı, yırtılır gibi, kramp girmiş gibi, yangılı, sancılı, sinsi (kunt) ?
NOT: Ağrıyı hastanın tanımladığı şekilde rapora yazın ; bıcak saplanır veya iğne batar gibi vs
R → Ağrı yaygın mı lokalize mi ?
Yansıyor mu yayılıyor mu ?
S → Hafif mi, dayanılacak gibi mi, dayanılamayacak kadar şiddetli mi ?
NOT : 6570 yaşlarında ağrı eşiği daha yuksek olduğundan yanılmayın ! Hafif bir ağrı ciddi bir sorunun habercisi olabilir
T → Ne zaman başladı
Aniden mi başladı, giderek artan bir ağrı mı?
Surekli mi, sabit mi, aralıklarla mı geliyor, kramp tarzında mı?
Ağrı ile birlikte bayılma, bulantı, kusma vb goruluyor mu?
2 H→ Şimdikinin benzeri yakınmaları daha once olmuş mu ? Evetse sonuc ne olmuş?
→ Kalp hastalıkları, KOAH, hipertansiyon, diyabet, karaciğer hastalıkları, ulserler, idrar yolu enfeksiyonları,
batın ameliyatı, gecirilmiş aorta abdominalis anevrizması gibi yakınmaları var mı ?
İ → Abdominal yakınmalarıicin kullandığı ilaclar var mı?
→ Başka nedenlerden dolayı surekli veya gecici olarak kullandığı ilaclar var mı ( aspirin, gripin, doğum kontrol hapı gibi)
K→ Ambulansı cağırmaya neden olan yakınma nedir, nasıl başlamış?
A→ Alerjileri var mı, sigara – icki alışkanlığı var mı?
Y→ En son ne zaman, ne yemiş icmiş, ne kadar yemiş icmiş (iştahı nasıl) ?
E→ Belirti ve bulgular – vaka hazırlarken ilk muayenedeki veriler olduğundan “S yi yazmaya gerek yok
3 Kanama var mı ağızdan ( balgamda mı, kopuklu mu, kahve telvesi gibi mi ?), rektumdan (taze kanlı, zift
gibi siyah ve parlak?) vajen, idrar yolu ?
kanama sızıntı şeklinde, hafif, aşırı miktarda ?
kanamanın rengi parlak kırmızı mı, koyu mu ?
4 Bulantı – kusma Ne zamandan beri var ?
Ağrı ile bağlantılı mı ?
Kusmuğun rengi, miktarı, ozelliği, kokusu ?
Dehidratasyon var mı?
5 Deri rengi Sklera ve deride sarılık var mı ? Ne zamandan beri var ?
Halsizlik Ne zamandan beri var ?
6 Barsak alışkanlıkları Herhangi bir değişiklik, kabızlık, ishal var mı?
7 Ateş uşume titreme Enfeksiyon durumunda ortaya cıkar
8 Uriner bulgular Dizuri (yangılı idrar), hematuri, poliuri, pollakuri, anuri var mı?
9 Kardiyopulmoner semptomlar Cocuklarda Pnomoni karın ağrısına neden olabilir
Myokard infarktusu karın ağrısına ve kusmaya neden olabilir Oncelikle bunların olmadığı saptanmalıdır
İLK DEĞERLENDİRME :
Tum vakalarda olduğu gibi AVPU ve ABC değerlendirilir Sonra karın ağrılı hastaya ozgu değerlendirmeye gecilir :
Ağrı (PQRST)
SAMPLE HİKAYE ; H: hastalıkları(P), İ: ilacları(M), K: cağrıya neden olan kaza veya hastalık (E), A: Alerjileri, Alışkanlıkları (A), Y: yediğiictiği(L), E: Emarelerbelirtibulgular (S)
Kanama
Bulantıkusma
Halsizlik, deri rengi
Barsak alışkanlıkları
Uriner bulgular
Ateş,uşume (titreme)
Kardiyo pulmoner semptomlar
1 P → Ağrıyı artıran azaltan etkenler var mı?
Ağrıyı azaltmak uzerehasta pozisyon arayışında mı?
Q → Nasıl bir ağrı : batıcı, yırtılır gibi, kramp girmiş gibi, yangılı, sancılı, sinsi (kunt) ?
NOT: Ağrıyı hastanın tanımladığı şekilde rapora yazın ; bıcak saplanır veya iğne batar gibi vs
R → Ağrı yaygın mı lokalize mi ?
Yansıyor mu yayılıyor mu ?
S → Hafif mi, dayanılacak gibi mi, dayanılamayacak kadar şiddetli mi ?
NOT : 6570 yaşlarında ağrı eşiği daha yuksek olduğundan yanılmayın ! Hafif bir ağrı ciddi bir sorunun habercisi olabilir
T → Ne zaman başladı
Aniden mi başladı, giderek artan bir ağrı mı?
Surekli mi, sabit mi, aralıklarla mı geliyor, kramp tarzında mı?
Ağrı ile birlikte bayılma, bulantı, kusma vb goruluyor mu?
2 H→ Şimdikinin benzeri yakınmaları daha once olmuş mu ? Evetse sonuc ne olmuş?
→ Kalp hastalıkları, KOAH, hipertansiyon, diyabet, karaciğer hastalıkları, ulserler, idrar yolu enfeksiyonları,
batın ameliyatı, gecirilmiş aorta abdominalis anevrizması gibi yakınmaları var mı ?
İ → Abdominal yakınmalarıicin kullandığı ilaclar var mı?
→ Başka nedenlerden dolayı surekli veya gecici olarak kullandığı ilaclar var mı ( aspirin, gripin, doğum kontrol hapı gibi)
K→ Ambulansı cağırmaya neden olan yakınma nedir, nasıl başlamış?
A→ Alerjileri var mı, sigara – icki alışkanlığı var mı?
Y→ En son ne zaman, ne yemiş icmiş, ne kadar yemiş icmiş (iştahı nasıl) ?
E→ Belirti ve bulgular – vaka hazırlarken ilk muayenedeki veriler olduğundan “S yi yazmaya gerek yok
3 Kanama var mı ağızdan ( balgamda mı, kopuklu mu, kahve telvesi gibi mi ?), rektumdan (taze kanlı, zift
gibi siyah ve parlak?) vajen, idrar yolu ?
kanama sızıntı şeklinde, hafif, aşırı miktarda ?
kanamanın rengi parlak kırmızı mı, koyu mu ?
4 Bulantı – kusma Ne zamandan beri var ?
Ağrı ile bağlantılı mı ?
Kusmuğun rengi, miktarı, ozelliği, kokusu ?
Dehidratasyon var mı?
5 Deri rengi Sklera ve deride sarılık var mı ? Ne zamandan beri var ?
Halsizlik Ne zamandan beri var ?
6 Barsak alışkanlıkları Herhangi bir değişiklik, kabızlık, ishal var mı?
7 Ateş uşume titreme Enfeksiyon durumunda ortaya cıkar
8 Uriner bulgular Dizuri (yangılı idrar), hematuri, poliuri, pollakuri, anuri var mı?
9 Kardiyopulmoner semptomlar Cocuklarda Pnomoni karın ağrısına neden olabilir
Myokard infarktusu karın ağrısına ve kusmaya neden olabilir Oncelikle bunların olmadığı saptanmalıdır