Tüm spor yaralanmalarının %5–8 ini oluşturan kalça ve kasık sorunlarında, sporcuda en sık şikâyet kasık ağrısı olması nedeni ile bu tür yaralanmalar kasık ağrıları başlığı altında ele alınmaktadır. Sık karşılaşılmasına rağmen spor hekimliğinin en az anlaşılmış konularından biridir. Ağrı birçok eklem, kas grubu ve sinir yapılarından kaynaklanabilir. Tanıdaki sıkıntı yapıların kendilerinden değil, yapıların birbiri ile olan sıkı ilişkisinden kaynaklanır. Kalça ve kasık çevresindeki biyomekanik göz önüne alındığında bir anatomik yapının fonksiyon bozukluğu bir başka yapının fonksiyon bozukluğuna yol açabilir. Bunun sonucu olarak hekimin dikkatli bir öykü ve sistemik muayene sonrası esas fonksiyon bozukluğunu bulması ve sporcuya gerçekçi ve hedefli bir rehabilitasyon programı sunması başarıyı artıracaktır.
Adduktorların yaralanmaları, osteitis pubis ve sporcu fıtığı en sık karşılaşılan sorunlardır. Diğer önemli nedenler; kalça eklemi sorunları, kalça çevresi sorunları, sinir hasarları, bel sorunları, ürogenital sorunlar ve batın içi sorunlardır.
Adduktorlarla İlgili Kasık Ağrıları (Adduktor Strain)
En sık karşılaşılan kasık sorunlarındandır (%62). Futbol, engelli koşu, karate ve buz hokeyi sporcularında daha sık karşılaşılmaktadır. Tendinöz bölgedekiler geç iyileşen yaralanmalardır. Kas-tendon bileşke yaralanmaları en sık görülen adduktor yaralanmalardır. Diğer bir yaralanma, kas bölgesinde olabilmektedir.
Nedenler içinde, alt ekstremite biyomekanik bozuklukları önemli rol oynamaktadır. Bunlar ayak ve bacak deformiteleri, uzunluk eşitsizliği ve kas dengesizliğidir.
Tanıda en önemli bulgu ağrıdır. Isındıkça azalır, aktivite sonuna doğru ya da soğuyunca artar. Sprint, yön değişikliği, topa vuruş ağrılıdır. Ağrının yeri önemlidir. Sıklıkla adduktor longus yapışma yerindedir. Dirence karşı adduksiyon ve kasın gerilmesi ağrılıdır.
Tanıda ultrasonografi önemlidir. MR ile yaralanma bölgesi ve derecesi değerlendirilebilir.
Tedavi:Akut yaralanmalarda buz uygulaması ve ağrı kesici ilaçlar ile başlanır. Daha sonra eklem hareket açıklığını koruyucu ve kas zayıflamasını önleyici fizik tedavi ile devam edilir. Kontrollü germe, kuvvetlendirme, proprioseptif egzersizler yaptırılır. İdeal kuvvet, fleksibilite ve dayanıklılık birlikte spora dönüş gerçekleşir.
Kronik yaralanmalarda kuvvetlendirme ve proprioseptif egzersizler yaptırılır. Aktif antrenman egzersizi ile birlikte fizik tedavi iyi sonuçlar verebilir. Dirençli olgularda cerrahi tedavi, sıklıkla tendon gevşetilmesi uygulanır.
Kas kuvvetinin %70 kazanılması ve ağrısız tam hareket genişliği kazanıldıktan sonra spora dönüş yapılabilir. Bu akut yaralanmalarda 4–8 haftayı, kronik yaralanmalarda 6 ayı bulabilmektedir.
Osteitis Pubis
Simfizis pubis ve çevresindeki yapıların ağrılı, enflamatuar ve non-enfeksiyöz bir hastalığıdır. Kronikleşme ve eklemde bozulma başlıca özelliğidir. Futbolcular, koşucular (uzun mesafe-engelli)ve yüzücülerde sıkça görülür.
Nedenler arasında, karın kasları ve adduktor kasların oluşturduğu mikro travmalar, kas dengesizliği, adduktor ve karın kaslarının gerginliği, kalçalarda iç rotasyon kısıtlılığı, sakroilyak eklem veya simfizis pubiste instabilite, aşırı bel çukurluğu ve pelvik anteversiyon, alt ekstremite eşitsizliği, artmış pronasyon, varus ve valgus deformiteleri sayılabilir.
Tanı:Klinik bulgu olarak pubik bölgede, uyluk iç tarafında tek ya da iki tarafa yayılan ağrı vardır. Kalça veya kasık bölgesine yayılabilir. Fizik muayenede simfizis duyarlılığı, adduktor longus ve inferior pubis kolu duyarlılığı, kalça rotasyon sınırlılığı, pelvik uyumsuzluk, sakroilyak eklem duyarlılığı ve mobilite sınırlılığı tespit edilebilir. Tek bacak zıplama ile kasık veya pubik bölgede ağrı olması anlamlı test olarak tarif edilir. Aktif adduksiyonda ve spor aktivitesi ile ağrı artabilir. Dik oturma ile ağrı provake edilebilir. Direkt grafi erken dönemde normaldir. Yakınmalarla paralellik göstermeyebilir.İlerleyen dönemde simfizis pubiste genişleme, periartiküler skleroz, eklem kenarında düzensizlik ya da pubis kollarında güve yeniği görüntüsü olabilir. MR’da kemik iliği ödemi görülür.
Tedavi: Tedavinin temeli rehabilitasyondur. İstirahat ve ağrı tedavisini fizik tedavi takip eder. Kalça hareket genişliği egzersizleri, adduktor germe ve kuvvetlendirme egzersizleri yapılır. Egzersizler yapılırken ağrıdan kaçınılmalıdır. Kortikosterod enjeksiyonu tartışmalıdır. Cerrahi tedavi seçenekleri, drilleme, küretaj, rezeksiyon ve artrodezdir (eklemin dondurulması). Tedavi boyunca doktor, fizyoterapist, sporcu ve antrenör işbirliği önemlidir. Hasta tam ağrısız olduktan sonra spora dönmelidir. Ortalama iyileşme süresi 6–9 aydır.
Sporcu Hernileri
Nedenler:
Arka kasık – karın duvar anomalileri, aşırı kullanıma bağlı arka kasık duvarı kas yırtıkları, kas dengesizliği (zayıf abdominal – kuvvetli adduktor), kas kısalması olabilir.
Tanı:İyi bir klinik öykü alınmalıdır. Sinsi başlar, yavaş ilerler. Ağrı en önemli bulgudur. Yaygın ve derin kasık ağrısı şeklindedir. Rektus abdominusa, adduktorlara, perineum ve kasığa yayılabilir. Karın içi basıncını artıran hareketler ağrılıdır. Ultrasonografi karın arka duvar anomalisini ortaya koyabilir. Herniografi yapılabilir.
Tedavi, genellikle cerrahidir. Endoskopik veya açık yöntemle yapılabilir. Tamir - mesh uygulaması yapılır. %97 oranında başarılı sonuçlar alınabilmektedir. Spora dönüş, 6–8 haftada olabilir.
Kalça Eklemi Sorunları
Kalça eklemi yüksek oranda ek streslerle karşılaşan ve yaralanmaya açık bir eklemdir. Kalça yaralanması geçirmiş bir sporcuda 4–6 hafta geçmesine karşın devam eden yakınmalarda eklem içi bir sorun düşünülmelidir.
Kapsüler Laksite
Nedeni bilinmeyen kalça instabilitesidir. Eklem kapsülünde uzama-gevşeme vardır. Jimnastik, futbol, bale, tekvando gibi sporları yapan, profesyonel ve üst düzey sporcularda görülebilir.
Sporcu, kayma hissi, dışa dönme hissi, güvensizlik, ağrı, ağrılı kütleme, dış rotasyon boşluğu gibi şikâyetleri ifade edebilir. Röntgen, MR artrografi, floroskopik kontrol tanıda yardımcıdır. Tedavi genellikle cerrahidir. Amaç kapsüler volümün azaltılmasıdır. Kapsüler gerdirme, artroskopik termal kapsülorafi yapılabilir. Spora dönüş 13–17 haftadır.
Asetabuler Labrum Yırtıkları
Sporcularda kasık ağrısına yol açan en önemli kalça eklemi sorunudur. Sporcularda haftalarca geçmeyen kalça ağrısında labrum yırtığı düşünülmelidir. Yaralanma nedenleri arasında sıkışma, eklem gevşekliği, travma (çıkık, yarı çıkık), gelişim geriliği sayılabilir. Tanıda, öykü çok önemlidir. En belirgin belirti, derin ön kasık ağrısıdır.Aktivite ile bazı pozisyonlarda artar, dinlenmekle geçer. Ağrılı klik veya takılma, geçici kilitlenme, hareket sınırlanması, kayma hissi, performans düşüklüğü, günlük aktivite sınırlanması olabilir. Fizik muayenede kalçanın fleksiyon, iç rotasyon ve adduksiyonunda ağrı anlamlıdır. MR, MR Artrografi %90 - %95 duyarlıdır. Artroskopi ile%98 kesin tanı konur.
Tedavide öncelikle ağrı tedavisi, fizik tedavi, eklem içi enjeksiyon, yatak istirahatı, traksiyon, yüklenmeme gibi konservatif yöntemler uygulanır. Cerrahi tedavi olarak artroskopi, altın standarttır.
Femoroasetabuler sıkışma
Önemli bir kasık ağrısı nedenidir. Özellikle genç sporcularda görülür. Femur baş ve boynunun anormal yapısı ve displazik asetabulum neden olabilir. Hastanın kasık ağrısı vardır ve sportif aktivite ile artar. Ağrı keskin ve bıçak saplanır gibidir. Kalçanın fleksiyon ve iç rotasyonu ağrılıdır. Röntgen, MR, MR artrografi tanıda yardımcıdır.
Tedaviye konservatif yöntemlerle başlanır. Aktivite modifikasyonu, aktivite sınırlaması, aşırı kalça hareketinin kontrolü, ağrı kesiciler, fizik tedavi (pasif germe)uygulanır. Cerrahi tedavi, açık ya da artroskopik yapılabilir. Femur baş-boyun bölgesi konturlarının düzeltilmesi, bazen asetabulum ön kenarı için rezeksiyon yapılır.
Ligamentum Teres Yaralanması
Bale, judo, karate, tekvando sporu yapanlarda görülebilir. Ağrı, güvensizlik, kayma ve dışa dönme hissi başlıca belirtilerdir.MR ile tanı konabilir. Artroskopi ile tanı ve tedavi olasıdır.
Diğer Kalça Eklemi Sorunları (İntraartiküler); femur başı avasküler nekrozu, sinovitis (toksik, enflamatuar), transiyent sinovitis, osteokondritis dissekans, osteoartritis (posttravmatik,enflamatuar), eklem faresi, stres kırıkları, kırıklar, travmatik kalça çıkığı, Perthes-Calve-Legg hastalığı, displazi, pigmente villonodüler snovit, femur başı epifiz kayması, femur başında kondral yaralanmalar, kapsüler yırtıklar, kapsüler sertlikler, tümörler, enfeksiyonlar.
Kalça Çevresi Sorunları (Ekstraartiküler)
Stres Kırıkları (Pubis Kolu), bursit, snapping hip sendromu, gluetus Medius Sendromu (Siyatik sinir), kas-tendon yaralanmaları, miyositis ossifikans, avulsiyon kırıkları.
Nöropatiler
Pudendal nöropati, genitofemoral nöropati, obturator nöropati, lateral femoral kutanöz sinir kompresyonu, siyatik nöropati (Priformis – Hamstring)
Lumbosakral Sorunlar
Bel fıtıkları, belde darlık, bel kayması, romatoid artrit, ankilozan spondilit, gut, kemik enfeksiyonları.
Ürogenital Sorunlar
Üriner sistem enfeksiyonları, prostatitis, uretritis, böbrek taşı, skrotal ve testikular sorunlar.
İntraabdominal Sorunlar
Anevrizmalar, apandisit, divertikülozis, tümörler, enflamatuar bağırsak hastalıkları.
Kasık Yaralanmalarının Önlenmesi
Kuvvet eksikliğinin giderilmesi
Fleksibilite
Pelvis çevresi kas dengesi (adduktor, abduktor, abdominal)
Pelvik propriosepsiyon
Spora katılım öncesi detaylı muayene
Risk faktörlerinin giderilmesi
Fiziksel uygunluk – Kondisyon
Yeterli ısınma – Soğuma
Progresif antrenman programları
Doğru teknik
Uygun ekipman – ortotik
Doğru beslenme ve sıvı alımı
Yeterli uyku
Ekip çalışması
Adduktorların yaralanmaları, osteitis pubis ve sporcu fıtığı en sık karşılaşılan sorunlardır. Diğer önemli nedenler; kalça eklemi sorunları, kalça çevresi sorunları, sinir hasarları, bel sorunları, ürogenital sorunlar ve batın içi sorunlardır.
Adduktorlarla İlgili Kasık Ağrıları (Adduktor Strain)
En sık karşılaşılan kasık sorunlarındandır (%62). Futbol, engelli koşu, karate ve buz hokeyi sporcularında daha sık karşılaşılmaktadır. Tendinöz bölgedekiler geç iyileşen yaralanmalardır. Kas-tendon bileşke yaralanmaları en sık görülen adduktor yaralanmalardır. Diğer bir yaralanma, kas bölgesinde olabilmektedir.
Nedenler içinde, alt ekstremite biyomekanik bozuklukları önemli rol oynamaktadır. Bunlar ayak ve bacak deformiteleri, uzunluk eşitsizliği ve kas dengesizliğidir.
Tanıda en önemli bulgu ağrıdır. Isındıkça azalır, aktivite sonuna doğru ya da soğuyunca artar. Sprint, yön değişikliği, topa vuruş ağrılıdır. Ağrının yeri önemlidir. Sıklıkla adduktor longus yapışma yerindedir. Dirence karşı adduksiyon ve kasın gerilmesi ağrılıdır.
Tanıda ultrasonografi önemlidir. MR ile yaralanma bölgesi ve derecesi değerlendirilebilir.
Tedavi:Akut yaralanmalarda buz uygulaması ve ağrı kesici ilaçlar ile başlanır. Daha sonra eklem hareket açıklığını koruyucu ve kas zayıflamasını önleyici fizik tedavi ile devam edilir. Kontrollü germe, kuvvetlendirme, proprioseptif egzersizler yaptırılır. İdeal kuvvet, fleksibilite ve dayanıklılık birlikte spora dönüş gerçekleşir.
Kronik yaralanmalarda kuvvetlendirme ve proprioseptif egzersizler yaptırılır. Aktif antrenman egzersizi ile birlikte fizik tedavi iyi sonuçlar verebilir. Dirençli olgularda cerrahi tedavi, sıklıkla tendon gevşetilmesi uygulanır.
Kas kuvvetinin %70 kazanılması ve ağrısız tam hareket genişliği kazanıldıktan sonra spora dönüş yapılabilir. Bu akut yaralanmalarda 4–8 haftayı, kronik yaralanmalarda 6 ayı bulabilmektedir.
Osteitis Pubis
Simfizis pubis ve çevresindeki yapıların ağrılı, enflamatuar ve non-enfeksiyöz bir hastalığıdır. Kronikleşme ve eklemde bozulma başlıca özelliğidir. Futbolcular, koşucular (uzun mesafe-engelli)ve yüzücülerde sıkça görülür.
Nedenler arasında, karın kasları ve adduktor kasların oluşturduğu mikro travmalar, kas dengesizliği, adduktor ve karın kaslarının gerginliği, kalçalarda iç rotasyon kısıtlılığı, sakroilyak eklem veya simfizis pubiste instabilite, aşırı bel çukurluğu ve pelvik anteversiyon, alt ekstremite eşitsizliği, artmış pronasyon, varus ve valgus deformiteleri sayılabilir.
Tanı:Klinik bulgu olarak pubik bölgede, uyluk iç tarafında tek ya da iki tarafa yayılan ağrı vardır. Kalça veya kasık bölgesine yayılabilir. Fizik muayenede simfizis duyarlılığı, adduktor longus ve inferior pubis kolu duyarlılığı, kalça rotasyon sınırlılığı, pelvik uyumsuzluk, sakroilyak eklem duyarlılığı ve mobilite sınırlılığı tespit edilebilir. Tek bacak zıplama ile kasık veya pubik bölgede ağrı olması anlamlı test olarak tarif edilir. Aktif adduksiyonda ve spor aktivitesi ile ağrı artabilir. Dik oturma ile ağrı provake edilebilir. Direkt grafi erken dönemde normaldir. Yakınmalarla paralellik göstermeyebilir.İlerleyen dönemde simfizis pubiste genişleme, periartiküler skleroz, eklem kenarında düzensizlik ya da pubis kollarında güve yeniği görüntüsü olabilir. MR’da kemik iliği ödemi görülür.
Tedavi: Tedavinin temeli rehabilitasyondur. İstirahat ve ağrı tedavisini fizik tedavi takip eder. Kalça hareket genişliği egzersizleri, adduktor germe ve kuvvetlendirme egzersizleri yapılır. Egzersizler yapılırken ağrıdan kaçınılmalıdır. Kortikosterod enjeksiyonu tartışmalıdır. Cerrahi tedavi seçenekleri, drilleme, küretaj, rezeksiyon ve artrodezdir (eklemin dondurulması). Tedavi boyunca doktor, fizyoterapist, sporcu ve antrenör işbirliği önemlidir. Hasta tam ağrısız olduktan sonra spora dönmelidir. Ortalama iyileşme süresi 6–9 aydır.
Sporcu Hernileri
Nedenler:
Arka kasık – karın duvar anomalileri, aşırı kullanıma bağlı arka kasık duvarı kas yırtıkları, kas dengesizliği (zayıf abdominal – kuvvetli adduktor), kas kısalması olabilir.
Tanı:İyi bir klinik öykü alınmalıdır. Sinsi başlar, yavaş ilerler. Ağrı en önemli bulgudur. Yaygın ve derin kasık ağrısı şeklindedir. Rektus abdominusa, adduktorlara, perineum ve kasığa yayılabilir. Karın içi basıncını artıran hareketler ağrılıdır. Ultrasonografi karın arka duvar anomalisini ortaya koyabilir. Herniografi yapılabilir.
Tedavi, genellikle cerrahidir. Endoskopik veya açık yöntemle yapılabilir. Tamir - mesh uygulaması yapılır. %97 oranında başarılı sonuçlar alınabilmektedir. Spora dönüş, 6–8 haftada olabilir.
Kalça Eklemi Sorunları
Kalça eklemi yüksek oranda ek streslerle karşılaşan ve yaralanmaya açık bir eklemdir. Kalça yaralanması geçirmiş bir sporcuda 4–6 hafta geçmesine karşın devam eden yakınmalarda eklem içi bir sorun düşünülmelidir.
Kapsüler Laksite
Nedeni bilinmeyen kalça instabilitesidir. Eklem kapsülünde uzama-gevşeme vardır. Jimnastik, futbol, bale, tekvando gibi sporları yapan, profesyonel ve üst düzey sporcularda görülebilir.
Sporcu, kayma hissi, dışa dönme hissi, güvensizlik, ağrı, ağrılı kütleme, dış rotasyon boşluğu gibi şikâyetleri ifade edebilir. Röntgen, MR artrografi, floroskopik kontrol tanıda yardımcıdır. Tedavi genellikle cerrahidir. Amaç kapsüler volümün azaltılmasıdır. Kapsüler gerdirme, artroskopik termal kapsülorafi yapılabilir. Spora dönüş 13–17 haftadır.
Asetabuler Labrum Yırtıkları
Sporcularda kasık ağrısına yol açan en önemli kalça eklemi sorunudur. Sporcularda haftalarca geçmeyen kalça ağrısında labrum yırtığı düşünülmelidir. Yaralanma nedenleri arasında sıkışma, eklem gevşekliği, travma (çıkık, yarı çıkık), gelişim geriliği sayılabilir. Tanıda, öykü çok önemlidir. En belirgin belirti, derin ön kasık ağrısıdır.Aktivite ile bazı pozisyonlarda artar, dinlenmekle geçer. Ağrılı klik veya takılma, geçici kilitlenme, hareket sınırlanması, kayma hissi, performans düşüklüğü, günlük aktivite sınırlanması olabilir. Fizik muayenede kalçanın fleksiyon, iç rotasyon ve adduksiyonunda ağrı anlamlıdır. MR, MR Artrografi %90 - %95 duyarlıdır. Artroskopi ile%98 kesin tanı konur.
Tedavide öncelikle ağrı tedavisi, fizik tedavi, eklem içi enjeksiyon, yatak istirahatı, traksiyon, yüklenmeme gibi konservatif yöntemler uygulanır. Cerrahi tedavi olarak artroskopi, altın standarttır.
Femoroasetabuler sıkışma
Önemli bir kasık ağrısı nedenidir. Özellikle genç sporcularda görülür. Femur baş ve boynunun anormal yapısı ve displazik asetabulum neden olabilir. Hastanın kasık ağrısı vardır ve sportif aktivite ile artar. Ağrı keskin ve bıçak saplanır gibidir. Kalçanın fleksiyon ve iç rotasyonu ağrılıdır. Röntgen, MR, MR artrografi tanıda yardımcıdır.
Tedaviye konservatif yöntemlerle başlanır. Aktivite modifikasyonu, aktivite sınırlaması, aşırı kalça hareketinin kontrolü, ağrı kesiciler, fizik tedavi (pasif germe)uygulanır. Cerrahi tedavi, açık ya da artroskopik yapılabilir. Femur baş-boyun bölgesi konturlarının düzeltilmesi, bazen asetabulum ön kenarı için rezeksiyon yapılır.
Ligamentum Teres Yaralanması
Bale, judo, karate, tekvando sporu yapanlarda görülebilir. Ağrı, güvensizlik, kayma ve dışa dönme hissi başlıca belirtilerdir.MR ile tanı konabilir. Artroskopi ile tanı ve tedavi olasıdır.
Diğer Kalça Eklemi Sorunları (İntraartiküler); femur başı avasküler nekrozu, sinovitis (toksik, enflamatuar), transiyent sinovitis, osteokondritis dissekans, osteoartritis (posttravmatik,enflamatuar), eklem faresi, stres kırıkları, kırıklar, travmatik kalça çıkığı, Perthes-Calve-Legg hastalığı, displazi, pigmente villonodüler snovit, femur başı epifiz kayması, femur başında kondral yaralanmalar, kapsüler yırtıklar, kapsüler sertlikler, tümörler, enfeksiyonlar.
Kalça Çevresi Sorunları (Ekstraartiküler)
Stres Kırıkları (Pubis Kolu), bursit, snapping hip sendromu, gluetus Medius Sendromu (Siyatik sinir), kas-tendon yaralanmaları, miyositis ossifikans, avulsiyon kırıkları.
Nöropatiler
Pudendal nöropati, genitofemoral nöropati, obturator nöropati, lateral femoral kutanöz sinir kompresyonu, siyatik nöropati (Priformis – Hamstring)
Lumbosakral Sorunlar
Bel fıtıkları, belde darlık, bel kayması, romatoid artrit, ankilozan spondilit, gut, kemik enfeksiyonları.
Ürogenital Sorunlar
Üriner sistem enfeksiyonları, prostatitis, uretritis, böbrek taşı, skrotal ve testikular sorunlar.
İntraabdominal Sorunlar
Anevrizmalar, apandisit, divertikülozis, tümörler, enflamatuar bağırsak hastalıkları.
Kasık Yaralanmalarının Önlenmesi
Kuvvet eksikliğinin giderilmesi
Fleksibilite
Pelvis çevresi kas dengesi (adduktor, abduktor, abdominal)
Pelvik propriosepsiyon
Spora katılım öncesi detaylı muayene
Risk faktörlerinin giderilmesi
Fiziksel uygunluk – Kondisyon
Yeterli ısınma – Soğuma
Progresif antrenman programları
Doğru teknik
Uygun ekipman – ortotik
Doğru beslenme ve sıvı alımı
Yeterli uyku
Ekip çalışması