Katarakt göz merceğinin kesifleşerek saydamlığını kaybetmesi sonucunda oluşan duruma verilen addır. Göz merceği iris, yani gözün renkli kısmının arkasında bulunur ve dışarıdan gelen ışığı görme noktasına odaklayarak net görmemizi sağlar. Dünyada önde gelen körlük nedenlerinden olup tedavi edilebilen bir hastalıktır. Türkiye’de yılda dört yüz bin katarakt ameliyatı yapılmaktadır. Yaşlı nüfus arttıkça kataraktlı hasta sayısı da artacaktır.
Kataraktın belirtileri nelerdir?
Kataraktın başlangıç safhalarında görme az etkilenir ancak ilerledikçe görme sorunları artarak tamamen görme kaybına kadar gidebilir. Başlangıçta hafif buzlu cam arkasından görme, ışıkların etrafında saçılma, renklerde solukluk, görmede biraz azalma olur. Bazı katarakt tiplerinde gece görme normalken parlak ışıkta görme zorluğu tek belirtidir. Sık görülen bir diğer belirti ise gözlük numaralarının sık değişmesi hatta yakın görmenin düzelmesidir. Ancak bütün katarakt tipleri tedavi edilmediklerinde görmenin tamamen kaybolmasıyla sonuçlanırlar.
Kataraktın nedenleri nelerdir?
Göz merceği su ve proteinden oluşur. Yaş ilerledikçe proteinlerde bozulma olur, katarakt ortaya çıkar ve giderek ilerler. Bu durumun tam olarak nedeni bilinmemekle birlikte yapılan bilimsel araştırmalar ilerleyen yaş dışında aşağıda yazılı olan risk faktörlerini belirlemişlerdir:
Güneş ve diğer kaynaklardan ultraviyole ışığı
Diyabet
Hipertansiyon
Obezite
Sigara
Kortizonlu ilaç kullanımı
Bazı kolesterol düşürücü ilaçlar
Göz yaralanmaları ve iltihapları
Hormon tedavileri
Fazla alkol kullanımı
Yüksek miyop
Ailede katarakt öyküsü
Katarakt önlenebilir mi?
Katarakt oluşumu üzerine olan teorilerden bir kısmı, birçok kataraktm göz merceğinde oksidatif değişiklikler sonucu olduğu yönündedir. Kataraktın önlenmesi tartışmalı olmakla beraber yapılan çalışmalar bazı gıdaların ve gıda takviyelerinin katarakt riskinin azalmasında faydalı olabileceğini düşündürmektedir. I ve C vitaminlerinin katarakt gelişmesini geciktireceğine dair bulgular olduğundan, söz konusu bu vitaminler açısından zengin gıdalardan oluşan diyetler önerilmektedir. Katarakt riskini azaltacak bir diğer önlem ise, özellikle açık havada çok vakit geçirenlerde, güneşin ultraviyole ışınlarını engelleyen gözlükler kullanılmasıdır. Yaşam süresi uzadığında katarakt oluşumu engelleneme de sağlıklı yaşam ve düzenli ve dengeli beslenme katarakt oluşumunu geciktirebilir.
Katarakt ameliyatı nasıl olur?
Kataraktın ameliyat dışında tedavisi olmadığından ameliyatın ne zaman yapılması gerektiği önem kazanır. Başlangıç kataraktta bir süre gözlükle veya gözlüksüz idare edilebilir. Katarakt görmenizi azaltıp günlük yaşamınızı olumsuz etkilediğinde ameliyat kaçınılmaz olur. Ülkemizde hala halk arasında veya bazı doktorlar tarafından katarakt olgunlaşsın sonra ameliyat yapalım düşüncesi yaygın olmakla birlikte, bu yaklaşım günümüz için geçerli değildir. Ameliyatı, kısaca kataraktlı göz merceğinin alınarak yerine yapay bir mercek konulması olarak tarif edebiliriz.
Günümüzde katarakt ameliyatları küçük bir kesiden fako- emülsifikasyon olarak adlandırılan bir yöntemle yapılır. Fakoemülsifikasyon yönteminde ultrason yani yüksek frekanslı ses enerjisi kullanılır. Kataraktın ultrason enerjisiyle eritilip çıkarılmasından sonra yerine yapay mercek yerleştirilir.
Katarakt ameliyatında mercek seçimi nasıl yapılır?
Katarakt ameliyatında mercek seçimi de doktorların yönlendirmesiyle hasta tarafından yapılır. Katarakt ameliyatı sırasında yerleştirilecek yapay mercek sayesinde hastada daha önceden mevcut olan miyop, hipermetrop ve astigmat gibi kusurlar da düzeltilir. Monofokal yani tek odaklı mercekler takıldığında hastalar uzak için gözlük kullanmazlar, multifokal yani yakın uzak mercek takılan hastalar ise yakın veya uzak için gözlük kullanmazlar.
Çocuklarda katarakt olur mu?
Katarakt yeni doğan dâhil her yaşta ortaya çıkabilir. Bebeklerde kataraktın tedavisi geç yaşlarda görülen katarakttan farklılık gösterir. Bebeklerde katarakt ameliyatına karar verirken tek taraflı, çift taraflı olup olmadığına ve kataraktın seviyesine bakılır, bebeklerde yapılan katarakt ameliyatında göz içine genellikle mercek yerleştirilmez. Mercek yerleştirme işlemi duruma göre ilerideki bir dönemde planlanabilir.
Kataraktın belirtileri nelerdir?
Kataraktın başlangıç safhalarında görme az etkilenir ancak ilerledikçe görme sorunları artarak tamamen görme kaybına kadar gidebilir. Başlangıçta hafif buzlu cam arkasından görme, ışıkların etrafında saçılma, renklerde solukluk, görmede biraz azalma olur. Bazı katarakt tiplerinde gece görme normalken parlak ışıkta görme zorluğu tek belirtidir. Sık görülen bir diğer belirti ise gözlük numaralarının sık değişmesi hatta yakın görmenin düzelmesidir. Ancak bütün katarakt tipleri tedavi edilmediklerinde görmenin tamamen kaybolmasıyla sonuçlanırlar.
Kataraktın nedenleri nelerdir?
Göz merceği su ve proteinden oluşur. Yaş ilerledikçe proteinlerde bozulma olur, katarakt ortaya çıkar ve giderek ilerler. Bu durumun tam olarak nedeni bilinmemekle birlikte yapılan bilimsel araştırmalar ilerleyen yaş dışında aşağıda yazılı olan risk faktörlerini belirlemişlerdir:
Güneş ve diğer kaynaklardan ultraviyole ışığı
Diyabet
Hipertansiyon
Obezite
Sigara
Kortizonlu ilaç kullanımı
Bazı kolesterol düşürücü ilaçlar
Göz yaralanmaları ve iltihapları
Hormon tedavileri
Fazla alkol kullanımı
Yüksek miyop
Ailede katarakt öyküsü
Katarakt önlenebilir mi?
Katarakt oluşumu üzerine olan teorilerden bir kısmı, birçok kataraktm göz merceğinde oksidatif değişiklikler sonucu olduğu yönündedir. Kataraktın önlenmesi tartışmalı olmakla beraber yapılan çalışmalar bazı gıdaların ve gıda takviyelerinin katarakt riskinin azalmasında faydalı olabileceğini düşündürmektedir. I ve C vitaminlerinin katarakt gelişmesini geciktireceğine dair bulgular olduğundan, söz konusu bu vitaminler açısından zengin gıdalardan oluşan diyetler önerilmektedir. Katarakt riskini azaltacak bir diğer önlem ise, özellikle açık havada çok vakit geçirenlerde, güneşin ultraviyole ışınlarını engelleyen gözlükler kullanılmasıdır. Yaşam süresi uzadığında katarakt oluşumu engelleneme de sağlıklı yaşam ve düzenli ve dengeli beslenme katarakt oluşumunu geciktirebilir.
Katarakt ameliyatı nasıl olur?
Kataraktın ameliyat dışında tedavisi olmadığından ameliyatın ne zaman yapılması gerektiği önem kazanır. Başlangıç kataraktta bir süre gözlükle veya gözlüksüz idare edilebilir. Katarakt görmenizi azaltıp günlük yaşamınızı olumsuz etkilediğinde ameliyat kaçınılmaz olur. Ülkemizde hala halk arasında veya bazı doktorlar tarafından katarakt olgunlaşsın sonra ameliyat yapalım düşüncesi yaygın olmakla birlikte, bu yaklaşım günümüz için geçerli değildir. Ameliyatı, kısaca kataraktlı göz merceğinin alınarak yerine yapay bir mercek konulması olarak tarif edebiliriz.
Günümüzde katarakt ameliyatları küçük bir kesiden fako- emülsifikasyon olarak adlandırılan bir yöntemle yapılır. Fakoemülsifikasyon yönteminde ultrason yani yüksek frekanslı ses enerjisi kullanılır. Kataraktın ultrason enerjisiyle eritilip çıkarılmasından sonra yerine yapay mercek yerleştirilir.
Katarakt ameliyatında mercek seçimi nasıl yapılır?
Katarakt ameliyatında mercek seçimi de doktorların yönlendirmesiyle hasta tarafından yapılır. Katarakt ameliyatı sırasında yerleştirilecek yapay mercek sayesinde hastada daha önceden mevcut olan miyop, hipermetrop ve astigmat gibi kusurlar da düzeltilir. Monofokal yani tek odaklı mercekler takıldığında hastalar uzak için gözlük kullanmazlar, multifokal yani yakın uzak mercek takılan hastalar ise yakın veya uzak için gözlük kullanmazlar.
Çocuklarda katarakt olur mu?
Katarakt yeni doğan dâhil her yaşta ortaya çıkabilir. Bebeklerde kataraktın tedavisi geç yaşlarda görülen katarakttan farklılık gösterir. Bebeklerde katarakt ameliyatına karar verirken tek taraflı, çift taraflı olup olmadığına ve kataraktın seviyesine bakılır, bebeklerde yapılan katarakt ameliyatında göz içine genellikle mercek yerleştirilmez. Mercek yerleştirme işlemi duruma göre ilerideki bir dönemde planlanabilir.