Şahısta dert öteki ismiyle anksiyete görülmesi bunun bir bozukluk olduğuna mı işaret eder? Sağlıklı olan, hiç dert duymamak mı yoksa gereğince dozunda tasa duymak mıdır? Bilhassa son vakitlerde yaşanan Covid-19 ve zelzele üzere olumsuz ömür olayları sebebiyle bireylerin anksiyetesinde de (kaygı) artış görülebilmektedir. Dert her bireyde görülebilen olağan bir histir. Vakit zaman anksiyete duymak, endişelenmek ruhsal bir rahatsızlık değildir. Telaş duyma halinin sıklaşması, kişinin fonksiyonelliğini düşürmesi ve hayattan aldığı doyumu düşürmesi durumunda tasa bozukluğundan bahsedilebilir. Hülasa korkuyu orta sıra hissetmek değil, çok fazla hissetmek bir dert bozukluğudur. Yapılan araştırmalara nazaran toplumun %18'i anksiyete bozukluğu yaşamaktadır. Araştırmalarda korku bozukluğunun en çok bayanlarda görüldüğü bildirilmiştir. Bu durum dert bozukluğunun toplumda bilhassa de bayanlarda yaygın görüldüğünü göstermektedir.
Telaşlar bir yere kadar bireyleri günlük hayatta kurtaran, problemleri ile başa çıkmasını sağlayan, kişiyi hayatındaki mahzurlara karşı hazırlıklı kılan fonksiyonel bir histir. Örneğin, kaza yapmayla alakalı kaygılanıyorsak bu durum bizi daha temkinli araç kullanmaya teşvik eder. İmtihanlardan düşük almayla alakalı bir tasa yaşıyorsak bu durum bizi imtihana daha âlâ hazırlanmamızı sağlar. Bu yüzden dert yerinde ve gereğince yaşandığında sağlıklıdır. Telaş bir bozukluk halini aldığında bu kişiyi pek çok istikametten olumsuz etkileyerek kişinin hayatında şiddetli bir sürece neden olur. Dert bozukluğu olan kişi daima olarak makus senaryolar kurgular ve bu kurulan makus senaryolar kişinin zihnine istemesizce gelmeye başlar. Bu ve gibisi sebeplerden dolayı tasa bozukluğu yaşayan bireylerin toplumsal hayatı ve iş hayatı sekteye uğrar buna ek olarak ruhsal sıhhati da olumsuz tarafta etkilenir. Şahısta telaşın artmasıyla birlikte ömür kalitesinde de düşüş meydana gelir.
Dert Bozukluğunun Sebepleri
Dert bozukluğunun birçok sebebi olabilir. Bunlardan biri, ebeveynleri tarafından çocukluğunda çok fazla müdafaacı tutumla büyütülmüş çocuklardır. Kendisini çok fazla koruyan ebeveynleri ile büyüyen çocuk, yetişkinliğinde korkulu olma ihtimali yüksektir zira dünya ona nazaran emniyetli bir yer değildir, sağlam olsaydı ebeveynleri onları bu kadar korumazdı... Korku bozukluğuna neden olan sebeplerden öteki bir sebep de çocukluğunda etrafından daima olumsuz yansılar almış, görülmemiş bir çocuk olma durumudur. Çocukluk çağında yaşanılan travma, mutsuzluk, olumsuz ömür olayları, istismar ve gibisi durumlar büyük ölçüde telaşa neden olabilmektedir. Son olarak genetik geçişten de kelam edilebilir. Aile fertlerinden birinde dert bozukluğu görülmesi çocuğun ileride dert bozukluğu yaşama riskini doğurabilmektedir.
Dert Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?
Dert bozukluğunun belirtileri ortasında gerçeklikten uzaklaşmış fikir sistemlerinin var olmasıdır. Bu durum kişiyi sağlıklı düşünebilme durumundan alıkoymaktadır. Telaş bozukluğu şahısta unutkanlık ve dikkat eksikliğine sebep olabilir. Kişi zihninde sık sık kendisinin ya da yakın etrafının ziyan görebileceği senaryoları kurgulayabilir. Bu durum davranışsal olarak kaçınmalara neden olacaktır. Örneğin, sık sık trafik kazası yapacağına dair korku hisseden kişi, araç kullanmaktan bir müddet sonra kaçınmaya başlayacaktır. Burada, kişi dert duyacağı ortamdan, yerden, bireylerden, durumlardan kaçmaktadır. Bilhassa tasa bozukluğunda kişi de fizikî belirtiler sıklıkla görülür. Örneğin, çarpıntı, terleme, kızarma, nefes darlığı, bunaltı, kusma, ishal, cinsel isteksizlik, karın ağrısı, sık idrara çıkma vs. Bunlara ek olarak, tasa bozukluğu yaşayan bireylerde süratli öfkelenme, huzursuz hissetme, her an berbat bir şey olacakmış hissini sık sık yaşama, denetimini kaybetme korkusu, uyku sorunları, süratli nefes alma ya da kas gerginlikleri, boğuluyormuş üzere hissetme ya da nefes almada zahmet, mide bulantısı, karın ağrısı, diş gıcırdatma, tikler, çok terleme, baş ağrısı, migren üzere durumlar görülebilmektedir.
Korku Bozukluğu ile Nasıl Çaba Edilir
Derdin çok yüksek olduğu anlarda kişinin o an için rahatlamasını sağlayacak bir kaç adımdan kelam edilebilir. Bunların başında da nefes idmanları gelmektedir. Bu periyotta derin nefes almak ve derin nefes vermek hücrelere kâfi oksijeni göndermesinden ötürü bireye rahatlama gelecektir. Münasebetiyle telaşta da azalma meydana gelecektir. Buna ek olarak gevşeme idmanları de kişinin korku anında korkuyu azaltmasında yardımcı bir aktivite olacaktır. Bunun sebebi, telaş geldiğinde bu kişiyi sıklıkla fizikî olarak rahatsız edecektir. Hasebiyle yapılacak bir kaç gevşeme idmanı de tasayı azaltmaya büyük ölçüden yardımcı olacaktır. Uyku bozukluğu yaşayan şahısların gün içerisinde daha fazla kaygılandıkları yapılan araştırmalarla gösterilmiştir. Bu sebeple sağlıklı uyku da korkuyu azaltan sebepler ortasında sayılmaktadır. Sağlıklı beslenmek de sağlıklı uyku kadar değerli olduğundan dolayı bu alanda da gerekli çalışmalar yapılmalıdır. Hobilere vakit ayırmak tekrar korkuyu azaltan sebepler ortasındadır. Bilhassa kişi yüksek tasa hissettiği an, sevdiği bir aktiviteye yönelmelidir.
*** Burada anlatılan telaşla gayret etmek için kullanılan teknik ve formülle kişi yalnızca o anlık bir rahatlama yaşamaktadır. Yani uzun müddetli ve kalıcı bir tahlil değildir. Kısa müddetli, anı kurtarmaya yarayan tekniklerdir. Tasa bozukluğunu kalıcı bir biçimde atlatmak isteyen bireyler tedavi yollarından birine başvurmalıdır. Tedavi olunmadığı sürece telaş artarak kişinin hayatını daha fazla işgal etmeye başlayacaktır.
Korku Bozukluğu Tedavisi
Tasa bozukluğu bireyde daha çok fizikî belirtilerle kendini göstermeye başlar. Bilhassa panik atak ve başka dert bozukluğu yaşayan bireylerin birinci başvurdukları alan hekimlerdir. Fizikî sorunların ağırlaşmasıyla birlikte şahıslar tıbben bir hastalığı olduğu kanısına varmaktadır. Ama korku bozukluğunun sebep olduğu fizikî semptomlarla doktora giden şahısların tıbben bir rahatsızlıkları olmadığı görülmektedir. Bireyler fizikî semptomlar yaşasa bile ( kalp çarpıntısı, terleme, ellerde kollarda uyuşma vs) bu daha çok psikosomatik belirtiler olup tıbben rastgele bir müdahaleye giremezler. Bu noktada tabipler hastalarını psikoterapiye yönlendirmektedir. Psikoterapi sürecine giren bireylerin telaş semptomlarını azaltmayı hedefleyen, kişinin hisleri, niyetleri, davranışları, çocukluğundaki travmalar üzere pek çok istikametten çalışma teknikleriyle çalışmaya başlamaktadır. Bilhassa psikoterapi korku bozukluğunu anlamanın ve direktörün yollarını bireye öğretmekte epey tesirlidir. Psikoterapi korku bozukluğu yaşayan bireyde istemsiz oluşan olumsuz his ve niyetlerle savaşarak onları daha olumlu bir duruma dönüştürebilmeyi amaçlar. Psikoterapi alan kişi, kendisinde kaygı ve dert meydana getiren durumlara karşı tasa duymadan yaklaşmanın ve dert duyacağı olaylarda, fikirlerini ve hislerini direktörün yollarını öğrenir. Psikoterapi bilhassa kişinin farkındalığını arttırma da faal bir yol izler. Örneğin panik atağı olan kişi, neden panik atak geçirdiğini farkına varmayabilir lakin psikoterapi süreciyle birlikte hangi şartlarda ve durumlarda panik atak geçirdiğini, bunun kendisini nasıl hissettirdiğini vs. farkına varabilmektedir. Bu da kişiyi semptomları üzerinde daha denetim sahibi yapmayı sağlamaktadır. Psikoterapi sürecine giren şahıslar terapilerin ilerlemesiyle bir arada yeni bakış açılarına sahip olmaktadır. Yeni bakış açıları kazanmış bireyler ise gerilimle başa çıkmanın en kıymetli yolu olan gerilim faktörleri hakkındaki kanılarını değiştirebilmektedir. Son olarak telaş bozukluğu yaşayan bireyler sıklıkla istenmeyen kanıların kendisini rahatsız ettiğinden şikayet ederler. Psikoterapi alan bireylerin istenmeyen niyetlerle daha rahat baş ettiği yapılan araştırmalarla bildirilmiştir. Bu sebeple psikoterapi korku bozukluğu tedavisinde kullanılan epeyce tesirli bir alandır.
Telaşlar bir yere kadar bireyleri günlük hayatta kurtaran, problemleri ile başa çıkmasını sağlayan, kişiyi hayatındaki mahzurlara karşı hazırlıklı kılan fonksiyonel bir histir. Örneğin, kaza yapmayla alakalı kaygılanıyorsak bu durum bizi daha temkinli araç kullanmaya teşvik eder. İmtihanlardan düşük almayla alakalı bir tasa yaşıyorsak bu durum bizi imtihana daha âlâ hazırlanmamızı sağlar. Bu yüzden dert yerinde ve gereğince yaşandığında sağlıklıdır. Telaş bir bozukluk halini aldığında bu kişiyi pek çok istikametten olumsuz etkileyerek kişinin hayatında şiddetli bir sürece neden olur. Dert bozukluğu olan kişi daima olarak makus senaryolar kurgular ve bu kurulan makus senaryolar kişinin zihnine istemesizce gelmeye başlar. Bu ve gibisi sebeplerden dolayı tasa bozukluğu yaşayan bireylerin toplumsal hayatı ve iş hayatı sekteye uğrar buna ek olarak ruhsal sıhhati da olumsuz tarafta etkilenir. Şahısta telaşın artmasıyla birlikte ömür kalitesinde de düşüş meydana gelir.
Dert Bozukluğunun Sebepleri
Dert bozukluğunun birçok sebebi olabilir. Bunlardan biri, ebeveynleri tarafından çocukluğunda çok fazla müdafaacı tutumla büyütülmüş çocuklardır. Kendisini çok fazla koruyan ebeveynleri ile büyüyen çocuk, yetişkinliğinde korkulu olma ihtimali yüksektir zira dünya ona nazaran emniyetli bir yer değildir, sağlam olsaydı ebeveynleri onları bu kadar korumazdı... Korku bozukluğuna neden olan sebeplerden öteki bir sebep de çocukluğunda etrafından daima olumsuz yansılar almış, görülmemiş bir çocuk olma durumudur. Çocukluk çağında yaşanılan travma, mutsuzluk, olumsuz ömür olayları, istismar ve gibisi durumlar büyük ölçüde telaşa neden olabilmektedir. Son olarak genetik geçişten de kelam edilebilir. Aile fertlerinden birinde dert bozukluğu görülmesi çocuğun ileride dert bozukluğu yaşama riskini doğurabilmektedir.
Dert Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?
Dert bozukluğunun belirtileri ortasında gerçeklikten uzaklaşmış fikir sistemlerinin var olmasıdır. Bu durum kişiyi sağlıklı düşünebilme durumundan alıkoymaktadır. Telaş bozukluğu şahısta unutkanlık ve dikkat eksikliğine sebep olabilir. Kişi zihninde sık sık kendisinin ya da yakın etrafının ziyan görebileceği senaryoları kurgulayabilir. Bu durum davranışsal olarak kaçınmalara neden olacaktır. Örneğin, sık sık trafik kazası yapacağına dair korku hisseden kişi, araç kullanmaktan bir müddet sonra kaçınmaya başlayacaktır. Burada, kişi dert duyacağı ortamdan, yerden, bireylerden, durumlardan kaçmaktadır. Bilhassa tasa bozukluğunda kişi de fizikî belirtiler sıklıkla görülür. Örneğin, çarpıntı, terleme, kızarma, nefes darlığı, bunaltı, kusma, ishal, cinsel isteksizlik, karın ağrısı, sık idrara çıkma vs. Bunlara ek olarak, tasa bozukluğu yaşayan bireylerde süratli öfkelenme, huzursuz hissetme, her an berbat bir şey olacakmış hissini sık sık yaşama, denetimini kaybetme korkusu, uyku sorunları, süratli nefes alma ya da kas gerginlikleri, boğuluyormuş üzere hissetme ya da nefes almada zahmet, mide bulantısı, karın ağrısı, diş gıcırdatma, tikler, çok terleme, baş ağrısı, migren üzere durumlar görülebilmektedir.
Korku Bozukluğu ile Nasıl Çaba Edilir
Derdin çok yüksek olduğu anlarda kişinin o an için rahatlamasını sağlayacak bir kaç adımdan kelam edilebilir. Bunların başında da nefes idmanları gelmektedir. Bu periyotta derin nefes almak ve derin nefes vermek hücrelere kâfi oksijeni göndermesinden ötürü bireye rahatlama gelecektir. Münasebetiyle telaşta da azalma meydana gelecektir. Buna ek olarak gevşeme idmanları de kişinin korku anında korkuyu azaltmasında yardımcı bir aktivite olacaktır. Bunun sebebi, telaş geldiğinde bu kişiyi sıklıkla fizikî olarak rahatsız edecektir. Hasebiyle yapılacak bir kaç gevşeme idmanı de tasayı azaltmaya büyük ölçüden yardımcı olacaktır. Uyku bozukluğu yaşayan şahısların gün içerisinde daha fazla kaygılandıkları yapılan araştırmalarla gösterilmiştir. Bu sebeple sağlıklı uyku da korkuyu azaltan sebepler ortasında sayılmaktadır. Sağlıklı beslenmek de sağlıklı uyku kadar değerli olduğundan dolayı bu alanda da gerekli çalışmalar yapılmalıdır. Hobilere vakit ayırmak tekrar korkuyu azaltan sebepler ortasındadır. Bilhassa kişi yüksek tasa hissettiği an, sevdiği bir aktiviteye yönelmelidir.
*** Burada anlatılan telaşla gayret etmek için kullanılan teknik ve formülle kişi yalnızca o anlık bir rahatlama yaşamaktadır. Yani uzun müddetli ve kalıcı bir tahlil değildir. Kısa müddetli, anı kurtarmaya yarayan tekniklerdir. Tasa bozukluğunu kalıcı bir biçimde atlatmak isteyen bireyler tedavi yollarından birine başvurmalıdır. Tedavi olunmadığı sürece telaş artarak kişinin hayatını daha fazla işgal etmeye başlayacaktır.
Korku Bozukluğu Tedavisi
Tasa bozukluğu bireyde daha çok fizikî belirtilerle kendini göstermeye başlar. Bilhassa panik atak ve başka dert bozukluğu yaşayan bireylerin birinci başvurdukları alan hekimlerdir. Fizikî sorunların ağırlaşmasıyla birlikte şahıslar tıbben bir hastalığı olduğu kanısına varmaktadır. Ama korku bozukluğunun sebep olduğu fizikî semptomlarla doktora giden şahısların tıbben bir rahatsızlıkları olmadığı görülmektedir. Bireyler fizikî semptomlar yaşasa bile ( kalp çarpıntısı, terleme, ellerde kollarda uyuşma vs) bu daha çok psikosomatik belirtiler olup tıbben rastgele bir müdahaleye giremezler. Bu noktada tabipler hastalarını psikoterapiye yönlendirmektedir. Psikoterapi sürecine giren bireylerin telaş semptomlarını azaltmayı hedefleyen, kişinin hisleri, niyetleri, davranışları, çocukluğundaki travmalar üzere pek çok istikametten çalışma teknikleriyle çalışmaya başlamaktadır. Bilhassa psikoterapi korku bozukluğunu anlamanın ve direktörün yollarını bireye öğretmekte epey tesirlidir. Psikoterapi korku bozukluğu yaşayan bireyde istemsiz oluşan olumsuz his ve niyetlerle savaşarak onları daha olumlu bir duruma dönüştürebilmeyi amaçlar. Psikoterapi alan kişi, kendisinde kaygı ve dert meydana getiren durumlara karşı tasa duymadan yaklaşmanın ve dert duyacağı olaylarda, fikirlerini ve hislerini direktörün yollarını öğrenir. Psikoterapi bilhassa kişinin farkındalığını arttırma da faal bir yol izler. Örneğin panik atağı olan kişi, neden panik atak geçirdiğini farkına varmayabilir lakin psikoterapi süreciyle birlikte hangi şartlarda ve durumlarda panik atak geçirdiğini, bunun kendisini nasıl hissettirdiğini vs. farkına varabilmektedir. Bu da kişiyi semptomları üzerinde daha denetim sahibi yapmayı sağlamaktadır. Psikoterapi sürecine giren şahıslar terapilerin ilerlemesiyle bir arada yeni bakış açılarına sahip olmaktadır. Yeni bakış açıları kazanmış bireyler ise gerilimle başa çıkmanın en kıymetli yolu olan gerilim faktörleri hakkındaki kanılarını değiştirebilmektedir. Son olarak telaş bozukluğu yaşayan bireyler sıklıkla istenmeyen kanıların kendisini rahatsız ettiğinden şikayet ederler. Psikoterapi alan bireylerin istenmeyen niyetlerle daha rahat baş ettiği yapılan araştırmalarla bildirilmiştir. Bu sebeple psikoterapi korku bozukluğu tedavisinde kullanılan epeyce tesirli bir alandır.
