Kayıhanlılar:
Kayıhanlılar veya Kayı Boyu, Oğuzlar'ın daha itibarlı addedilen sağ tarafta yer alan boylardan, yani Bozoklar’dan idi Bu gruptaki boyların kendi aralarındaki sıralanmada da en sağda yer alıyordu Yani Bozoklar'dan, Gun Han'a tabi dort boyun en itibarlısıydı
Esasen Oğuz boylarının tam bir listesini veren ve bunları siyasi ehemmiyetlerine gore sıralayan “Reşiduddin'in CamiutTevarih isimli eserinde Kayı Boyu'na birinci sırada rastlanılmaktadır “Kayı “ nın manası; “kuvvet ve kudret sahibi demektir Osmanoğulları bu boyun bunyesindeki “Kara Kecili “ aşiretindendiler
Oğuz Boyları, başlayan fetih hareketiyle birlikte Anadolu'ya gelmeye ve burada yerleşmeye başlamışlardır Ancak bu yerleşme de defaten ve toplu bir halde gercekleşmemiştir Anadolu'ya parca parca ve muhtelif tarihlerde gelen Oğuz boyları ve onların kolları hemen her tarafa dağılmışlardır
Bunun neticesi olarak bugun bile hala Anadolu'nun muhtelif yerlerinde Oğuz boylarının adlarını taşıyan bircok koy ve kasabaya rastlanılmaktadır Bunlardan bir kısmı da halen “Kayı adını taşıyan koylerdir İşte “ Kayılar “ da bu suretle Anadolu'ya gelmişlerdir
Selcuklu’ların 1071 Malazgirt zaferini muteakip bir kısım Oğuzlar Anadolu'nun muhtelif yerlerine iskan ettikleri malumdur Ancak Kayılar'ın bu sırada mı yoksa, daha sonra Celaleddin Harezmşah'ın vefatı uzerine o buyuk kumandanı yenen Moğollarla vuruşa vuruşa mı Anadoluya gelip yerleştikleri hususu ihtilaflıdır
Bununla beraber Kayılar'ın Dokuzuncu Yuzyılda Selcuklularla birlikte Ceyhun Nehri'ni gecerek İran'a geldikleri muhakkaktır Ancak Osmanoğulları'nın neş'et ettikleri Kayılar'ın Anadolu'ya gelişleri ve bu esnada cereyan eden hadislere dair bilgilerimiz efsanevi bir mahiyet arzetmektedir
Gercekten, rivayetlere nazaran Kayılar, Ceyhun Nehri'ni gectikten sonra, once Horasan'da “Merv ve “Mahan bolgesine yerleşmişlerse de, Moğollar'ın devam eden hucumları sonunda Celaleddin Harezmşah ile birlikte Azerbaycan'a ve Doğu Anadolu'da Ahlat taraflarına goc etmişlerdir Ancak Onbirinci Yuzyılda Diyarbekir ve Harput'ta hukumet kuran “Artukoğulları “ da Kayılar'dan olduğundan bunların bir kısmının Anadolu'ya daha once gecmiş bulunduğuna hukmetmek kabildir
Kayı’ların bir kısmı Selcuklu Hukumdarı I Alauddin Keykubat (12191236) tarafından Ankara havalisindeki, “Karacadağ mıntıkasına yerleştirilmişlerdir Buradan bilahere kışlak olarak “Soğut yakınındaki ovaya ve yaylak olarak da Domanic e nakledilmişlerdir Fakat Anadolu'ya gelişlerinden devletlerini kurdukları bu bolgeye yerleşinceye kadar başlarından gecen macera, hakkıyle tesbit edilebilmiş değildir Bu husustaki bilgiler zamanımıza kadar rivayet halinde devam edip gelmiştir
Bu rivayetlerin en meşhuru şudur:
Anadolu'ya geldikten sonra bir muddet Ahlat'ta oturan Kayılar, oradan ayrılarak Erzurum, Erzincan ve Amasya taraflarına goc etmişlerdir Fakat hayvanlarını beslemek icin kafi miktarda musait arazi bulamamaları sebebiyle Haleb'e doğru yola cıkmışlardır Bu sırada reisleri bulunan Suleyman Şah'ın “Caber Kalesi civarında Fırat Nehri'ni gecerken boğulmasın uzerine aralarında yola devam edip etmemek hususunda ihtilaf cıkmış ve ikiye ayrılmışlardır
Bu sebeple Kayılar'ın bir kısmı orada kalmış, diğer bir kısmı ise geri donup Cukurova'ya gelmiştir Burada da tekrar ikiye bolunmuşler ve bir kısmı kuzeye yonelerek Erzurum civarında Pasinlar Ovasındaki “Surmeli cukur“ a gelip yerleşmiştir Burada da aralarında yurt tutma hususunda ihtilaf cıktığından bir kısmı geldikleri asıl yere donmuş, Ertuğrul Gazi ile kardeşi Dundar Bey'in emrindeki diğer bir kısmı Moğol akınlarından bizar kalarak Orta Anadolu'ya goc etmişlerdir
Selcuklu hukumdarı Alauddin Keykubat da onları muracaatları uzerine Karacadağ'a yerleştirmiştir
Henuz tam manasıyla tevsik edilememekle beraber buraya giderken Selcuklu ve Moğol kuvvetleri arasında dehşetli bir carpışmaya rastlamışlar ve zayıf olan Selcuklular'a yardım ederek, onların galip gelmelerini sağlamışlardır
Ertuğrul Gazi'nin reisliği altında once Karacadağ'a gelen ve sonra da buradan Soğut ve Domanic'e nakledilen Kayılar, rivayete nazaran dortyuz cadırdan ibarettiler
Kayıhanlılar veya Kayı Boyu, Oğuzlar'ın daha itibarlı addedilen sağ tarafta yer alan boylardan, yani Bozoklar’dan idi Bu gruptaki boyların kendi aralarındaki sıralanmada da en sağda yer alıyordu Yani Bozoklar'dan, Gun Han'a tabi dort boyun en itibarlısıydı
Esasen Oğuz boylarının tam bir listesini veren ve bunları siyasi ehemmiyetlerine gore sıralayan “Reşiduddin'in CamiutTevarih isimli eserinde Kayı Boyu'na birinci sırada rastlanılmaktadır “Kayı “ nın manası; “kuvvet ve kudret sahibi demektir Osmanoğulları bu boyun bunyesindeki “Kara Kecili “ aşiretindendiler
Oğuz Boyları, başlayan fetih hareketiyle birlikte Anadolu'ya gelmeye ve burada yerleşmeye başlamışlardır Ancak bu yerleşme de defaten ve toplu bir halde gercekleşmemiştir Anadolu'ya parca parca ve muhtelif tarihlerde gelen Oğuz boyları ve onların kolları hemen her tarafa dağılmışlardır
Bunun neticesi olarak bugun bile hala Anadolu'nun muhtelif yerlerinde Oğuz boylarının adlarını taşıyan bircok koy ve kasabaya rastlanılmaktadır Bunlardan bir kısmı da halen “Kayı adını taşıyan koylerdir İşte “ Kayılar “ da bu suretle Anadolu'ya gelmişlerdir
Selcuklu’ların 1071 Malazgirt zaferini muteakip bir kısım Oğuzlar Anadolu'nun muhtelif yerlerine iskan ettikleri malumdur Ancak Kayılar'ın bu sırada mı yoksa, daha sonra Celaleddin Harezmşah'ın vefatı uzerine o buyuk kumandanı yenen Moğollarla vuruşa vuruşa mı Anadoluya gelip yerleştikleri hususu ihtilaflıdır
Bununla beraber Kayılar'ın Dokuzuncu Yuzyılda Selcuklularla birlikte Ceyhun Nehri'ni gecerek İran'a geldikleri muhakkaktır Ancak Osmanoğulları'nın neş'et ettikleri Kayılar'ın Anadolu'ya gelişleri ve bu esnada cereyan eden hadislere dair bilgilerimiz efsanevi bir mahiyet arzetmektedir
Gercekten, rivayetlere nazaran Kayılar, Ceyhun Nehri'ni gectikten sonra, once Horasan'da “Merv ve “Mahan bolgesine yerleşmişlerse de, Moğollar'ın devam eden hucumları sonunda Celaleddin Harezmşah ile birlikte Azerbaycan'a ve Doğu Anadolu'da Ahlat taraflarına goc etmişlerdir Ancak Onbirinci Yuzyılda Diyarbekir ve Harput'ta hukumet kuran “Artukoğulları “ da Kayılar'dan olduğundan bunların bir kısmının Anadolu'ya daha once gecmiş bulunduğuna hukmetmek kabildir
Kayı’ların bir kısmı Selcuklu Hukumdarı I Alauddin Keykubat (12191236) tarafından Ankara havalisindeki, “Karacadağ mıntıkasına yerleştirilmişlerdir Buradan bilahere kışlak olarak “Soğut yakınındaki ovaya ve yaylak olarak da Domanic e nakledilmişlerdir Fakat Anadolu'ya gelişlerinden devletlerini kurdukları bu bolgeye yerleşinceye kadar başlarından gecen macera, hakkıyle tesbit edilebilmiş değildir Bu husustaki bilgiler zamanımıza kadar rivayet halinde devam edip gelmiştir
Bu rivayetlerin en meşhuru şudur:
Anadolu'ya geldikten sonra bir muddet Ahlat'ta oturan Kayılar, oradan ayrılarak Erzurum, Erzincan ve Amasya taraflarına goc etmişlerdir Fakat hayvanlarını beslemek icin kafi miktarda musait arazi bulamamaları sebebiyle Haleb'e doğru yola cıkmışlardır Bu sırada reisleri bulunan Suleyman Şah'ın “Caber Kalesi civarında Fırat Nehri'ni gecerken boğulmasın uzerine aralarında yola devam edip etmemek hususunda ihtilaf cıkmış ve ikiye ayrılmışlardır
Bu sebeple Kayılar'ın bir kısmı orada kalmış, diğer bir kısmı ise geri donup Cukurova'ya gelmiştir Burada da tekrar ikiye bolunmuşler ve bir kısmı kuzeye yonelerek Erzurum civarında Pasinlar Ovasındaki “Surmeli cukur“ a gelip yerleşmiştir Burada da aralarında yurt tutma hususunda ihtilaf cıktığından bir kısmı geldikleri asıl yere donmuş, Ertuğrul Gazi ile kardeşi Dundar Bey'in emrindeki diğer bir kısmı Moğol akınlarından bizar kalarak Orta Anadolu'ya goc etmişlerdir
Selcuklu hukumdarı Alauddin Keykubat da onları muracaatları uzerine Karacadağ'a yerleştirmiştir
Henuz tam manasıyla tevsik edilememekle beraber buraya giderken Selcuklu ve Moğol kuvvetleri arasında dehşetli bir carpışmaya rastlamışlar ve zayıf olan Selcuklular'a yardım ederek, onların galip gelmelerini sağlamışlardır
Ertuğrul Gazi'nin reisliği altında once Karacadağ'a gelen ve sonra da buradan Soğut ve Domanic'e nakledilen Kayılar, rivayete nazaran dortyuz cadırdan ibarettiler