Kimya Terimleri Sözlüğü
Kimya Terimleri Ve Anlamları
Adlandırma : Element ve bileşiklerin kimyasal formül veya sembollerle, bazı sistematik yöntemlere göre adlarının yazılması.
Aktiflik : Reaksiyona girme kabiliyeti, elementlerin bileşik yapabilme eğilimleri.
Aktinitler : Aktinyum (57Ac) elementinden sonra gelen ve 4f orbitallerinin dolmasıyla oluşan 14 elementin oluşturduğu seri.
Alfa parçacığı : İki proton ve iki nötrondan oluşan +2 yüklü helyum çekirdeği.
Alkali metal : 1A grubundaki hidrojen dışındaki metaller.
Allotrop : Kimyasal özelliği aynı, fiziksel özelliği farklı olan atomlar.
Amalgam :Civanın diğer metaller ile oluşturduğu alaşımlar.
Ametal : Metalik karakter göstermeyen periyodik tablonun sağ tarafındaki elementler. Atomları az sayıda elektron alarak anyon oluşturan elementler.
Amfoter oksit : Hem asitlerle hem bazlarla tepkime verebilen oksitler.
Anlamlı sayılar : Doğru bir şekilde yapılmış ölçümü ifade eden sayılar.
Anyon : Negatif (-) yüklü iyon.
Asit : Suda çözündüğünde ortama hidrojen iyonları (H+) ya da hidronyum iyonları (H3O+) verebilen maddelerdir.
Asit oksit : Suda çözündüğünde ortama asit çözeltisi veren ya da baz veya bazik oksitlerle reaksiyona girerek tuz oluşturan ametal oksitidir.
Aşırı doymuş çözelti : Belirli sıcaklıktaki doymuş halinden geçici olarak daha fazla çözünen içeren çözelti.
Atmosfer basıncı : Atmosferdeki havanın ağırlığından dolayı uyguladığı açık hava basıncı.
Atom : Bir elementin tüm kimyasal özelliklerini gösteren en küçük parçasıdır.
Atom kütlesi : Bir atomun atomik kütle birimi cinsinden kütlesidir.
Atom numarası (Z) : Bir atomun çekirdeğindeki proton sayısıdır. Ya da nötr bir atomda çekirdeğin etrafındaki toplam elektronların sayısına eşittir.
Atom-gram : Bir mol atomun kütlesidir.
Atomik kütle birimi (a.k.b) : Bir karbon (126C) atomunun kütlesinin tam olarak 1/12′sine eşittir.
Aufbau yöntemi : Elektronlar atomik orbitallere enerjileri en düşük olacak şekilde sırasıyla yerleşirler. (Önce 1s, sonra 2s ve sonra 2p nin dolmaları gibi).
Avogadro kanunu : Aynı sıcaklık ve basınçta bulunan tüm gazların eşit sayıda molekülleri, eşit hacimdedir.
Avogadro sayısı (NA) : 126C elementinin 12 gramındaki kesin atom sayısıdır. (6, 02.1023 tane atom 1 mole eşittir).
Ayırma: Karışımı oluşturan maddeleri fiziksel yöntemlerle ayrıştırma.
Ayırtedici özellik: Maddeleri ayırt etmek için kullanılan özellik.
Ayrımsal damıtma: Farklı sıvılardan oluşan bir karışımdaki sıvıları kaynama noktaları farkından yararlanarak ayırma metodudur.
Ayrımsal kristallendirme: Bir karışımı oluşturan bileşenleri çözünürlük farklarından yararlanarak birbirinden ayırma metodudur.
Azeotrop: Sabit bir kaynama noktası bulunan ve sıvı ile buhar hallerindeki bileşimi aynı olan çözelti.
B-
Bağıl atom kütlesi : Standart kabul edilen bir elementin kütlesine göre kıyaslanarak bulunan atom kütlesi
Bağlanma enerjisi : Bir atomun çekirdeğindeki proton ve nötron gibi atom altı taneciklerini bir arada tutan enerjidir.
Barometre : Açık hava basıncını ölçmek için kullanılan düzenek
Basınç : Birim yüzeye dik olarak etki eden kuvvete basınç denir. Basınç kuvvet ile doğru orantılı, yüzey alanı ile ters orantılıdır.
Basınç Kuvveti (F) : Bütün yüzeye dik olarak etki eden kuvvete basınç kuvveti denir.
Baz : Suda çözünürken çözeltiye hidroksit (OH–) iyonları veren madde.
Bazik oksit : Suda çözündüğünde bazik çözelti oluşturan ya da asit ve asit oksitlerle reaksiyona girerek tuz oluşturan ****l oksitidir.
Bazik tamponlar : Bir zayıf bazla tuzunun karışımından oluşan çözeltilere bazik tampon çözeltileri denir.
Belirleyici madde : Kimyasal reaksiyonda artan madde karşısında tamamen tükenen madde.
Beta ışıması : Beta ışıması yapan çekirdekte bir nötronun, proton ve elektrona dönüştüğü kabul edilir. Oluşan elektron beta taneciği olarak çekirdek dışına fırlatılır. Bu durumda beta ışıması yapan çekirdeğin atom numarası bir artar, kütle no değişmez, nötron sayısı bir azalır, bozunan elementin izobarı oluşur.
Beta parçacığı : Radyoaktif bir elementin çekirdeğindeki bir nötronun bir protona dönüşmesi ile açığa çıkan elektron
Bileşik : İki ya da daha fazla cins elementin belirli oranlarda birleşmesinden oluşan saf madde.
Bileşik kaplar : Kesitleri ve şekilleri farklı iki veya daha çok kabın, tabanlarının birleştirilmesiyle elde edilen kaplara bileşik kaplar denir.
Bileşik oksit : Aynı katyonun farklı iki değerlik aldığı oksitlerinin bir araya gelmiş hali. Örneğin; Fe3O4, (FeO.Fe2O3)
Bilimsel Yöntem : Bilimin gelişmesini sağlayan gözlem, deney ve kanunların ve kuramların formüle edilmesi etkinliklerinin bütünü.
Birinci iyonlaşma enerjisi : Gaz halindeki bir atomdan en gevşek tutulan elektronun uzaklaştırılması için gereken minimum enerjidir.
Bombardıman : Bir atom çekirdeğine herhangi bir nükleer taneciğin gönderilmesi.
Boyle kanunu : Sabit sıcaklıktaki bir miktar gazın hacmi ile basıncı ters orantılıdır.
Bozunma hızı : Birim zamanda bozunmaya uğrayan atom sayısıdır.
Bozunma serisi : Radyoaktif bir izotopun basamak basamak çeşitli ışımalar yaparak bozunması ve sonunda kararlı bir izotopa dönüşmesi
Bronsted – Lowry teorisi : Bu teoriye göre asit proton verici baz ise proton bağlayıcı (alan) maddedir.
Buharlaşma : Ortalama kinetik enerjisi fazla olan moleküllerin, sıvı fazdan gaz fazına geçmeleri.
Bunzen beki : Tasarımı alman bilim adamı Robert Bunzen tarafından yapılan ısıtma aygıtı.
C-
Celsius sıcaklık cetveli : Buzun erime noktasını 0°C ve suyun kaynama noktasını 100°C olarak kabul eden sıcaklık cetveli.
Charles kanunu : Sabit basınç altında bir miktar gazın, hacmi ile mutlak sıcaklığı doğru orantılıdır.
Coulomb kuvvetleri : Aynı yüklü tanecikler arasında itme kuvveti veya zıt yüklü tanecikler arasında çekme kuvveti Coulomb kuvvetleri olarak adlandırılır.
Ç-
Çekirdek : Atomun merkezinde proton, nötron gibi benzer atom altı parçacıklar içeren, oldukça küçük ve yoğun, pozitif (+) yüklü bölge.
Çekirdek eşitliği : Radyoaktif bir reaksiyondaki değişiklikleri gösteren denklem.
Çekirdek reaksiyonu : Bir atomun çekirdeğinde meydana gelen değişmeler, Radyoaktif veya nükleer reaksiyonlar olarak da bilinir.
Çizgi spektrumu : Gaz veya gaz halindeki bir maddeden gelen ışıklar bir prizmadan geçirilirse elde edilen görünür renkler arasında boşluklar vardır. Bu tür devamlı olmayan spektrumlara çizgi spektrumu denir.
Çökelme : Bir çözeltide iki tuzun etkileşimi veya sıcaklık değişiminin
Çökelme reaksiyonu : Sonucunda çökelti oluşan reaksiyonlardır.
Çözelti : İki veya daha fazla maddeden oluşmuş homojen karışım.
Çözücü : Bir çözeltinin en fazla miktardaki bileşeni veya çözeltiye fiziksel halini veren bileşendir.
Çözünen : Bir çözeltinin miktar olarak az bulunan bileşenleri
Çözünme entalpisi : Genelde 1 mol katının çözünmesi sırasında depolanan ya da 1 mol gazın çözünmesi sırasında açığa çıkan potansiyel enerjidir.
Çözünürlük : Belirli bir sıcaklıkta sabit hacimdeki bir çözücüde doymuş bir çözelti elde etmek için çözünen maddenin miktarı.
Kimya Terimleri Ve Anlamları
Adlandırma : Element ve bileşiklerin kimyasal formül veya sembollerle, bazı sistematik yöntemlere göre adlarının yazılması.
Aktiflik : Reaksiyona girme kabiliyeti, elementlerin bileşik yapabilme eğilimleri.
Aktinitler : Aktinyum (57Ac) elementinden sonra gelen ve 4f orbitallerinin dolmasıyla oluşan 14 elementin oluşturduğu seri.
Alfa parçacığı : İki proton ve iki nötrondan oluşan +2 yüklü helyum çekirdeği.
Alkali metal : 1A grubundaki hidrojen dışındaki metaller.
Allotrop : Kimyasal özelliği aynı, fiziksel özelliği farklı olan atomlar.
Amalgam :Civanın diğer metaller ile oluşturduğu alaşımlar.
Ametal : Metalik karakter göstermeyen periyodik tablonun sağ tarafındaki elementler. Atomları az sayıda elektron alarak anyon oluşturan elementler.
Amfoter oksit : Hem asitlerle hem bazlarla tepkime verebilen oksitler.
Anlamlı sayılar : Doğru bir şekilde yapılmış ölçümü ifade eden sayılar.
Anyon : Negatif (-) yüklü iyon.
Asit : Suda çözündüğünde ortama hidrojen iyonları (H+) ya da hidronyum iyonları (H3O+) verebilen maddelerdir.
Asit oksit : Suda çözündüğünde ortama asit çözeltisi veren ya da baz veya bazik oksitlerle reaksiyona girerek tuz oluşturan ametal oksitidir.
Aşırı doymuş çözelti : Belirli sıcaklıktaki doymuş halinden geçici olarak daha fazla çözünen içeren çözelti.
Atmosfer basıncı : Atmosferdeki havanın ağırlığından dolayı uyguladığı açık hava basıncı.
Atom : Bir elementin tüm kimyasal özelliklerini gösteren en küçük parçasıdır.
Atom kütlesi : Bir atomun atomik kütle birimi cinsinden kütlesidir.
Atom numarası (Z) : Bir atomun çekirdeğindeki proton sayısıdır. Ya da nötr bir atomda çekirdeğin etrafındaki toplam elektronların sayısına eşittir.
Atom-gram : Bir mol atomun kütlesidir.
Atomik kütle birimi (a.k.b) : Bir karbon (126C) atomunun kütlesinin tam olarak 1/12′sine eşittir.
Aufbau yöntemi : Elektronlar atomik orbitallere enerjileri en düşük olacak şekilde sırasıyla yerleşirler. (Önce 1s, sonra 2s ve sonra 2p nin dolmaları gibi).
Avogadro kanunu : Aynı sıcaklık ve basınçta bulunan tüm gazların eşit sayıda molekülleri, eşit hacimdedir.
Avogadro sayısı (NA) : 126C elementinin 12 gramındaki kesin atom sayısıdır. (6, 02.1023 tane atom 1 mole eşittir).
Ayırma: Karışımı oluşturan maddeleri fiziksel yöntemlerle ayrıştırma.
Ayırtedici özellik: Maddeleri ayırt etmek için kullanılan özellik.
Ayrımsal damıtma: Farklı sıvılardan oluşan bir karışımdaki sıvıları kaynama noktaları farkından yararlanarak ayırma metodudur.
Ayrımsal kristallendirme: Bir karışımı oluşturan bileşenleri çözünürlük farklarından yararlanarak birbirinden ayırma metodudur.
Azeotrop: Sabit bir kaynama noktası bulunan ve sıvı ile buhar hallerindeki bileşimi aynı olan çözelti.
B-
Bağıl atom kütlesi : Standart kabul edilen bir elementin kütlesine göre kıyaslanarak bulunan atom kütlesi
Bağlanma enerjisi : Bir atomun çekirdeğindeki proton ve nötron gibi atom altı taneciklerini bir arada tutan enerjidir.
Barometre : Açık hava basıncını ölçmek için kullanılan düzenek
Basınç : Birim yüzeye dik olarak etki eden kuvvete basınç denir. Basınç kuvvet ile doğru orantılı, yüzey alanı ile ters orantılıdır.
Basınç Kuvveti (F) : Bütün yüzeye dik olarak etki eden kuvvete basınç kuvveti denir.
Baz : Suda çözünürken çözeltiye hidroksit (OH–) iyonları veren madde.
Bazik oksit : Suda çözündüğünde bazik çözelti oluşturan ya da asit ve asit oksitlerle reaksiyona girerek tuz oluşturan ****l oksitidir.
Bazik tamponlar : Bir zayıf bazla tuzunun karışımından oluşan çözeltilere bazik tampon çözeltileri denir.
Belirleyici madde : Kimyasal reaksiyonda artan madde karşısında tamamen tükenen madde.
Beta ışıması : Beta ışıması yapan çekirdekte bir nötronun, proton ve elektrona dönüştüğü kabul edilir. Oluşan elektron beta taneciği olarak çekirdek dışına fırlatılır. Bu durumda beta ışıması yapan çekirdeğin atom numarası bir artar, kütle no değişmez, nötron sayısı bir azalır, bozunan elementin izobarı oluşur.
Beta parçacığı : Radyoaktif bir elementin çekirdeğindeki bir nötronun bir protona dönüşmesi ile açığa çıkan elektron
Bileşik : İki ya da daha fazla cins elementin belirli oranlarda birleşmesinden oluşan saf madde.
Bileşik kaplar : Kesitleri ve şekilleri farklı iki veya daha çok kabın, tabanlarının birleştirilmesiyle elde edilen kaplara bileşik kaplar denir.
Bileşik oksit : Aynı katyonun farklı iki değerlik aldığı oksitlerinin bir araya gelmiş hali. Örneğin; Fe3O4, (FeO.Fe2O3)
Bilimsel Yöntem : Bilimin gelişmesini sağlayan gözlem, deney ve kanunların ve kuramların formüle edilmesi etkinliklerinin bütünü.
Birinci iyonlaşma enerjisi : Gaz halindeki bir atomdan en gevşek tutulan elektronun uzaklaştırılması için gereken minimum enerjidir.
Bombardıman : Bir atom çekirdeğine herhangi bir nükleer taneciğin gönderilmesi.
Boyle kanunu : Sabit sıcaklıktaki bir miktar gazın hacmi ile basıncı ters orantılıdır.
Bozunma hızı : Birim zamanda bozunmaya uğrayan atom sayısıdır.
Bozunma serisi : Radyoaktif bir izotopun basamak basamak çeşitli ışımalar yaparak bozunması ve sonunda kararlı bir izotopa dönüşmesi
Bronsted – Lowry teorisi : Bu teoriye göre asit proton verici baz ise proton bağlayıcı (alan) maddedir.
Buharlaşma : Ortalama kinetik enerjisi fazla olan moleküllerin, sıvı fazdan gaz fazına geçmeleri.
Bunzen beki : Tasarımı alman bilim adamı Robert Bunzen tarafından yapılan ısıtma aygıtı.
C-
Celsius sıcaklık cetveli : Buzun erime noktasını 0°C ve suyun kaynama noktasını 100°C olarak kabul eden sıcaklık cetveli.
Charles kanunu : Sabit basınç altında bir miktar gazın, hacmi ile mutlak sıcaklığı doğru orantılıdır.
Coulomb kuvvetleri : Aynı yüklü tanecikler arasında itme kuvveti veya zıt yüklü tanecikler arasında çekme kuvveti Coulomb kuvvetleri olarak adlandırılır.
Ç-
Çekirdek : Atomun merkezinde proton, nötron gibi benzer atom altı parçacıklar içeren, oldukça küçük ve yoğun, pozitif (+) yüklü bölge.
Çekirdek eşitliği : Radyoaktif bir reaksiyondaki değişiklikleri gösteren denklem.
Çekirdek reaksiyonu : Bir atomun çekirdeğinde meydana gelen değişmeler, Radyoaktif veya nükleer reaksiyonlar olarak da bilinir.
Çizgi spektrumu : Gaz veya gaz halindeki bir maddeden gelen ışıklar bir prizmadan geçirilirse elde edilen görünür renkler arasında boşluklar vardır. Bu tür devamlı olmayan spektrumlara çizgi spektrumu denir.
Çökelme : Bir çözeltide iki tuzun etkileşimi veya sıcaklık değişiminin
Çökelme reaksiyonu : Sonucunda çökelti oluşan reaksiyonlardır.
Çözelti : İki veya daha fazla maddeden oluşmuş homojen karışım.
Çözücü : Bir çözeltinin en fazla miktardaki bileşeni veya çözeltiye fiziksel halini veren bileşendir.
Çözünen : Bir çözeltinin miktar olarak az bulunan bileşenleri
Çözünme entalpisi : Genelde 1 mol katının çözünmesi sırasında depolanan ya da 1 mol gazın çözünmesi sırasında açığa çıkan potansiyel enerjidir.
Çözünürlük : Belirli bir sıcaklıkta sabit hacimdeki bir çözücüde doymuş bir çözelti elde etmek için çözünen maddenin miktarı.
